X ² P Zayıf Normal kilolu Hafif Şişman Toplam
6. SONUÇ VE ÖNERİLER
6.1. Sonuçlar
• Ortaöğretime Devam Eden Öğrencilerin Şişmanlık Durumlarının ve Şişmanlık İle İlgili Bilgi Düzeylerinin Belirlenmesi amacıyla Şanlıurfa İli Siverek ilçe merkezinde yürütülen çalışmamıza ortaöğretime devam eden 400 kız öğrenci katılmıştır.
• Öğrencilerin yaş dağılımları 14-18 arasındadır. Öğrencilerin % 38’8’i (n=155) 15 yaşında, % 28,0’ı (n=112) 16 yaşındadır.
• Öğrencilerin % 47,5’i (n=190) 48-56 kg aralığında ölçülmüştür.
• Boy dağılımları incelendiğinde öğrencilerin % 51,8’ i (n=207) 158-167 cm aralığındadır.
• Araştırmamızın temelini oluşturan katılımcıların BKİ değerleri incelendiğinde % 57,8’i (n=231) normal kilolu, % 36,3’ü zayıf olarak bulunmuştur.
• Öğrencilerin % 87,5’i (n=350) ilçe merkezinde yaşamaktadır.
• Araştırmamıza katılan öğrencilerin % 29,8’inin (n=119) 7 ve üstü sayıda kardeşi vardır.
• Aynı evde yaşanılan birey sayısı olarak 6 kişi (% 18,8-n=75), 7 kişi (% 17,0- n=68) ve 8 kişi (% 16,5-n=66) olarak bulunmuştur.
• Öğrencilerin ailelerinin gelir dağılımı incelendiğinde % 54,3’ ünün (n=217) 0-750 TL aylık gelire sahip ailelerden geldiği bulunmuştur.
• Öğrencilerin % 57,0’ının annesi okuryazar değil olarak belirlenmiştir. Baba eğitim seviyesinde ilkokul mezunu oranı % 37’3 (n=149) olarak bulunmuştur.
• Kendini normal kilolu olarak gören bireylerin %85,7’si (n=198) normal kilolu olarak ölçülmüşken zayıf olan bireylerin %63,4’ü (n=92) kendini normal olarak değerlendirmiştir.
• Öğrencilerin yapılan ölçümlerine göre BKİ oranına göre zayıf olarak ölçülen bireylerin %39,3’ü ideal kilosunda olduğunu, %27,6’ sı birkaç kilo alsa daha iyi olacağını beyan etmiştir. Normal kilolu bireylerin %34,3’ü ideal kilosunda olduğunu, %32,5’i birkaç kilo verse daha iyi olacağını belirtmiştir. Yapılan ölçümler sonucu hafif şişman olan bireylerini ise % 50’si Keşke daha zayıf olsam şeklinde cevap vermiştir.
• Zayıf olarak ölçülen öğrencilerin % 45,5’i (n=66) günde 3 öğün yediğini söylerken, % 43,4’ü (n=97) 2 öğün tükettiğini belirtmiştir. Normal kilolu öğrencilerde günde 3 öğün tüketen öğrencilerin oranı %48,5 iken 2 öğün tüketen öğrencilerin %42,0 olarak bulunmuştur. Hafif şişman öğrencilerin 3 öğün tüketenlerinin oranı % 54,2, 2 öğün tüketenlerin oranı ise % 41,7 olarak bulunmuştur. Katılımcıların öğün tüketme sayıları genel olarak değerlendirildiğinde 3 öğün tüketenler %47,8 (n=191) ve 2 öğün tüketenler %42,5 (n=170) olarak bulunmuştur.
• Araştırmamıza katılan öğrencilerden ölçülen BKİ’lerine göre zayıf bireylerin sabah ve öğle yemeklerini bazen atladıkları sırasıyla %24,1 ve %24,1 olarak tespit edilmiştir. Normal kilolu bireylerde sabah ve öğle yemeklerini sırasıyla %25,1 ve %21,6 oranında bazen atladıklarını beyan etmişlerdir. Hafif şişman bireyler; sabah kahvaltısını %33,3 ve öğle yemeğini % 20,8 oranında atladıklarını belirtmişlerdir.
• Öğrencilerin % 16,3’ü (n=62) “canım istemez” ve “ zayıflamak istiyorum” diyerek öğün atladıklarını belirtmiştir.
• Araştırmamıza katılan öğrencilerin yemek seçme nedeni olarak belirttikleri temel neden bütün BKİ gruplarında “lezzeti” olarak bulunmuştur. BKİ gruplarına göre bakıldığında “lezzeti” seçeneği zayıf BKİ’li öğrencilerde % 78,6 (n=114), normal kilolu öğrencilerde % 83,5 (n=193) ve hafif şişman öğrencilerde % 70,8 (n=179 olarak bulunmuştur.
• Ölçülen BKİ’lerine göre zayıf olarak bulunan öğrencilerin en sevmedikleri yiyecekler kabak ve bakladır (% 53,1-n=77).
• Normal kilolu öğrencilerin % 51,5’inin (n=119) kabak sevmediği bulunmuştur.
• Hafif şişman öğrencilerin tüketmeyi en az tercih ettikleri besinler % 45,8 oranında kabak ve ıspanaktır.
• Öğrencilerin BKİ’leri ile tercih ettikleri besinler arasında anlamlı bir ilişki bulunmamaktadır.
• Araştırmamıza katılan zayıf öğrencilerin % 60,7’ si (n=88), normal kilolu öğrencilerin %51,9’u (n=120) ve hafif şişman öğrencilerin %41,7’si (n=10) hiçbir zaman diyet yapmadığı bulunmuştur.
• Diyet yapan öğrencilerin % 27,8’inin diyet programını kendi hazırladığı bulunmuştur.
• Ölçülen BKİ’lerine göre zayıf öğrencilerin % 90,3’ü (n=145), normal kilolu öğrencilerin % 81,8’i (n=189) ve hafif şişman öğrencilerin % 79,2’si (n=19) diyet ürünü kullanmadıkları bulunmuştur.
• Hafif şişman öğrencilerin % 54,2’sinin, normal kilolu öğrencilerin % 39,0’ının ve zayıf öğrencilerin % 34,5’ inin ailesinde şişman birey olduğu saptanmıştır.
• Araştırmamıza katılan öğrencilerin % 51,0’ının (n=204) yediklerinin kalorisine dikkat etmediği bulunmuştur. Hafif şişman olarak ölçülen öğrencilerde yediklerinin kalorisine dikkat etme durumu % 37’5 olarak bulunmuştur. Zayıf öğrencilerde yediklerinin kalorisine dikkat edenlerin oranı % 49,7’dir. BKİ arttıkça yediklerinin kalorisine dikkat etme oranı azalmaktadır.
• Araştırmamıza katılan öğrencilerin % 77,8’i şişmanlığı sağlık sorunu olarak görmektedir.
• Öğrencilerin % 88’5’i (n=354) şişmanlığın günümüzde artış gösterdiğini düşünmektedir.
• Araştırmamıza katılan öğrencilerin % 60,3’ü teknolojik gelişmelerin şişmanlığın günümüzde artış göstermesinde etkili olduğunu düşünmektedir. • Araştırmamıza katılan öğrencilerin % 98,0’ı (n=392) beslenmenin önemli
• Farklı BKİ gruplarındaki öğrencilerin % 68,3’ü şişmanlıkla şeker hastalığı arasında bir ilişki olduğunu düşünmektedir. Öğrencilerin % 66,8’i ise kolesterolle şişmanlık arasında ilişki olduğunu düşünmektedir.
• Araştırmamıza katılan öğrencilerin % 84,8’i şişmanlıkla kanser türleri arasında, % 83,5’i ise şişmanlıkla iskelet sistemi hastalıkları arasında bir ilişki olmadığını düşünmektedir.
• Ölçülen BKİ’lerine göre zayıf olan öğrencilerin % 52,4’ü peyniri ve % 38,6’sı ayranı “her gün” tüketmektedirler.
• Normal kilolu öğrencilerin % 51,9’u peyniri ve % 35,9’ u ayranı “ her gün” tüketmektedirler.
• Hafif şişman olarak ölçülen öğrencilerin %50,0’ı peyniri ve % 45,8’i yoğurdu “her gün” tüketmektedirler.
• Araştırmamıza katılan zayıf öğrencilerin % 43,4’ü sakatatları “hiç” tüketmemektedirler. Balık ise % 35,9 oranında “ayda bir kez” tüketilmektedir.
• Normal kilolu öğrencilerin % 46,8’i sakatatları “hiç” tüketmezken % 35,9’u “haftada bir-iki kez” tüketmektedirler.
• Hafif şişman bireyler et, yumurta, kuru baklagil grubu besinlerden sakatatları % 37,5’i “hiç” tüketmemektedir. Hafif şişman öğrencilerin % 33,3’ü yumurtayı “haftada bir-iki kez” tüketmektedirler.
• Araştırmamıza katılan hafif şişman öğrencilerin % 54,2’si patatesi “haftada bir iki kez” tüketmektedirler.
• Normal kilolu olarak ölçülen öğrencilerin % 47,2’si, hafif şişman öğrencilerin % 45,8’i ve zayıf öğrencilerin % 42,1’i ekmeği “her öğün” tüketmektedirler.
6.2. Öneriler
Araştırma sonucu elde ettiğimiz verilere dayanarak öğrencilerin beslenme ve şişmanlıkla ilgili bilgi düzeylerini arttırıcı çeşitli önlemler önerilebilir. Bu öneriler;
• Öğrencilerin beslenme ve beslenmeye bağlı sağlık sorunlarıyla bilgi seviyelerini arttırıcı seminer, sergi, konferans vb. etkinliklerin okul ortamlarında uygulanılması,
• Okul kantinlerinde öğrencilerin yeterli ve dengeli beslenmesini sağlayacak besinlerin bulundurulması konusunda gerekli yasal düzenlemelerin yapılması,
• Okul kantinlerinde öğrencilerin sağlıklı beslenmesini sağlayacak besinlerin özelliklerini anlatacak afiş, broşür vb. bulundurulması ve bunların öğrencilere dağıtılmasının sağlanması,
• Başta ilköğretim müfredatı olmak üzere her kademedeki eğitim kurumlarında öğrencilerin beslenme bilgi düzeylerini arttıracak derslerin konulması,
• Öğrencilerin ve ailelerinin bilgilendirilmesi için eğitim kurumlarında aile eğitimi seminerlerinin düzenlenmesi,
• Okul idarece ve öğretmenlerin “beslenme ve sağlık” ilişkisi hakkında bilgilendirilmesini sağlayacak çeşitli etkinlikler düzenlenerek katılımlarının sağlanması,
• Beslenme konusunda uzman kişilerin eğitim-öğretim yılının çeşitli zamanlarında okullara davet edilerek belirli derslerde öğrencilere beslenme hakkında bilgi verilmesinin sağlanması,
• İmkânı olan okul ve kurumlarda öğrencilerin özellikle kahvaltı ve öğle yemeği ihtiyacını karşılayacak okul yemekhanelerinin kurulması ve öğrencilerin yeterli ve dengeli beslenmelerini sağlayacak besinlere ulaşılmasının sağlanması,
• Okullarda “beslenme” kulüplerinin kurulması ve bu kulüplerin öğrencileri bilgilendirici duvar panosu, okul gazetesi vb. faaliyetlerinin desteklenmesi,
• Okullarda öğrencilerin periyodik olarak antropometrik ölçümlerinin yapılarak risk taşıyan öğrencilerin şişmanlık ile ilgili özel olarak bilgilendirilmesi sağlanmalı,
• Okul saatlerinin imkânlar dâhilinde öğün saatlerine denk gelmemesi sağlanmalı, gerekirse öğün saatlerine gelen teneffüslerin diğer teneffüslerden daha uzun tutulması sağlanmalı,
• Yerel radyo ve gazetelerde şişmanlığın bir sağlık sorunu ve hastalık olduğunu vurgulayacak çeşitli yayınların yapılmasının sağlanması önerilebilir.
KAYNAKÇA
Aarnio,M., Winter,T., Kujala, U. and Kaprio, J.(2002). Associations of health related behaviour, social relationships, and health status with rersistent physical activity and inactivity: a study of Finnish adolescent twins. British Journal Sports Medical. 36(5):360-4.
Akbulut G.Ç., Özmen, M. ve Besler, T.(2007). Obezite. Bilim Ve Teknik Dergisi. ;6:4-15.
Aksoy, M., Gezmen, M., Çetinkaya, Ç., Tuluk, H.N. ve Öncekara, B. (2006). 7-12 Yaş Arası Sokak Çocuklarının Farklı Yerlerdeki Yaşıtlarıyla
Karşılaştırmalı Beslenme Durumları. Sted. 15 (1): 11-17. Ankara.
Aktaş Yücesan, N. (2001). Konya İl Merkezinde Farklı Sosyo-Ekonomik Düzeydeki 9-11 Yaş Grubu Öğrencilerin Obezite Prevelansı ve Bunu
Etkileyen Etmenler. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi Fen
Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Aktener, A.Y., Dülger, H.İ., Erkayhan, G.E., Görmeli, G., Kafadar, F.S., Yıldız, M., Keskinoğlu, P. ve Soyer, A. (2006). Yarı Kırsal Bir Bölgede 20-64 Yaş Üreme Çağı ve Menapoz Sonrası Kadınlarda Şişmanlık Sıklığı. Trakya Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi. 23 (3): 119-126.
Alikaşifoğlu, A. (1996). “Obez Çocuklarda Kolesterol, Trigliserid, Lipoprotein, Kan Şekeri ve İnsülin Seviyelerinin Tespit; Diyet Tedavisine Verilen Yanıtile İnsülin Seviyesi Arasındaki İlişkinin Araştırılması” . Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı Yayımlanmaış Uzmanlık Tezi. Ankara.
Alikaşifoğlu, A. ve Yordam, N. (2000). Obezitenin Tanımı ve Prevelansı. Katkı Pediatri Dergisi, 21 (4), 475-481.
Altunkaynak, B.Z. ve Özbek, E. (2006). Obezite: Nedenleri ve Tedavi Seçenekleri. Van Tıp Dergisi. 13:138-142.
Aranceta, J., Perez-Rodrigo, C., Serra-Majem, L., (2001) Influence of sociodemographic factors in the prevalence of obesity in Spain. European Journal of Clinic Nutrition. 55(6): 430-5.
Arı, Z. ve Süzek, H. (2008). Muğla Merkez Köylerindeki Bir Grup İlköğretim Okulu Öğrencisinde Serum Lipid Profili ve Obezite Taraması. Adnan
Menderes Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi. 9(2) : 11 – 16.
Arlı, M. ve Nazik, M.H.(2001). Bilimsel Araştırmaya Giriş. Ankara: Gazi Kitabevi.
Arslan, M., Başkal, N., Çorakçı, A., Görpe, U., Korugan, Ü., Orhan, Y., Özbey, N. ve Özer, E. (1999). Ulusal Obezite Rehberi. İstanbul: Türkiye
Endokrinoloji ve Metabolizma Derneği Çalışma Grubu Yayını.
Arslan, P., Bozkurt, N., Karaağaoğlu, N., Mercanlıgil, S. ve Açık Erge. S. (2003). Yeterli ve Dengeli Beslenme ve Sağlıklı Zayıflama Rehberi. (2.Baskı). İstanbul: Özgür Yayınları.
Aslan, D. ve Atilla, S. (2002). Önemli Bir Sağlık Sorunu: Şişmanlık. “ Sted” 2002- 11/5. Ankara.
Aslan, D. (2004). Beden algısı ile ilgili sorunların yaratabileceği beslenme sorunları. Sted:13 (9): 326-329. Ankara.
Bağrıaçık, N., Görpe, U., Yiğit, H., Karaoğlu, N., Oğuz, A., Yumuk, V., Yıldız, C., Kaynak, H. ve Arslan, P.(2003). Diyabet ve Obezite Eğitim Kursu Notları. Türk Diyabet Cemiyeti-Türkiye Obezite Araştırma Derneği Türk Diyabet ve Obezite Vakfı, İstanbul.
Başsoy, G. (2000). “Özel İlköğretim Okullarının Beslenme Sevisinin İşleyişi ve
Öğrencilerin Beslenme Durumları Üzerine Bir Araştırma”
Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Teknolojisi Yüksek Okulu. Ankara.
Baysal A. , Bozkurt N. , Gülden P. (1999), Diyet El Kitabı. Ankara: Hatipoğlu Yayınevi
Biro, F.M., McMahon, R.P., Striegel-Moore, R., Crawford, P., Obarnazek, E., Morrison, J., Barton, B. A., Falkner, F. (2001). Impact of Timing of Pubertal Maturation on Growth in Black and White Female Adolescents: The National Heart, Lung, and Blood Institute Growth and Health Study, Journal of Pediatrics , 138 , 636-643.
Björntorp, P. (2001). International Textbook of Obesity. John Wıley and Sons Ltd.
Bozbora, A. (2002). Obezite ve Tedavisi. İstanbul: Nobel Tıp Kitapevleri.
Bray, G.A. (1989). Classification and evaluation of the obesities. Medical Clinic of North America.73:161-184.
Bulduk,S. (2005). Beslenme İlkeleri ve Mönü Planlama. (Genişletilmiş 2. Baskı). Ankara: Detay Yayıncılık.
Cındık, N., Baskın, E., Işık, P.A., Kınık, S.T., Turan, M., Cengiz, N., Cemil, T. ve Saatçi, Ü. (2006). Sağlıklı Şişman Okul Çocuklarında Böbrek Fonksiyonları ve Enflamasyon Belirteçleri. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi. 2006;49: 24- 29.
Çopur, U. (2000). Gıda Teknolojisi. İstanbul: Ilıcak Matbaası.
Değirmenci, Ş. (2000). Gülveren Sağlık Ocağı Bölgesindeki 25-64 Yaş Grubu Kadınların Obezite İle İlgili Bilgi Düzeyleri, Günlük Yaşam Alışkanlıkları ve Obezite Görüşme Sıklığı. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimler Enstitüsü. Ankara.
Demirel, R., Uskun,E., Öztürk, M., Kişioğlu, A.N. ve Kırbıyık, S. (2005). İlköğretim Öğrencilerinde Obezite Gelişimini Etkileyen Risk Faktörleri. Süleyman Demirel Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi. 12 (2)/19-25.
Dişçigil, G. (2007).Günümüzün Çocukluk ve Adölesan Çağı Epidemisi: Obezite. Türkiye Aile Hekimliği Dergisi, 11(2): 93-94
Docherty, D. (1996). Field Tests and Test Batteries, in Measurement in Pediatric Exercise Science, Human Kinetics. 285-334.
Dunitz, M., (2001) Obezite ve İlişkili Hastalıkların Tedavisi. (1. Baskı). İstanbul: AND Danışmanlık Eğitim Yayıncılık ve Organizasyon Ltd. Şti.
Dursun, A.N. ve Kahramanoğlu, M. (2003). Obezite Tedavi El Kitabı. İstanbul: AND Danışmanlık, Eğitim, Yayıncılık ve Organizasyon Ltd.
Duyar, E. (1993). “Ergenlik Çağında Şişmanlık: Üst Sosyoekonomik Düzeyde Yer Alan Çocuklar Üzerinde Antropometrik Bir Araştırma. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih –Coğrafya Fakültesi Dergisi.
Efil, S. (2005). “Sağlık Çalışanlarında Obezite Sıklığı ve Etkileyen Faktörler” Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Afyon.
Erefe, İ. (1998). Halk Sağlığı Hemşireliği El Kitabı. İstanbul : Vehbi Koç Vakfı Yayınları
Ergün, A. ve Erten, S.F. (2004). Öğrencilerde Vücut Kitle İndeksi ve Bel Çevresi Değerlerinin İncelenmesi. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası.
2004- 57-2.
Ergür,A.T. ve Marakoğlu, K. (2002). Çocukluk Çağında Obezite:
Etiyopatogenez,Tanı ve Tedavideki Yeni Yaklaşımlar .Çocuk Sağlığı ve
Hastalıkları Dergisi, 45 (2),185-194.
Fletcher, G.F., Grundy, S.M. and Hayman, L.L.(1999). Obesıty: Impact on Cardıovaskular Dısease. Armonk-New York: American Heart Association Futura Publising Company.
Garn, S.M. and Clark,D.C (1975). Nutrition,Growth, Development and Maturation: Findings from the ten-state nutrition survey of 1968-70. Pediatrics, 56,p:306- 319.
George A., Bray, S., Peter, W., Davıes, J.P.D.(1998) Klinik Obezite. (1. Baskı). Oxford: Blackwell Scianse Limited.
Gracey, M. (2005). Junk Food Or Junk Eating? Nestlé Nutrition Workshop Series Pediatrics Program.
Gültekin, T., Akın, G. ve Koca, B. (2003). Düşük Sosyo-ekonomik Gruba Mensup 12-17 Yaş Çocuklarda Şişmanlık Oranları. Ankara Üniversites Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesü Dergisi.
Gültekin, T., Koca Özer, B., Yılmaz, E., Akın, G., Güleç, E. (2004). Emniyet Teşkilatında Antropometrik Bir İnceleme: Vücut Kompozisyonu, Çağın Polisi, Sayı 29.
Gümüşler, A. (2006). Rize Çayeli İlçesindeki Lise Öğrencilerinde Obezite Sıklığı ve
Beslenme Alışkanlıkları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Karadeniz
Teknik Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
Kara, P.G., Selçuk, D.N., Karşıdağ, K., Elevli, M., Ataoğlu, E. ve Ayaz Özkul, A.(2008). İstanbul ilinde bir ilköğretim okulunda eğitim gören 10-14 yaş grubu sağlıklı türk çocuklarının insülin direnci ve metabolik sendrom bileşenlerinin durumu
(www.istanbulsaglik.gov.tr/w/tez/pdf/cocuk_sagligi/dr_pinar_gizem_kara.pdf adresinden 27.11.2008 tarihinde alınmıştır. )
Kaya, R. (2008). “Edirne İl Merkezinde İlköğretim Okullarındaki Öğrencilerde Beslenme- Obezite- Fiziksel Aktivite İlişkisinin Değerlendirilmesi”
Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Trakya Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Edirne.
Kochar, M.S. (1993). Hypertension in Obese Patients. Sendrom Tıp Dergisi. 5(6),8- 12.
Kopelman, P. G. and Stock, M.J. (1998). Klinik Obezite. Qxford: Blackwell Publishing.
Kuczmarski, R.J., Ogden, C.L., Grummer-Strawn, L.M., Flegal, K.M., Guo, S. and Wei, R. (2000). “CDC Growth Charts: United States. Advantage Data. 2000; 314: 1- 27. Chicago.
Küçükkömürler, S. (2002). Yurtlarda Kalan Öğrencilerin Şişmanlık Durumları ve Uyguladıkları Diyet Örnekleri. Mesleki Eğitim Dergisi, 4(7), 61-74.
Lissau, I., Overpeck, M.D., Ruan, W.J., Due, P., Holstein, B.E. and Hediger,M.L.(2004) Body mass index and overweight in adolescents in 13 European countries, Israel, and the United States. Pediatric Adolescent Med.158 (1):27-33.
Lobstein, T., Baur, L. and Uauy, R. (2004). Obesity in Children And Young People: A Crisis in Public Health. Obesity Reviews 5 (suppl): 4-85.
Mahan, L.K. ve Arlin, M. (1992). Food, Nutrition and Diet Therapy (8.baskı). Philadelphia: WB Saunders Company.
Massa, G. (2002). Body mass index measurements and prevalence of overweight and obesitiy in school children living in the province of Belgian Limburg. European Journal of Pediatrics 116:343-6.
Memiş, E. (2004). Üniversite Öğrencilerinde Şişmanlık (Obezite) Durumu ve Diyet
Ürünleri Kullanmaları Üzerinde Bir Araştırma. Yayımlanmamış
Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Mercanlıgil, S. (2008). Şişmanlık. Ankara: Sağlık Bakanlığı Yayınları.
Merdol Kutluay, T., Başoğlu, S. ve Örer, N. (1999). Beslenme ve Diyetetik Açıklamalı Sözlük. Ankara : Hatiboğlu Yayınevi.
Metin, N. (2000) Şişman Kadın Hastalarda Vücut Yağ Miktarının Belirlenmesinde Üst Kol Antropometrik Parametrilerin Değeri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Mueller, W.H. ( 1982 ). The changes with age of the anotomical distribution of fat. Social Science of Medicine. 16:19–6.
Nahcivan, N.Ö. (2006). “ Bir İlköğretim Okulundaki Öğrencilerde Süt Tüketimi Durumu”. Sted. 2006-3. Ankara.
Neyzi, O., Günoz, H., Furman, A., Bundak, R., Gökçay, G., Darendeliler, F. Ve Baş, F. (2008). Türk Çocuklarında Vücut Ağırlığı, Boy uzunluğu, Baş Çevresi ve Vücut Kitle İndeksi Referans Değerleri. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları
Dergisi. 2008;51:1-14.
Okyay, P. (1998). Osmangazi Seher-Şükrü Ergil Eğitim Sağlık Ocağı Bölgesinde 15- 49 Yaş Kadınlarda Şişmanlık Prevalansı ve Risk Faktörleri. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü (Yayınlanmamış Doktora Tezi).
Okyay, P. ve Uçku, R. (2002). İzmir’de Kentsel Bir Bölgedeki Doğurgan Çağdaki Kadınlarda Şişmanlık Prevelansı ve Risk Faktörleri. Adnan Menderes Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi. 2002; 3 (3): 5-12
Özata, M. (2003). Obezite Tanı Ve Tedavisi. Ankara: Gata Basımevi.
Öztora, S.(2005). İlköğretim çağındaki çocuklarda obezite prevalansının
belirlenmesi ve risk faktörlerinin araştırılması. Yayımlanmamış Tıpta Uzmanlık Tezi, İstanbul Üniversitesi Bakırköy Doktor Sadi Konuk Eğitim ve Araştırma Hastanesi.
Özyurt, B.C. (2004). “Manisa Kent Merkezinde Okul Sağlığı Düzeyinin
Tanımlanması” Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Manisa Celal
Bayar Üniversitesi Tıp Fakültesi. Manisa.
Pekcan, G.(1993). Şişmanlık ve Saptama Yöntemleri. Ankara: Türkiye Diyetisyenler Derneği Yayını.
Pi-Sunyer F.X. (1993). Medical Hazards Of Obesity. International Medicine. 119
Rosmond, R., Lapidus, L., Bjorntorp, P.(1996) The influence of occupational and social factors on obesity and body fat distribution in middle-aged men. International Journal of Obesity Relative Metabolic Disorders. 20(7): 599- 607.
Sağır, M., Akın, G., Güleç, E., Gültekin, T., Bektaş, Y.ve Özer, B. K. (2005). Boyun, Üstkol ve Baldır Çevresi ile Beden Kitle İndeksi Değerlerinde Yaşa Bağlı Değişimler, ( III. Ulusal Yaşlılık Kongresi, 16-19 Kasım), İzmir.
Sencer, E. ve Orhan, Y. (2005). Beslenme. İstanbul: İstanbul Medikal Yayıncılık.
Soyak İ., Koca E., (2000), Total Parenteral Nütrisyon, Hacettepe Tıp Dergisi, Cilt 31, Sayı 3- 207.
Sürücüoğlu, M.S. (1999). Beslenme ve Sağlığımız. Standart, 38(448) , 40-51.
Süzek, H., Arı, Z. ve Uyanık, B.S. (2005). Muğla’da Yaşayan 6-15 Yaş Okul Çocuklarının Kilo Fazlalığı ve Obezite Prevelansı. Türk Biyokimya Dergisi [Turkish Journal of Biochemistry - Turk J Biochem] 30 (4); 290-295.
Şanlıer, N. ve Ersoy, Y. (2004). Çocuk ve Beslenme, Çocuğum Doğru Besleniyo r Mu?. (2. Baskı). İstanbul: Morpa Kültür Yayınları.
Şimşek, F., Ulukol, B., Berberoğlu, M., Gülnar, S.B., Adıyaman, P. ve Öcal, G. (2005). Ankara’da Bir İlköğretim Okulu ve Lisede Obezite Sıklığı. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası. 2005;58: 163-166.
Tezcan, S., Aslan, D. ve Esin, A. (2002). Ankara’da Bir İlköğretim Okulunda 6,7 ve 8.Sınıf Öğrencilerinin Beslenme Alışkanlıklarının ve Durumunun
Saptanması. Diyarbakır. 2002:733-736. Diyarbakır.
Thomas, B. (1994). Manual of Dietetic Practise. (2. Baskı). Londra: Blackwell Science
Trowbridge FL., Sofka D., Holt K et al. Management of child and adolescent
obesity: Study design and practitioner characteristics. Pediatrics 2002; 110: 205-209
Uğuz, M.A. ve Bodur, S. (2007). Konya il merkezindeki ergenlik öncesi ve ergen çocuklarda aşırı ağırlık ve şişmanlık durumunun demografik özelliklerle ilişkisi. Genel Tıp Dergisi 2007; 17(1): 1-7.
Unusan, N. (2004). Fruit and Vegetables Consumption Among Turkish University Students. International Journal of Nutrition Research.74 (5): 341-348.
Vera, F. and Butler, G. (2006). Ergenlik ve Büyüme Hormonu Eksikliği El Kitabı. Reading: Child Growth Foundation Press.
Vural, Ş.P. (2007). Manisa’da Seçilen İki İlköğretim Okulunda Adölesan Yaş Grubundaki Çocuklarda Obezite, Hipertansiyon Hiperlipidemi Sıklığı ve Etkileyen Faktörler. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Celal Bayar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Halk Sağlığı Anabilim Dalı. Manisa. Wadden, T.A. and Stunkart, A. J.(2002). Obezite Tedavisi El Kitabı. İstanbul: And
Yayıncılık.
Waine, C. and Bosanquet, N.(2002). Obesity and Weight Management in Primary Care. Blackwell Science. 1-96.
Wang, S. and Lobstein, T. (2006). Worldwide Trends on Childhood Overweight and Obesity. International Journal Of Pediatric Obesity 2006; 1:11–25.
Williams, R.H.(1985). Williams Textbook of Endocrinology. (7. Baskı). WB: Saunders Company.
Yıldıray K., (1999) Santral Periferik Obesite Vakalarında Lipit Profili Özelliği v e Diğer Antropometrik ve Metabolik Paremetreler İle İlişkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Yiğit, Y.S. (2006). Düzce İli İsmet Paşa İlköğretim Okulu 6, 7, 8. Sınıflara Devam Eden Öğrencilerin Beslenme Bilgi Düzeyleri, Alışkanlıkları ve Obezite
Durumları Üzerine Bir Araştırma. Yayımlanmamış Yüksek Lisans
Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Yücecan S. ,(1993), Beden Kitle İndeksi İle Hematolojik Parametreler Arasındaki
İlişki Üzerine Bir Araştırma. Yayımlanmamış Bilim Uzmanlığı