60
61
görülmüştür. Bu noktada çalışmamızın; evlilik çatışmasının ergenlerin problem davranışlarına olan etkilerinin hem anne bakış açısıyla hem de boylamsal olarak ele alınmasının ilgili alanyazına önemli katkılar sunduğu düşünülmektedir.
Buehler ve Gerard (2002) ebeveynliğin aracı rolünü inceleyen çalışmalardan tutarsız sonuçlar elde edilmesinin nedenleri olarak; tek bir kaynaktan bilgi alınmasını, ebeveynliğin ya da ebeveyn-çocuk ilişkisinin tek bir boyutla incelenmesini ve çocuğun tek bir ebeveynle olan ilişkisine odaklanılmasını göstermişlerdir. Bizim çalışmamızın da Buehler ve Gerard’ın işaret ettiği noktaları içeren bazı sınırlılıkları vardır. Araştırmada sadece annelerden bilgi alınması, tek kaynak yanlılığına yol açarak bir sınırlılık yaratmaktadır. Bunun yanında alanyazında daha önce de tartışıldığı üzere, anne bildirimine ve çocuk bildirimine dayalı araştırma bulgularının farklılaşabileceği (Clements, Martin, Randall ve Kane, 2014), bu sebeple de aile işleyişine dair farklı kaynaklardan bilgi alınmasının önemli olduğu belirtilmiştir. Anne bildirimine dayanan çalışmaların bulgularıyla, çocuk bildirimine dayanan çalışmaların bulgularındaki farklılıkların sebeplerinden biri, ebeveynlerin çatışma anında çocuklarının bu çatışmaya şahit olduğunu fark etmemeleri, bu yüzden de çatışmanın çocuklar üzerindeki etkisini yanlış değerlendirerek raporlamaları olabilmektedir. Bunun yanında, ebeveynler çocuklarının çatışmaya şahit olduğunu bilseler bile, çatışmanın çocuklar için ne ifade ettiğini doğru değerlendiremeyebilirler (Clements, Martin, Randall ve Kane, 2014).
Ancak yine de; ebeveynlerin, çocuklarını gözlemleyerek sahip oldukları davranış repertuarının geniş olması sebebiyle annelerden gelen bilgilerin de oldukça önemli olduğu belirtilmiştir (Jouriles ve ark., 1991). Tüm bu elde edilen bulgular, ailenin işleyişine dair farklı bilgi kaynaklarından alınan bilgilerin önemini göstermektedir.
Ancak daha önce de belirtildiği gibi, proje kapsamında ergen bildirimine dayalı olarak yapılan çalışmanın (Korfal, 2016), evlilik çatışmasının annelerin uyguladığı sınırlayıcı
62
kontrolü olumlu yönde yordadığı ve evlilik çatışmasının ergenlerin ebeveynleriyle olan ilişkilerini bozarak ergenlerdeki bazı olumsuz çıktılarla ilişkili olduğu yöndeki bulgularının mevcut çalışmamızın bulgularıyla benzer olması de dikkat çekicidir.
Gelecekte ergen, anne ve baba bildirimine dayalı araştırmaların yapılması ve bu çalışmalardaki benzerliklerin ve farklılıkların değerlendirilmesi önemlidir.
Bir başka sınırlılık, çalışmamızın Ankara şehir merkezinde yaşayan ve çoğunlukla orta düzey gelir grubuna dahil olduğu belirlenen evli kadınların katılımıyla yürütülmüş olmasıdır. Örneklem profilinin belli bir gruptan oluşması da çalışmanın genellenebilirliğini kısıtlamaktadır. Önerilen modellerin hem farklı gelir düzeyindeki ve farklı eğitim düzeyindeki katılımcılarla hem de partnerleriyle beraber yaşayan aileler, boşanmış, tek ebeveynli aileler ve daha kalabalık aileleri de içeren farklı aile yapılarında ve şehirle beraber kırsal kesimlerde tekrar sınanmasının alanyazına önemli katkıları olabileceği düşünülmektedir.
Çalışmada kullanılan değişkenlerin, ergenlerin cinsiyetine göre anlamlı düzeyde farklılaşmaması sebebiyle, cinsiyet farklılıkları regresyon analizleri kapsamında incelenmemiştir. Ancak bazı araştırmacılar, kız ve erkeklerin sosyalleşme süreçlerini cinsiyet filtresine göre yorumladıklarını belirtmişlerdir (örn, Peterson, Bodman, Bush ve Madden-Derdich, 2000). Üstelik bu filtrenin etkisinin, ergenliğe geçiş döneminde arttığı söylenmektedir (Linver ve Silverberg, 1997). Alanyazında cinsiyet farklılıkları üzerine tutarlı bir sonuç gösterilemese de (Davies ve Lindsay, 2001; Kerig, 2001) gelecek çalışmalarda, anılan değişkenler arasındaki ilişkiler irdelenirken çocukların cinsiyet farklılıklarının da incelenmesi daha detaylı bilgilerin elde edilmesi açısından önemli görülmektedir.
63
Son olarak, aile içindeki işleyişe odaklanan çalışmalarda sosyal destek, aile bireylerinin başa çıkma becerileri, çocukların çatışmaya dair algıları, ailenin ve eşlerin stres ve olumsuz yaşam olaylarına karşı dayanıklılığı gibi faktörlerin de dahil edilerek genişletilmiş modellerin sınandığı görülmektedir (örn. Clements ve ark., 2014;
Cummings, Davies ve Simpson, 1994; McDonald ve Grych, 2006; Peksaygılı ve Güre, 2008). Bu bağlamda Türk örnekleminde yürütülecek çalışmalarda ilgili faktörlerin incelenen modellere dahil edilerek, ebeveynler ve ergenler için koruyucu ve risk faktörlerinin belirlenmesinin de alanyazına değerli katkılar sağlayabileceği düşünülmektedir.
Bahsedilen sınırlılıkların yanında; çalışmamızın güçlü yönleri sayesinde bu alandaki akademik bilgi birikimine katkı sağlayacağı düşünülmüştür. Bu güçlü yanlarından biri, çalışmamızda modellerin bir yıllık bir izleme sürecinde sınanmasıdır.
Alanyazında nedensel ilişkileri destekleyebilmesi adına, boylamsal çalışmaların önemi vurgulanmıştır (Grych, Harold ve Miles, 2003). Bu sayede, evlilik çatışmasının; anne davranışı, anne-ergen ilişki niteliği ve ergenlerin problem davranışları üzerindeki etkisi ergenlik gibi çok fazla değişimin olduğu bir gelişimsel dönemde incelenebilmiştir.
Buehler ve Gerard’ın (2002) evlilik çatışması ile ergenlerin uyum problemleri arasındaki ilişkileri inceleyen birçok çalışmanın bir sınırlılığı olarak belirttiği ebeveynliğin ya da ebeveyn-çocuk ilişkisinin tek bir boyutla incelenmesi, bizim çalışmamızda “anne davranışı” ve “anne-ergen ilişki niteliğinin” aracı rollerinin farklı modellerde alt boyutlarıyla beraber incelenmesiyle aşılmıştır. Boylamsal olarak yürütülen çalışmamızda anne davranışının alt boyutları olan “destek”, “demokratik kontrol” ve
“sınırlayıcı kontrol” ile anne-ergen ilişki niteliğinin alt boyutları olan “açıklama”,
“olumlu anne-ergen ilişkisi” ve “olumsuz anne-ergen ilişkisi”, her birinin evlilik
64
çatışması ile ergenlerin problem davranışları ile olan ilişkilerini bağımsız olarak değerlendirebilmemize olanak sağlamıştır. Tüm bunlara ek olarak yapılan çalışmada evlilik çatışması; “karşılıklı anlaşma”, “psikolojik saldırganlık” ve “fiziksel saldırganlık-yaralama” alt boyutları üzerinden değerlendirilmiştir. Bu da anneler tarafından evlilik çatışması esnasında kullanılan farklı çatışma taktiklerinin; annelerin çocuklarıyla ilişkileri ile çocuklarının problem davranışları üzerindeki etkilerinin daha detaylı bir şekilde incelenmesine olanak sağlamıştır.
Kültürlerarası yapılan çalışmalarda, ebeveynlik uygulamalarının, toplumların toplulukçu veya bireyci olmasına bağlı olarak değişebileceği gösterilmiştir (Pomerantz ve Wang, 2009). Örneğin, Kağıtçıbaşı (2010), toplulukçu ya da otoriter kültürlerde yetişen çocukların; ebeveynleri tarafından uygulanan kontrolden, Batılı çocuklara göre daha az etkilenmesinin sebebini, bu tarz ebeveynlik uygulamalarının toplumdaki yaygınlığına ve hiyerarşik kültürel yapıyla uyumuna bağlamıştır. 46 çalışmayı içeren bir meta-analiz çalışmasında, Türk toplumunun hem bireyci hem toplulukçu bir yapının özelliklerini taşıdığı gösterilmiştir, bu durumun da tercih edilen ebeveynlik uygulamalarına etki ettiği düşünülmektedir. Yapılan bazı çalışmalarda Türk ebeveynler kendi ebeveynlik stillerinin daha otoriter olduğunu belirtmiş olsalar da (Filiz, 2011; Tunç ve Tezer, 2006) çalışmalarda tutarlı sonuçlara ulaşılamamakta ve Türkiye’deki ebeveynlikle ilgili oldukça az kaynak olduğu görülmektedir.
Bunun yanında Türkiye’de aile içi şiddete dair yürütülen çalışmaların da az olduğu belirtilmekle beraber, güncel çalışmaların Türkiye genelinde aile içinde % 44 oranında duygusal şiddet/istismarın, % 36 oranında fiziksel şiddetin var olduğunu işaret etmesi, bu konunun ne kadar önemli olduğunu göstermektedir (KSGM, 2015). Mevcut çalışmanın en güçlü yönlerinden biri de, aile içindeki çatışmanın anne bildirimine dayalı
65
olarak değerlendirilmesi ve kadınların eşlerine gösterdiği saldırgan davranışlara odaklanmasıdır. Alanyazında hem erkek hem kadınlar tarafından uygulanan şiddetin;
ekonomik güçlük (Çakmak, 2015), kişinin partnerinin saldırgan davranışları (Schumacher ve Leonard, 2005), günlük stres, ya da geçmişte maruz kalınan aile içi şiddet (Timmons, Arbel ve Margolin, 2017) gibi farklı değişkenlerle ilişkili olabileceği belirtilmektedir. Bu çalışmada aile içi şiddetin sebebi araştırılmasa da, annelerin eşlerine uyguladığı saldırganlığın; çocuklarıyla olan ilişkileri ve çocuklarının problem davranışları üzerindeki etkilerinin gösterilmesinin oldukça önemli olduğu düşünülmektedir. Evlilik çatışmasının psikoloji, fiziksel iyi oluş ve aile sağlığı üzerindeki etkisi göz önüne alındığında, evlilik ve ebeveynlik ile ilgili daha çok araştırma yürütülmesi ve bu konularda koruyucu ve bilgilendirici eğitimlerin yapılması gerektiği görülmektedir.
Sonuç olarak çalışma sonucunda elde ettiğimiz bulgular, bahsedilen güçlü yanları ve sınırlılıklarıyla birlikte değerlendirildiğinde, Ankara şehir merkezinde yaşayan ailelerde yaşanan evlilik çatışmalarının, annelerin çocuklarına karşı davranışlarını, anne-ergen ilişkisini ve anne-ergenlerin problem davranışlarını ne şekilde ve hangi yönde etki ettiğine dair önemli katkılar sağladığı söylenebilir. Bu çalışmanın, hem bundan sonra yapılacak akademik çalışmalar, hem de evlilik çatışması ile ebeveynlik konularında müdahale programlarının oluşturulmasında önemli bir kaynak olabileceği düşünülmektedir.
66 ÖZET
Araştırmamızın temel amacı, evlilik çatışması ile ergenlerin içe yönelim ve dışa yönelim problemleri arasındaki ilişkide anne davranışının ve anne-ergen ilişki niteliğinin aracı rolünü bir yıllık izleme çalışmasında anne bildirimine dayalı olarak incelemektedir.
Çalışma, Ankara’da yaşayan 28-60 yaş aralığındaki 168 evli kadınının katılımıyla gerçekleştirilmiştir. Çalışmada; Kişisel Bilgi Formu, Çatışma Taktikleri Ölçeği, Ebeveyn Davranış Ölçeği-Anne Formu, Ebeveyn-Ergen İlişki Niteliği Ölçeği-Anne Formu, 4-18 Yaş Çocuk ve Gençler için Davranış Değerlendirme Ölçeği kullanılmıştır.
Yapılan analizlerde, eşlerin birbirlerine gösterdikleri psikolojik saldırganlık ile ergenlerin dışa yönelim problemleri arasındaki ilişkide anne davranışın alt boyutlarından sadece annelerin uyguladığı sınırlayıcı kontrolün; eşler arasındaki karşılıklı anlaşma ile ergenlerin içe yönelim problemleri arasındaki ilişkide anne-ergen ilişki niteliğinin alt boyutlarından sadece olumsuz anne-ergen ilişki niteliğinin tam aracı rolü gösterilmiştir.
Ayrıca karşılıklı anlaşmanın sınırlayıcı kontrolü, sınırlayıcı kontrolün içe yönelim problemlerini; demokratik kontrol ile olumsuz anne-ergen ilişki niteliğinin ise ergenlerin dışa yönelim problemlerini anlamlı düzeyde yordadığı görülmüştür.
Çalışmanın sonuçlarının ilgili alanyazına, Türkiye örnekleminde evlilik çatışması ile ergenlerin problem davranışları arasındaki bağlantıda iki farklı modelde sınanan anne-ergen ilişkisinin aracı rolüne dair farklı sonuçlar ortaya koyması açısından önemli katkılar sağladığı düşünülmektedir.
67 ABSTRACT
The main objective of this study is to investigate the mediating roles of parenting behavior and mother-adolescent relationship between marital conflict and adolescents’
problem behaviors depending on the mothers’ reporting in a one-year follow up study.
168 married mothers between the ages of 28-60 years old participated to the research. Personal Data Form, Conflict Tactics Scale, The Parenting Behavior Questionnaire-For Mothers’ Reporting, The Quality of Parent-Adolescent Relationship-For Mothers’ Reporting and Child Behavior Checklist were used in the study.
The results show that the restrictive control used by mothers is a mediator in the relationship between psychological violence demonstrated by women and adolescents' externalization problems. Also, the negative quality of mother-adolescent relationship is mediating the relationship between efforts that women put to compromise with their partners and adolescents’ internalizing problems. Furthermore it was found that negotiation in marital conflict predicts mothers’ restrictive control, restrictive control predicts adolescents’ internalizing problems and both authoritative control and negative parent-child relationship predicts adolescents’ externalizing problems.
The results of the study contributed to the relevant literature in terms of reflecting the mediational role of mother-child relationship in the connection between marital conflict and adolescents’ problem behaviors tested in two different models.
68 KAYNAKÇA
Acar Bayraktar, A. V. (2015). Ekonomik güçlük ile ergenlerin uyum davranışları arasındaki bağlantılarda ebeveyn-ergen ilişkisinin aracı rolü: Bir izleme çalışması. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.
Achenbach, T. M. ve Edelbrock, C. S. (1983). Manual for the child behavior checklist and revised behavior profile. Burlington: University of Vermont Department of Psychiatry.
Ackard, D. M., Neumark-Sztainer, D., Story, M. ve Perry, C. (2006). Parent-child connectedness and behavioral and emotional health among adolescents. The American College of Preventive Medicine, 30(1), 59-66.
Akçakın, M. (1985). Çocuk davranışlarını değerlendirme ölçeğinin tanıtımı ve güvenirlik çalışması. Psikoloji Dergisi, 5(18), 3-6.
Bandura, A. (1973). Aggression: A social learning analysis. Oxford, England: Prentice-Hall.
Barber, B. K. (1996). Parental psychological control: Revisiting a neglected construct. Child Development, 67(6), 3296-3319.
Baron, R. M. ve Kenny, D. A. (1986). The moderator-mediator variable distinction in social psychological research: Conceptual, strategic and statistical considerations. Journal of Personality and Social Psychology, 51(6), 1173-1182.
69
Bates, J. E., Pettit, G. S., Dodge, K. A. ve Ridge, B. (1998). Interaction of temperamental resistance to control and restrictive parenting in the development of externalizing behavior. Developmental Psychology, 34(5), 982-995.
Baumrind, D. (1971). Current patterns of parental authority. Developmental Psychology, 4(1), 1-103.
Baviskar, S. (2010). Does child gender moderate the relationship between interparental conflict and child outcomes? Findings from the Danish Longitudinal Study of Children. Norsk Epidemiologi, 20(1).
Belsky, J. (1981). Early human experience: A family perspective. Developmental Psychology, 17, 3-23.
Belsky, J. (1984). The determinants of parenting: A process model. Child Development, 55, 83-96.
Benson, M. J., Buehler, C. ve Gerard, J. M. (2008). Interparental hostility and early adolescent problem behavior: Spillover via maternal acceptance, harshness, inconsistency and intrusiveness. The Journal of Early Adolescence, 28(3), 428-454.
Braithwaite, S. R., Steele, E., Spjut, K., Dowdle, K. K. ve Harper, J. (2015). Parent–child connectedness mediates the association between marital conflict and children’s internalizing/externalizing outcomes. Journal of Child and Family Studies, 24(12), 3690–
3699.
70
Buehler, C. ve Gerard, J. M. (2002). Marital conflict, ineffective parenting, and children’s and adolescents’ maladjustment. Journal of Marriage and Family, 64, 78-92.
Chang, L., Lansford, J. E., Schwartz, D. ve Farver, J. M. (2004). Marital quality, maternal depressed affect, harsh parenting, and child externalising in Hong Kong Chinese families.
International Journal of Behavioral Development, 28(4), 311–318.
Clements, M. L., Martin, S. E., Randall, D. W. ve Kane, K. L. (2014). Child and parent perceptions of interparental relationship conflict predict preschool children's adjustment.
Couple Family Psychology, 3(2), 110-125.
Coln, K. L., Jordan, S. S. ve Mercer, S. H. (2013). A unified model exploring parenting practices as mediators of marital conflict and children’s adjustment. Child Psychiatry and Human Development, 44, 419–429.
Cronkerberg, S. B. ve Covey, S. L. (1991). Marital conflict and externalizing behavior in children, D. Cicchetti ve S. Toth (Der.), Rochester Symposium on Developmental Psychopathology: Vol. 3. Research and clinical contributions to a theory of developmental psychopathology içinde (s. 235-360). Rochester, NY: University of Rochester Press.
Cui, M., Donnellan, M. B.ve Conger, R. D. (2007). Reciprocal influences between parents' marital problems and adolescent internalizing and externalizing behavior. Developmental Psychology, 43(6), 1544–1552.
71
Cummings, E. M., Ballard, M., El-Sheikh, M. ve Lake, M. (1991). Resolution and children’s responses to interadult anger. Developmental Psychology, 27(3), 462-470.
Cummings, E. M. ve Davies, P. T. (2002). Effects of marital conflict on children: recent advances and emerging themes in process-oriented research. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 43(1), 31-63.
Cummings, E. M., Davies, P. T. ve Simpson, K. S. (1994). Marital conflict, gender, and children’s appraisals and coping efficacy as mediators of child adjustment. Journal of Family Psychology, 8(2), 141-149.
Cummings, E. M., Vogel, D., Cummings, J. S. ve El-Sheikh, M. (1989). Children’s responses to different forms of expression of anger between adults. Child Development, 60, 1392-1404.
Çakmak, Z. (2015). Anne bildirimine dayalı ekonomik güçlük, eşler arasındaki çatışma ve ergenlerin problem davranışları arasındaki ilişkilerin aile stres modeli çerçevesinde incelenmesi: Bir izleme çalışması. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.
Davies, P. T. ve Cummings, E. M. (1994). Marital conflict and child adjustment: An emotional security hypothesis. Psychological Bulletin, 116, 387-411.
Davies, P. T. ve Cummings, E. M. (1998). Exploring children’s emotional security as a mediator of the link between marital relations and child adjustment. Child Development, 69(1), 124-139.
72
Davies, P. T. ve Lindsay, L. (2001). Does gender moderate the effects of conflict on children? J.
H. Grych, F. D. Fincham (Der.). Child development and interparental conflict: Theory, research, and application içinde (s. 64-97). New York: Cambridge University Press.
Davies, P. T., Sturge-Apple, M. L., Woitach, M. J. ve Cummings, E. M. (2009). A process analysis of the transmission of distress from interparental conflict to parenting: Adult relationship security as an explanatory mechanism. Developmental Psychology, 45(6), 1761-1773.
Davies, P. T., Sturge-Apple, M. L., Winter, M. A., Cummings, E. M. ve Farrell, D. (2006). Child adaptational development in contexts of interparental conflict over time. Child Development, 77(1), 218-233.
Doyle, A. B. ve Markiewicz, D. (2005). Parenting, marital conflict and adjustment from early- to mid-adolescence: Mediated by adolescent attachment style? Journal of Youth and Adolescence, 34(2), 97-110.
Emery, R. E., Fincham, F. D. ve Cummings, E. M. (1992). Parenting in context: Systemic thinking about parental conflict and its influence on children. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 60, 909-912.
Engfer, A. (1988). The interrelatedness of marriage and the mother-child relationship. R. Hinde ve J. Stevenson-Hinde (Der.), Relationships within families: Mutual influences içinde (s.
104-118). Oxford, UK: Oxford University Press.
73
Erel, O. ve Burman, B. (1995). Interrelatedness of marital relations and parent-child relations: A meta-analytic review. Psychological Bulletin, 118, 108-132.
Erel, O., Margolin, G. ve John, R. S. (1998). Observed sibling interaction: Links with the marital and the mother-child relationship. Developmental Psychology, 34, 288-298.
Ergül, A. ve Güre, A. (2012). “Perceived economic strain and parent-adolescent relationships:
The adolescent's and parents' perspective” 30th International Congress of Psychology (ICP), Cape Town, Güney Afrika, 22-27 Temmuz 2012, Sözlü Bildiri.
Ergül Topçu, A. (2016). Olumsuz yaşam olayları, anne ergen ilişkisi ve ergen uyumu arasındaki ilişkiler: Bir izleme çalışması. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Erol, N., Kılıç, C., Ulusoy, M., Keçeci, M. ve Şimşek, Z. (1998). Türkiye Ruh Sağlığı Profili Raporu. Ankara: Eksen Tanıtım Ltd. Şti.
Fauber, R., Forehand, R., Thomas, A. M. ve Wierson, M. (1990). A mediational model of the impact of marital conflict on adolescent adjustment in intact and divorced families: The role of disrupted parenting. Child Development, 61, 1112-1123.
Fichman, M., ve Cummings, J. N. (2003). Multiple imputation for missing data: Making the most of what you know. Organizational Research Methods, 6(3), 282–308.
Filiz, Z. (2011). Determining the parenting styles of university students through discriminant analysis and evaluating its relationships with self-esteem. Journal of Theory and Practice
74 in Education, 7(1), 124-141.
Fritz, P. A. T. ve O'Leary, K. D. (2004). Physical and Psychological Partner Aggression Across a Decade: A Growth Curve Analysis. Violence and Victims, 19(1), 3–16.
Gao, M., Du, H., Davies, P. T., Cummings, E. M. (2019). Marital conflict behaviors and parenting: dyadic links over time. National Council on Family Relations, 68(1), 135-149.
Gerard, J. M., Krishnakumar, A. ve Buehler, C. (2006). Marital conflict, parent-child relations, and youth maladjustment: A longitudinal investigation of spillover effects. Journal of Family Issues, 27, 951-975.
Gilligan, C. (1982). In a different voice: Psychological theory and women’s development.
Cambridge, MA: Harvard University Press.
Goeke-Morey, M. C., Cummings, E. M. ve Papp, L. M. (2007). Children and marital conflict resolution: Implications for emotional security and adjustment. Journal of Family Psychology, 21(4), 744-753.
Goeke-Morey, M. C., Papp, L. M. ve Cummings, E. M. (2013). Changes in marital conflict and youths' responses across childhood and adolescence: A test of sensitization. Development and Psychopathology, 25(1), 241–251.
Grolnick, W. S. (2003). The psychology of parental control: How well-meant parenting backfires. Mahwah, NJ: Erlbaum.
75
Grych, J. H. (2005). Interparental conflict as a risk factor for child adjustment: Implications for the development of prevention programs. Family Court Review, 43(1), 97-108.
Grych, J. H. ve Fincham, F. D. (1990). Marital conflict and children’s adjustment: A cognitive contextual framework. Psychological Bulletin, 108, 267-290.
Grych, J. H. ve Fincham, F. D. (1993). Children's appraisals of marital conflict: Initial investigations of the cognitive-contextual framework. Child Development, 64(1), 215-230.
Grych, J. H., Harold, G. T. ve Miles, C. J. (2003). A prospective investigation of appraisals as mediators of the link between interparental conflict and child adjustment. Child Development, 74(4), 1176-1193.
Gümüşten, D. (2013). Algılanan ekonomik güçlük ile benlik saygısı ve yaşam doyumu arasındaki bağlantıda anne-ergen ilişkilerinin aracı rolü. Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi, Ankara.
Güre, A. (2012). Evlilik İlişkisi ve Ana Babalık. M. Sayıl ve B. Yagmurlu (Der.), Ana Babalık:
Kuram ve Araştırma içinde (s. 363-397). İstanbul: Koç University Press.
Güre, A., Uçanok, Z. ve Ergül, A. (2011-2014). Olumsuz yaşam olayları, ebeveyn-ergen ilişkisi ve ergenin uyumu arasındaki ilişkilerin aile stres modeli çerçevesinde sınanması: Bir izleme çalışması. Ankara Üniversitesi Bilimsel Araştırmalar Birimi, Proje No: 11 B 5358001.
76
Harold, G. ve Conger, R. (1997). Marital conflict and adolescent distress: The role of adolescent awareness. Child Development, 63, 558-572.
Harold, G. T., Fincham, F. D., Osborne, L. N. ve Conger, R. D. (1997). Mom and dad are at it again: Adolescent perceptions of marital conflict and adolescent psychological distress.
Developmental Psychology, 33(2), 333-350.
Holden, G. W. ve Ritchie, K. L. (1991). Linking extreme marital discord, child rearing, and child behavior problems: Evidence from battered women. Child Development, 62(2), 311–327.
Jouriles, E. N., Murphy, C. M., Farris, A. M., Smith, D. A., Richters, J. E. ve Waters, E. (1991).
Marital adjustment, parental disagreements about child rearing, and behavior problems in boys: Increasing the specificity of the marital assessment. Child Development, 62(6), 1424–1433.
Kaczynski, K. J., Lindahl, K. M., Malik, N. M. ve Laurenceau, J-P. (2006). Marital conflict, maternal and paternal parenting, and child adjustment: A test of mediation. Journal of Family Psychology, 20, 199-208.
Kağıtçıbaşı, Ç. (2010). Benlik, aile ve insan gelişimi: Kültürel psikoloji. İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
Kenny, D. A., Kashy, D. A. ve Bolger, N. (1998). Data analysis in social psychology. D. T.
Gilbert, S. T. Fiske ve G. Lindzey (Der.), The handbook of social psychology (4th ed., s.
233-265) içinde. New York: Oxford University Press.
77
Kerig P K. (2001). Introduction and overview: Conceptual issues in family observational research. Kerig P K, Lindahl K M. (Der.), Family observational coding systems:
Resources for systemic research içinde (s. 1-22). Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum Associates.
Kındap, Y., Sayıl, M. ve Kumru, A. (2008). Anneden algılanan kontrolün niteliği ve ergenin psikososyal uyumu ve arkadaşlıkları arasındaki ilişkiler: Benlik değerinin aracı rolü. Türk Psikoloji Dergisi, 23(61), 92-107.
Kızıldağ, Ö. ve Şendil, G. (2006). Evlilik çatışması ve çocuk davranış problemleri arasındaki ilişkinin bilişsel-bağlamsal çerçeve açısından incelenmesi. Psikoloji Çalışmaları Dergisi, 26, 1-20.
Korfal, A. (2016). Algılanan ekonomik güçlük ve eşler arasındaki çatışma ile problem davranışlar arasındaki bağlantıda, ebeveyn-ergen ilişkilerinin aracı rolü.
(Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara).
Kouros, C. D., Papp, L. M., Goeke-Morey, M. C. ve Cummings, E. M. (2014). Spillover between marital quality and parent-child relationship quality: Parental depressive symptoms as moderators. Journal of Family Psychology, 28(3), 315-325.
Kovacs, M. ve Devlin, B. (1998). Internalizing Disorders in Childhood. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 39(1), 47-63.
78
Krishnakumar, A. ve Buehler, C. (2000). Interparental conflict and parenting behaviors: A metaanaltyic review. Family Relations, 49, 25-44.
Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü (KSGM) (2015). Türkiye’de Kadına Yönelik Aile İçi Şiddet Araştırması (Çevrimiçi). http://www.hips.hacettepe.edu.tr/KKSA-TRAnaRaporKitap26Mart.pdf
Kwak, K. (2003). Adolescents and their parents: A review of intergenerational family relations for immigrant and non-immigrant families. Human Development, 46, 15-136.
Li, Y., Putallaz, M. ve Su, Y. (2011). Interparental conflict styles and parenting behaviors:
Associations with overt and relational aggression among Chinese children. Merril-Palmer Quarterly, 57, 402-428.
Linver, M. R. ve Silverberg, S. B. (1997). Maternal predictors of early adolescent achievement-related outcomes: Adolescent gender as moderator. The Journal of Early Adolescence, 17(3), 294-318.
Little, R. J. A. ve Rubin, D. B. (2002). Statistical Analysis with Missing Data (2nd ed.). New York, NY: John Wiley & Sons.
Mann, B. J. ve Gilliom, L. A. (2004). Emotional security and cognitive appraisals mediate the relationship between parents' marital conflict and adjustment in older adolescents. The Journal of Genetic Psychology, 165 (3), 250-271.
79
McCoy, K. P., George, M. R. W., Cummings, E. M. ve Davies, P. T. (2013). Constructive and destructive marital conflict, parenting and children’s school and social adjustment. Social Development, 22(4), 641-662.
McDonald, R. ve Grych, J. H. (2006). Young children’s appraisals of interparental conflict:
Measurement and links with adjustment problems. Journal of Family Psychology, 20(1), 88-99.
Moffitt, T. E. (1993). Adolescence-limited and life-course-persistent antisocial behavior: A developmental taxonomy. Psychological Review, 100(4), 674-701.
Osborne, L. N. ve Fincham, F. D. (1996). Marital conflict, parent-child relationships and child adjustment: Does gender matter? Merrill-Palmer Querterly, 42, 48-75.
Öz, İ. P. (1999). The relationship between children’s adjustment problems and their perceptions of marital conflict. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara: Ortadoğu Teknik Üniversitesi.
Papp, L. M., Cummings, E. M. ve Goeke-Morey, M. C.(2002). Marital conflicts in the home when children are present versus absent. Developmental Psychology, 38(5), 774-783.
Peksaygılı, M. ve Güre, A. (2008). Eşler arasındaki çatışma ile erken ergenlik dönemindeki çocukların uyum davranışları: Algılanan çatışmanın aracı ve düzenleyici rolü. Türk Psikoloji Dergisi 23(61), 43-58.
80
Pendry, P., Carr, A. M., Papp, L. M. ve Antles, J. (2013). Child presence during psychologically aggressive interparental conflict: Implications for internalizing and externalizing behavior. Family Relations: An Interdisciplinary Journal of Applied Family Studies, 62(5), 755-767.
Peterson, G. W., Bodman, D. A., Bush, K. R. ve Madden-Derdich, D. (2000). Gender and parent-child relationships. D. H. Demo, K. R. Allen, ve M. A. Fine (Der.), The handbook of family diversity (pp.82-104) içinde. New York: Oxford University Press.
Peterson, J. L. ve Zill, N. (1986). Marital disruption, parent-child relationships and behavior problems in children. Journal of Marriage and the Family, 48, 295-307.
Pettit, G. S., Laird, R. D., Dodge, K. A., Bates, J. E. ve Criss, M. M. (2001). Antecedents and behavior-problem outcomes of parental monitoring and psychological control in early adolescence. Child Development, 72 (2), 583-98.
Pomerantz, E. M., ve Wang, Q. (2009). The role of parental control in children's development in Western and East Asian countries. Current Directions in Psychological Science, 18(5), 285-289.
Reid, W. J. ve Crisafulli, A. (1990). Marital discord and child behavior problems: A meta-analysis. Journal of Abnormal Child Psychology, 18(1), 105–117.
Sayıl, M., Kındap Tepe, Y. ve Kumru, A. (2019). Ebeveyn çatışması ve ergenin uyum sorunları arasındaki ilişkiler: Anne Babanın Kontrol Uygulamalarının Aracı Rolü. Türk Psikoloji Dergisi, 34(83), 74-89.
81
Sayıl, M., Uçanok, Z. ve Güre, A. (2002). Erken ergenlik döneminde duygusal gereksinimler, aileyle çatışma alanları ve benlik kavramı: Betimsel bir inceleme. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi, 9 (3), 155-166.
Schulz, M. S., Waldinger, R. J., Hauser, S. T. ve Allen, J. P. (2005). Adolescents' behavior in the presence of interparental hostility: developmental and emotion regulatory influences.
Developmental Psychopathology, 17(2), 489-507.
Schumacher, J. A. ve Leonard, K. E. (2005). Husbands’ and wives’ marital adjustment, verbal aggression, and physical aggression as longitudinal predictors of physical aggression in early marriage. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 73(1), 28-37.
Silverberg, S. B. ve Gondoli, D. M. (1996). Autonomy in adolescence: A contextual perspective.
G. R. Adams, R. Montemayor, ve T. P. Gullotta (Der.), Advances in adolescent development: An annual book series, Vol. 8. Psychosocial development during adolescence (p. 12–61) içinde. Sage Publications, Inc.
Simons, R. L., Lorenz, F. O., Conger, R. D. ve Wu, C. (1992). Support from spouse as mediator and moderator of the distruptive influence of economic strain on parenting. Child Development, 63, 1282-1301.
Sorkhabi, N. (2005). Applicability of Baumrind's parent typology to collective cultures: Analysis of cultural explanations of parent socialization effects. International Journal of Behavioral Development, 29(6), 552–563.
82
Stoneman, Z., Brody, G. H. ve Burke, M. (1989). Sibling temperaments and maternal and paternal perceptions of marital, family, and personal functioning. Journal of Marriage and the Family, 51(1), 99–113.
Straus, M. A. (1979). Measuring intrafamily conflict and violence: The Conflict Tactics (CT) Scales. Journal of Marriage and the Family, 41(1), 75–88.
Straus, M. A., Hamby, S. L., Boney-McCoy, S. ve Sugarman, D. B. (1996). The revised conflict tactics scales (CTS2): Development and preliminary psychometric data. Journal of Family Issues, 17(3), 283-316.
Şahin, H. (2014). Ekonomik güçlükler, evlilik ilişkisi arasındaki bağlantıların Aile Stres Modeli çerçevesinde incelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.
Şendil, G. (1999). Çocukların anne babanın evlilik çatışmasını anlayışı. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). İstanbul: İstanbul Üniversitesi.
Şirvanlı-Özen (1999). Eşler arası çatışma ve boşanmanın çocuklar üzerindeki etkileri I: Davranış ve uyum problemleri. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi, 6(1), 19-29.
Timmons, A. C., Arbel, R. ve Margolin, G. (2017). Daily patterns of stress and conflict in couples: Associations with marital aggression and family-of-origin aggression. Journal of Family Psychology, 31(1), 93-104.