İşitme engelli öğrenciler ile ilgili çalışmalara bakıldığında okuduğunu anlama, dil ve konuşma becerileri üzerine yoğunlaşıldığı görülmektedir (Polat, 1995; Ersoy ve Avcı, 2000; Karasu, 2004; Erben, 2005; Atay, 2007; Çiftçi, 2009; Karasu, 2011; Güldenoğlu, 2012; Turğut, 2012). İşitme engelli öğrencilerin matematik eğitimleri ile ilgili yapılan çalışmalar ise sınırlı olmakla beraber (Arıcı, 1997; Şen, 1990;) bu çalışmalarda dil odaklı olup genel matematik programları düzenlemeye yöneliktir (Nunes ve Moreno, 2002; Tanrıdiler, 2012). İşitme engelli öğrencilerin doğrudan matematiksel işlem becerilerini geliştirmeye yönelik çalışmalar ise oldukça sınırlıdır (Kot vd., 2016; Jadhav ve Gathoo, 2018). İşitme engelli öğrencilerin matematiksel işlem akıcılığının araştırıldığı bir çalışmaya ise rastlanılmamıştır. Bu açıdan çalışmanın alana katkı sağlayacağı düşünülmektedir.
Bu çalışmada ilkokul 4. sınıfa devam eden işitme engelli öğrencilerin toplama ve çıkarma öğretiminde abaküs eğitiminin işlem akıcılığı üzerindeki etkisi incelenmiştir. Bunun için abaküs eğitiminin, akıcılılğı oluşturan hız ve kolaylık boyutları açısından toplama ve çıkarma işlemlerinin doğruluk yüzdesi ve tek seferde işlem yaptıkları sayı adedi ortalaması üzerindeki etkililiği ve bu etkililiğin sürekliliği araştırılmıştır. Sosyal geçerlilik çalışması kapsamında ise öğrencilerin ve öğretmenin görüşlerine başvurulmuştur.
Araştırmanın sonuçlarına bakıldığında abaküs eğitiminin işitme engelli öğrencilerin kolay ve hızlı yaptıkları toplama ve çıkarma işlemlerinin doğruluk yüzdesini ve tek seferde işlem yaptıkları sayı adedi ortalamasını artırmada etkili olduğu görülmüştür. Ayrıca bu etkililiğin araştırmanın iki boyutunda da tüm katılımcılar için sürdürülebilir olduğu sonucuna ulaşılmıştır.
116
Araştırmanın iki boyutunda da Nida’nın diğer katılımcılara göre daha iyi bir gelişim gösterdiği görülmüştür. Yaşları, cihazlanma yaşı ve destek eğitim yılları birbirine yakın olan katılımcılarda bu farkın oluşmasına Nida’nın diğer katılımcılara göre dinleme disiplininin ve odaklanmasının daha iyi olması sebep olabilir. Bununla birlikte bu fark oluşurken Nida’nın başlama düzeyinin diğer katılımcılara göre daha düşük olması da abaküs eğitiminin daha düşük başlama düzeylerinde daha etkili olabileceğini düşündürmektedir.
Yapılan bu araştırma özel eğitime ihityacı olan öğrencilerin toplama ve çıkarma işlemi öğretiminde işlem akıcılığı üzerine abaküs eğitiminin olumlu etkileri olduğunu göstermiştir. Benzer şekilde bu öğrencilerin matematiksel işlem becerilerinin mental aritmetikle artacağını gösteren sınırlı sayıda çalışma bulunmaktadır (Jadhav ve Gathoo, 2018; Nolan ve Morris, 1964; Shen, 2006). Bununla birlikte özel eğitime ihtiyacı olmayan öğrencilerin matematiksel işlem becerilerinin mental aritmetik eğitimi ile geliştiğini gösteren birçok çalışma bulunmaktadır (Amaiwa ve Hatano, 1989; Chan vd., 2011; Du vd., 2013; Irwing vd., 2008; Wang vd., 2013). Bu bağlamda araştırmanın alan yazına katkı sağladığı düşünülmektedir.
Araştırmada sosyal geçerlilik bulguları dâhilinde öğrencilerin ve öğretmenin görüşleri tespit edilmiştir. Öğrencilerden abaküs eğitiminden çok hoşlandıklarını, abaküsle ve mental olarak işlem yapmanın çok kolay olduğunu, çalışmadan sonra işlemleri daha hızlı ve daha doğru yaptıklarını ve matematiğe karşı ilgilerinin artırdığı yönünde bulgulara ulaşılmıştır. Öğretmenlerinden ise katılımcıların matematik ve diğer derslerdeki başarısının arttığı, dikkat ve odaklanmalarının geliştiği, abaküs eğitimi uygulamalarını severek yaptıkları, işitme engelli öğrenciler için müfredata ek olarak konulmasının öğrenciler için faydalı bir etkinlik oluşturabileceği yönünde görüşler elde edilmiştir. Benzer görüşlerin elde edildiği çalışmalar bulunmaktadır (Altıparmak, 2016b; Demir, 2017; Özbalcı, 2014; Şahiner ve Şad, 2014).
Araştırmada bütün işitme engelli öğrencilerin abaküs eğitimi aldıktan sonra kolay ve hızlı yaptıkları toplama ve çıkarma işlemleri için doğruluk yüzdesi artışının tek seferde işlem yapılan sayı adedi ortalaması artışıyla birlikte olmasından dolayı işitme engelli öğrencilerin abaküs eğitimi sonucunda dikkatlerinin arttığını söyleyebiliriz. Araştırmada doğal bir sonuç olarak karşımıza çıkan bu durum abaküs eğitiminin matematik eğitimine dolaylı etkilerinin gözlendiği sözel becerilerin gelişimi, görsel algılama artışı, görsel ve işitsel hafıza gelişimi ve dikkat artışı gibi araştırmalarla
117
benzerlik göstermektedir (Altıparmak, 2016a; Bhaskaran vd., 2006; Dangwal, 2009; Kalkan, 2014; Li vd., 2013; Özbalcı, 2014; Şahiner ve Şad, 2014).
Bu araştırmada da Jadhav ve Gathoo (2018)’nun çalışmalarına benzer şekilde işitme engelli öğrencilerin normal işiten öğrenciler gibi abaküs eğitimine olumlu cevap verdiği ve matematiksel işlem becerileri açısından gelişim gösterdikleri görülmüştür. Benzer şekilde farklı yöntemlerle duyan ve duymayan öğrencilerin matematiksel düşünme konusunda farklı olmadıklarını ve cevaplama stratejileri açısından büyük benzerlik gösterdiklerini tespit eden çalışmalar bulunmaktadır (Hitch vd., 1983; Meadow-Orlans, 1980; Wood vd., 1983). Bu sonuçlarla birlikte her ne kadar normal işiten akranlarıyla benzerlik gösterseler de normal işiten akranlarına göre üç yıl geriden gelen işitme engelli öğrencilerin (Woolman, 1965) matematik başarılarını etkileyen bu geri kalmışlıklarını (Wood vd., 1983) telafi edebilmek için abaküs eğitiminin önemli olduğunu söyleyebiliriz. Ayrıca işitme engelli öğrencilerin matematiksel işlemlerde ve problem çözümlerinde işiten akranlarına göre geri durumda olma, kısa süreli bellek performanslarında daha yavaş olma ve problemlerin işlem sayısı, zorluk düzeyi ve karmaşıklığının artması üzerine işitme engelli öğrencilerin başarı düzeylerindeki düşüş (Epstein vd., 1994, Güldür, 2005; Traxler, 2000) gibi olumsuz durumlarının giderilmesinde abaküs eğitiminin faydalı olabileceğini söyleyebiliriz.