Araştırmaya konu olan Karabük ili Safranbolu ilçesinde 5 işletmede el yapımı giyim aksesuarı ve hayvan aksesuarı üzerine ürünler incelenmiştir. Elde edilen verilere gore sonuçlar şöyledir:
Araştırma verilerini satış yerlerinde bulunan 42 Giyim eşya ve aksesuarı , 22 Günlük kullanım eşya ve aksesuar, 28 Hayvan eyer ve koşum takımları , 8 Avcılık ve av sporla ilgili eşya aksesuar olmak üzere toplam 100 adet deri ürün ve bu ürünleri pazarlayan satış yeri sahiplerinden sağlanan bilgiler oluşturmaktadır. Giyim eşya ve aksesuarı; yemeni, sandalet ayakkabı, bot, mest, çanta, cüzdan, bileklik, günlük kullanım eşya ve aksesuar; saat kılıfları, minyatür çarık, minyatür yemeni, minyatür çizme, bıçak ve çakı kılıfları, hayvan eyer ve koşum takımları; hamut, eyer, çerkez kuskunu, acı gemli at dizgini, çerkez eyer kaltağı, çan, at yuları, osmanlı eğeri, at kamçısı, at ve inek süsleri, köpek tasması, avcılık ve av sporla ilgili eşya aksesuar; silah kılıfları, fişeklik gibi ürünler bulunmaktadır.
Araştırmada elde edilen veriler değerlendirildiğinde, deri ürünleri yapımında uğraşanların çoğunluğu çıraklıktan gelme erkek bireylerden oluşmaktadır.
Deri ürünleri üreticilerinin bu mesleği seçme nedenleri arasında, baba mesleği ve ekonomik yönden kazanç sağlayacağını düşünmeleri gibi nedenlerden kaynaklanmaktadır.
El yapımı deri ürünleri pazarlayıcıları, ürün seçiminde tüketici isteğini, boyutunu ve temin edilme kolaylığını dikkate almaktadır. Bu ürünlerin çoğunluğu yabancı turistlere pazarlanmaktadır. Yabancı turistler çoğunlukla el sanatlarını yansıtan ürünleri tercih etmektedir. Yerli turistler ise ürünlerin, genel görünüşü güzel ve çok renkli ve değişik görünümlü olmasına önem vermektedir.
Pazarlanan el yapımı deri ürünleri, tüketiciler tarafından dikkat edilen hususların başında fiyat gelmektedir. Daha sonra bunu ürün desen, renk ve kompozisyonu ve ürün kalitesi takip etmektedir. Kaliteli derkoratif ürün seçiminde tüketicilerin gelir durumu etkilemektedir.
Hammaddenin pahalı oluşu ve az bulunması kalite kontrolü yapacak bir ara müessesenin zor bulunması ve üreticilerin bir kısmını işini gereği gibi ciddiye almaması gibi nedenlerden kaliteli ürün üretiminde güçlüklerle karşılaşılmaktadır. Yapılan araştırma sonucunda dekoratif deri ürünlerinin satışını etkileyen faktörlerin başında mevsimler gelmektedir. Satışın en çok yaz mevsiminde, en az kış mevsiminde olduğu görülmektedir. Ayrıca özel günlerinde satışı etkilediği görülmektedir. Mevsimlerin dışında teşhir, moda, müşteriye ilgi ve ihtiyaç gibi faktörlerde önemli rol oynamaktadır. Araştırmada, elde edilen ürünler incelendiğinde ise 2000–2012 yıllarında üretilmiş olan deri ürünleri örneklerinde değişen giyim, günlük kullanım eşya anlayışının bir sonucu olarak kullanıma yönelik eşyalar ve süslemeye yönelik eşyaların üretildiği görülmektedir.
Hayvan eyer ve koşum takımları büyük bir değerle tasmalar ön plandadır. Bunu hamut, eğer, çerkez kusukunu, acı gemli at dizini, çan, at yuları, osmanlı eğeri, at kamçısı, hayvan süsleri gibi ürünler azalan değerlerle takip etmektedir. Araştırma sonucunda elde edilen deri giyim eşya ve aksesuarları ürün örneklerinin dağılımı da incelendiğinde en fazla çantanın kullanıldığını, bunu yemeni, ayakkabı, mest, çanta, cüzdan, sigaralık, köstekli saat kılıfı, muhtar mhür kılıfı, bileklik, giyim süsleri, çakı kılıfı, çakmak kılfı, bıçak kılıfı, silah kılıfı ve fişeklik gibi ürünler azalan değerlerle takip etmektedir. Günlük kullanım eşya ve aksesuarı ürün örneklerinin dağılımı incelendiğinde çakı ve bıçak kılıfları yoğunlukta olduğunu görmekteyiz. Bunu saat kılıfları, minyatür çarık, minyatür yemeni, minyatür çizme takip etmektedir. Avcılık ve av sporla ilgili eşya aksesuarı ürün örneklerinin dağılımı incelendiğinde silah kılıfları ön plandadır. Bunu fişeklik takip etmektedir.
Araştırmada incelenen deri ürün örneklerinde en fazla inek derisinin kullanıldığı görülmektedir. Bunu davul derisi, kösele, şaplı deriler, süet deri, mumlu ip, kaytan ipi ve sırım takip etmektedir. Bu sonuçlar deri ürünlerde çabuk şekil alan, her türlü desenin ve tekniğin rahatça uygulandığı malzemelerin, tercih sebebi olduğunu ortaya çıkarmaktadır.
Deri, her şekle girebilen ve girdiği şekli muhafaza edebilen elastiki, mukavemeti yüksek ve gerektiğinde tahta gibi sert bir madde olmaktadır. Bu özelliği dolayısıyla
69
deriye her türlü teknik uygulanabilmektedir. Bu teknikler deriye özgü tekniker olabileceği gibi batik, ebru, tezhip ve minyatür gibi geleneksel süsleme sanatlarımızdan biri de olabilmektedir.
Deri hayvan eyer ve koşum takımları ürün örneklerinde, kullanılan teknikler incelendiğinde dikiş tekniği ile süsleme, işleme tekniği, linol işleme tekniği hazır gereçlerle süsleme tekniği ve ıslatarak şekil verme yoğun olarak kullanıldığı görülmektedir.
Deri giyim eşya ve aksesuarları ürün örneklerinde kullanılan tekniklerin dağılımı incelendiğinde, baskı tekniğinin, ıslatarak şekil verme ve hazır gereçlerle süsleme tekniklerinin yoğun olarak kullanıldığı görülmektedir.
Ürünlerde temel gereçlerin yanı sıra ürün oluşturmada yardımcı gereçler ve süsleme gereçleri kullanılmıştır. Bu gereçler tasarımın ve kullanım amacının gerektirdiği şekilde seçilmiştir. Bu nedenle sınıflandırmaya sokmak zor hem de gereksiz olacaktır. Bu gereçler her üründe ve her tasarımda sanatçının estetik gücüne ve yaratıcılığına bağlı olarak farklılaşacak ve çok farklı gereçlerde kullanılabilinecektir. Ürünleri süslemede en fazla hazır metal gereçler ve boncuk kullanılmıştır. Diğer gereçler sayıca çok olmalarına rağmen yüzde değerleri fazla değildir.
Deri ürünlerin renk seçiminde, derinin doğal renginin üst değeri olan kahverenginin ilk sırada yer aldığı tespit edilmiştir. Bunun nedeni, kahverenginin boyama amacından çok, üründe ışık-gölgeler yaparak kontrastlar oluşturmak, olarak açıklayabiliriz.