Bu araştırmada, okul öncesi dönem öğretmen adaylarının ritim algılama ve şarkı söyleme becerileri araştırılmıştır. Bu araştırma ve uygulamalardan sonra aşağıdaki sonuçlara ulaşılmıştır.
Ek-2 ve Ek-3’de gösterilen ‘‘Ritim Kalıpları Değerlendirme Formu ve Ritim Algısının Değerlendirilmesinde Kullanılan Şarkılar Formu’’ kullanılarak yapılan uygulamalar ve testler sonucunda aşağıdaki sonuçlara ulaşılmıştır.
1. Aritmetik ortalamalarda lisans 2. sınıflar lisans 1. sınıflara göre daha yüksek puan almışlardır. Üstelik 2. sınıfların standart sapması da 1. sınıfların standart sapmasına göre daha da daralmıştır. Başka bir deyimle not dağılımının genişliği azalmıştır. Ancak, t-testi sonuçlarına göre bu fark istatistiksel açıdan anlamlı bulunmamıştır. Bu durumda, lisans 2. sınıfta müzik eğitimi dersi almış olan öğretmen adaylarının, henüz bu dersi almamış olan lisans birinci sınıftaki öğretmen adaylarına göre aritmetik başarı ortalamaları yükseldiği için, müzik eğitimi dersinin bu başarıda etkili olduğu ancak yetersiz kaldığı sonucuna varılmıştır.
2. Lisans birinci sınıfların oluşturduğu grup, okul öncesi dönemde anaokuluna giden ve gitmeyenler olarak iki gruba ayrılarak incelendi. Yapılan çözümlemelere göre, okul öncesi dönemde anaokuluna giden grubun aritmetik ortalaması, gitmeyen grubun ortalamasından daha büyük iken, ‘‘Standart Sapma’’ değeri(notların dağılım aralığı) de daha küçük bulunmuştur. Fakat t-testi sonuçlarına göre, iki grubun ritim algılama becerileri arasındaki fark istatistiksel olarak anlamlı bulunmamıştır. Aynı çözümleme lisans 2. sınıflara uygulandığında, lisans 1. sınıflara benzer şekilde, aritmetik ortalamalarda anaokuluna gidenlerin grubu, gitmeyenlerin grubuna göre daha başarılı bulunmasına karşın, t-testi sonuçlarına göre bu farkın istatistiksel olarak anlamlı olmadığı görülmüştür.
Literatürde bu sonuçları destekleyen çalışmalar vardır. Mertoğlu’nun 2002 yılında yaptığı “Okul Öncesi Eğitim Kurumlarına Devam Eden 5–6 Yaş Grubundaki Çocukların Ritim(Tartım) Algılamaların İncelenmesi’’ başlıklı sanatta yeterlik tez çalışmasında, okul öncesi eğitim kurumlarına giden 5-6 yaş çocuklarının ritim algılama becerileri incelenmiştir. Bu çalışmanın sonucun da 5-6 yaş çocuklarının genel ritim algılama becerileri konusundaki başarıları, devam ettikleri okul öncesi eğitim kurumuna ve devam etme süresine göre istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık göstermemektedir. Ancak, Özel Okyanus Yuvası’nın diğer okullara göre istatistiksel olarak anlamlı olmasa da aritmetik ortalama açısından daha başarılı olduğu, bu başarının ise sınıf öğretmenlerinin şarkı söyletirken çocuklara elleriyle ritim vurdurma alışkanlığı kazandırmasından kaynaklandığı düşünülmüştür (Mertoğlu,2002:66). Buna ek olarak, Göncü’nün 2002 yılında yaptığı “ 4-6 Yaş Anaokulu Çocuklarına Uygulanan Müzik Eğitiminin Müziksel Ses ve İşitsel Algı Gelişmelerine Etkileri” başlıklı doktora tez çalışmasında, 4-6 Yaş grubu anaokulu çocuklarından müzik eğitimi alanların, almayanlara göre ritim kalıplarının tekrarlanması konusunda daha başarılı olduğu gösterilmiştir(Göncü,2002:27).
Ek-3’de gösterilen, “Şarkı Söyleme Becerileri Değerlendirme Formu’’ kullanılarak yapılan şarkı söyleme becerisi uygulama ve testleri sonucunda aşağıdaki sonuçlara ulaşılmıştır.
1. Genel şarkı söyleme becerileri konusunda yapılan ki-kare testine göre, lisans 2. sınıflar lisans 1. sınıflara göre daha başarılı bulunmuştur. Her iki grubun şarkı söyleme becerileri arasındaki bu fark ki-kare testine göre istatistiksel açıdan da anlamlı bulunmuştur. Bu durumun, lisans 2. sınıfların her iki dönemde almış oldukları müzik eğitimi derslerinde şarkı söyleme uygulamalarına daha fazla yer verilmesinden kaynaklanabileceği sonucuna varılmıştır.
2. Öğrencilerin en başarılı olduğu şarkı söyleme öğeleri, yüzdelik sıralamasına göre; ‘‘Doğru Duruş, Doğru Telaffuz, Doğru Nefes Kullanma, Şarkıyı Bir Bütün Olarak Okuma, Sesleri Doğru ve Temiz Çıkarma, Doğru Tonda Kalma ve Nota Okuma’’ olarak elde edilmiştir.
Bu sıralamadan da görüldüğü gibi en başarısız olunan alanlar sırasıyla,‘‘Nota Okuma, Doğru Tonda Kalma ve Sesleri Doğru ve Temiz Çıkarma’’ şeklindedir.
Bu sıralamalarda genel ortalamada, Şekil 8 ve Tablo 6.3.11’den görülebileceği gibi, lisans 1. sınıfların % 46.94’ü sorulara tamamen veya büyük ölçüde cevap vermişken lisans 2. sınıflarda bu oran % 54.73 şeklindedir. Bu farklılık ki-kare testine göre istatistiksel olarak da anlamlı bulunmuştur.
Literatürde bu çalışmanın konusu ile tam olarak örtüşen bir çalışmaya rastlanmamıştır ancak bu çalışmanın sonuçlarını destekleyen benzer çalışmalar vardır. Göncü’nün 2002 yılında yaptığı “ 4-6 Yaş Anaokulu Çocuklarına Uygulanan Müzik Eğitiminin Müziksel Ses ve İşitsel Algı Gelişmelerine Etkileri” başlıklı doktora tez çalışmasında, 4-6 yaş grubu anaokulu çocuklarından müzik eğitimi alanların, almayanlara göre müziksel ses ve işitsel algı becerileri açısından daha başarılı olduğu ve bu farkın ki-kare testine göre istatistiksel olarak da anlamlı olduğu sonucuna varılmıştır. Bu sonucun, öğrencileri daha başarılı bulunan Gülveren Anaokulun da sistemli bir müzik eğitimi ders programının uygulanması ve Beytepe Anaokulun da ise müzik eğitimi yapılmadığından kaynaklandığı düşünülmüştür (Göncü,2002:27-48). Artan’ın 1993 yılında yaptığı “Anaokuluna Devam Eden 54-77 Aylık Çocuklara Seslerle İlgili Becerilerin Kazandırılmasında Müzik Uygulamalarının Etkisinin İncelenmesi” başlıklı doktora tez çalışmasında da müzik eğitimi uygulamalarının çocuklara ses becerileri kazandırılmasında önemli katkılar sağladığı vurgulanmıştır(Artan,1993). Kürklü’nün 2003 yılında yaptığı “Türkiye’de 3-6 Yaş Grubu Çocukların Ses Sınırları, Şarkı Söyleme Becerileri ve Müzikal Düzeylerinin İncelenmesi” başlıklı yüksek lisans tez çalışmasında, 3 ile 4 yaş grubu ve 5 ile 6 yaş grubu çocuklarının şarkı söyleme becerilerinin birbirine çok yakın olduğu belirlenmiş ve şarkı seçiminin bu sınırlara uyacak şekilde seçilmesinin öğrenmeyi hızlandırdığı gösterilmiştir(Kürklü,2003:137).
4.2. Öneriler
Bu çalışmada elde edilen verilerin çözümlenmesi ile ortaya çıkan sonuçlara göre aşağıdaki önerilerin anlamlı olabileceği düşünülmüştür.
1. Gerek okul öncesi dönemde gerekse lisans eğitimi sırasında yapılan müzik uygulamaları ve müzik eğitimi dersleri bireyin ritim algılama ve şarkı söyleme becerilerinin artmasında çok önemli katkıda bulunmaktadır. Bu nedenle, gerek okul öncesi dönemde gerek lisans eğitimi süresince müzik eğitimi çağdaş bir şekilde planlanmalı ve programlanmalıdır. Özellikle şarkı söyleme becerilerinin artırılması için yapılacak müzik eğitimi uygulamalarında şarkı seçiminin yaş gruplarına uygun bir şekilde yapılması gerektiği öğretmen adaylarına verilecek bilgiler arasında yer almalıdır. Ritim ve şarkı söyleme uygulamaları ve şarkılı oyunlar anaokulunda en çok yapılan müzik etkinliklerindendir. Bu nedenle okul öncesi öğretmen adaylarına lisans eğitimi sırasında uzman müzik eğitimcileri tarafından yeterli eğitim verilmelidir.
2. Çağdaş planlamalar yapabilmek ve okul öncesi müzik eğitiminin ülkemizdeki durumunu iyi bir şekilde ortaya çıkarmak için daha çok bilimsel araştırma yapılması gerekmektedir. Bu çalışmada yapılan araştırmanın, ülkemizin diğer bölgelerindeki üniversitelerin aynı bölümlerinde de yapılması, sonuçların literatürde güvenli bir kaynak oluşturabilecek şekilde belirlenmesi gerekir. Bu konuda diğer üniversitelerle işbirliği yapılabilmesi için araştırmacılara uygun ortamlar ve destekler oluşturulmalıdır.
3. Bu araştırmanın sonuçlarına göre, lisans eğitiminde verilen müzik eğitimi dersleri, okul öncesi dönem öğretmen adaylarının müziksel becerilerini önemli ölçüde artırmaktadır. Bu durumda, öğretmen adaylarına lisans eğitiminde verilen müzik eğitimi dersleri çağdaş ölçütlere göre yeniden programlanmalıdır. Bunlardan en önemlisi, birçok kaynakta da belirtildiği gibi, bu derslerin müzik eğitimcileri tarafından verilmesinin kaçınılmaz olduğu, bir diğeri de yetersiz olduğu belirlenen ders saati sayısının artırılmasıdır(Göncü,2002:83;Mertoğlu,2002:124). Müzik eğitimcilerinin, bu gerçeklerin sürekli olarak gündemde kalmasını sağlamak için
seminer ve konferans gibi aktiviteler düzenleyip, idarecileri ve diğer eğitimci meslektaşlarını bilgilendirmeleri gerekmektedir.
4. Kuşkusuz, eğitimcilerin ve alt yapı ile ilgili sorunların en düşük düzeye indirgenmesi için müzik eğitimcilerinin inançlı bir şekilde idarecilerini bilgilendirerek finansal ve diğer desteklerin sağlanmasına çalışmaları gerekmektedir.
5. Yapılan bilimsel araştırmalarda, değerlendirmelerin birden çok uzman müzik eğitimcisi tarafından yapılması, olası istatistiksel hataları en aza indirgeyecektir.
KAYNAKLAR
Akkaş, Salih. (1993).Okulöncesi Eğitimde Müzik. Ankara: Gazi Üniversitesi, Mesleki Eğitim Fakültesi.
Arı, Zekiye (2000). Orff Metodu ve Çalgılarının Müzik Öğretimindeki Önemi Üzerine Bir Araştırma, Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya.
Artan, İsmihan (1993). Anaokuluna Devam Eden 54-77 Aylık Çocuklara Seslerle İlgili Becerilerin Kazandırılmasında Müzik Uygulamalarının Etkisinin İncelenmesi. Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Dinçer, İnci (2000). Çocuk Gelişimi İle İlgilenenler İçin Müzik El Kitabı. İstanbul: Ya-Pa Yayınları.
Ege, Pınar (1995). Çocuklarda ses bozuklukları: İlgi bekleyen bir konu. http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/39/44/367.pdf, Erişim Tarihi:01.02.2009.
Egüz, Saip (1981).Koro Eğitimi ve Yönetimi. Ankara: Ayyıldız Matbaası.
Göğüş, İsmail M.(Nisan,1995). Ses Eğitiminde Yapılan Yanlışlıklar. Orkestra, 256,39.
Göncü, İlknur (2002). 4–6 Yaş Anaokulu Çocuklarına Uygulanan Müzik Eğitiminin Müziksel Ses ve İşitsel Algı Gelişimlerine Etkileri, Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Kürklü, Evrim (2003). Türkiye’ de 3-6 Yaş Grubu Çocukların Ses Sınırları, Şarkı Söyleme Becerileri ve Müzikal Düzeylerinin İncelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Mertoğlu, Ercan. (2002). Okul Öncesi Eğitim Kurumlarına Devam Eden 5–6 Yaş Grubundaki Çocukların Ritim(Tartım) Algılamaların İncelenmesi, Sanatta Yeterlilik Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Morgül, Mahiye (2001). Müzik Nasıl Öğretilir. Ankara: Yurtrenkleri Yayınevi.
Orff Merkezi (2008). Orff Schulwerk’ in Temel Görüşleri.
http://www.orffmerkezi.org/orf_01orffnedir.htm, Erişim Tarihi: 13.12.2008.
Ömeroğlu, Esra., Ersoy,Özlem.,Şahin, Fatma., Kandır, Adalet ve Turla, Ayşe (2006) Müziğin Okul Öncesi Eğitimde Kullanılması (2.Baskı). Ankara: Kök yayıncılık. Özer, Dilara ve Özer, Kamil, M.(2004). Çocuklarda Motor Gelişim(3.Baskı).Ankara:
Nobel Yayın Dağıtım.
Özgül, İlhan (2002). Müzik Eğitimi ve Öğretimi (5.Baskı). Ankara: Gazi Kitabevi.
Say, Ahmet(1985). Ritim. Müzik Ansiklopedisi, 4, 1090. Ankara: Başkent Yayınevi.
Say, Ahmet (2002). Müzik Sözlüğü. Ankara: Müzik Ansiklopedisi Yayınları.
Sığırtmaç, Ayperi (2005). Okul Öncesi Dönemde Müzik Eğitimi. İstanbul:Kare Yayınları.
Sun, Muammer ve Seyrek, Hilmi (2000). Okulöncesi Eğitiminde Müzik. İzmir: Mey Yayınları.
Temiz, Ebru (2007).Okul Öncesi Eğitimde Üç Yaş Dönemindeki 35-40 Aylık Çocuklara Uygulanan Ses Eğitiminin İşitme Kayıplı ve İşitme Kayıpsız Çocukların Müziksel Ses Gelişimlerine Etkisi. Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
T.C. Milli Eğitim Bakanlığı(2002). 36-72 Aylık Çocuklar İçin Okul Öncesi Eğitim Programı. İstanbul: Ya-Pa Yayınları.
T.C. Milli Eğitim Bakanlığı İlköğretim Genel Müdürlüğü (1990). Okul Öncesi Öğretmen Kılavuz Kitabı. Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
Töreyin, Ayşe M.(2008).Ses Eğitimi Temel Kavramlar-İlkeler-Yöntemler. Ankara: Sözkesen Matbaacılık.
Tufan, Selmin (26-28 Nisan 2006). Okul Öncesi Müzik Öğretmeni Profili (Bildiri). Ulusal Müzik Eğitimi Sempozyumu, Denizli.
Türk Dil Kurumu (1988). Türkçe Sözlük (1.Basım). Ankara: Türk Tarih Kurumu Basım Evi.
Uçan, Ali (2005). Müzik Eğitimi Temel Kavramlar-İlkeler-Yaklaşımlar (3.Baskı). Ankara: Evrensel Müzikevi.
Uçan, Ali., Sun, Muammer., Artan, İsmihan., Yıldız, Gökay., Öztürk, Ali (2003). Müzik Öğretimi (3.Baskı). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
Urfioğlu, Ayşe (1989). Bebeklik ve Okulöncesi Dönemde Müziğin Gelişimi ve Eğitimi. İstanbul: Ya-Pa Yayınları.
Yönetken, Halil B.(1952). Okulda Müzik Öğretimi ve Öğretim Metotları. Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
EKLER
1- Kişisel Bilgi Formu
2- Ritim Kalıpları Değerlendirme Formu
3- Ritim Algısı ve Şarkı Söyleme Becerilerini Değerlendiremede Kullanılan Şarkılar
Ek:1 KİŞİSEL BİLGİ FORMU
1.Adı Soyadı:
2.Sınıfı:
3.Yaş:
4.Cinsiyet:
Ek: 2 RİTİM ALGISI DEĞERLENDİRME FORMU Puanlama 2/4 Lük 1.Versiyon 10 0 2.Versiyon 10 0 3/4 Lük 1.Versiyon 10 0 2.Versiyon 10 0 6/8 Lik 1.Versiyon 10 0 2.Versiyon 10 0 3.Versiyon 10 0 4.Versiyon 10 0 5/8 Lik 10 0 7/8 Lik 10 0 9/8 Lik 10 0
Ek:3RİTİM ALGISI VE ŞARKI SÖYLEME BECERİLERİNİ DEĞERLENDİRMEDE KULLANILAN ŞARKILAR
Ek:3.4.