İletişim bireylerin varoluşuyla ortaya çıkan bir olgudur. Bireylerin duygu, düşünce, haber ve tecrübelerini aktarmasıyla tanımlanan iletişim sadece bireyler arasında değil aynı zamanda tüm canlılar arasında gerçekleşmektedir. İletişim faaliyetleri her çağda farklılıklar göstererek mevcudiyetini korumayı başarmıştır. Bireyler ilk olarak elleri ve kollarıyla daha sonra sırasıyla taş, parşömen, papirüs ve kâğıdı kullanarak düşüncelerini aktarmışlardır. Bireylerin yaşam şartları değişerek geliştikçe her döneme ait farklı iletişim araçları da kullanmışlarıdır. Yazının bulunması, matbaanın icat edilmesi ve elektronik iletişim araçlarının geliştirilmesiyle birlikte günümüzde zaman ve mekân sınırlaması kalkarak, iletişim küresel bir boyut kazanmıştır.
Yazının icat edilmesi, taşınması hafif olan kâğıdın yaygın bir şekilde kullanılmaya başlanması, bilgilerin ve haberlerin uzak bölgelere taşımak için farklı çözümler geliştirilmesi insanlık tarihini etkilemiştir. Yazılı olan belgelerin hızlı bir şekilde çoğaltılması için 15.yüzyılda Gutenberg matbaayı icat etmiştir. İletişimin yaygınlaşmasında en önemli yere sahip olan matbaa, siyasi, ekonomi ve toplumsal bilgilerin çoğaltılmasını sağlamıştır. Matbaanın yaygınlaşmasıyla birlikte gazete, kitap ve dergi yayıncılığı başlayarak, geleneksel medyanın ürünü olan gazeteye ilgi artmıştır.
Geleneksel medya aracı olan gazetenin ortaya çıkmasıyla birlikte kitle iletişiminin önemi de artmıştır. Bilgilendirme, eğlendirme, haber verme, propaganda ve reklam gibi farklı özelliklere sahip olan kitle iletişim araçları sayesinde bireyler dünyanın herhangi bir yerindeki bilgi veya habere ulaşabilmektedir. Kitle iletişiminin gelişimi yazılı basının ortaya çıkmasıyla paralellik göstermektedir. 1930-1950 arası radyonun en parlak yılları olmuş ve 1950’li yıllardan sonra internetin kullanılmasına kadar geçen sürede televizyon etkili bir geleneksel medya aracı olmuştur. 1990’lı yıllara gelindiğinde ise internet icat edilerek dijital iletişim çağına geçilmiştir. Dijital iletişimin gerçekleşmiş olduğu günümüzle tamamıyla geleneksel iletişim araçları terk edilmemiştir. Günümüzde hala gazete basımı yapılmakta, radyo yayınları dinlenmekte
ve televizyon izlenmektedir. Geleneksel iletişim araçları internete taşınarak sosyal medyada yayın yapmaya başlamıştır.
Geçtiğimiz yüzyılın ikinci yarısında ABD Savunma Bakanlığı tarafından geliştirilen internet ilk olarak askeri amaçlar için kullanılmaya başlanmıştır. 1971 yılında ilk olarak atılan e-posta ile birlikte günümüzde kullanılan sosyal medya araçlarının temeli atılmıştır. İnternet kullanımı haber, bilgi, düşünce, eğlence, eğitim, ticaret gibi bireylerin sosyalleşmesi adına önemli bir rol oynamıştır.
İnternet ilk olarak askeri alanda kullanılsa da 1990’lı yıllara gelindiğinde bireyler tarafından kullanılmaya başlanmıştır. Tek yönlü olarak geliştirilen ve kullanılan Web 1.0 teknolojisi zamanla yerini çift yönlü olarak kullanılmaya başlanılan Web 2.0’a bırakmıştır. Web 1.0’da bireyler pasif bir konum yer alırken Web 2.0’da bireyler aktif bir konuma geçmiştir. Bireylerin web tarayıcılarıyla araştırmalar yaptıkları ve içerikleri görüntüledikleri dönem Web 1.0 olarak adlandırılmıştır. Web 1.0 kullanan bireyler çevrimiçi ortamlarda sınırlı işlemler yapabilmekte ve sınırlı sayıda veriye ulaşmaktadır. Web 2.0’ın geliştirilmesiyle birlikte kullanıcılar içerik üretebilmekte ve bu içerikleri paylaşabilmektedir. Web 3.0 ile birlikte ise akıllı web kullanılmaya başlanmıştır. Web 3.0’ın temel amacı ise verileri tanımlayarak, daha etkili bir otomasyon oluşturmaktır. 2015 yılından itibaren ise Web 4.0 üzerine çalışmalar yapılarak, ultra akıllı ve ileri bir teknoloji üretmek hedeflenmiştir.
İnternetin yaygın olarak kullanılmaya başlanması beraberinde bireylerin dünyanın her yerinde olup biten olaylar hakkında bilgi edinilmesini sağlamıştır. Bu buluş sayesinde McLuhan’ın küresel köy teorisi gerçekleşmiştir. İçinde bulunmuş olduğumuz dönem aynı zamanda bilişim çağı veya dijital iletişim çağı olarak adlandırılmaktadır. İnternet teknoloji ile birlikte ses, görüntü ve veri akışı hızlanarak, dijital iletişim mecralarında enformasyon sürekli dolaşım halinde olmaktadır.
İnternet tabanlı iletişim teknolojileri dijital medya olarak adlandırılmaktadır. Verilerin bilgisayar kodlarına dönüştürülmesi dijitallik olarak tanımlanmaktadır. Geleneksel medyada yazı, resim ses ve video olarak kullanılan veriler internet teknolojileriyle birlikte kodlar oluşturularak kullanıma sunulmaktadır. Görsel ve işitsel olarak
kullanılan tüm özellikler multimedya özelliğinin olmasından kaynaklanmaktadır.
Sosyal medya kullanıcıları, sosyal medya içeriklerini üreten konumuna gelmişlerdir.
Özellikle sosyal medya araçlarında kullanıcılar bir günde yüzbinlerce içerik üreterek, paylaşmaktadır. Üretilen içerikler sınırsız sayıda kullanıcıya ulaşması da dijital iletişim mecralarının yayılım özelliğinden kaynaklanmaktadır.
Sosyal medya, internet teknolojileriyle birlikte yaşantımıza girmiş olan; bloglar, wikiler, vikipedi ve mikroblogların tamamını kapsamaktadır. Sosyal medya ise mikroblogları oluşturan Twitter, Facebook, İnstagram ve Youtube’u kapsamaktadır.
Sosyal medyada kullanıcılar aktif hale gelerek tek yönlü iletişim kırılmış ve karşılıklı etkiletişim kurulmuştur. Sosyal medya ağlarında oluşturulan iletilerin çıkış noktası sosyal medya kullanıcıları olmaktadır. Sosyal medya sitelerinde kullanıcılar kendilerine ait profil hesabı oluşturmakta ve oluşturmuş oldukları hesaplarda bilgi, resim, video ve düşüncelerini paylaşabilmektedir. Bilgisayar ve mobil iletişim araçlarıyla sosyal medya ağlarına erişim oldukça kolay olmakta ve her an kullanıcılar çevrimiçi olabilmektedir.
Dünya’da nüfusu 8 milyara yaklaşmış ve bu nüfusun %59’lük bir kısmı internet erişime sahip olmaktadır. Yaklaşık 4 milyar birey ise dijital iletişim mecraları kullanıcısı olarak belirlenmiştir. Her gecen gün hatta saniye dijital iletişim mecralarının ve sosyal medya ağlarının kullanıcı sayısı artmaktadır. Kullanıcılar vakitlerinin büyük bir kısmını sosyal medya ağlarında veya dijital iletişim mecralarında geçirmektedir. Kullanıcılar haberleşme, eğlenme, bilgi edinme gibi ihtiyaçlarının çoğunu dijital iletişim mecraları ve sosyal medya ağları vasıtasıyla gidermektedir.
İnternet, kullanıcıların her türlü olay hakkında bilgi almalarını sağlayarak, çeşitli amaçlara hizmet etmektedir. Dijital iletişim mecraları ve sosyal medya araçları tüketim kültürlerini de etkilemektedir. Tüketim kültürü içinde bulunduğumuz çağı en iyi anlatan bir kavramlardan biri olarak ön plana çıkmıştır. Şehirlerin merkezlerinde yer alan büyük ve kapsamlı alışveriş merkezleri tüketimin bir parçası olarak ortaya çıkmış ve toplumlarda önemli bir yere sahip olmuştur. Tüketim kültüründe tüketici tüketen birey anlamına gelmektedir. Tüketim basit bir eylem olmaktan çıkarak, sosyal,
ekonomik, kültürel ve siyasi bağlamları olan karmaşık bir deneyime dönüşmüştür.
Bireyler için tüketim ihtiyaçtan ziyade kültürel ve toplumsal bir eyleme dönüşmüştür.
Günümüzde küreselleşme ve teknolojinin gelişmesiyle birlikte kıtalar arasındaki sınırlar ortadan kalkmış, dünyanın farklı yerlerinde yaşayan bireyler arasındaki iletişim artmış ve zaman ve mekân kavramını ortadan kaldırmıştır. Bu nedenle dünyanın farklı yerinde yaşan insanlar arasında kültür ve yaşam tarzları birbirine benzemeye başlamıştır. Yaşam tarzlarının birbirine benzemesi, kültürler arasında oluşan farkı ortadan kaldırarak, ürünlerin; toplumları ve sınırları aşarak dünyanın her yerinde tüketilmesini sağlamıştır. Bunun sonucunda ise tüketim toplumları ortaya çıkmıştır.
Tüketim toplumları tamamen tüketmek üzerine kurulan fetişist bir ideoloji haline gelmiştir. Tüketim toplumunda bireyler yalnızlaşarak bireysel bir yaşam tarzı benimsemeye başlamıştır. Bireyler ihtiyaçları doğrultusunda tüketim eylemini gerçekleştirmek yerine, ihtiyaçları olmayan ürünleri de satın almaktadır. Üretilen mal veya hizmetlerin elden çıkartılması ve kar edilmesi için bir sistem oluşturulmuştur.
Oluşturulmuş olan bu sistem doğrultusunda sürekli olarak bireyin denetimi dışındaki çevresel etkiler tarafından belirlenen bir ihtiyaçlar dizisi ortaya çıkmakta ve herkesin tüketici konuma geçmesi zorunlu hale gelmektedir. Bireyler, üretici konumda bulunmaktan ziyade tüketici konumda olmayı tercih etmekte ve tüketici olmayı özendiren bir kültür ortaya çıkmaktadır. Bu süreçte tüketicilerin içerik ve işlevi olmayan sahte ihtiyaçları üzerinde düşünmelerine olanak tanımamaktadır. Tüketim modern insana dış dünyaları tarafından sürekli olarak empoze edilmektedir. Bunun sonucunda ise gücü elinde bulunduran sermaye sahipleri, toplumun zihinleri üzerinde hâkimiyet kurmayı ve onları kendi çıkarları doğrultusunda yönlendirmeyi hedeflemektedir.
Tüketicilerin mal ve hizmetleri satın alma sürecinde yeterli bilgiye sahip olmaması, mal ve hizmet hakkında yapılan reklamlar ile bilgi edinmeye çalışması gibi nedenler doğru tercih yapılmasını engellemektedir. Tüketiciler bir mal veya hizmeti satın alırken çevresel ve sosyal konulara dikkat ederek, bilgi sahibi olmaya çalışmaktadır.
Oysa tüketicilerin mal ve hizmet hakkında yeteri kadar bilgi sahibi olabilmeleri için
kendi hakları konusunda da yeteri kadar bilgiye sahip olmaları gerekmektedir. Bunun sonucunda tüketiciler bilinçli bir şekilde tüketim davranışını gerçekleştirerek, sorumluluklarını yerine getirmiş olabileceklerdir. Tüketicilerin bilinçli olarak tüketim davranışını gerçekleştirmesi için tüketici haklarını ve sorumluluklarını bilerek hareket etmesi gerekmektedir.
İhtiyaçların sınırsız, kaynakların ise kısıtlı olduğu dünyada, doğanın ve çevrenin bilinçli kullanılması, bireysel gelişimi olumlu yönde etkilemektedir. Bilinçli bir tüketim davranışı sergileyebilmek için ise temel bilgiye ihtiyaç duyulmakta, bilginin kaynağı olarak ise dijital iletişim mecraları ve sosyal medya kullanılmaktadır.
Dünyanın herhangi bir yerinde olan olay dijital iletişim ve sosyal medyadan öğrenilerek takip edilmektedir. Aynı zamanda artan rekabet ve tüketim ile birlikte dijital iletişim mecraları ve sosyal medya ekonomik kazanç amaçlı kullanılmaya başlanmıştır.
Bu gerçeklerden yola çıkarak bu çalışmada, tüketim kültürünün oluşmasında sosyal medyanın etkisi incelenmiştir. Çalışma, Kastamonu Üniversitesi İletişim Fakültesi öğrencileriyle gerçekleştirilmiş ve belirli bir seçme yapılmadan 400 kişiye anket uygulanmıştır. Anket çalışması Google Form üzerinden, 30 soru kullanılarak hazırlanmıştır. Hazırlanmış olan anket soruları Kastamonu Üniversitesi İletişim Fakültesi öğrencilerine mail yoluyla iletilmiştir. Gönderilmiş olan anket formlarını 400 kişi doldurarak, dönüş yapmış ve yapılan geri dönüşler SPPS programı kullanılarak analiz edilmiştir. Çalışmada T-testi, ANOVA, güvenilirlik testi, frekans ve faktör analizleri yapılarak verilere ulaşılmaya çalışılmıştır.
Kullanıcılara dijital ortamda gönderilen anket çalışmasında kadın veya erkek katılımcı farkı gözetilmemiştir. Çalışmada yer alan anketleri 400 katılımcı cevaplandırmıştır.
Katılımcıların 246’sı kadın ( %62,2) , 154’ü erkektir ( %37,8). Kadın öğrencilerin erkek öğrencilere göre daha ilgili oldukları ve daha yüksek oranda geri dönüş yaptıkları tespit edilmiştir. Anketten elde edilen verilere göre katılımcılar üniversite öğrencisi olduğu için, 325 öğrenci 19-25 yaş aralığındadır. Yine anket üniversite öğrencileriyle yapılmış olduğundan katılımcıların % 92’si yani 368 kişi bekâr olup, ortalama aylık gelirleri 500-1000 TL arasındadır. Elde edilen verilere bakılarak; en
fazla kullanılan sosyal medya hesabının 289 kişiyle Instagram olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Sosyal medyayı 118 kişi bazen yeni arkadaş bulmak için kullanırken, 172 kişi yeni arkadaşlıklar edinmek için kullanmadığını belirtmiştir. Katılımcıların 225’i ise fotoğraf ve video paylaşmak için sosyal medyayı kullanmayı tercih ettiklerini söylemişlerdir. İlgi duymuş oldukları konular hakkında araştırma yapmak için 327 kişi yani % 77,9 oranında kullanmaktadır. Katılımcıların yarıdan fazlası olan 220 kişi alışveriş yapmak için sosyal medyayı tercih ettiklerini belirtmişlerdir. Veri elde edilen 400 cevaptan 309’unda ise alışveriş yapmak için en fazla kullanılan sosyal medya ağının Instagram olduğu tespit edilmiştir. Katılımcıların %66,3’ü yani 278 kişi sosyal medya üzerinden kişi/kurum/markaları takip etmekte ve bunların %38,1’i, takip etmiş oldukları kişi/kurum/markaların ürünlerini satın almaktadır. Tüketim davranışını gerçekleştirmeden önce 230 kişi arkadaşlarının tavsiyelerini alarak, çevresindeki kişilerle iletişim kurmaktadır. Katılımcılardan 195 kişi (% 46,8’i) sosyal medya üzerinden yapılmış mal/hizmet/marka için yapılmış olan yorumları bazen güvenilir bulmakta, 67 kişi güvenilir bulmamakta ve 88 kişi ise güvenilir bulmaktadır.
Günümüzde reklam ve pazarlama çalışmaları kişi/kurum/markalar için önemli bir yere sahip olsa da katılımcıların % 31,1’i reklamlardan etkilenmediklerini , %37,6’sı bazen etkilendiklerini , %23,9’u ise yapılan çalışmalardan etkilendiklerini belirtmişlerdir.
164 katılımcı, markaların sosyal medya profillerini dikkate alarak alışveriş yaptıklarını söylemişlerdir. 183 kişi ( %44), sosyal medyada düzenlenmiş olan ödül çekilişlerine katılmadıklarını, 101 kişi ( %24,3) bazen katılım gösterdiklerini belirtmişlerdir.
Kampanya dönemlerinde alışveriş yapmayı 221 kişi (% 53,4 oranında ) tercih etmekte, 112 kişi bazen tercih etmekte, 57 kişi tercih etmemektedir. Sosyal medyayı 165 katılımcı ( % 39, 8 oranında)bazen güvenilir bulmakta, 59 katılımcı ( % 14,2 oranında ) güvenilir bulmamakta, 106 katılımcı (% 24,5 oranında) ise güvenilir bulmaktadır.
Bu tez çalışması tüketim kültürünün oluşumunda sosyal medyanın etkisinin oldukça fazla olduğunu göstererek, tüketim kültürü ve dijital medya arasındaki bağlantıya işaret etmektedir. Özellikle dijital iletişim mecralarının kullanımı ve tüketim kültürünün artışı arasındaki doğrusal orantıya değinilerek bu konudaki sonuçların, tüketim davranışıyla ilgili çalışmalara destek vermesi amaçlanmaktadır. Çalışmanın
konusu ile benzer çalışmalara kuramsal bir dayanak oluşturması umulmaktadır.
Tüketim kültürü ile tikelde sosyal medya genel olarak dijital medya konusunda bundan sonra yapılacak çalışmalarda, farklı örneklem üzerinde alan araştırması yapılarak, konunun farklı boyutlarıyla ele alınması ve incelenmesi çeşitli çalışmalardan oluşan konuyla ilgili literatürü zenginleştirecektir.
KAYNAKLAR
Anderson, P. (2007). All That Glisters Is Not Gold'—Web 2.0 And The Librarian. Journal of Librarianship and Information Science, 39(4), 183-205.
Akturan, Ü. (2015). Modern çocukların tarihleri: Püritenlikten dijital çağa tüketicilerinin kullanımları. Finans Politik ve Ekonomik Yorumlar , (610), 35-45.
Alikılıç, Ö., & Onat, F. (2007). Bir halkla ilişkiler aracı olarak kurumsal bloglar. Journal of Yaşar University, 2(8), 899-927.
Atlı, Y., & Yücel, N. (2016). Hibrit iletişim teknolojisi. Suleyman Demirel University Journal of Faculty of Economics & Administrative Sciences, 21(3).
Ayan, B. (2016). Sosyal Ağlar Tarihi. Abaküs Yayınları.
Aydoğan, F., & Kırık, A. M. (2012). Alternatif medya olarak yeni medya. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, (18), 58-69.
Aziz, A. (1981). Radyo ve Televizyona Giriş. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları.
Aziz, A. (2013). Radyo ve Televizyon Yayıncılığı (Giriş). Hiperlink Yayınları.
Baldini, M. (2000). İletişim Tarihi. (Gül Batuş, Çev.), Avcıol Basım Yayın.
Baudrillard, J., (2012). Tüketim Toplumu, (Hazal Deliceçaylı, Ferda Keskin, Çev.),. Ayrıntı Yayınları.
Baudrillard, J., (2014). Simülakrlar ve Simülasyon, (Oğuz Adanır, Çev). Doğu Batı Yayınları.
Başlar, G. (2013). Yeni medyanın gelişimi ve dijitalleşen kapitalizm. Akademik Bilişim, 4(11), 2019.
Bayhan, M. (2000). Yayımlanmamış ders notları. Yıldız Teknik Üniversitesi.
Becer, E. (1997). İletişim ve Grafik Tasarım. Dost Yayınları
Begtimur, M. E. (2018). İlk Matbaanın Mucidi. Uluslararası Uygur Araştırmaları Dergisi , (12) , 160-168.
Berners-Lee, T. (2012). The world wide web: Past, present and future. 1996. Acesso em, 10.
Berners, T. (1998). The World Wide Web–A Very Short Personal History. People [Revista en línea], Disponible: http://vvww. orq/Peopie/Berners-Lee/shortHistory. html [Consulta: 2003, Octubre 10
Binark, M., (2007). Yeni Medya Çalışmaları. Dipnot Yayınları
Bostancı, M. (2019). Sosyal Medya, Dün, Bugün, Yarın. Pallet Yayınları
Bocock, R., (2009). Tüketim. (İrem Kutluk, Çev.). Dost Yayınları
Büyükşener, E. (2009). Türkiye’de sosyal ağların yeri ve sosyal medyaya bakış. XIV.
Türkiye’de İnternet Konferansı Bildirileri, 12-13
Castells, M. (2016). Vlast'kommunikatsii [Communication. Power]. Translated from English by N. Tylevich. Moscow: HSE.
Castells, M. (2005). Enformasyon çağı: Ekonomi, toplum ve kültür, ağ toplumunun yükselişi.
İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
Cereci, S. (2019). Sosyal Medya. Onto Yayınları.
Choudhury, N. (2014). World wide web and its journey from web 1.0 to web 4.0. International Journal of Computer Science and Information Technologies, 5(6), 8096-8100.
Crowley D.& Heyer, P. (2007). İletişim Tarihi. (Berkay Ersöz, Çev.). Siyasal Kitabevi Çalışkan. M., & Mencik, Y. (2015). Değişen dünyanın yeni yüzü: Sosyal medya. Akademik
Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler Dergisi, (50), 254-277.
Çeltek, E. (2004). Motivasyon yönetimi. ISGUC The Journal of Industrial Relations and Human Resources, 6(1).
Çetin, M. & Bel, A. (2014). Geleneksel medya gündeminin belirlenmesinde sosyal medyanın rolü. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi , (38).
Dal, N. E. (2017). Tüketim toplumu ve tüketim toplumuna yönetilen eleştiriler üzerine bir tartışma. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(19), 1-21.
Demirezen, İ. (2010). Tüketim toplumunun oluşumu ve din ile etkileşimi. Din bilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 10(1), 97-109
Demirel, Ç., & Aslan, E. Ş. (2019). Tüketim kültürü perspektifinde ihtiyacın değişen anlamı:
Marka 2.0'ın ihtiyacın yeniden anlamlandırılmasındaki rolü üzerine bir araştırma. AJIT-e: Bilişim Teknolojileri Online Dergisi , 10 (39), 52-86.
Dölen, E., (1999), Fotoğraf Tarihi Ders Notları, Marmara Üniversitesi.
Durmaz, Y. & Durmaz, Y., Cömert, Y., (2006). Tüketicinin tatmini ile satın alma davranışlarını etkileyen faktörlere bütünleşik yaklaşım ve Adıyaman ilinde bir alan çalışması. Journal of Yaşar University, 1(4), 351-375.
Ertürk, S. (2002). Kalman filtrelerini kullanarak gerçek zamanlı dijital görüntü sabitleme. Gerçek Zamanlı Görüntüleme, 8 (4), 317-328.
Eyice, S., İlbaşmış, S., & Pirtini, S. (2014). Symbolıc consumptıon Behavıour and a Research on Solıtaıre as a Symbolıc Consumptıon Product. Öneri Dergisi, 11(42), 89-103.
Feathherstone, M., (2013). Postmodernizm ve Tüketim Kültürü. (Mehmet Küçük, Çev.).
Ayrıntı Yayınları
Fuchs, C., Hofkirchner, W., Schafranek, M., Raffl, C., Sandoval, M., & Bichler, R. (2010).
Theoretical foundations of the web: cognition, communication, and co-operation.
Towards an understanding of Web 1.0, 2.0, 3.0. Future internet, 2(1), 41-59.
Geray, H. (2003). İletişim ve Teknoloji: Uluslararası Birikim Düzeninde Yeni Medya Politikaları. Ütopya Yayınevi.
Gök, K. (2016). Fotoğrafın bulunuşu ve sonrasında oluşan teknik gelişmeler. Yıldız Journal Of Art And Design, 3(1), 43-66.
Güçdemir, Y. (2017). Sosyal medya, halkla ilişkiler, reklam ve pazarlama. Derin Yayınları.
Güçdemir, Y. (2012). Sanal ortamda iletişim bir halkla ilişkiler perspektifi. Derin Yayınları.
Güneş, A. (2013). Kil tabletlerden elektronik tabletlere: İletişim araçlarının tarihsel gelişim süreci. E-Journal Of New World Sciences Academy, 8(3), 277-300.
Güven, E. (2019). Çevrimiçi Şiddet: Propaganda Dergisi Inspire Örneği, Aslı Yapar Gönenç ve Mesut İris(Ed.). Der Yayınları
Güven, E. (2020). Kore yarımadasında propaganda savaşları: İki Kore arasında radyo yayınları. TRT Akademi Dergisi, 5(9), 222-249.
Hirschman, EC. & Holbrook, MB. (1982). Hedonik tüketim: Ortaya çıkan kavramlar, yöntemler ve önermeler. Pazarlama Dergisi, 46 (3), 92-101.
İnuğur, N. (2002). Basın ve Yayın Tarihi. Der Yayınlar
Karafakıoğlu, M. (2006). Pazarlama İlkeleri. Lieratür Yayıncılık
Kadıoğlu Kaban, Z. (2014). Tüketim İletişimi Süreçler, Algılar ve Tüketici. Pales Yayıncılık Karabulut, N. (2008). Yeni medya teknolojileri ve halkla ilişkiler. [Yüksek Lisans Tezi].
Marmara Universitesi.
Kara, T. & Özgün, E. (2012). İletişim, Pazarlama, Ağ toplumu, Teknoloji. Beta Yayınları.
Kılınç. N., (2019). Sosyal medyada model işbirliğinin tüketim toplumu üzerindeki ektilerinin ideolojiler açısından analizi. [Yayınlamış Yüksek Lisans Tezi]. Eskişehir Üniversitesi
Kırcova, İ., & Enginkaya, E. (2015). Sosyal medya pazarlama. Beta Yayıncılık.
Kırık, A. M. (2010). Etkileşimli Televizyon. Anahtar Kitaplar.
Koçyiğit, M. (2017). Dijital Halkla İlişkiler ve Online Kurumsal İtibar Yönetimi. Eğitim Yayınevi.
Kujur, P., & Chhetri, B. (2015). Evolution of world wide web: Journey from web 1.0 to web 4.0. International Journal of Computer Science and Technology, 6(1), 134-138.
Lon, S., (2010). The Social Media Bible: Tactics, Tools, and Strategies for Business Success. URL: http://books. google. com. ua/books.
Man, J., (2009). The Gutenberg Revolution. UK: Transworld Publishers.
Marx, K. (2013). Yabancılaşma. Sol Yayınları
Maslow, A. H. (1943). A theory of human motivation. Psychological review, 50(4), 370.
Mayfield, A. (2008). What is social media? Crossing. Retrieved July, 17, 2015.
Miller, G. (2009). Tüketimin Evrimi, Cinsiyet, Statü ve Tüketim.. (Gülçin Vardar, Çev.). Alfa Bilim Yayınları
Miller, D., Sinanan, J., Wang, X., McDonald, T., Haynes, N., Costa, E., ... & Nicolescu, R.
(2016). How the world changed social media (p. 286). UCL press.
Miller, P. (2005). Web 2.0: Building the new library. Ariadne, 45(30), 10.
Neuman, W.L.(2007). Toplumsal araştırma yöntemleri. (Sedef Özge, Çev.), Yayın Odası Yayınları.
Odabaşı, Y., (2019). Tüketim Kültürü, Yetinen Toplumun Tüketen Topluma Dönüşümü, Sistem Yayınları
Ong, W. J. (1995). Sözlü ve Yazılı Kültür: Sözün Teknolojikleşmesi, (Sema Postacıoğlu Banon, Çev.), Metis Yayınları.,
On2broker: Lessons Learned from Applying AI to the Web Dieter Fensel, Jürgen Angele, Stefan Decker, Michael Erdmann, HansPeter Schnurr, Rudi Studer and Andreas Witt Institute AIFB, University of Karlsruhe, D -76128 Karlsruhe, Germany dfe@aifb.uni-karlsruhe.de,http://www.aifb.uni-karlsruhe.de/~dfe
Örücü, E., & Tavşancı, S. (2001). Gıda ürünlerinde tüketicinin satın alma eğilimini etkileyen faktörler ve ambalajlama. Muğla üniversitesi Sosyal bilimler enstitüsü dergisi, (3).
Özel, E. K. (2014). Çalışanların Twitter kullanımının, kurum imajına etkisi: Türkiye’de bir anket çalışması. Journal of Yasar University . Vol. 9(35). ss. 6138- 6158
Özçağlayan, M. (2008). Gazetelerin gelişimi ve gazeteciliğin geleceği (Yeni teknolojiler ve medya ekonomisi açısından genel bir değerlendirme). Marmara İletişim Dergisi, 13(13), 131-159.
Özdemir, Ş., & Yaman, F. (2007). Hedonik alışverişin cinsiyete göre farklılaşması üzerine bir araştırma. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 2(2), 81-91.
Özüdoğru Ş. (2014), “Bir Web 2.0 Uygulaması Olarak Bloglar: Blogların Dinamikleri Ve Blog Alemi”, The Turkish Online Journal Of Design Art And Communication, 4(1), 36-50.
Özgen, Ö., Emiroğlu, H., Yıldız, M., Taş, A,S. & Purutçuoğlu, E., (2007). Tüketiciler ve Modern Biyoteknoloji: Model Yaklaşımlar, Ankara Üniversitesi, Biyoteknoloji Enstitüsü Yayınları.
Özgül, E. (2011). Tüketicilerin Sosyo-Demografik Özelliklerinin Hedonok Tüketim ve Gönüllü Sade Yaşam Tarzları Açısından Değerlendirilmesi. Ege Academic Review, 11(1).
Özkundakçı, M. (2009). Üçü bir arada- Reklamcılığa giriş- Medya planlama- Kreatif düşünce. Hayat Yayın Grubu.
Özkütük, İ. S. (2007). Yüksek Öğretimde Ortaklaşa Oluşturulan Ders Notları için Wiki Tabanlı İşbirliği Platformu Uygulaması. Akademik Bilişim'07-IX Akademik Bilişim Konferansı, 705-709.
Özsoy, A. (2011). Televizyon ve izleyici: Türkiye'de dönüşen televizyon kültürü ve izleyici.
Ütopya Yayınları.
Özuyar, A. (2017). Sessiz dönem Türk sinema tarihi. YapıKredi Yayınları.
Patel, K. (2013). Incremental journey for World Wide Web: introduced with Web 1.0 to recent Web 5.0–a survey paper. International Journal of Advanced Research in Computer Science and Software Engineering, 3(10).
Postman, N. (1994). Televizyon: Öldüren Eğlence. (Osman Akınbay, Çev.). Ayrıntı Yayınları Robertson, B. J. (1999). Leisure and family: Perspectives of male adolescents who engage in
delinquent activity as leisure. Journal of Leisure Research, 31(4), 335-358.
Ritzer, G., (2011). Büyüsü Bozulmuş Dünyayı Büyülemek, (Ş. Süer Kaya, Çev.). Ayrıntı Yayınları
Salonen, J., Nykänen, O., Ranta, P., Nurmi, J., Helminen, M., Rokala, M., ... & Pohjolainen, S. (2011, October). An implementation of a semantic, web-based virtual machine laboratory prototyping environment. In International Semantic Web Conference (pp.
221-236).
Sancar, E. (2017). Yeni Medya ve Tüketim Alışkanlıkları: İstanbul Örneğinde Kadınların Giyim-Kuşam Tüketimi. [Doktora Tezi]. İstanbul Üniversitesi
Slevin, J. (2007). The Blackwell encyclopedia of sociology . Blackwell Publishing.
Scott, P.R. & Jacka, J.M. (2011). Auditing social media: A govermence and risk guide.
Hoboken, NJ: Wiley.
Solomon,M.R. & Wood, N.T. (2009). Virtual social identity and consumer behavior. ME Sharpe.
Soydan, E. (2016). Radyonun demokratikleştirilmesinde yeni bir olanak: İnternet radyoculuğu. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, (42).
Soydan, E. (2019). Avrupa ülkelerinde yapılan türkçe televizyon yayınlarının dünü ve bugünü üzerine bir inceleme. TRT Akademi Dergisi, 4(7), 6-25
Soysal, S. (1999). Mağazacılık: Mükemmel Müşteri Hizmeti ve Satış Teknikleri. Remzi Kitap Evi
Spivack, N. (2007). Web 3.0: The third generation web is coming. URL: http://lifeboat.
com/ex/web, 3.
Steger, M. B. (2015). The Global Studies Reader. Dost Kitap Yayınları.
Suludere, Ş. (2019). Konut pazarlamasında sembolik tüketim bağlamında pazarlama karması incelenmesi: Ege yap batışehir projesi örneği. [Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi].
İstanbul Üniversitesi.
Süllü, Z. (2018). Sözlü Kültürden Dijital Kültüre İletişim ve İletişim Araçlarının Tarihsel Kökenleri. Kastamonu İletişim Araştırmaları Dergisi , (1), 119-135.
Şahin, B. G., & Akballı, E. E. (2019). Tüketici Davranışlarını Etkileyen Faktörler ve Yöntem Analizi. Uluslararası Sosyal Bilimler ve Eğitim Dergisi, 1(1), 43-85.
Şahin, M., & Şahin, G. (2016). Geleneksel Medyanın Yeni Rakibi: Yeni Medya ve Canlı Yayınlar. Yeni Medya, (1), 50-63.
Şüküroğlu, K.V. (2017), Tüketim Kültüründe Tüketici Vatandaşlık ve Sosyal Sorumluluk, [Doktora tezi]. Gazi Üniversitesi
Şüküroğlu, K.V. (2018). Tüketim toplumu: Tüketici kimliği ve sembolik tüketim açısından bir değerlendirme. Kastamonu İletişim Araştırmaları Dergisi, (1), 1-23.
Şüküroğlu, V. K. (2016). Tüketici vatandaşlık ve kurumsal sosyal sorumluluk. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, (43).
Tandaçgüneş, N. (2016). İleri tüketim toplumunda tüketici ve reklam açısından etik algısı üzerine bir inceleme. Atatürk İletişim Dergisi, (10), 47-70.
Tokgöz, O. (2000). Temel gazetecilik. İmge Kitap Evi.
Törenli, N. (2005). Bilişim teknoloji temelinde haber medyasının yeniden biçimlenişi, yeni iletişim ortamı. Bilim ve Sanat Yayınları.
Törenli, N. (2003). Basım sanayinin temel kavramları. Türk Yayınları.
Ünal, S.,& Ceylan, C. Tüketicileri Hedonik Alışverişe Yönelten Nedenler: İstanbul ve Erzurum İllerinde Karşılaştırmalı Bir Araştırma. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 22(2), 265-283.
Veblen, T., (2015). Aylak Sınıfın Teorisi. (Eren Kırmızıaltın ve Hüsnü Bilir, Çev.). İthaki Yayınları.
Yanar, K. (2017). Sosyal medyanın tüketici alma öncesi ve sonrası davranışına etkisi. [Yüksek Lisans Tezi]. Aksaray Üniversitesi
Yanıklar, C. (2010). Tüketim kültürü, kapitalizm ve insan ihtiyaçları arasındaki ilişki üzerine bir tartışma. Cumhuriyet Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 34(1), 25-32.
Yaşin, B. (2007). Tüketicilerin alışveriş stilleri ile tüketim değerleri arasındaki ilişkinin belirlenmesine yönelik bir araştırma. [Yayınlanmış Doktora Tezi]. İstanbul Üniversitesi.
Yoon, K., & Sims, J. D. (2016). Integrating social media and traditional CRM: Toward a conceptual framework for social CRM practices. In Social Media and Networking:
Concepts, Methodologies, Tools, and Applications (pp. 327-354). IGI Global.
Url Kaynaklar URL-1:
https://www.google.com/search?q=arpanet+haritas%C4%B1&tbm=isch&chips=q:arpanet+
haritas%C4%B1,online_chips:maps:m2iGmWxsUW8%3D&hl=tr&sa=X&ved=2ahUKEwiD5_3
wtfXzAhUR5bsIHUEzBW4Q4lYoAnoECAEQFg&biw=1499&bih=694#imgrc=270LVq-GcGgOBM (Erişim Tarihi: 18.01.2021)
URL-2: https://www.w3.org/People/Berners-Lee/card (Erişim Tarihi: 10.02.2021) URL- 3: https://tr.wikipedia.org/wiki/World_Wide_Web (Erişim Tarihi: 25.04.2021) URL-4: https://bilgibilimi.net/web-1-0-web-2-0-web-3-0-nedir/ (Erişim Tarihi: 06.05.2021) URL-5: https://tr.wikipedia.org/wiki/Vikipedi (Erişim Tarihi: 14.05.2021)
URL-6: https://dijilopedi.com/2020-dunya-internet-sosyal-medya-ve-mobil-kullanim-istatistikleri-2-ceyrek/ (Erişim Tarihi: 26.05.2021)
URL-7: https://tr.wikipedia.org/wiki/Instagram (Erişim Tarihi: 30.05.2021)
URL-8: https://dijilopedi.com/2020-dunya-internet-sosyal-medya-ve-mobil-kullanim-istatistikleri/
(Erişim Tarihi: 09.06.2021)
URL-9: https://www.statista.com/statistics/277758/most-popular-youtube-channels-ranked-by-subscribers/( (Erişim Tarihi: 13.06.2021)
URL-10:
https://www.google.com/search?q=D%C3%9CNYADA+YOUTUBE+KULLANICI+SAYISI&sx
srf=AOaemvJjplX7Tcr35-A2htbvOnACEBTaIA:1635710652216&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ved=2ahUKEwiZx YSDufXzAhWJ7rsIHYP_DA4Q_AUoA3oECAEQBQ&biw=1517&bih=694&dpr=0.9#imgrc=3 7PcTq3amrg1nM (Erişim Tarihi: 24.06.2021)
URL-11:
https://www.brandingturkiye.com/youtube-istatistikleri-guncel/#:~:text=Her%20ay%201%2C9%20milyar,izlenen%20video%20say%C4%B1s%C4
%B1%205%20milyard%C4%B1r. (Erişim Tarihi: 26.06.2021)
URL-12:
https://www.google.com/search?q=d%C3%BCnyada+facebook+kullan%C4%B1m%C4%
B1&sxsrf=AOaemvKy8dsmY50B8mKQ2aU6rSuLMzlttw:1635710803830&source=lnms&
tbm=isch&sa=X&sqi=2&ved=2ahUKEwjChqvLufXzAhUo83MBHUw_BCwQ_AUoA3oECAE QBQ&biw=1517&bih=694&dpr=0.9 (Erişim Tarihi: 02.07.2021)
EKLER
EKLER
EK 1 Açıklama
Tüketim Kültürünün Oluşumunda Sosyal Medyanın Etkileri: Instagram ve Youtube Kullanan Bireylerin Tüketim Davranışlarının İncelenmesi
Merhaba,
Bu ölçek; sosyal medya kullanımlarınızı ele alarak, tüketim davranışlarınızı ölçmek amacıyla hazırlanmıştır. Tüketim davranışını gerçekleştirirken sosyal medyadan etkilenme düzeyinizi ölçmek amacıyla oluşturulan bu çalışmaya katkılarınızdan dolayı teşekkür ederim.
Ümmiye HELVACI
Kastamonu Üniversitesi Halkla İlişkiler ve Reklamcılık Bölümü Yüksek Lisans Öğrencisi
ummiye1234@gmail.com 1. Cinsiyetiniz nedir?
Erkek Kadın
2. Medeni durumunuz nedir?
Evli Bekar 3. Yaşınız?
19- 25 yaş arası 26-34 yaş arası 35- 45 yaş arası
4. Ortalama aylık geliriniz ne kadar?
500-1000 TL arası 1000-1500 TL arası 1500- 2000 TL arası 2000 TL ve üzeri
5. En fazla kullandığınız sosyal medya mecrası hangisidir?
Instagram Youtube Twitter Facebook
6. Sosyal medyayı arkadaşlıklar edinmek için kullanır mısınız?
Evet Hayır Bazen Kısmen
7. Sosyal medyayı video ve fotoğraf paylaşmak amacıyla kullanır mısınız?
Evet Hayır Bazen Kısmen
8. Sosyal medyayı ilgi duyduğunuz konular hakkında araştırma yapmak için kullanır mısınız?
Evet Hayır Bazen Kısmen
9. Sosyal medyayı alışveriş yapmak amacıyla kullanır mısınız?
Evet Hayır Bazen Kısmen
10. Alışveriş yaparken en fazla dikkate aldığınız sosyal medya mecrası hangisidir?
Instagram Youtube Twitter Facebook
11. Sosyal medya üzerinden tanınmış kişi/kurum/markaları takip eder misiniz?
Evet
Hayır Bazen Kısmen
12. Sosyal medyada takip etmiş olduğunuz kişi/kurum/markaların ürünlerini satın alır mısınız?
Evet Hayır Bazen Kısmen
13. Sosyal medyadan alışveriş yaparken arkadaşlarınızın tavsiyesini alır mısınız?
Evet Hayır Bazen Kısmen
14. Sosyal medyada kişi/kurum/markalar hakkında araştırma yapar mısınız?
Evet Hayır Bazen Kısmen
15. Sosyal medyada kişi/kurum/markalar hakkında yapılan yorumları güvenilir bulur musunuz?
Evet Hayır Bazen Kısmen
16. Sosyal medyada kişi/kurum/markalar hakkındaki reklamlar sizi satın almaya teşvik eder mi?
Evet Hayır Bazen Kısmen
17. Herhangi bir kişi/kurum/markanın sosyal medya profili dikkatinizi çeker mi?
Evet Hayır Bazen Kısmen
18. Kişi/kurum/markaların sosyal medya profilini dikkate alarak alışveriş yapar mısınız?
Evet Hayır Bazen Kısmen
19. Sosyal medyada kişi/kurum/markaların düzenlemiş olduğu ödül verilen çekilişlere katılır mısınız?
Evet Hayır Bazen Kısmen
20. Sosyal medyada kişi/kurum/markaların düzenlemiş olduğu indirimlerden yararlanarak alışveriş yapar mısınız?
Evet Hayır Bazen Kısmen
21. Sosyal medyada takip ettiğiniz kişi/kurum/markalardan günlük hayatta öncelikle alışveriş yapmayı tercih eder misiniz?
Evet Hayır Bazen Kısmen
22. Aldığınız ürünlerin yerli veya ithal olduğuna dikkat ediyor musunuz?
Evet Hayır Bazen Kısmen
23. Satın alacağınız ürünler hakkında fiyat araştırması yapıyor musunuz?
Evet Hayır Bazen Kısmen
24. İhtiyacınıza göre mi alışveriş yapıyorsunuz?
Evet Hayır Bazen Kısmen
25. Kampanya dönemlerinde alışveriş yapıyor musunuz?
Evet Hayır Bazen Kısmen
26. Kampanya dönemlerinde alışveriş yapıyorsanız, sonrasında pişman oluyor musunuz?
Evet Hayır Bazen Kısmen
27. Aldığınız ürünlerin markasına dikkat ediyor musunuz?
Evet