5. SONUÇ VE ÖNERİLER
5.1 SONUÇLAR
Ülkemizde ve bölgemizde nohut geleneksel olarak sulamasız, yağışa dayalı ve yazlık olarak yetiştirilmektedir. Bu araştırma Diyarbakır ekolojik koşullarında farklı gelişme dönemlerinde sulanan nohudun sulama suyu gereksinimi ve su tüketiminin saptanması amacıyla yürütülmüştür.
Diyarbakır ekolojik koşullarında yazlık ekimlerin vejetasyon dönemleri buharlaşmanın yüksek olduğu Temmuz ve Ağustos aylarına rastladığından, yazlık ekimi yapılan bitki desenlerinden yüksek verim alabilmek için bitkiye sulama suyu verilmelidir.
Sulama, incelenen karakterlerin çoğunda olumlu sonuç vermiştir. Nohut bitkisinde uygulama konularına ilk su çiçeklenme döneminde verildiği için, çıkış süresi ve çiçeklenme süresi yönünden konular arasında önemli bir fark oluşmamış, ancak bakla bağlama ve olgunlaşma süresinin sulama ile geciktiği saptanmıştır. Ana dal sayısı, boş bakla sayısı ve 100 tane ağırlığı yönünden de konular arasında önemli bir fark bulunmamıştır.
Sulama ile nohutta ilk bakla yüksekliğinin % 14.2-39.2, bitki boyu % 22.9-42.9, bitkideki bakla sayısı % 14.7-% 89.9, dolu bakla sayısı % 15.9-% 102.8, bitkideki tane sayısı % 15.9-% 73.2, tane verimi %13.2-% 68.0, biyolojik verim
%36.5-% 50.6 ve bakladaki tane sayısının ise % -23.1 ile % 46.2 oranında artığı, hasat indeksi’nin ise en yüksek D(tane doldurma döneminde verilen bir su) konusunda % 39.6 olarak saptanmıştır.
Sulama zamanı: Yazlık olarak yetiştirilen nohudun en uygun sulama zamanı;
çiçeklenme dönemi bu dönemde verilmemesi veya geciktirilmesi durumunda bakla bağlama döneminde bu dönemde de sulama suyunun verilememesi halinde tane doldurma döneminde bir su şeklinde saptanmıştır. Bu dönemlerde nohut’tan en yüksek verim alınmıştır.
5. SONUÇ VE ÖNERİLER Ramazan YOLCU
Su tüketimi, en çok 581.3 mm ile H konusunda (çiçeklenme+bakla bağlama + tane doldurma döneminde verilen birer su) ve en az ise 310.5 mm ile A (susuz) konusunda saptanmıştır.
5.2 ÖNERİLER
Diyarbakır ekolojik koşullarında yazlık olarak yetiştirilen nohudun (Diyar-95) en uygun sulama zamanı çiçeklenme dönemi, bakla bağlama dönemi ve tane doldurma dönemidir. Bölgenin iklim ve toprak koşullarına bağlı olarak; maksimum verim alabilmek için, çiçeklenme süresinde bitkiye 128.0 mm su verildiğinde 211.7 kg/da veya bakla bağlama süresinde 174.54 mm sulama suyu verildiğinde de 225.8 kg/da veya tane doldurma döneminde 213.43 mm su verildiğinde 223.9 kg/da tane verimi elde edilmiştir. Araştırılan bu dönemler dışında yapılan sulamalar ile vejetasyon süresince düşen fazla yağışlar bitkinin vegetatif aksamını geliştirip, tane veriminde düşüş ve sap veriminde artışlara neden olmaktadır.
Sonuç olarak; nohuttan yüksek tane verimi alabilmek için ekonomik sulama zamanı çiçeklenme dönemidir. Ancak bu dönemde herhangi bir sebepten dolayı sulama suyunun verilememesi durumunda en uygun sulama zamanı bakla bağlama dönemidir. Bakla bağlama döneminde de sulama suyunun verilememesi halinde, uygun sulama zamanı olarak tane doldurma dönemini gösterebiliriz. Bu dönemde bir kez sulama yapılması uygun görülmüştür.
Bu çalışmamızda B (çiçeklenme döneminde verilen bir su) konusunu önermemizin nedeni; B (çiçeklenme döneminde verilen bir su) konusuna verilen sulama suyu miktarı’nın C (bakla bağlama süresinde verilen bir su) ve D (tane doldurma süresinde bir su) konularına verilen sulama suyu miktarı’ndan daha düşük olmasına karşın verim olarak B (çiçeklenme döneminde verilen bir su) konusu C (bakla bağlama süresinde verilen bir su) ve D (tane doldurma süresinde bir su) konuları ile aynı grupta yer almıştır.
KAYNAKLAR
AÇIKGÖZ, N., ASHRAF, M. M., VE MOGHADDAM, A.F.1997. Bitki Genetik Kaynakları Nohut Populasyonlarının Bazı Morfolojik Özelikleri Açısından Sınıflandırılması. I.Tarla Bitkileri Kongresi 25-29 Nisan 1994. Ege Üni.Zir.Fak.Ofset Basımevi, Bornova – İzmir,II:130-133
ADHİKARİ, G., and PANDEY, M.P., 1982. Genetic Varyability İn Some
Quantitative Characters On Scope For Improvement İn Chickpea. Chickpea Newsletter June Icn, 7:4-5
AĞSAKALLI, A., ve OLGUN, M., 1999. Erzurm Şartlarında Nohut Islahı İçin Seleksiyon Kriterlerinin Tespiti.Türkiye 3.Tarla Bitkileri Kongresi, Çayır-Mera Yem Bitkileri ve Yemeklik Tane Baklagiller, Iıı:324-329.15-20 Kasım,Adana
ANLARSAL, A.E., YÜCEL, C., ve ÖZVEREN, D., 1999. Çukurova Koşullarında Bazı Nohut Hatlarının Verim ve Verimle İlgili Özelliklerinin Saptanması Üzerine Bir Araştırma. Türkiye 3. Tarla Bitkileri Kongresi, Çayır-Mera Yem Bitkileri Ve Yemekli Tane Baklagiller, III: 342-347 15-20 Kasım, Adana ANONİM, 2006. Toprak Analiz Sonuçları. Çukurova Üniversitesi Toprak Bölümü ANONİM, 2007.Diyarbakır İline Ait 1972-2007 Yılı İklim Verileri.Diyarbakır
Meteoroloji Bölge Müdürlüğü
ARROZOLA. ve ARK.. 1948. Yemeklik Tane Baklagiller. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları: 1089 Ders Kitabı No:314 S:352
BEYCE, Ö.MADANOĞLU,K.AYLA,Ç.1972. Türkiye’de Yetiştirilen Bazı Sulanır Mahsullerin Su İstatistikleri. Merkez Toprak su Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Yayınları Genel Yayın No:15 ANKARA
BİÇER, B. T., 2001 Diyarbakır Yöresinde Toplanan Bazı Nohut (Cicer Arietinum L.) Yerel Çeşitlerinde Önemli Bitkisel ve Tarımsal Özelliklerin Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma, Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Adana BLACK, C.H 1965. Methods Of Soil Analysis American Society of Agr. Madison
Wisconsin
CİNSOY, A.S.,AÇIKGÖZ N., TAMAN, M. ve KITKI A., 1997. Ege Bölgesinde Toplanan Nohut (Cicer Arietinum L.) Genetik Kaynaklar Materyalinin Karakterizasyonu I-Kantitatif Karakterler. Adana , 7(1) :43p.
COOPER. P.J.M.. 1983. The Chickpea C.A.B. International Icarda. S:225. (Eds.
M.C. Sexana And K.B.Singh) Aleppo.Syria
CRİDDLE, W.D.(1966), Bitki Su İhtiyacının Tayin Edilmesi. Toprak Su Araştırma Enstitüsü Yayınları No: 14, Konya
CSIDC. 1995. 1995 Chickpea Yield In Response to Irrigation. Canada-Saskatchewan Irrigation Diversification Center
CUBERO, J.I.,1987. Morphology Chickpea. The Chickpea C.A.B. International The International Center for Agricultural In The Dry Areas
ÇEVİK, B.KAPLANKIRAN, B.M.YURDAKUL, O.1987. Çukurova Şartlarında Limon Yetiştiriciliğinde En Uygun Sulama Yönteminin Saptanması Üzerine Bir Araştırma .Doğa Dergisi Tarım ve Orman Genel Müdürlüğü D.C 11 S:1 1987
ÇİMEN, İ., ve BAYLAN, F., 1999. Diyarbakır Koşullarında Nohut Ekimi
Zamanlarıyla Antraknoz Hastalığı (Ascochyta rabiei) Arasındaki İlişkinin Belirlenmesi. D.Ü.Ziraat Fakültesi, Bitki Koruma Bölümü, Diyarbakır, Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü-Çukurova.GAP I.Tarım Kongresi, 26-28 Mayıs 1999, Şanlıurfa
ELÇİ, Ş., KOLSARICI, Ö., GEÇİT, H.H., 1994. Ankara Üniversitesi Ziraat
Fakültesi, Tarla Bitkileri Bölümü, Yayın No:1385, Ders Kitabı: 399, Ankara ESER. D.1978 Yemeklik Tane Baklagiller Ankara Üni. Ziraat Fakultesi Ders Notları
S:98, Ankara
ESER,. D.,GEÇİT, H.H., ve EMEKLİLER, H.Y., 1991 Evalvation Of Chickpea Landraces İn Turkey Chickpea Newsletter Jun.Icn,(24) P:4
ESHEL. Y..1967. The Chickpea C.A.B. İnternational Icarda. (Eds.M.C. Saxena And K.B. Singh) Aleppo, Syria.
FAO,1980.Production Yearbook,34:121-127
GENÇKAN, S., 1958 Türkiye’nin Önemli Nohut Çeşitlerinin Başlıca Vasıfları Üzerinde Araştırmalar. Ege Üniversitesi Ziraat Fakultesi Yayınları, Ege Üni.Matbaası.1,1-50
GÜNGÖR, H., 1980. Eskişehir Koşullarında Nohut Su Tüketimi. T.C. Köy İşleri ve Kooperatifler Bakanlığı, Toprak-Su Araştırma Ens. Müd. Yayınları. Yayın No: 159 Eskişehir.
GÜNBATİLİ, F., 1986. Tokat-Kazova Ve Zile Ovalarında Nohutun Su Tüketimi.
T.C. Tarım, Orman Ve Köyişleri Bakanlığı, Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Köy Hizmetleri Tokat Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Yayınları, Yayın No: 79, Tokat
HADJICHRISTODOULOU A. 1984. New Chickpea Varieties For Winter Sowing and, Mechanical Harvesting. Agricultural Research Instıtute Ministry Agriculture and Natural Resources Technical Bulletein 58, Agust., Issn 0070-2315.
HADJICHRISTODOULOU A. 1987. Improved Chickpea Varieties For Cyprus Agricultural Research Instıtute Ministry Agriculture and Natural Resources Bulletein 89, January , Issn 0070-2315
HADJICHRISTODOULOU A. 1989. Association Between Traits of Chickpea Varieties. Plant Breeding Abstract, 59: 892p
HALİTLİGİL,M.B., S.Antep,Ş.Önertoy, H.Kışlal ,H.Şirin ve C.Şirin, 2002. Toprak Verimliliği ve Bitki Besleme Araştırmalarında Kullanılan Izotop ve Radyasyon Teknikleri Taek-Antham Nükleer Tarım Radyoizotop Uygulama Bölümü, Seminer Notları, S,31.
ICARDA, 1984. Role Of Supplemental Irrigation To Improve Chickpea Yields, Aleppo. Syrria: Icarda
JAMES, L.G 1988 Principles Of Farm İrrigation System Design. John Willey And Sons Inc. Newyork
KALENDER, A.N., ve ŞAKAR D., 2001. Diyarbakır Koşullarında Bazı Nohut Çeşitlerinde Sulamanın Bitkisel ve Tarımsal Özelliklere Etkisi, Dicle Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
KANBER, R., M. EYLEN, ve A. TOK. 1986. Çukurova Koşullarında Karık ve Damla Sulama Yöntemleri İle Sulanan Çileğin Verim Ve Su Tüketimi, T.C.
Tar. Or. ve Köy Hiz. Gen. Müd. Yayın. 135 (77).Tarsus
KANBER, R.KIRDA, C.TEKİNEL, O.1992. Sulama Suyu Niteliği ve Tuzluluk Sorunları Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakultesi Genel Yayın No:21, Ders Kitapları Yayın No:6 ADANA
KANBER, R.TEKİNEL, O.BAŞTUĞ, R.ÖNDER, S.BAYTORUN, N.1989. Peanut Yield As Affected By Deficit İrrigation Soil Texture. Sowing Date and
İrrigation İnterval “İrrigation Theory and Practice “ Edit By J.R Rydzeuski And C.F Ward Southampton
KARASU, A., KARADOĞAN, T., ÇARKÇI, K., ve TÜRK, M., 1999. Isparta Koşullarında Karık ve Damla Sulama Yöntemleri İle Sulanan Çileğin Verim ve Su Tüketimi, T.C. Tarım Orman Ve Köy Hizmetleri Genel Müd.Yayın No:135, Rapor Seri No:77, Tarsus
KARASU, A., KARADOĞAN, T., ÇARKÇI, K., ve TÜRK, M., 1999 Isparta Koşullarında Bazı Nohut (Cicer arientium L.) Hat ve Çeşitlerinin
Adaptasyonu Üzerine Bir Araştırma. Türkiye 3. Tarla Bitkileri Kongresi, Çayır-Mera Bitkileri ve Yemeklik Tane Baklagiller,III: 336-341 15-20 Kasım,Adana
KATAGERİ, S.R., M.N. SHEELEVANTAR (1980). Respons of Chickea to Difffernt İrrigation Schedules and NAA Spray. İnternational Chickea Newsletter.December, 15:35. İNDİA
KAYITMAZBATIR, N., 1978. Konya Ovasında Yetiştirilecek Nohut Çeşitleri.
Konya Bölge Topraksu Araştırma Enstitüsü Yayınları Konya, 66(52): 8-17 KHORGADE, W., NARKHEDE, M.N and RAUT, S.K., 1985. Genetic Varibality
Studies in Chickpea. İnternational Chickpea Newsletter, Jun: 12:12-13 MUGANLI, N.(1965), Ege Bölgesinde Yetiştirilen Mahsullaerin Yetiştirme Tekniği
ve Maliyetleri. Ege Bölgesi Sulu Ziraat Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü.
Yayın No:19,İzmir
NERKAR, Y.S. ve V.D. PATİL, 1983. New Chickea Strain L. 34 For İrrigated Condition Of Marathwada. İnternational Chickpea Newsletter. December 9:5 Indıa
ORTEGA., M.,P.F.,JOSE GRAGEDA G., and J.ANTONİA MORALES G., 1996.
İnternational Chickpea and Pigeonpea Newsletter, ICRISAT,NO:3, Page :24-25, ICRISAT, center India.
OYLUKAN. Ş., K. ÇÖKE, N.AHMETÇEOĞLU, N.ARPINAR,1970. Nem Azalma Metoduna Göre Çeşitli Mahsullerin Su Istiklallerinin Tespiti. Araştırma Sonuç Raporu. Toprak Su Araştırma Enstitüsü Rapor Serisi: 71 Eskişehir.
ÖZGÜN ve ŞAKAR 2003. Diyarbakır Koşullarında Bazı Nohut Çeşitlerinde Damla Sulama ve Farklı Ekim Zamanlarının Verim ve Verim Ögelerine Etkisi Üzerine Bir Araştırma. Dicle Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi.
PAIKARAY, P.C. and MISRA, R.C., 1992. Performance of Chickpea Under Rainfed Condation In Chile. İnternational Chickpea Newsletter No.29.
PALLED, X.,1985. THE CHICKPEA C.A.B. İnternational Center For Agricultural In The Dry Areas. Allepo, Syria: Icarda.
PATEL,J.C., MALAVİA, D.D., VYAS, M.N., PATEL,K.P. Respons Of Chickpea To Irrigation And Fertilizers.Indion Journal Of Agromony (1989) 34(1) 67- 68 (En,2 Ref) Deportment Of Agromony, Gujart Agricultural University, Junagady 362015, India.
PENALOZA, H.E.,1984. A Chickpea Grain Yield Record Under Rainfed Condition In Chile. International Chickpea Newsletter. 11 Dec. 1984. 24-25.
PUNDIR, R.P.S.,and RAJAGOPHAN, C.K.,1988. Collection of Chickpea Germplasm In Tamil, Nadu India. Plant Breeding Abstracts, 58 (5): 391 PUNDIR, R.P.S., REEDY, K.N., and MELIK H.M., 1988. Icrisat Chickpea
Germplasm Catalog: Evaluation And Analysis . Icrisat Institute for The Semi-Arid Tropics Patancheru, India., A.P.502 324.
PUNDIR, R.P.S., TELANG, S.W., SINGH, B., 1991.Collection Of Germplasm Of Chickpea Landraces In Madhya Pradesh, India. Plant Breeding Abstracts, 61 (3): 386
RAO, S.K., 1988. Assocation Analysis Of Plant Type Characters With Seed Yield, Biological Yield And Harvest Index In Chickpea. Agric.Sci.18(1), 19-22,1988.
ROY, R.K., R.P. SHARMAN, K.S.P. SINGH,1991., Effection Of Irrigation and Foliar Sprays Of Nutrients On Yield Of Late-Sown Chickea. International Chickea Nawsletter. June 18:33 India
SAMAL, K.M. AND P.N. JAGADEV. 1989. Genetic Variability Studies and Scope For Improvement Chickea, Orissa, India, Chickea Newsletter Jun Icn, (20):18-19.
SANDHU, T.S., AND R.K.GUMBER,1991.Genetic Divergence In Chickpea.
Chickpea Newsletter Jun. Icn, 24:18-19.
SANDHU, T.S., and R.K. GUMBER, 1991. Genetic Divergence In Chickpea.
Chickpea Newsletter Jun. Icn, 24:18-19.
SAXENA, M.C.,1980. The Chickpea C.A.B. Irternational Icarda. (Eds. M.C. Saxena And K.B. Singh) Aleppo, Syria.
SHINDE, S.H., K.K. KHADE,S:SÇMAGAR.1985.Scheduling of İrrigation and Fertiziler Regirements of Chickea Newsletter. June 14:38-39 Indıa.
SILIM, S.N. AND SAXENA, M.C., 1986. Response To Supplementary Irrigation. In Annual Report, 1985. Food Legume Improvement Program.Aleppo, Syria:
Icarda.
SINGH, G. AND BHUSHAN, L.S., 1979. The Chickpea C.A.B. International Icarda. P:225 (Eds. M.C.Saxena And K.B. Singh) Aleppo, Syria.
SINGH, K.M., BEJIGA, G., AND MALHOTRA, R.S., 1990. Associations of Some Characters With Seed Yield In Chickea Collection. Euphytica, 49:83-88
SINGH, K.B., AND PERRIER, E., 1987. Screening Genotypes For Respons to Supplemental Irrigation. in Annual Report 1987. Food Legume Improvement Program. Aleppo, Syria: Icarda
SINGH, S.P.,1988. Genetic Variability And Path Coefficient Studies In Chickpea.
Chickpea Newsletter Jun. Icn, 18:10-12
SINGH, K.B., R.S. MALHOTRA, J.R. WITCOMBE. 1983. Kabuli Chickea Germplasm Catalog.Icarda, Aleppo, Syria
SINGH, K.B., R.S. MALHOTRA, R.S., 1984. Collection and Evaluation Of Chickea Genetic Resources.P.105-122. In :J.R. Witcombe, and Erskine (Eds) Genetic Resourcesand Their Explotion-Chickea, Faba Beans and Lentis Martinus Nijhoff/D.R.W.Junk Publishers, The Hauge.
ŞAKAR.D. VE ORHAN. A..1993. Diyarbakır’da Kışlık Yetiştirilen Nohutlarda Sulamanın Tane Verimine Etkisi T.C. Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı, Tarımsal Araştırmalar Genel Müdürlüğü, Güneydoğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Yayınları. Yayın No: 1993-3, Diyarbakır.
ŞEHİRALİ, S., 1984.Yemeklik Tane Baklagiller A.Ü.Ziraat Fakültesi Yayınları Yayın No:1089, Ders Kitabı No: 314, Ankara.
ŞEHIRALI, S., 1979. Yemeklik Tane Baklagiller, Nohut Ankara Üni. Ziraat Fakültesi Bitki Yetiştirme Islahı Kürsüsü, Ankara.
TARIMSAL YAPI, 1980. T.C. Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü. Ankara.
TARIMSAL YAPI, 1981. T.C. Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü. Ankara.
TARIMSAL YAPI, 1997. T.C. Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü. Ankara.
TARIMSAL YAPI, 1998. T.C. Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü. Ankara.
T.C. BAŞBAKANLIK GAP BÖLGE KALKINMA İDARESİ BAŞKANLIĞI, 1992. Tarım Ürünleri Pazarlaması ve Bitki Deseni Planlaması Çalışmanın
Entegrasyonu. I. Cilt, Yönetici Özeti.
TOSUN, O., ESER, D., 1975. Ankara Üni. Ziraat Fakültesi Yıllığı 25 (1). 1-19 Wahid, M.A., Ahmet, R., 1999b. Path Coeffient Analysis for Yield and Its Components In Chickpea (Cicer Arietinum L.) Plant Breeding Abstract, 69(7):905.
YONTÜRK, A. ve EYLEN, M., 2001. Diyarbakır Koşullarında Nohutun Farklı Gelişme Dönemlerinde Yapılan Sulamaların Bitki Gelişimi, Verim ve Verim Unsurları Üzerindeki Etkisi. Dicle Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
Yüksek Lisans Tezi.
YOSEFİ, B., H.KAZEMİ-ARBAT,, F. Rahim, Zadem-Khoyi and M. Moghaddam.
1998. Plant Breed. Abs. 68 (12): 1826
ÖZGEÇMİŞ
1971’de Diyarbakır’ın Bismil ilçesinde dünyaya geldim. İlk öğrenimimi 1982 yılında Bismil Cumhuriyet İlkokulunda, Orta öğrenimimi 1985 yılında Bismil Ortaokulunda, Lise öğrenimimi 1988 yılında Bismil Lisesinde tamamladım. 1990 yılında Dicle Üniversitesi Şanlıurfa Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri bölümünü kazanarak 1995 yılında yüksekokul öğrenimimi tamamladım.
1999 yılında Ziraat Bankası Bartın Şubesinde memur olarak görev başladım.
2000 yılında kurum içi yükselme sınavını başarıyla kazanarak Ziraat Mühendisi olarak Hakkari Şubesine atandım.
2001 yılında kurumlar arası geçiş ile Devlet Personel Daire Başkanlığı tarafından Devlet Su İşleri Adana VI. Bölge Müdürlüğüne bağlı Antakya 63. Şube Müdürlüğünde Ziraat Mühendisi olarak atandım. 2002 yılında Devlet Su İşleri Diyarbakır X. Bölge Müdürlüğü tayin edildim, halen 101 Şube Müdürlüğü İşletme ve Bakım Baş Mühendisliğinde Ziraat Mühendisi olarak görev yapmaktayım. 2005 yılında Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Anabilim Dalında Yüksek Lisans öğrenimine başladım ve halen devam etmekteyim.