Bu araştırma, araştırmacı tarafından hazırlanan “Duyusal Deneyimler Eğitim Programı”nın bebeklerin dokunma, koku alma, tat alma, görme, işitme duyuları ve bilişsel, dil, ince-motor ve sosyal-duygusal gelişim alanları üzerindeki etkisini incelemek ve eğitim programına ilişkin, programın uygulanma süreci ve programın etkililiğine yönelik ebeveynlerin görüşlerini belirlemek amacıyla yapılmıştır. Araştırma kapsamında “Duyusal Deneyimler Eğitim Programı”nın etkililiğine yönelik sonuçlara aşağıda yer verilmiştir.
6.1. Sonuçlar
İlki araştırmacı tarafından geliştirilen eğitim programının bebeklerin duyu gelişimi alt alanlarını etkileyip etkilemediğine yönelik sonuçlardır. Çalışma grubuna uygulanan son test sonuçlarının dokunma, koku alma, görme ve işitme duyusu olarak dört alanda ön test sonuçlarından anlamlı derecede yüksek olduğu tespit edilmiş, tat alma duyusu alanında ise anlamlı farklılığın olmadığı görülmüştür. Bu bağlamda, verilen duyu eğitimi programının, bebeklerin dokunma, koku alma, görme ve işitme duyularına pozitif yönde etki ettiği sonucuna ulaşılmıştır.
Araştırmacı tarafından hazırlanan duyu eğitimi programının bebeklerin bilişsel, dil, ince-motor ve sosyal-duygusal gelişim alanlarına etkisinin olup olmadığı araştırmanın ikinci sonucudur. Duyusal Deneyimler Eğitim Programı sonrasında bebeklerin gelişim alanlarına yönelik elde edilen veriler incelendiğinde son test puanları lehine anlamlı farklılığın meydana geldiği görülmüştür. Buna göre, verilen duyu eğitiminin bebeklerin bilişsel, dil, ince-motor ve sosyal-duygusal gelişim alanlarına anlamlı ölçüde olumlu etkisi olduğu sonucuna varılmıştır.
Üçüncüsü ise eğitim programının uygulanması ve etkililiğine yönelik olarak ebeveynlerin görüşlerinin ne olduğu ile ilgili sonuçlarıdır. Ebeveynlerin bebeklerine uygulanan duyu eğitimi programı öncesinde ve sonrasındaki görüşlerinden elde edilen veriler ile araştırmanın bulguları arasında benzerlik olduğu görülmüştür. Bu
kapsamda, ebeveynlerin duyu eğitimi programının bebeklerin duyu gelişimlerini ve diğer gelişim alanlarını olumlu yönde etkilediği, bebeklerin ebeveynleri ile etkileşimlerini arttırdığı, bebekleri ve kendileri için yeni bilgi, deneyim ve etkinlik desteği sağladığı sonuçları elde edilmiştir.
Araştırmanın dördüncü sonucu ise, çalışmanın kütüphane ortamında uygulanma düşüncesi ile bir bebek kütüphanesi oluşturma fikrinin ortaya çıkmasıdır.
6.2. Öneriler
Araştırmanın bulguları ve alan yazın doğrultusunda oluşturulan öneriler ebeveynlere, eğitimcilere ve araştırmacılara olmak üzere üç başlık altında sınıflandırılmış ve aşağıda başlıklar halinde sunulmuştur.
6.2.1. Ebeveynlere Yönelik Öneriler
Ebeveynler, bebekleri ile doğdukları andan itibaren dokunma, koku alma, tat alma, görme ve işitme duyularını uygun düzeyde uyaracak ortam ve materyaller oluşturulabilir. Bu ortam ve materyaller sayesinde bebek duyularını aktif olarak kullanırken beyin gelişimi desteklenerek yeni öğrenmeler gerçekleştirilebilir. Bu öğrenmeler sırasında bebek ile etkileşime geçilerek dil gelişimi desteklenebilir. Aynı zamanda ortamda, bebeğin ince motor becerilerini kullanması için fırsat oluşturabilir.
Bebeğin güven duyabileceği şekilde ve rahatça keşif yapabileceği özellikte ortam sağlayabilir. Bu sayede bebek kendini güvende hissettiği için ortamı daha özgürce keşfedebilir. Materyallere ulaşımının rahat olması da kendi kendine deneyimlemesini arttırabilir ve özgüven duygusu geliştirebilir.
Bebek gözlenerek ilgisi ve gelişimi doğrultusunda ulaşılabilir materyaller ya da hazır duyu materyalleri kullanarak duyularını aktif kılan etkinlikler yapabilir. Ebeveynler, evde bebekleri ile birlikte çeşitli duyulara yönelik materyaller tasarlayabilir. Örneğin, evde bulunan kaygan bir saten kumaş ve perde gibi pütürlü bir kumaşı kullanarak dokuları karşılaştırmalarını içeren bir duyu materyali oluşturabilir. Bu materyalleri kullanırken bebeğe oyun şeklinde sunarak, eğlenirken gelişiminin desteklenmesi sağlanabilir.
Bebeğin farklı tatları, kokuları, dokuları, sesleri ve görselleri deneyimlemesine fırsat sunabilir. Bu deneyimler, çeşitli tatlara sahip besinleri tatma fırsatı sunularak, değişik kokular almasını sağlayarak, yumuşak ve sert gibi farklı dokudaki materyallere dokunması teşvik edilerek, sesli oyuncak, hayvan sesleri gibi işitme duyusunu destekleyici materyaller sunarak ve canlı, parlak renklere sahip çeşitli nesneler kullanılarak görsel etkinlikler gerçekleştirilebilir.
Çeşitli oyun, kitap okuma, müzik etkinliklerinin içine duyu deneyimleri eklenebilir ve bebeğe duyu deneyimleri sağlayabilir. Bu şekilde, bebeğin motor, dil, bilişsel, sosyal gelişimleri desteklenirken aynı zamanda duyu gelişimlerine de katkı sağlanabilir.
Bebeğe zaman ayırarak, sağlayacağı etkinlikleri etkileşim içinde yürüterek, iletişimi arttırabilir. Ebeveynler ile iletişiminin artması, bebeğin özellikle bilişsel, sosyal-duygusal, dil gelişiminde ve kaliteli zaman geçirme konusunda ebeveynlerin aktif rol almasını sağlayarak bebeğe ve ebeveynine katkıda bulunabilir.
Bebek kütüphanesi imkanı olan bölgelerde, bu kütüphanelerin etkinliklerine katılarak bebeklerin erken dönemde deneyim kazanmasına ve gelişiminin desteklenmesine katkı sağlayabilirler.
6.2.2. Eğitimcilere Yönelik Öneriler
Bebeklik dönemine yönelik duyusal deneyimleri içeren eğitim programlarının kullanımı kütüphaneler dışında kreş gibi eğitim ortamlarında veya Aile Sağlığı Merkezleri gibi bebeklerin sıklıkla bulunduğu ortamlarda oluşturulabilir.
Kreş ya da gündüz bakım evlerinde oluşturulan ortamlarda duyu materyallerine daha çok yer verilebilir. Bu konuda, kurum yöneticileri ve eğitimciler bilinçlendirilebilir.
Eğitim ortamlarında, doğal materyallerin de yer aldığı duyulara yönelik açık hava etkinlikleri imkanı sunulabilir.
Bebeklerin aktif olarak duyularını kullanabileceği ve etkileşimin olduğu duyu etkinlikleri eğitimin bir parçası haline getirilebilir.
Eğitimciler, ebeveynlerle iş birliği sağlayarak duyusal deneyimler içeren çalışmaların evde desteklenmesi konusunda öneriler geliştirebilir.
6.2.3. Araştırmacılara Yönelik Öneriler
Duyu deneyimi sağlayan benzer özellikteki çalışmalar daha geniş gruplar ya da farklı yaş grupları üzerinde incelenebilir.
Bebeklik dönemindeki gelişimi ve ebeveyne sağlanan gelişimsel desteği içeren deneysel çalışmalar yapılabilir. Bu çalışmalarda babaların daha aktif rol alması sağlanabilir.
Farklı kurumlar ile birlikte, bebeklerin duyu gelişimlerine yönelik olarak interdisipliner çalışmalar yapılabilir.
Duyu gelişimi ile ilgili yapılacak olan diğer çalışmalarda eğitim ortamı, bebeğin bakım vereni, ebeveynlerin eğitim durumu, bebeklerin kendisinden büyük kardeşe sahip olma durumu gibi farklı değişkenlerin ortak etkileri göz önünde bulundurulabilir.
Duyu eğitimi çalışmalarının etkisi, normal gelişim göstermeyen bebeklerin özelliklerine göre daha kapsamlı ve özel hazırlanmış programlar ile incelenebilir.