Araştırmanın bu bölümünde elde edilen bulguların değerlendirilmesi yapılmıştır.
1. Birinci alt problemden elde edilen bulgulara göre ilköğretim 4. ve 5. sınıf öğrencileri arasında yüzdelik değerlerine göre en sık yaşanılan çatışma türü %70 küsme, en az yaşanılan çatışma türü %29 dedikodu yapmadır. Yüzdelik değerlerin cinsiyete göre dağılımında erkek öğrencilerin (%38), kız öğrencilere (%28) göre daha çok küfretme, kız öğrencilerin (%77), erkek öğrencilere (%63) göre daha fazla küsme davranışı gösterdikleri görülmüştür. Öğrenciler arasında yaşanan çatışma türlerinin cinsiyete, sosyo-ekonomik düzeye ve anasınıfı eğitimi alma durumuna göre farklılaşma gösterip göstermediğini test etmek için X2 analizi yapılmıştır. Analiz sonucunda cinsiyet ile çatışma türleri arasında farklılıklar (X2=12,22; sd=4, P< .05, n= 537) saptanırken sosyo-ekonomik düzey (X2=1,68; sd=4, p>.05, n=537) ve anasınıfı eğitimi alma durumu (X2=1,10; sd=4, p>.05, n=537) ile çatışma türleri arasında anlamlı farklılık bulunmamıştır.
2. İkinci alt problemde ilköğretim 4. ve 5. sınıf öğrencileri arasında yaşanan çatışmalara ilişkin öğretmen görüşleri, öğretmenlerin cinsiyetlerine, mesleki deneyimlerine ve mezun oldukları bölüme göre incelenmiştir. Öğretmen görüşlerine göre, öğrenciler yoğun olarak fiziksel şiddet, sözel şiddet ve ahlaki değerlerle ilgili çatışmalar yaşamaktadırlar. Öğretmenlerin, öğrencilerin yaşadıkları çatışmalara ilişkin görüşleri cinsiyetlerine (X2=1,49; sd=4, p>.05, n=116), mesleki deneyimlerine (X2=0,54; sd=4, p>.05, n=116) ve mezun oldukları (X2=4,34; sd=4, p>.05, n=116)
bölüme göre farklılık göstermemektedir.
3. Üçüncü alt problemde ilköğretim 4. ve 5. sınıf öğrencileri arasında yaşanan çatışmalara ilişkin öğretmen ve öğrenci görüşleri karşılaştırılmalı olarak incelenmiştir. Analiz sonucunda öğrenciler ile öğretmenlerin çatışma türlerine ilişkin
görüşlerinde anlamlı farklılık (X2=49,25; sd=4, p< .05, n=653) bulunmuştur. Buna
göre öğretmenler fiziksel şiddet,sözel şiddet ve ahlaki değerlerle ilgili çatışmalar üzerinde yoğunlaşırken öğrenciler kişiler arası çatışmalar ve iletişim çatışmaları üzerinde yoğunluk göstermişlerdir.
4. Dördüncü alt problemde ilköğretim 4. ve 5. sınıf öğrencileri arasında yaşanan çatışmaların nedenlerine ilişkin bulgular 10 ana kategoride incelenmiştir. Analiz sonuçlarına göre erkek öğrenciler fiziksel şiddet ve sözel şiddet kategorisindeki maddeleri kız öğrencilere oranla daha sık çatışma nedeni olarak belirmişlerdir.Öğrencilerin çatışma nedenlerine ilişkin görüşlerinde cinsiyete göre anlamlı farklılık (X2=29,72; sd=12, p< .05, n=537) bulunmuştur.
5. Beşinci alt problemde ilköğretim 4. ve 5. sınıf öğrencileri arasında yaşanan çatışmaların nedenlerine ilişkin öğrenci ve öğretmen görüşleri arasında anlamlı farklılık (X2=304,51; sd=12, p<.05, n=653) bulunmuştur. Öğretmenlerin ve öğrencilerin çatışmaların nedenlerine ilişkin görüşlerinde yüzdelik değerlere göre farklılık gösteren kategoriler ise iletişim becerisindeki eksiklikler, aile, okul yaşantısı (kurallarla ilgili) ve diğerdir.
6. Altıncı alt problemde ilköğretim 4. ve 5. sınıf öğrencilerinin cinsiyetleri ile yaşadıkları çatışmaları çözme strateji ve taktikleri arasında anlamlı farklılık (X2=33,98; sd=3, p< .05, n=537) bulunmuştur. Bulgulara göre kız öğrencilerin
çatışmalarını karşılıklı konuşup, anlaşıp özür dileyerek çözme yolunu erkek öğrencilere oranla daha sık kullandıklarını ve empati yeteneklerinin daha gelişmiş olduğu, erkek öğrencilerin ise çatışmalarını çözmek için kız öğrencilere oranla yıkıcı stratejileri daha sıklıkla kullandıkları görülmektedir.
7.Yedinci alt problemde ilköğretim 4. ve 5. sınıf öğrencilerinin çatışma çözme stratejileri öğrenci ve öğretmen görüşlerine göre karşılaştırmalı olarak incelenmiştir.Analize göre öğrencilerin çatışma çözme strateji ve taktilerine ilişkin öğrenci ve öğretmen görüşlerinde anlamlı farklılık (X2=277,59; sd=3, p<.05, n=653) bulunmuştur. Öğretmenlerin, öğrencilerinin yıkıcı stratejileri kullandıkları yönündeki yüzdelik değerleri öğrencilere oranla daha fazladır. Ayrıca öğretmenlere göre öğrenciler çatışmalarını dış denetimli çözmeye çalışmaktadırlar.
8. Sekizinci alt problemde ilköğretim 4. ve 5. sınıf öğrencilerinin yaşadığı çatışmaların sıklık düzeyine bakılmıştır. Öğrencilerin yaşadıkları çatışmaların sıklık
düzeyine ilişkin maddelere verdikleri yanıtların toplam yüzdelik değerine bakıldığında önemli bir bölümünün (%22) günde iki veya üç defa çatışma yaşadıklarını belirttikleri görülmektedir. X2 analizine göre cinsiyet ile öğrencilerin yaşadığı çatışmaların sıklık düzeyi arasında anlamlı farklılıklar (X2=12,59; sd=6, P<.05, n=537) bulunmuştur. Bulgulara göre kız öğrencilerin erkek öğrencilerden daha sık çatışma yaşadıkları görülmüştür.
9.Dokuzuncu alt problemde ilköğretim 4. ve 5. sınıf öğrencilerinin, arkadaşları arasında yaşanan çatışmaları çözmek kullandıkları stratejiler ,öğrenci ve öğretmen görüşü alınarak 4 stratejide karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. Öğrenciler, arkadaşları arasında yaşanan çatışmaları sıklıkla yapıcı, uzlaşmacı ve barışçıl stratejilerle çözdüklerini belirtmişlerdir. Kız ve erkek öğrencilerin arkadaşları arasında yaşanan çatışmaları çözmek için kullandıkları strateji ve taktiklerin cinsiyete göre farklılığını saptamak için yapılan X2 analizinde anlamlı farklılaşma (X2=14,15; sd=3, P< .05, n=537) bulunmuştur. Bulgulardan kız öğrencilerin, erkek öğrencilere oranla yapıcı, barışçıl ve uzlaşmacı stratejileri daha sıklıkla kullandıkları ve erkek öğrencilerin çatışmalarını, iç denetim yerine dış denetimle çözmeyi tercih ettiklerini söyleyebiliriz. Öğrencilerin arkadaşları arasında yaşanan çatışmaları çözme strateji ve taktiklerine ilişkin öğrenci ve öğretmen görüşlerinin farklılaşma derecesini tespit etmek amacıyla yapılan X2 analizi sonucunda anlamlı farklılaşma (X2=21,95; sd=3, P< .05, n=653) saptanmıştır. Öğretmenler, öğrencilerin arkadaşlarının çatışmalarını çözmede en sık başvurdukları taktiklerin kendilerinden yardım alma, arkadaşlarını ayırıp sakinleştirme olduğunu belirtmektedirler. Bu görüş öğrencilerin görüşleriyle paralellik göstermektedir; ancak bulgulara göre öğretmenlerin yapıcı, barışçıl ve uzlaşmacı stratejilerde yer alan taktiklere ilişkin yüzdelerin öğrencilere oranla düşük olduğu görülmektedir.
10. Onuncu alt problemde öğrenci çatışmalarının dersler üzerindeki etkileri incelenmiştir. Bulgulara göre, öğrenci çatışmalarının dersler üzerindeki başlıca etkilerinin motivasyon ve dikkat alanında hırslanarak daha çok çalışmamı sağlar (%40), aklım yaşadığım çatışmada ve arkadaşlarımda olduğu için dikkatimi toplayamam (%35), sınıf atmosferi alanında sınıf ortamı gerginleştiğinden dersi dinleyemem (%35), dersin akışını bozar (%37), eğitim-öğretim etkinlikleri alanında ders saatinin belli bir kısmı sorunu çözmekle geçtiğinden zaman kaybına yol açar
(%39) olduğu görülmektedir. Bu değerlerden öğrencilere göre motivasyon ve dikkat alanında yer alan hırslanarak daha çok çalışmamı sağlar maddesi dışında yaşadıkları çatışmaların başka alanlarda olumlu etkilerinin bulunmadığı anlaşılmaktadır. Öğrencilerin yaşadıkları çatışmaların dersler üzerindeki etkilerine ilişkin öğrenci görüşlerinin cinsiyete göre farklılık gösterip göstermediğini saptamak amacıyla yapılan X2 analizinde anlamlı farklılık (X2=2,46; sd=4, P> .05, n=537) bulunmamıştır.
11. On birinci alt problemde öğrenci çatışmalarının dersler üzerindeki etkilerine ilişkin öğrenci ve öğretmen görüşleri karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. Analiz sonucunda öğrenci ve öğretmen görüşlerinde anlamlı farklılık (X2=95,66; sd=4, P <.05, n=653) bulunmuştur. Öğretmenler, öğrenciler arasında yaşanan çatışmaların dersler üzerindeki olumsuz etkilerinden öğrencilere oranla daha fazla rahatsızlık duymaktadırlar.
12. On ikinci alt problemde öğrenci çatışmalarının akran ilişkilerine etkileri cinsiyete göre karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. Öğrenciler yaşadıkları çatışmaların akran ilişkilerine başlıca etkileri olarak iletişim alanında olumsuz yönde birbirimize küser ve konuşmayız (%39), barıştığımızda sorun olmaz; ancak tekrar çatıştığımızda eski anlaşmazlıklar da ortaya çıkar (%47), duygular alanında olumlu yönde birbirimize verdiğimiz değeri anlamamızı sağlar (%37), olumsuz yönde birbirimizden soğuruz (%36), diğer kategorisinde yer alan yaşadığımız çatışmayı kısa bir süre sonra unutarak hiçbir şey olmamış gibi davranırız (%51) yargılarını belirtmektedirler. Öğrenciler arasında yaşanan çatışmaların akran ilişkilerine etkilerine yönelik öğrenci algılarının, onların cinsiyetlerine göre değişip değişmediğini saptamak için yapılan X2 analizi sonucunda anlamlı farklılaşma (X2=3,31; sd=3, P>.05, n=537) bulunmamıştır.
13. On üçüncü alt problemde öğrenci çatışmalarının akran ilişkilerine etkileri öğrenci ve öğretmen görüşlerine göre karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. X2 Analiz sonuncunda öğrenci çatışmalarının akran ilişkilerine etkilerine yönelik öğrenci ve öğretmen görüşlerinde anlamlı farklılık (X2=26,41; sd=3, P<.05, n=653) bulunmuştur.
14. On dördüncü alt problemde öğretmenlerin öğrenci çatışmalarını çözmede kullandıkları strateji ve taktikler cinsiyetlerine, mesleki deneyimlerine ve mezun
oldukları bölümlere göre incelenmiştir. Analizlere göre öğretmenlerin, öğrenci çatışmalarını çözmede kullandıkları stratejileri cinsiyetlerine (X2=1,96; sd=4, P>.05,
n=116), mesleki deneyimlerine (X2=4,55; sd=4, P>.05, n=116) ve mezun oldukları bölüme (X2=0,38; sd=4, P>.05, n=116) göre farklılık göstermemektedir.
15. On beşinci alt problemde öğretmenlerin öğrenci çatışmalarını çözmede kullandıkları strateji ve taktiklere ilişkin öğrenci ve öğretmen görüşlerinde anlamlı farklılık (X2=89,81; sd=4, P<.05, n=653) saptanmıştır. Bulgulara göre öğrenciler, öğretmenlerinin sıklıkla yapıcı, uzlaşmacı ve barışçıl stratejiler ile dışardan yardım alma stratejilerine başvurduklarını; yıkıcı stratejiler ve kaçınma stratejilerini seyrek olarak kullandıklarını ifade etmektedirler. Bu durum öğretmen görüşleriyle paralellik göstermektedir; ancak öğretmenlerin öğrencileri arasında yaşanan çatışmaları çözmek için kullandıkları strateji ve taktiklere ilişkin öğretmen ve öğrenci görüşlerinin yüzde değerlerine bakıldığında farklılıklar görülmektedir.
16. On altıncı alt problemde okul yöneticilerinin öğrenci çatışmalarıyla baş etmek için kullandıkları strateji ve taktikler öğretmen ve öğrenci görüşlerine göre karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. Öğretmenler ve öğrenciler okul yöneticilerinin sıklıkla yapıcı, uzlaşmacı ve barışçıl stratejiler ile dışardan yardım alma; en seyrek yıkıcı stratejilerini kullandıkları düşünmektedirler; ancak öğrenci ve öğretmen görüşlerinin yüzde değerleri karşılaştırmalı olarak incelendiğinde oransal farklılıklar görülmektedir. Bu farklılığın istatistiksel olarak anlamlılığını test etmek için yapılan X2 analiz sonucunda okul yöneticilerinin öğrenci çatışmalarını çözmek için kullandıkları strateji ve taktiklere ilişkin öğrenci ve öğretmen görüşleri arasında anlamlı farklılık (X2=40,20; sd=4, P <.05, n=653) saptanmıştır.
17. On yedinci alt problemde velilerin, çocuklarının kendilerine yansıyan çatışmalarını çözmek için kullandıkları strateji ve taktiklere ilişkin ve öğrenci görüşlerine göre karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. Öğrenciler arkadaşlarıyla yaşadıkları çatışmaları çözmek için velilerinin çoğunlukla yapıcı stratejilere başvurdukları; yıkıcı, kaçınma ve dışardan yardım alma stratejilerini ender olarak kullandıklarını belirtmişleridir. Öğretmenler, öğrencilerden farklı olarak velilerin, konuşur, öğüt verir (%50) taktiği dışında yapıcı çatışma stratejilerini çok fazla kullanmadıklarını; bunun yerine çoğunlukla dışardan yardım alma, kaçınma ve yıkıcı stratejileri kullandıklarını belirtmektedirler. Analiz sonucunda velilerin, çocuklarının
kendilerine yansıyan çatışmalarını çözmek için kullandıkları strateji ve taktiklere ilişkin öğrenci ve öğretmen görüşleri arasında anlamlı farklılık (X2=251,66; sd=4, P <.05, n=653) saptanmıştır.