Bu tezde yazılım proje takımlarında, takım üyelerinin kişisel özelliklerine uygun rolde yer almasını sağlamak için bulanık kümeleme tabanlı yeni bir yöntem geliştirilmiştir. Yazılım projelerinde insan kaynaklı başarısızlıkları ve bundan dolayı gerçekleşen maliyet kayıplarını azaltmak amaçlanmıştır.
Literatür incelemesi yapıldığında, yazılım mühendisliği matematiksel ve teknik yönüyle öne çıkan bir alan olduğundan insanı konu alan çalışmaların yetersiz olduğu görülmüştür.
Yazılım projeleri için gereken kişilik özelliklerinin detaylı araştırması yapılmıştır. 2000 yılından itibaren yazılım mühendisliğinde insan psikolojisi ve etkilerini inceleyen çalışmalar kişilik tipleri, kişisel beceriler, takım performansı, motivasyon ve rol atama ile ilgilidir. Kişilik tipleri ile ilgili çalışmalarda MBTI ve beş faktör kişilik tipleri ağırlıklı olarak kullanılmıştır. Kişisel beceri olarak, analitik düşünme ve problem çözme becerisi, organizasyon, iletişim becerisi, kişiler arası ilişki becerisi, yaratıcı olma, yalnız çalışabilme ve detaylara dikkat edebilme becerilerinin yazılım mühendisleri için gerekli olduğu tespit edilmiştir.
Kişilik tiplerine proje yöneticileri ve akademisyenler tarafından verilen skorlar incelendiğinde sistem analisti, yazılım tasarımcısı ve programcı için gelişime açıklık tipinin en yüksek skora sahip olduğu, yazılım test uzmanı ve yazılım bakımcısı rolleri için ise, özdenetim kişilik tipinin en yüksek skora sahip olduğu tespit edilmiştir.
Rol belirleme yöntemi uygulanırken, kişilik tipleri esas alınmıştır. Bunun iki nedeni vardır.
Birincisi, kişisel becerilerin tek tek ölçümü maliyetli ve psikoloji alanında uzmanlık gerektiren bir iştir. Örneğin organizasyon becerisi, yalnız çalışabilme becerisi, detaylara dikkat edebilme becerilerinin ölçümü gibi. İkincisi ise, becerilerden bazıları beş faktör kişilik tipinin özellikleri ile zaten eşleşmektedir. Örneğin, sorumluluk sahibi kişilik tipine sahip bireylerin organizasyon konusunda da iyi oldukları bilinmektedir. Gelişime açık tipine sahip bireyler analitik düşünebilme yeteneğine de sahiptir.
Yazılım takımlarında proje rollerine doğru kişiyi seçebilme problemine çözüm olarak, yazılım mühendislerinin kişilik tiplerine göre roller için uygunluk derecesini belirlemek için geliştirilen yöntemde bulanık c-ortalamalar algoritması kullanılmıştır. Bu yöntemin
proje yöneticileri ve insan kaynakları uzmanları tarafından kullanılabilmesi için bir karar destek yazılımı geliştirilmiştir. Yazılım mühendisliği, bilgisayar mühendisliği veya bilgisayar bilimleri ile ilgili bölümlerden mezun olanlar benzer teknik bilgi birikimine sahip olmaktadır. İstendiği takdirde, sınav veya ön projeler ile bu bilgi birikimi ölçülebilmektedir. Ancak, kişilik olarak role uygun olup olmadığı çoğu zaman göz ardı edilmektedir. Geliştirilen yeni yöntem ile iş alımlarında kişisel özellikler dikkate alınarak kişinin çalışacağı role karar verilebilir veya mevcut takımlardaki proje çalışanlarının rollere uygunluk derecesine göre ihtiyaç olması durumunda farklı rollerde görev alması sağlanabilir. Geliştirilen yöntem ile takım üyeleri kişilik tiplerine uygun proje rolünde görev alacak ve insandan kaynaklanan maliyet kayıpları önlenecektir.
Çalışmada kişilik belirleme aracı olarak IPI testinin Türkçe uyarlaması kullanılarak bu test Türk yazılım mühendislerine uygulanmıştır. Bu yönüyle Türkiye’de yapılan ilk çalışmadır.
90 yazılım mühendisinin kişilik tipleri ve rol uygunluk derecelerinin belirlenmesi sonucu ilgili alanda çalışma yapmak isteyenlerin yararlanabileceği bir veri seti oluşmuştur.
Tezde gerçekleştirilen yöntemin bazı sınırlılıkları vardır. Kişisel beceri ölçümü IPI kişilik testinin Türkçeye uyarlanmış versiyonu ile gerçekleştirilmiştir. Bu nedenle ulusal bir çalışma olmuştur. Kişilik testi uygulanırken, katılımcıların objektif olarak testi cevaplamaları en doğru sonuca ulaştırır. Ancak maalesef bu durum kontrol edilememektedir. Deneysel çalışma Türkiye’deki birkaç yazılım şirketinden katılımcılar ile gerçekleştirilmiştir. Diğer ülkelerde bir çalışma yapılamadığı için kültürel etkiler ve ülkeye ait kişisel özellikler çalışmanın objektifliğini etkilemiştir.
Geliştirilen rol belirleme yöntemi ve karar destek yazılımı kişisel özellikleri esas almaktadır. Gelecekte, kişisel özelliklerin yanında teknik niteliklerin de ölçülebildiği yeni bir sistem geliştirilerek rol belirleme işlemi daha doğru yapılabilir.
KAYNAKLAR
3. İnternet: 21. Yüzyılın Aranan Becerileri. (2018). www.egitimreformugirisimi.org:
URL:
http://www.webcitation.org/query?url=http%3A%2F%2Fwww.egitimreformugirisimi.
org%2F21-yuzyilin-aranan-becerileri%2F&date=2018-11-05, Son Erişim Tarihi:
23.10.2018.
4. İnternet: Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı. (2018, 10 23). Türkiye Yazılım Sektörü Stratejisi ve Eylem Planı (2017-2019). www.sp.gov.tr: URL:
http://www.webcitation.org/query?url=http%3A%2F%2Fwww.sp.gov.tr%2Fupload%
2FxSPTemelBelge%2Ffiles%2FOT3tA%2BTurkiye_Yazilim_Sektoru_Stratejisi_ve_
Eylem_Plani_2017-2019_.pdf&date=2018-11-05, Son Erişim Tarihi: 05.05.2018.
5. İnternet:Rehber, D. Yazılım Projelerinde Başarısızlık. URL:
http://www.webcitation.org/query?url=http%3A%2F%2Fwww.emo.org.tr%2Fekler%
2016%2F%3A+https%3A%2F%2Fwww.tricentis.com%2Fresource-assets%2Fsoftware-fail-watch-2016%2F+&date=2018-11-05, Son Erişim Tarihi:
23.10.2018.
9. İnternet: TUBISAD. (2018, 10 23). Bilgi ve İletişim Teknolojileri Sektörü 2017 Pazar
Verileri. URL:
http://www.webcitation.org/query?url=http%3A%2F%2Fwww.tubisad.org.tr%2Ftr%2 Fimages%2Fpdf%2Ftubisad_2018_bit_pazar_verileri_tr.pdf&date=2018-11-05, Son Erişim Tarihi: 23.10.2018.
10. Dick, A. J., and Zarnett, B. (2002). Paired programming & personality traits. Paper presented at the 3rd International Conference on Extreme Programming and Flexible Processes in Software Engineering (XP2002), Italy.
11. Acuña, S. T., and Juristo, N. (2004). Assigning people to roles in software projects. Software: Practice and Experience, 34(7), 675-696.
12. Da Cunha, A. D., and Greathead, D. (2007). Does personality matter?: an analysis of code-review ability. Communications of the Association for Computing Machinery, 50(5), 109-112.
13. Beecham, S., Baddoo, N., Hall, T., Robinson, H., and Sharp, H. (2006). Protocol for a systematic literature review of motivation in software engineering. Hertfordshire:
University of Hertfordshire.
14. Sharp, H., Baddoo, N., Beecham, S., Hall, T., and Robinson, H. (2009). Models of motivation in software engineering. Information and Software Technology, 51(1), 219-233.
15. Salleh, N., Mendes, E., Grundy, J., and Burch, G. S. J. (2009, Ekim). An empirical study of the effects of personality in pair programming using the five-factor model.
Paper presented at the 3rd international symposium on empirical software engineering and measurement (pp. 214-225). IEEE Computer Society, Lake Buena Vista, FL.
16. Sfetsos, P., Stamelos, I., Angelis, L., and Deligiannis, I. (2009). An experimental investigation of personality types impact on pair effectiveness in pair programming.
Empirical Software Engineering, 14(2), 187.
17. Walle, T., and Hannay, J. E. (2009, October). Personality and the nature of collaboration in pair programming. Paper presented at the Empirical Software Engineering and Measurement, 2009. ESEM 2009. 3rd International Symposium on (pp. 203-213). IEEE, Washington, DC.
18. Acuña, S. T., Gómez, M., and Juristo, N. (2009). How do personality, team processes and task characteristics relate to job satisfaction and software quality?. Information and Software Technology, 51(3), 627-639.
19. Feldt, R., Angelis, L., Torkar, R., and Samuelsson, M. (2010). Links between the personalities, views and attitudes of software engineers. Information and Software Technology, 52(6), 611-624.
20. Martínez, L. G., Rodríguez-Díaz, A., Licea, G., and Castro, J. R. (2010, November).
Big five patterns for software engineering roles using an ANFIS learning approach with RAMSET. Paper presented at the Mexican International Conference on Artificial Intelligence (pp. 428-439). Springer, Berlin, Heidelberg.
21. Bell, D., Hall, T., Hannay, J. E., Pfahl, D., and Acuna, S. T. (2010, May). Software engineering group work: personality, patterns and performance. Paper presented at the Proceedings of the 2010 Special Interest Group on Management Information System's 48th annual conference on Computer personnel research on Computer personnel research (pp. 43-47). ACM,Vancouver, BC.
22. Salleh, N., Mendes, E., Grundy, J., and Burch, G. S. J. (2010, May). An empirical study of the effects of conscientiousness in pair programming using the five-factor personality model. Paper presented at the Proceedings of the 32nd ACM/IEEE International Conference on Software Engineering-Volume 1 (pp. 577-586). ACM, South Africa.
23. Capretz, L. F., and Ahmed, F. (2010). Why do we need personality diversity in software engineering?. ACM SIGSOFT Software Engineering Notes, 35(2), 1-11.
24. Martínez, L. G., Licea, G., Rodríguez, A., Castro, J. R., and Castillo, O. (2013). Using MatLab's fuzzy logic toolbox to create an application for RAMSET in software engineering courses. Computer Applications in Engineering Education, 21(4), 596-605.
25. Rehman, M., Mahmood, A. K., Salleh, R., and Amin, A. (2012, June). Mapping job requirements of software engineers to Big Five Personality Traits. Paper presented at the Computer & Information Science (ICCIS), 2012 International Conference on (Vol.
2, pp. 1115-1122). IEEE.
26. Salleh, N., Mendes, E., and Grundy, J. (2014). Investigating the effects of personality traits on pair programming in a higher education setting through a family of experiments. Empirical Software Engineering, 19(3), 714-752.
27. Ahmed, F., Capretz, L. F., and Campbell, P. (2012). Evaluating the demand for soft skills in software development. It Professional, 14(1), 44-49.
28. Kosti, M. V., Feldt, R., and Angelis, L. (2014). Personality, emotional intelligence and work preferences in software engineering: An empirical study. Information and Software Technology, 56(8), 973-990.
29. Cruz, S., da Silva, F. Q., and Capretz, L. F. (2015). Forty years of research on personality in software engineering: A mapping study. Computers in Human Behavior, 46, 94-113.
30. Capretz, L. F., Varona, D., and Raza, A. (2015). Influence of personality types in software tasks choices. Computers in Human Behavior, 52, 373-378.
31. Yilmaz, M., O’Connor, R. V., Colomo-Palacios, R., and Clarke, P. (2017). An examination of personality traits and how they impact on software development teams.
Information and Software Technology, 86, 101-122.
32. Capretz, L. F., Ahmed, F., and da Silva, F. Q. B. (2017). Soft sides of software.
Information and Software Technology, 92(2017), 92-94
33. Yöyen, E. G. (2016). Uluslararası Kişilik Envanteri (IPI) kısa versiyonunun Türkçeye uyarlanması: Güvenilirlik ve geçerlilik analizi. International Journal of Social Sciences and Education Research, 2(4), 1058-1069.
34. Somer, O., Korkmaz, M., and Tatar, A. (2002). Beş Faktör Kişilik Envanteri’nin Geliştirilmesi-I: Ölçek ve alt ölçeklerin oluşturulması. Türk Psikoloji Dergisi, 17(49), 21-36.
35. Sommerville, I. (2007). Software engineering. Massachusetts: Addison-wesley,
38. İnternet: EK-3 Yazılım Geliştirici (Seviye 6) Ulusal Meslek Standardı - Resmi Gazete.
URL:
40. Matturro, G. (2013, May). Soft skills in software engineering: A study of its demand by software companies in Uruguay. Paper presented at the 2013 6th International Workshop on Cooperative and Human Aspects of Software Engineering (CHASE) (pp. 133-136). IEEE,San Francisco, CA.
41. Ahmed, F., Capretz, L. F., Bouktif, S., and Campbell, P. (2015). Soft skills and software development: A reflection from the software industry. International Journal of Information Processing and Management, 4(3), 171-191
42. Ahmed, F., Fernando Capretz, L., Bouktif, S., and Campbell, P. (2012). Soft skills requirements in software development jobs: a cross-cultural empirical study. Journal of Systems and Information Technology, 14(1), 58-81.
43. İnternet: Kurtel, K. Yazılım Bakım Personelinin Görev ve Sorumluluklar Açısından
44. İnternet: Mathworks, Getting Started with Machine Learning. URL:
http://www.webcitation.org/query?url=https%3A%2F%2Fwww.mathworks.com%2Ft agteam%2F88655_93014v00_machine_learning_section2_ebook.pdf&date=2018-11-05, Son Erişim Tarihi: 26.10.2018.
45. Sariman, G. (2011). Veri madenciliğinde kümeleme teknikleri üzerine bir çalışma: k-means ve k-medoids kümeleme algoritmalarının karşılaştırılması. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 15(3), 192-202.
46. Evans, S., Lloyd, J., Stoddard, G., Nekeber, J., and Samone, M. (2005). Risk factors for adverse drug events. The Annals of Pharmacotherapy, 39, 1161-1168
47. MacQueen, J. (1967) Some Methods for Classification and Analysis of Multivariate Observations. Paper presented at the 5th Berkeley Symposium on Mathematical Statistics and Probability, (281-297), California.
48. Erilli, N. A. (2014). Bulanık kümeleme analizi ile istatistiki bölge birimlerinin (İBBS) mali değişkenlere göre sınıflandırılması. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(2), 149-165.
49. Dunn, J. C. (1973). A fuzzy relative of the ISODATA process and its use in detecting compact well-separated clusters.Journal of Cybernetics, 3(3), 32-57.
50. Bezdek, J. C. (1981). Objective function clustering. In Pattern recognition with fuzzy objective function algorithms. Boston, MA: Springer, 43-93.
51. İnternet: Converting IPI Item Responses to Scale scores (2018, 10 23). URL:
http://www.webcitation.org/query?url=https%3A%2F%2Fipip.ori.org%2FnewScoring Instructions.htm+&date=2018-11-05, Son Erişim Tarihi: 26.10.2018.
52. Costa, P. T. McCrae, R. R. (1995). Domains and facets: Hierarchical personality assessment using the revised neo personality ınventory. Journal of Personality Assessment, 64(1), 21-50.
53. Busato, V.V., Prins, , F.J., Elshout J.J. and Hamaker, C. (1999). The relation between learning styles, the big five personality traits and achievement motivation in higher education. Personality and Individual Differences, 26(1), 129- 140
54. McCrae, R.R. (1987). Creativity, divergent thinking and opennes to experience.
Journal of Personality and Social Psychology, 52, 1258-1265.
55. Taylor, A. MacDonald, D.A. (1999). Religion and the five factor model of personality:
An exploratory investigation using a Canadian university sample. Personality and Individual Differences, 27, 1243- 1259.
56. Erdem, O. A., Younis, A. E. (2012). Yazılım projelerinde risk yönetimi. Bilişim Teknolojileri Dergisi, 5(1), 1-6.
EKLER
EK-1. IPI kişilik testi Türkçe uyarlaması anket soruları
Ben…..
1=katılmıyorum 2=kısmen katılmıyorum 3=kararsızım 4=kısmen katılıyorum 5=katılıyorum Negatif-pozitif durumu
1. Etrafa neşe saçan biriyim +
14. Başkalarının hislerine yakınlık gösteririm/hislerini paylaşırım
+
15. İşleri yüzüme gözüme bulaştırırım -
16. Diyalog başlatan biriyim +
17. Başkalarının sorunları beni ilgilendirmez -
18. Kolayca rahatsız olurum -
19. Mükemmel fikirleri olan biriyim +
20. Söyleyecek fazla şeyim yoktur -
21. Yumuşak kalpli biriyim +
22. Eşyaları ait oldukları yerlere geri koymayı sık sık unuturum
-
23. Kolay sinirlenirim -
24. İyi bir hayal gücüm yok -
EK-1. (devam) IPI kişilik testi Türkçe uyarlaması anket soruları
25. Partilerde birçok farklı insanla sohbet ederim +
26. Başkaları beni pek ilgilendirmez -
27. Düzeni severim +
28. Duygu durumumu sıkça değiştiririm -
29. Anlamakta çabuğumdur/çabuk anlarım +
30. Başkalarına zaman ayırmak için işlerime ara veririm +
31. Vazifeden kaçarım -
32. Sık duygu değişimlerim vardır -
33. Zor kelimeler kullanırım -
34. Belli bir programa göre çalışırım +
35. Kolayca asabileşirim -
36. Tanımadığım kişilerin yanında sessiz kalırım -
37. İnsanların rahat hissetmelerini sağlarım +
38. İşim konusunda titiz ve detaycıyımdır +
39. Sık sık efkarlı hissederim -
40. Fikirlerle doluyum +
EK-2. Proje yöneticileri ve akademisyenlere uygulanan rollere göre kişisel özelliklerin ağırlıklarının tespit edilmesine yönelik anket
EK-2. (devam) Proje yöneticileri ve akademisyenlere uygulanan rollere göre kişisel özelliklerin ağırlıklarının tespit edilmesine yönelik anket
EK-2. (devam) Proje yöneticileri ve akademisyenlere uygulanan rollere göre kişisel özelliklerin ağırlıklarının tespit edilmesine yönelik anket
EK-2. (devam) Proje yöneticileri ve akademisyenlere uygulanan rollere göre kişisel özelliklerin ağırlıklarının tespit edilmesine yönelik anket
EK-3. Yazılım proje çalışanlarına uygulanan ıpı test sonuçları
EK-3. (devam) Yazılım proje çalışanlarına uygulanan ıpı test sonuçları
EK-4. Rol belirleme projesi ekran görüntüleri (giriş ekranı)
EK-4. (devam) Rol belirleme projesi ekran görüntüleri (IPI kişilik test ekranı)
EK-4. (devam) Rol belirleme projesi ekran görüntüleri (sonuç ekranı)
EK-5. 90 Yazılım proje çalışanının bulanık kümeleme yöntemi ile belirlenen rol uygunluk dereceleri
EK-5. (devam) 90 Yazılım proje çalışanının bulanık kümeleme yöntemi ile belirlenen rol uygunluk dereceleri
EK-5. (devam) 90 Yazılım proje çalışanının bulanık kümeleme yöntemi ile belirlenen rol uygunluk dereceleri
ÖZGEÇMİŞ
Kişisel Bilgiler
Soyadı, adı : ÇELİKTEN, Azer
Uyruğu : T.C.
Doğum tarihi ve yeri : 22.09.1991, Turgutlu Medeni hali : Bekâr Lisans Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi /
Mühendisliği
2014 Bilgisayar Mühendisliği
Lise Turgutlu Anadolu Lisesi 2009
İş Deneyimi
Celikten, A., Cetin A. (2017). Assigning product development roles to software engineers based on personality types and skills. Academic Journal of Sciences, 7(03), 475-486.
Celikten A., Cetin A. (2016).A review of the role of cognition on software engineering in terms of personality traits and program comprehension. Paper presented at the International Conference on Computer Science and Engineering, Tekirdağ.
Celikten, A., Cetin, A. (2016). Recent advances, issues and patents on medical nanorobots.
Recent Patents on Engineering, 10(1), 28-35.
Hobiler Kitap okumak.