Küreselle en dünyada verimlili i art rmak için yap lan çal malar son derece önemli hale gelmi tir. E itimli insan say h zla artmakta, bu durum ise e itimli insanlar n kendi ald klar e itimden daha alt seviyedeki i lerde çal mas sonucunu do urmaktad r. Yap lan ara rmalarda kendi e itim düzeyinin alt nda bir i te çal anlarda motivasyon eksikli i, verimsizlik, i tatminlerinde dü me oldu u tespit edilmi tir.
Bu çal man n amac , Türk Silahl Kuvvetlerinde görev yapan muvazzaf subay ve astsubaylar n, i tatmini ve bar nma tatmini düzeylerini ölçmek hem de bu kavramlar n birbiri aras ndaki ili kiler ile bunlar etkileyen faktörlerin neler oldu unu yap lacak istatistiki analizler vas tas yla ortaya koyarak bu neticeler nda baz önerilerde bulunabilmektir.
TSK’nin her an harp etmeye haz r bir kuvveti muhafaza edebilmesi için görevi icra edecek personelin gerekli bilgi, yetenek ve tecrübeye sahip olmas sa lamas yan nda moral ve motivasyona da önem göstermesi gerekmektedir. Personelin moral ve motivasyonu ile s bir ili ki içerisinde olan i tatmininin yükseltilmesi bu amaca da hizmet etmektedir. tatminini etkileyen faktörlerin neler oldu unun ve personeli ne derecede etkiledi inin tespit edilmesi bu aç dan önem kazanmaktad r. Yapt z ara rmada K.K.K.l nda görevli subay ve astsubaylar n kurumsal ve demografik özellikleri ile bar nma tatmini ve i tatmini aras ndaki ili ki ara rma sorular da kapsayacak ekilde ara lm ve a daki sonuçlara ula lm r.
v Ara rmada, bar nma ve i tatminini ölçmeye yönelik olu turulan toplam alt boyutun ortalamalar n onlu ölçekte 4,8-6,5 aral nda yer
ald ve bu de erlere göre, personelin hem bar nma tatmini ve hem de i tatmininin orta düzeyde oldu u görülmü tür.
v Bar nma tatmini, her üç boyutta da evli veya bekar olma durumlar na göre farkl la mamaktad r. Yani, evli ve bekar olanlar n bar nma tatmin düzeyleri ayn r.
v E i çal an personel bar nma imkanlar n yeterlili i konusunda e i çal mayanlara göre daha fazla memnundur. Bar nmaya yönelik sosyal tatmin ve bar nma genel tatmini boyutlar nda ise e çal ma durumlar na göre anlaml bir farkl la ma yoktur.
v Subaylar n bar nma tatmini düzeyleri astsubaylardan yüksektir. Subaylar n bar nma tatminlerinin daha yüksek olmas , gerek lojman ve gerekse di er bar nma imkanlar n da nda örgütsel hiyerar i temelinde subaylar n daha avantajl olmas ile aç klanabilir.
v Halihaz rda lojmanda oturanlar bar nma imkanlar n yeterlili i konusunda lojmanda oturmayanlara göre daha olumlu dü ünmektedirler ve tatmin düzeyleri daha yüksektir. Bunun yan nda, bar nmaya yönelik sosyal tatmin ve bar nma genel tatmini boyutlar nda ise iki grup aras nda anlaml bir farkl la ma bulunmamaktad r.
v Ev sahibi olanlarla olmayanlar bar nma tatmini konusunda farkl la mamaktad rlar. Yani ev sahibi olmak veya olmamak bar nma tatmini için belirleyici de ildir.
Bar nma tatminine ait boyutun, 13 farkl demografik ve kurumsal de ken ile ili kisinin korelasyon analizi yöntemiyle incelenmesi neticesinde;
v Personelin lojmanda oturma süresi artt kça bar nma imkanlar n yeterlili i, bar nmaya yönelik sosyal tatmin ve genel bar nma tatmin düzeyleri yükselmektedir.
v Benzer ekilde, sicil ortalamalar artt kça, personelin bar nma imkanlar n yeterlili ine yönelik tatmin ve genel bar nma tatmin düzeyleri yükselmektedir.
v Personelin ödül puanlar yükseldikçe her üç boyutta da (bar nma imkanlar n yeterlili ine yönelik tatmin, bar nmaya yönelik sosyal tatmin ve genel bar nma tatmin düzeyleri) bar nma tatmin düzeyleri yükselmektedir.
v Analizde yakalanan dördüncü anlaml ili ki ise, personelin rütbesi yükseldikçe yine her üç boyutta da bar nma tatmin düzeyi yükselmektedir.
v Bir di er anlaml ili ki ise, personelin net mal varl yükseldikçe yine her üç boyutta da bar nma tatmin düzeyi yükselmektedir.
v Personelin k lada geçirdi i süre artt kça, bar nma imkanlar n yeterlili ine yönelik tatmin ve genel bar nma tatmin düzeyleri dü mektedir.
v Analizlerde incelenen di er yedi de ken ile (ya , hizmet y , atama say , ayl k gelir, çocuk say , aile fert say ve yurt d görev süresi) bar nma tatmin düzeyine ait üç boyut aras nda anlaml bir ili ki bulunamam r. Yani bu yedi de kene göre personelin bar nma tatmin düzeyleri de memektedir.
v tatmini boyutunda bekar ve evli olanlar aras nda anlaml bir farkl la ma gözlenmemektedir. Yani, bekar ve evli olan personelin i tatmin düzeyleri ayn r.
v tatmin düzeyinin üç boyutunda da e i çal an ve çal mayan personel aras nda anlaml bir farkl la ma yoktur. Yani e i çal an ve çal mayan personelin i tatmin düzeyleri ayn r.
v Subaylar n i tatmini ve kurumsal adanm k düzeyleri astsubaylardan daha yüksektir. Genel mesleki tatmin düzeyinde ise subay ve astsubaylar farkl la mamaktad rlar.
v Lojmanda oturan ve oturmayan personelin i tatmin, adanm k ve genel mesleki tatmin düzeyleri ayn r.
v Evi olan ve olmayan personelin i tatmin, adanm k ve genel mesleki tatmin düzeyleri ayn r.
tatminine ait her üç boyutun, on farkl demografik ve kurumsal de ken ile ili kisinin korelasyon analizi yöntemiyle incelenmesi neticesinde ise;
v Personelin sicil ortalamalar artt kça i tatmini, kurumsal adanm k düzeyi ve genel mesleki tatmin düzeyi yükselmektedir.
v Sicile benzer ekilde, personelin ödül puanlar artt kça (ili ki yine zay f olmakla birlikte) i tatmini, kurumsal adanm k düzeyi ve genel mesleki tatmin düzeyi yükselmektedir.
v Personelin yurt d görev süresi artt kça kurumsal adanm k düzeyi ve genel mesleki tatmin düzeyi yükselmektedir.
v Analizlerde incelenen di er yedi de ken ile (ya , hizmet y , lojmanda oturma süresi, atama say , ayl k gelir, mal varl , rütbe) i tatmin
düzeyine ait üç boyut aras nda anlaml bir ili ki bulunamam r. Yani bu yedi de kene göre personelin i tatmin düzeyleri de memektedir.
v Bar nma tatmini düzeyleri yükselen personelin i tatmini, kurumsal adanm k ve genel mesleki tatmin düzeyleri de yükselmektedir.
Ara rma, modele dahil edilen de kenler çerçevesinde yürütülmü tür. Belirli s rlar içerisinde yürütülmek zorunda kal nan bu ara rmada yer almayan, ki ilik özellikleri, stres ve daha pek çok faktörün i tatminiyle olan ili kisi yap lacak ara rmalara dahil edildi i taktirde, i tatminini aç klamada ula lan ba ar n artaca de erlendirilmektedir. Bu sayede, birey ve organizasyon için önemli sonuçlar do uran ve i tatmini hakk nda mu lak kalan hususlar n aç klanmas mümkün olabilecektir. Örneklemin geni letilerek di er statüdeki (sivil memurlar ve uzman erba lar) personeli de içerecek bir çal ma ile elde edilen ili kilerin daha geni kitlelere genellenebilirli ine katk da bulunabilece i dü ünülmektedir. Ayr ca ara rman n y llar içerisinde tekrarlanmas n zamana ba olarak gerçekle en de imlerin aç a ç kar lmas na imkan sa layaca
KAYNAKÇA
Aamodt, Michael G.
1990 Applied/ Industrial/ Organizational Psychology, Belment, Wadsworth Pub. Comp.
Agho, Augustine O. ve di erleri.
1993 “Determinants of Employee Job Satisfaction: An Empirical Test of a Causel Model [ Tatmini Belirleyicileri: Nedensel Bir Modelin Ampirik Testi]”, Human Relations, 46(6), http://www.proquest.com
(13 Eyl 2002).
Akçamete, Gönül ve di erleri.
2001 retmenlerde Tükenmi lik Doyumu ve Ki ilik, Ankara, Nobel Yay nevi.
Alderfer, P. Clayton.
1972 Existence, Relatedness and Grovvth: Human Needs in Organizational Settings, USA: Free Press.
Aslan, Halime ve di erleri
1996 “T pta Uzmanl k Ö rencisi Hekimlerde Tükenme Düzeyleri”, Türk Psikiyatri Dergisi, 7(1), <http://lokman.cu.edu.tr/psychiatry/ EGITIM/ mak/tushal.pdf> (2 Nisan 2003).
Balc , Ali.
1985 itim Yöneticisinin Doyumu (Yay nlanmam Doktora Tezi), Ankara, Ankara Üniversitesi E itim Bilimleri Enstitüsü.
Baransel, Atilla.
1993 Ça da Yönetim Dü üncesinin Evrimi, (3. bas m), Cilt 1., stanbul, Avc ol Bas m Yay nc k.
Brewer, Ernest W; Clipard, Laura F.
2001 “Burnout and Job Satisfaction Among Student Support Services Personel [Ö renci Destek Hizmetleri Personelinde Tükenme ve Tatmini]”, Human Resource Development Quarterly, 13(2), <http://www.kuweronline.com> (18 October 2002).
Ceylan, Adnan; enyüz, P nar B.
2003 "Örgütsel Destek Alg ve Dahil Olma-D lanmama Alg n Örgütsel Ba a Etkisi",
stanbul Üniversitesi letme Fakültesi Dergisi, 44.
Clark, Andrew ve di erleri.
1996 "Is Job Satisfaction U-Shaped in Age [ Tatmini Ya a Göre U eklinde midir]" Journal of Occupational Organizational Psychology, 69(1).
Co kuner, Ay e.
2001 yerinde leti im, Ankara, Türk Harb- Sendikas E itim Yay nlar .
Çar kç , lker.
2001 "Çal anlarda Tatminini Etkileyen Ki isel Özellikler ve Örgütsel Sonuçlar ", Milli Prodüktivite Merkezi Verimlilik Dergisi, Ankara, 161-178.
Çetinkanat, Canan.
2000 Örgütlerde Güdülenme ve Doyumu, Ankara, An Yay nc k.
Davis, Keith.
1988 letmede nsan Davran , stanbul, letme Fak. Yay. No. 199, letme ktisad Enstitüsü Yay n No.98.
Densten, Lain L.
2001 “Re-Thinking Burnout [Tükenmeyi Tekrar Dü ünmek]”, Journal of Organizational Behavior, 22, <http://www.kluweronline.com> (18 October 2002).
Ekin, Nusret
Ellickson, Mark C.; Logsdon, Kay.
2001 "Determinants of Job Satisfaction of Municipal Government Employees [Belediye Çal anlar n Tatmininin Belirleyicileri]"
State and Local Government Review, 33 (3), <http://www.ebscohost.com> (20 Mys 2003).
Erdo an, lhan.
1999 letme Yönetiminde Örgütsel Davran , .Ü. letme Fakültesi Yay n No.:5, stanbul,
Dönence Bas m ve Yay n Hizmetleri.
Ergenç, Alev.
1982 Doyumunun Belirleyicileri Olarak Beklenti-Alg lama Tutars zl ve Çal ma De erleri, T. Ergun (ed.), Yönetim Psikolojisi Il TODA E Yay nlar No:201 Ankara.
Furnham, Adrian.
1997 The Psychology of Behaviour at Work : The Individual in the Organization, Psychology Press Hove, East Suss.
George, J.M. ve Jones, G.A.
1996 Understanding and Managing Organizational Behaviour, Addison- Wesley Publishing Group.
Gilmer, Haller.
1971 Industrial And Organizational Psychology, (Third Edition), NewYork, McGraw-Hill.
Green, Jutta
2000 ”Job Satisfaction of Community College Chairpersons [Kolej Ba kanlar n Tatmini]", Yay nlanmam Doktora Tezi, Virginia Üniversitesi Politeknik Enstitüsü, <http://www.psyc.vt.edu>(17 April 2002).
Greenberg, Jerald; Baron, Robert A.
1966 Behavior in Organizations, (Sixth Edition), USA: Prentice Hall.
Güney, Salih.
Hellriegel, Don ve di erleri.
1992 Organizational Behaviour, (Sixth Edition), St. Paul, West Pub. Co.
Helmick, John C ve di erleri.
2002 “Using Satisfaction Gaps to Explore Retention Intentions of Military
Members [Askeri Personelin Orduda Kalma E ilimini Aç a
Ç karmada Tatmin Farklar n Kullan lmas ]”, 44th Annual
Cofrence of the International Military Testing Association.
Herzberg, Frederic.
1966 Work and the Nature of Man, USA: World Pub. Company.
Herzberg, Frederic.
1968 One More Time How do You Motivate Employees? Harvard Business Review.
khan, Vedat.
1996 “Sosyal Hizmet Örgütlerinin levsellik Ölçütü: Doyumu”, Milli Prodüktivite Merkezi Verimlilik Dergisi, Ankara, 117-130.
Ivancevich, John M. ve di erleri.
1977 Organizational Behaviour and Performance, California, Goodyear Publishing.
Johns, Gary.
1983 Organizational Behaviour: Understanding Life At Work, Glenview lll: Scout, Foresman.
1983 Kamu Konutlar Kanunu(2946 say kanun). 1984 Kamu Konutlar Yönetmeli i (84/8345 Nolu). Karasar, Niyazi.
2000 Bilimsel Ara rma Yöntemi, (10. bas m), Ankara, Nobel Yay n
Karul, Necmi.
2004 “Bar nman n K sa Tarihi”, <http://www.bugday.org/article. php?ID=184> ,2, (27 Nisan 2005).
Kaynak, Tu ray.
1996 nsan Kaynaklar Planlamas , (2. bas m), stanbul, Alfa Bas m Yay m Da m.
Kaynak Tu ray, ve di erleri.
2000 nsan Kaynaklar Yönetimi, letme ktisadi Enstitüsü Ara rma ve Yard m Vakf Yay n No:7, stanbul, Dönence Bas m ve Yay n.
Kazmier, Leonard J.
1979 letme Yönetimi lkeleri, (Çev. Cemil Cem ve di erleri), Ankara: TODA E Yay .
K.K.K.
2002 “Kara Kuvvetleri nsan Kaynaklar Yönetim Sisteminin Etkinli inin ncelenmesi” , Ankara, Yay mlanmam Kurum çi Ara rma, K.K.K. Personel Ba kanl .
Koçel, Tamer
1984 letme Yöneticili i: Yönetici Geli tirme-Organizasyon-Davran , stanbul, .Ü. .F.- .E. Yay .
Koçel, Tamer.
2001 letme Yöneticili i, (8. bas m), stanbul, Beta Yay mc k.
Korman, Abraham A.
1971 Industrial and Organizational Psychology, Englewood Cliffs, N.J, Prentice- Hall.
Köknel, Özcan
1988 Zorlayan nsan,. stanbul, Alt n Kitapevleri.
Lawler, Edward E.
1973 Motivation in Work Organizations, USA: Brooks/Cole Pub. Luthans, Fred.
1995 Organizational Behaviour, (Seventh Edition), New York, McGraw-Hill.
Miner, John.
1992 Industrial-Organizational Psychology, New York, McGraw - HilI.
Newstrom, John W.; Davis, Keith.
1993 Organizational Behavior. Human Behavior at Work, (Ninth. Edition), NevvYork, Mc Graw-Hill.
Newstrom, John W.; Davis, Keith.
1998 Organizational Behavior, Human Behavior at Work, (10 th.), New Delhi: Tata McGraw-Hill Pub.
Ordun, Güven
2002 “Örgütsel Tutumlar n Çal an Davran na Etkisinin ncelenmesine ve Analizine Yönelik Bir Çal ma”, Yay mlanmam Doktora Tezi, .Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Davran Bilimleri Ana Bilim Dal .
Orhan, K.
1997 Doyumu ve De erler, Yay mlanmam Yüksek Lisans Tezi, zmir, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Psikoloji Bölümü.
Özday , N.
1990 Resmi ve Özel Liselerde Çal an Ö retmenlerin Tatmini ve Streslerinin Kar la rmal Analizi, Yay mlanmam Doktora Tezi, stanbul Üniversitesi.
letme Fakültesi.
Özen, ükrü.
1996 Bürokratik Kültür-1:Yönetsel De erlerin Toplumsal Temelleri, Ankara: TODA E Yay nlar .
Özkalp, Enver; K rel Çi dem.
1996 Örgütsel Davran , Eski ehir: Etam A . Matbaas .
1998 Work Motivation in Organizational Behavior, USA:Prentice- Hall.Inc.
Pond, Samuel B.; Geyer, Paul D.
1987 “Employee Age As a Moderator of the Relation Between Perceived Work Alternatives and Job Satisfaction [Alg lanan mkan ve Tatmini aras ndaki
li kide Ya n Arac ]”, Journel of Applied Psychology, 72 (4).
Reitz, Joseph H.
1987 Behaviour in Organizations, (Third Edition), Richard D. Irwin Inc.: Home wood.
Rice, Robert W; ve.di erleri.
1991 "Facet Importance and Job Satisfaction [Kesit önemi ve Tatmini]", Journal of Applied Psychology, 76(1).
Robbins, Stephen.
1998 Organizational Behaviour, (Eight Edition), New Jersey, Prentice Hall International Inc.
Saal, F. ve Knight P.A.
1988 Industrial/ Organizational Psychology: Science and Practice, Pacific Grave California, Brooks/ Cole Pub. Co.
Salancik G. R.; Pfeffer, J.
1985 “A Social Information Processing Approach to Job Attitudes and Task Design [ Tutumlar ve Görev Tasar nda Sosyal Bilgi lem Süreci]", Administrative Science Quarterly, 23.
Schultz, D.P ve Schultz, S.E.
1990 Psychology and Industry Today: An Introduction to Industrial and Organizational Psychology, (Fifth Edition), NewYork, Macmillian.
1998 “ nsan Kaynaklar Yönetiminin Geli imi”, Ankara, Prof.Dr. Metin KUTAL’a arma an.
Solmu , Tar k.
2000 ” KY'de Bir Uygulama Alan Olarak Motivasyon", Türk Psikoloji Dergisi.
Spector, Paul E.
1997 Job Satisfaction: Application, Assesment, Cause and Consequences, Sage publication.
im ek, Levent.
1995 " Tatmini", Milli Prodüktivite Merkezi Verimlilik Dergisi, Ankara, 91-108.
Terence, R.M. ve Larson, J.R.
1987 People in Organizations: An Introduction to Organizational Behaviour, (Third Edition), New York, Mc Graw-Hill.
1997 TSK. Konut yönergesi (MSY:319-2(A).
2000 TSK. aat Hizmetleri Yönergesi.
Varo lu, Kadir.
1992 Türk Bilgisayar Sektöründe Örgütlenme Yap lar ve Etkililik, Yay nlanmam Doktora Tezi, Ankara, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Vecchio, Robert P.
1991 Organizational Behaviour, (Second Edition), The Dryden Press, Saunders College Publishing.
2000 “The Interactive Effects of Role Conflict and Role Ambiguity on Job Satisfaction and Attitudes Toward Organizational Change: A Moderated Multiple Regression Approach [Rol Çat mas ve Rol Belirsizli inin Tatmini ve Organizasyonel De ime Yönelik Tutumlar Üzerindeki Kar kl k Etkisi]”, International Journal of Stress Management, 7(4), <http://www.kluweronline.com>