Küresel olarak ele alındığında turizm sektörü doğrudan su tüketimi toplam su tüketiminin %1’inden daha azdır. Diğer sektörlerden olan talebinin de göz önüne alınması durumunda bu oranın çok daha yüksek olduğu görülmektedir. Turizm faaliyetlerinin genellikle mekân ve zaman bakımından kurak bölgelerde ve yılın kurak dönemlerinde yoğunlaştığı gözlemlenmekte bu da ekonomisi turizme bağlı bölgelerin su konusunda ciddi sorunlar yaşamasına neden olabilmektedir. Türkiye’de de dünyadakine benzer biçimde turizm kıyı kentlerinde ve özellikle kurak geçen yaz aylarında ekosistemin insan faaliyetlerine çok daha duyarlı olduğu bölgelerde yoğunlaşmaktadır.
Yapılan analiz bulgularına göre turizm sektörünün su tüketiminin, Türkiye’nin toplam su tüketimi içindeki payı her iki senaryo için hanehalkı tüketim harcamalarının dışsal kabul edildiği modellerde yaklaşık olarak %0,59 ve içsel kabul edildiği modellerde ise
%0,86 olarak tespit edilmiştir. Diğer taraftan bu miktarların toplam kullanılabilir potansiyel su miktarı içerisindeki oranları ise kabaca dışsal modellerde %0,23 ve içsel modellerde ise %0,34’tür.
Su tüketim miktarlarının sektörel kullanımında piyasa ekonomisi içerisinde bir asimetrik bilgi durumu da söz konusudur. Kayıt dışı istihdam gibi kayıt dışı su kullanımı da özellikle tarım gibi suyun yoğun kullanıldığı sektörlerde yaygın olarak gözlemlenmektedir. Bu konuda turizm sektörü için yapılmış detaylı bir çalışma ve veriye rastlanmamakla birlikte araştırma boyunca edinilen gözlemler bunu destekler niteliktedir. Turizm sektöründe bu durum göz önüne alındığında elde edilen tutarların çok daha yüksek olduğu tahmini yapılabilir.
Turizm, bir taraftan yarattığı istihdam ve cari açığı kapatmadaki olumlu katkısı, diğer yandan politik ve kültürel anlamda ülkenin tanınırlığını sağlamadaki yadsınamaz rolü nedeniyle, Türkiye için vazgeçilmez öneme sahip bir sektördür. Dünyadaki su kaynaklarının yalnızca %3’ü tatlı sudan oluşmakta, bunun da yalnızca %1’i erişilebilir halde bulunmaktadır. Küresel iklim değişikliği ve bunun sonucu olarak ortaya çıkan kuraklık, ayrıca sanayileşmenin neden olduğu kirlilik neticesinde su giderek daha kıt bir kaynak halini almakta ve tüm sektörler için kritik öneme sahip olmaktadır. Bu bağlamda, turizm sektörünün çalışmada yer alan senaryolar doğrultusunda su tüketimine olan etkisi yüzde olarak küçük olsa da kıt olan bir kaynağın tüketimi söz konusu olduğundan konu önem taşımaktadır.
Özellikle kuzey ve batı Avrupa için önemli turizm destinasyonlarından biri olan Türkiye, bir taraftan da su fakiri ülkeler arasında yer almaktadır. Turizmin belli bölgelerde yarattığı nüfus yoğunluğu, suyun eşitsiz dağılımına yol açmakta, bu durum kişi başına düşen su tüketimi açısından bakıldığında turizm bölgelerini diğer bölgelere nispetle dezavantajlı bir konuma itmektedir. Bu doğrultuda, suyun hem arz hem de talep yönünü dikkate alarak kapsamlı bir su yönetimi politikası izlemek, sürdürülebilirlik perspektifinden bakıldığında en mantıklı yol olmaktadır. Tuzlu suyun arıtılarak tatlı su haline getirilmesi gibi son derece pahalı seçenekler bir tarafa bırakıldığında, yer üstü ve yer altı su kaynaklarının korunması ve dağıtımı, bilhassa yağmur sularının yeraltı su kaynaklarının oluşumundaki rolü dikkate alınarak betonlaşmanın azaltılarak yeşil alanların arttırılması, ayrıca turizm sektörüne verilecek yatırım teşviklerinin suyun etkin kullanıldığı işletmelere verilmesi su arz yönetimi politikaları arasında ilk akla gelenleri oluşturmaktadır. Turizm sektöründe suyun kullanımını azaltmaya dönük talep yönlü politikalar ise turizm arzının çeşitlendirilerek dört mevsime yayılmasının sağlanması ve farklı coğrafi bölgelerde farklı aktivitelerin yaygınlaştırılmasından, su kullanımı konusunda turizm sektöründe çalışanların bilinçlendirilmesi ve eğitilmesine kadar geniş bir yelpazede yer almaktadır. Arz ve talep yönü politikaların koordineli bir şekilde uygulanması, hem
turizm gelirlerini arttıracak hem de su kullanım yoğunluğunu belirli turizm destinasyonlarında düşürecektir.
Kaynakça
Akdeniz Turistik Otelciler ve İşletmeciler Birliği (2014). 2023’e Doğru Türkiye’de Turizmin 100 Yılı Turizm Sektörünün Yapısı, Büyüklüğü Ve Ekonomiye Katkısı, Turizm Ve Konaklama Sektörünün Sosyo-Ekonomik Etkileri [100 Years of Tourism in Turkey, The Structure and Size of Tourism Sector and its Contribution to the Economy, Socio-economic Effects of Tourism and Accommodation Sector]. AKTOB. Antalya.
Akkemik, A. (2012). “Assessing the Importance of International Tourism
for the Turkish Economy: A Social Accounting Matrix Analysis”. Talanta, 33(4), Ağustos.
Alper, F. (2015). Sürdürülebilirlik Kavramı İçerisinde Su Ayak İzi: Tekstil Sektörü Örneği [The Concept of Sustainability in Water Footprint: The Case of Textile Industry]. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Arslanturk, Y. (2012). Dynamic Relation between Economic Growth,
Foreign Exchange and Tourism Incomes: An Econometric Perspective on Turkey. Journal of Business Economics and Finance, 1(1), 30-37.
Arslanturk, Y., Balcilar, M., ve Özdemir, Z. A. (2011). Time-Varying Linkages between Tourism Receipts and Economic Growth in a Small Open Economy. Economic Modelling, 28(1), 664-671.
Aslan, A. (2016). Does Tourism Cause Growth? Evidence from Turkey. Current Issues in Tourism, 19(12), 1176-1184.
Aydın, O., Ünaldı, Ü, E., Duman, N., Çiçek, İ. ve Türkoğlu, N. (2017) Türkiye’de Su Kıtlığının Mekansal Ölçekte Değerlendirilmesi [Assessment of Water Scarcity at Spatial Scale in Turkey]. Türk Coğrafya Dergisi, 68: 11-18.
Cazcarro, I., Hoekstra, A. Y. ve Sánchez-Chóliz, J. (2014). The Water Footprint of Tourism in Spain.
Tourism Management, 40: 90-101.
Chen, X. K. (2000, Ağustos). Shanxi Water Resource Input-Occupancy-Output Table and its Application in Shanxi Province of China. International Input-Output Association (IIOA) 13th International Input-Output Conference [Uluslararası Girdi-Çıktı Birliği 13üncü Uluslararası Girdi-Çıktı Konferansı] konferansında sunulan bildiri, Macerata, Italy.
Duarte, R., Sánchez-Chóliz, J., ve Bielsa J. (2002). Water Use in the Spanish Economy: an Input-Output Approach. Ecological Economics, 43: 71-85.
Ertuğrul, H. M., ve Mangir, F. (2015). The Tourism-led Growth Hypothesis: Empirical Evidence from Turkey. Current Issues in Tourism, 18(7), 633-646.
Frechtling, D. C. (1999). The Tourism Satellite Account: Foundations, Progress and Issues. Tourism Management, 20: 163-177.
Gössling, S. (2002). Global Environmental Consequences of Tourism Global Environmental Change 12 (4): 283–302.
Gössling, S. (2015). New Key Performance Indicators for Water Management in Tourism. Tourism Management, 46: 233–244.
Gössling, S., Peeters, P., Hall, C.M., Ceron, J.P., Dubois, G., Lehmann, L.V., vd. (2012). Tourism and Water Use: Supply, Demand, and Security. An International Review. Tourism Management, 33(1): 1–15.
Gündüz L. ve Hatemi-J, A. (2005). Is the tourism-led Growth Hypothesis valid for Turkey? Applied Economics Letters, 12(8), 499-504.
Hadjikakou, M., Chenoweth, J. ve Miller, G. (2013). Estimating the Direct and Indirect Water Use of Tourism in the Eastern Mediterranean. Journal of Environmental Management, 114: 548-556.
Hall, C. M., Gössling, S. ve Scott, D. (2015). The Routledge Handbook of Tourism and Sustainability C. Michael Hall, Stefan Gössling ve Daniel Scott (Ed.) Tourism and Sustainability: Towards a Green(er) Tourism Economy? İçinde (s.490-519). Londra ve New York: Routledge.
Kahraman, N. (1986). Turizmde Yatırım Projeleri, Ankara: Çağlayan Kitabevi.
Katırcıoğlu, S. T. (2009). Revisiting the Tourism-led-growth Hypothesis
for Turkey using the Bounds Test and Johansen Approach for Cointegration. Tourism Management, 30(1), 17-20.
Katırcıoğlu, S. T. (2010). International Tourism, Higher Education and Economic Growth: The Case of North Cyprus. The World Economy, 33(12), 1955-1972.
Türkiye Turizm Stratejisi 2023 ve Eylem Planı (2007- 2023) [Turkey’s Tourism Strategy of 2023 and Action Plan (2007-2023] (2007). Ankara, Kültür ve Turizm Bakanlığı.
Lenzen, M. ve Foran, B. (2001). An Input-Output Analysis of Australian Water Usage. Water Policy, 3(4): 321-340.
Miller, R. E. ve Blair, D. P. (2009). Input-Output Analysis: Foundations and Extensions, New York:
Cambridge University Press.
Niedziółka, I. (2012). Sustainable Tourism Development. Regional Formation and Development Studies,, 3(8): 157-166.
Okadera, T., Watanabe, M. and Xu, K. (2006). Analysis of Water Demand and Water Pollutant Discharge Using a Regional Input–Output Table: An Application to the City of Chongqing, Upstream of the Three Gorges Dam in China. Ecological Economics, 58(2): 221-237.
Oktayer, N., Susam, N. ve Çak, M. (2007). Türkiye’de Turizm Ekonomisi [Tourism Economics in Turkey]. İstanbul: İstanbul Ticaret Odası Yayınları.
Ongan, S. ve Demiröz, D.M. (2005). The Contribution of Tourism to
the Long-run Turkish Economic Growth. Ekonomick c asopis, 53(9):880-894.
Öztürk, İ. ve Acaravcı, A. (2009). On the Causality between Tourism
Growth and Economic Growth: Empirical Evidence from Turkey. Transylvanian Review of Administrative Sciences, 25(E):73-81.
Şenel, S. A. (2007). Turizm Sektöründe Yatırım Kararları [Investment Decissions in Tourism Sector].
Selçuk Üniversitesi Karaman İİBF Dergisi, 12(9): 1-12.
Resmi İstatistik Programı: 2017-2021 [Official Statistics Program: 2017-2021] (2017). Ankara:
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK).
Tourism Satellite Account: Recommended Methodological Framework 2008 (2010). Luxembourg, Madrid, New York, Paris: United Nations (UN).
United Nations Environment Programme ve World Tourism Organization (2005). Making Tourism More Sustainable: A Guide for Policy Makers. UNEP ve WTO. France and Spain.
Our Common Future: Report of the World Commission on Environment and Development. (1987).
Switzerland: United Nations World Commission on Environment and Development (WCED).
Van de Steeg, A. M., ve Steenge, A. E. (2008, Temmuz). Integrating the TSA and Input-Output Methodology in Tourism Impact Studies. International Input-Output Association (IIOA) International Input-Output Meeting on Managing the Environment [Uluslararası Girdi-Çıktı Birliği Çevre Yönetimi üzerine Uluslararası Girdi-Çıktı Toplantısı] toplantısında sunulan bildiri, Seville, Spain.
Velázquez, E., (2006). An Input–Output Model of Water Consumption: Analysing Intersectoral Water Relationships in Andalusia. Ecological Economics, 56: 226-240.
Wang, Y., Xiao, H. L. ve Lu, M. F. (2009). Analysis of Water Consumption Using a Regional Input-Output Model: Model Development and Application to Zhangye City, Northwestern China.
Journal of Arid Environments, 73: 894-900.
https://www.aa.com.tr/tr/ekonomi/-erken-rezervasyonda-hedef-6-milyon-yerli-turist/1029822. (erişim tarihi: 22.4.2018).