4. ARAŞTIRMA BULGULARI VE TARTIŞMA
4.8. Bitkideki Bakla Sayısı (adet)
Araştırmada farklı dönemlerde uygulanan sulamanın nohudun bitkideki bakla sayısına (adet) ait varyans analiz sonuçları Çizelge 4.15’de verilmiştir.
Çizelge 4.15.Farklı Sulama Dönemlerinin Bitkideki Bakla Sayısı (Adet/Bitki) Ait Varyans Analiz Sonuçları
Varyasyon Kaynağı
Serbestlik Derecesi
Kareler Toplamı
Kareler
Ortalaması F Değeri
F Çizelge
% 5 % 1 Uygulamalar 7 2681.04 383.006 120.6136** 2.76 4.28 Tekerrür 2 253.7233 126.862 39.9504 3.74 6.51
Hata 14 44.4567 3.175
Genel 23 2979.22
* % 5 seviyesinde önemli, ** % 1 seviyesinde önemli
Çizelge 4.15 incelendiğinde; uygulamalar arasında bitkideki bakla sayısı yönünden 0.01 düzeyinde istatistiki olarak önemli olduğu görülmektedir.
Araştırmada farklı dönemlerde uygulanan sulamanın nohudun bitkideki bakla sayısına (tane) ait ortalama değerler ve oluşan gruplar Çizelge 4.16’da verilmiştir.
4. ARAŞTIRMA BULGULARI VE TARTIŞMA Ramazan YOLCU
Çizelge 4.16.Nohudun Farklı Sulama Dönemlerinde Bitkideki Bakla Sayısına (Adet/Bitki) İlişkin Ortalama Değerleri ve Oluşan Gruplar
Konular
Bitkideki Bakla Sayısı Ortalama (adet) Gruplar
A( Susuz) 36.8 e
B(Çiçeklenme döneminde bir su) 62.3 b
C(Bakla bağlama döneminde bir su) 69.9 a
D(Tane doldurma döneminde bir su) 53.5 c
E(Çiçeklenme+ Bakla bağlama döneminde birer su) 58.7 b F(Çiçeklenme + Tane doldurma döneminde birer su) 42.4 d G(Bakla bağ.+ Tane dol.döneminde birer su) 52.6 c H(Çiçeklenme + Bakla bağ.+ Tane dol. dön. birer su) 42.2 d
*Aynı harflerle gösterilen ortalamalar Duncan testine göre (0.01) istatistiki olarak farksızdır.
Çizelge 4.16 incelendiğinde bitkideki bakla sayısı 36.8-69.9 adet arasında değişmiştir. Bitkideki bakla sayısı en yüksek C(bakla bağlama döneminde verilen bir su) konusunda 69.9 adet, en düşük ise A (susuz) konusunda 36.8 adet bulunmuştur.
Sulamanın uygulandığı konular incelendiğinde toplam bakla sayısı önemli ölçüde artmıştır. A (susuz) konusuna göre en büyük artış % 89.9 ile C (bakla bağlama döneminde verilen bir su) konusunda, en az artış ise % 14.7 ile H ( çiçeklenme+bakla bağlama+tane doldurma döneminde verilen birer su) konusunda olmuştur.
Bitkideki bakla sayısına ait bulgularımız; Eser ve ark. (1991) 3.0-46.0 adet, Kalender ve Şakar (2001) sulanan parsellerin sulanmayan parsellere göre bitkideki bakla sayısında % 69,2 oranında, Mart ve Anlarsal 41-79 adet, Hadjichristodoulou (1987) 19-72 adet, Singh ve Malhotra (1984) ICARDA’da bitkide bakla sayısını 4-100 adet, Hadjichristodoulou (1984) yine bakla sayısı karakterinde; genotipik varyansın düşük olduğu ve bu nedenle çevresel etkilerin bu karakter üzerinde daha etkili olduğunu, Pundir ve ark.(1988a) sulama uygulaması ile kapsül sayısında artış görüldüğünü, bitkide bakla sayısının; ekim sıklığı,iklim faktörleri, gübreleme ve biotik faktörlere göre büyük değişiklik göstermiştir bildiren bulgular ile çalışmamız uyumlu bulunmuştur.
4. ARAŞTIRMA BULGULARI VE TARTIŞMA Ramazan YOLCU
4.9. Bitkide Dolu Bakla Sayısı (adet)
Araştırmada farklı dönemlerde uygulanan sulamanın nohudun bitkideki dolu bakla sayısına (adet) ait varyans analiz sonuçları Çizelge 4.17’de verilmiştir.
Çizelge 4.17.Farklı Sulama Dönemlerinin Bitkide Dolu Bakla Sayısına(Adet/Bitki) Ait Varyans Analiz Sonuçları
Çizelge 4.17 incelendiğinde; uygulamalar arasında bitkideki dolu bakla sayısı yönünden 0.01 düzeyinde istatistiki olarak önemli olduğu görülmektedir.
Araştırmada farklı dönemlerde uygulanan sulamanın nohudun bitkide dolu bakla sayısına (adet) ait ortalama değerler ve oluşan gruplar Çizelge 4.18’de verilmiştir.
Çizelge 4.18.Nohudun Farklı Sulama Dönemlerinde Bitkide Dolu Bakla Sayısına (Adet/Bitki) İlişkin Ortalama Değerleri ve Oluşan Gruplar
Konular
D(Tane doldurma döneminde bir su) 48.3 c
E(Çiçeklenme+ Bakla bağlama döneminde birer su) 54.4 b F(Çiçeklenme + Tane doldurma döneminde birer su) 38.1 d G(Bakla bağ.+ Tane dol.döneminde birer su) 47.9 c H(Çiçeklenme + Bakla bağ.+ Tane dol. dön. birer su) 36.5 de
*Aynı harflerle gösterilen ortalamalar Duncan testine göre (0.01) istatistiki olarak farksızdır.
Çizelge 4.18 incelendiğinde bitkide dolu bakla sayısı 31.5-63.9 adet arasında değişmiştir Bitkide dolu bakla sayısı en yüksek C (bakla bağlama döneminde verilen bir su) konusunda 63.9 adet, en düşük A (susuz) konusunda 31.5 adet olarak tespit edilmiştir.
4. ARAŞTIRMA BULGULARI VE TARTIŞMA Ramazan YOLCU
A (susuz) konusuna göre; en büyük artış % 102.8 ile C (bakla bağlama döneminde verilen bir su) konusunda, en az artış ise % 15.9 ile H (çiçeklenme+bakla bağlama+tane doldurma döneminde verilen birer su) konusunda bulunmuştur.
Sonuç olarak; sulama bitkide dolu bakla sayısını önemli miktarda arttığı
4.10. Bitkide Boş Bakla Sayısı (adet)
Denemede farklı dönemlerde uygulanan sulamanın nohudun bitkideki boş bakla sayısına (adet) ait varyans analiz sonuçları Çizelge 4.19’da verilmiştir.
Çizelge 4.19.Farklı Sulama Dönemlerinin Bitkide Boş Bakla Sayısına (Adet/Bitki) Ait Varyans Analiz Sonuçları
Çizelge 4.19 incelendiğinde; uygulamalar arasında bitkide boş bakla sayısı yönünden istatistiki olarak önemsiz olduğu görülmektedir.
Araştırmada farklı dönemlerde uygulanan sulamanın nohudun bitkide boş bakla sayısına (adet) ait ortalama değerler Çizelge 4.20’de verilmiştir.
4. ARAŞTIRMA BULGULARI VE TARTIŞMA Ramazan YOLCU
Çizelge 4.20.Nohudun Farklı Sulama Dönemlerinde Bitkide Boş Bakla Sayısına (Adet/Bitki) İlişkin Ortalama Değerler
D(Tane doldurma döneminde bir su) 4.3 -
E(Çiçeklenme+ Bakla bağlama döneminde birer su) 5.3 - F(Çiçeklenme + Tane doldurma döneminde birer su) 6.0 - G(Bakla bağ.+ Tane dol.döneminde birer su) 5.7 - H(Çiçeklenme + Bakla bağ.+ Tane dol. dön. birer su) 4.3 -
Çizelge 4.20 incelendiğinde bitkideki boş bakla sayısı 4.3-6.0 adet arasında değişmiştir. Boş bakla sayısı en yüksek F(çiçeklenme+tane doldurma döneminde verilen birer su) konusunda 6.0 adet, en düşük ise D(tane doldurma döneminde bir su) ve H(çiçeklenme+bakla bağlama+tane doldurma döneminde verilen birer su) konularında 4.3 adet olarak bulunmuştur.
4.11. Bitkide Tane Sayısı (adet)
Araştırmada farklı dönemlerde uygulanan sulamanın nohudun bitkideki tane sayısına (adet) ait varyans analiz sonuçları Çizelge 4.21’de verilmiştir.
Çizelge 4.21.Farklı Sulama Dönemlerinin Bitkide Tane Sayısına (Adet/Bitki) Ait Varyans Analiz Sonuçları
Çizelge 4.21 incelendiğinde; uygulamalar arasında bitkide tane sayısı yönünden 0.01 düzeyinde istatistiki olarak önemli olduğu görülmektedir.
4. ARAŞTIRMA BULGULARI VE TARTIŞMA Ramazan YOLCU
Araştırmada farklı dönemlerde uygulanan sulamaların nohudun bitkide tane sayısına (adet) ait ortalama değerler ve oluşan gruplar Çizelge 4.22’de verilmiştir.
Çizelge 4.22.Nohudun Farklı Sulama Dönemlerinde Bitkide Tane Sayısına (adet) İlişkin Ortalama Değerleri ve Oluşan Gruplar
Konular
Bitkide Tane Sayısı Ortalama (adet) Gruplar
A( Susuz) 39.6 f
B(Çiçeklenme döneminde bir su) 61.0 b
C(Bakla bağlama döneminde bir su) 68.6 a
D(Tane doldurma döneminde bir su) 59.2 bc
E(Çiçeklenme+ Bakla bağlama döneminde birer su) 57.1 cd F(Çiçeklenme + Tane doldurma döneminde birer su) 45.9 e G(Bakla bağ.+ Tane dol.döneminde birer su) 55.2 d H(Çiçeklenme + Bakla bağ.+ Tane dol. dön. birer su) 66.1 a
*Aynı harflerle gösterilen ortalamalar Duncan testine göre (0.01) istatistiki olarak farksızdır.
Çizelge 4.22 incelendiğinde bitkide tane sayısı 39.6-68.6 adet arasında değişmiştir.
Bitkide tane sayısı en yüksek C (bakla bağlama döneminde verilen bir su) konusunda 68.6 adet, en düşük A (susuz) konusunda 39.6 adet olarak bulunmuştur.
Sonuç olarak sulama yapılan konularda bitkide tane sayısı susuz konuya göre arttığı saptanmıştır. En büyük artış % 73.2 oranında C (bakla bağlama döneminde verilen bir su) konusunda, en az artış ise % 15.9 ile F (çiçeklenme+tane doldurma döneminde verilen birer su) konusunda bulunmuştur.
Bitkideki tane sayısına ait bulgularımız; Kalender ve Şakar (2001) sulama uygulamasının tane sayısını % 53.3-128.1 oranında arttırdığı, Mart ve Anlarsal (2001) kışlık ekimde bitki başına ortalama tane sayısının 50.6 adet olduğunu bildiren bulgular ile benzer bulunmuştur.
4. ARAŞTIRMA BULGULARI VE TARTIŞMA Ramazan YOLCU
4.12. Baklada Tane Sayısı (adet)
Araştırmada farklı dönemlerde uygulanan sulamanın nohudun bakladaki tane sayısına (tane) ait varyans analiz sonuçları Çizelge 4.23’de verilmiştir.
Çizelge 4.23.Farklı Sulama Dönemlerinin Baklada Tane Sayısına (tane) Ait Varyans Analiz Sonuçları
Çizelge 4.23 incelendiğinde; uygulamalar arasında bakladaki tane sayısı yönünden 0.01 düzeyinde istatistiki olarak önemli olduğu görülmektedir.
Araştırmada farklı dönemlerde uygulanan sulamaların nohudun baklada tane sayısına (adet) ait ortalama değerler ve oluşan gruplar Çizelge 4.24’de verilmiştir
Çizelge 4.24.Nohudun Farklı Sulama Dönemlerinde Baklada Tane Sayısına (adet) İlişkin Ortalama Değerleri ve Oluşan Gruplar
D(Tane doldurma döneminde bir su) 1.3 bc
E(Çiçeklenme+ Bakla bağlama döneminde birer su) 1.0 d F(Çiçeklenme + Tane doldurma döneminde birer su) 1.3 b
G(Bakla bağ.+ Tane dol.döneminde birer su) 1.1 cd
H(Çiçeklenme + Bakla bağ.+ Tane dol. dön. birer su) 1.9 a
*Aynı harflerle gösterilen ortalamalar Duncan testine göre (0.01) istatistiki olarak farksızdır.
Çizelge 4.24 incelendiğinde baklada tane sayısı 1.0-1.9 adet arasında değişmiştir.
En yüksek H(çiçeklenme+bakla bağlama+tane doldurma döneminde verilen birer su)
konusunda 1.9 adet, en düşük B(çiçeklenme döneminde verilen bir su) ve E( çiçeklenme+bakla bağlama döneminde verilen birer su) konularında 1.0 adet olarak
4. ARAŞTIRMA BULGULARI VE TARTIŞMA Ramazan YOLCU
saptanmıştır. A(susuz) uygulamasına göre en büyük artış % 46.2’lik artış ile H(çiçeklenme+bakla bağlama+tane doldurma döneminde verilen birer su) konusunda bulunmuştur.
4.13. 100 Tane Ağırlığı (g)
Araştırmada farklı dönemlerde uygulanan sulamanın nohudun 100 tane ağırlığına (g) ait varyans analiz sonuçları Çizelge 4.25’de verilmiştir.
Çizelge 4.25.Farklı Sulama Dönemlerinin 100 Tane Ağırlığına (g) Ait Varyans Analiz Sonuçları
Araştırmada uygulanan farklı dönemlerdeki sulamaların nohudun 100 tane ağırlığına (g) ait ortalama değerler Çizelge 4.26’ da verilmiştir.
Çizelge 4.26.Nohudun Farklı Sulama Dönemlerinde 100 Tane Ağırlığına (g) İlişkin Ortalama Değerler
E(Çiçeklenme+ Bakla bağlama döneminde birer su) 35.4 - F(Çiçeklenme + Tane doldurma döneminde birer su) 34.2 - G(Bakla bağ.+ Tane dol.döneminde birer su) 34.6 - H(Çiçeklenme + Bakla bağ.+ Tane dol. dön. birer su) 35.4 -
4. ARAŞTIRMA BULGULARI VE TARTIŞMA Ramazan YOLCU
Çizelge 4.26 incelendiğinde 100 tane ağırlığı 34.2-36.4 g arasında değişmiştir. 100 tane ağırlığı en yüksek B(çiçeklenme döneminde verilen bir su),ve C(bakla bağlama döneminde verilen bir su) konularında 36.4 g, en düşük F (çiçeklenme+tane doldurma döneminde verilen bir su) konusunda 34.2 g olarak bulunmuştur.
100 tane ağırlığına ait bulgularımız, Tosun ve Eser (1975) 9.83-35.65 g, Kayıtmazbatır (1978) 33.5-49.4 g, Eser ve ark. (1991) 12.6-48.1 g, Zhukovsky (1958) 18-40 g, Gençkan (1958) 9.60-46.16 g, Anlarsal ve ark. (1999), 26.7- 37.5 g, Biçer (2001) 9.61-39.81 g, Hadjichristodoulou (1987) 25.1-41.3 g, Türk ve ark. (1997) 30.4 g, Pundir ve Rajagophan (1988) 9.3-38.2 g, Kalender ve Şakar (2001) 32.7-38.5 g arasında değiştiğini, Hadjichristodoulou (1984), çevre şartlarından dolayı 100 ağırlığında önemli değişikliklerin olduğunu, Yontürk ve Eylen (2001)’ in vejatasyon döneminde verilen suyun 100 tane ağırlığını artırdığını bildiren bulguları ile uyumlu bulunmuştur.
Ayrıca Pundir ve ark. (1991) 100 tane ağırlığını 27.8 g, Adhikari ve Pandey (1982) 12.8-29.6 g bildiren bulguları ile çalışmamız farklı çıkmıştır.
Bulgularımızda sulama yapılan ve yapılmayan konular arasında 100 tane ağırlığının farklı bulunması karakter üzerinde çevre, iklim ve toprak faktörlerinin etkili olmasından kaynaklanabilir (Adhikari ve Pandey 1982; Hadjichristodoulou 1984; Singh 1988; Samal ve Jagadeve 1989; Pundir, 1988a).
4.14. Biyolojik Verim (kg/da)
Araştırmada farklı dönemlerde uygulanan sulamanın nohudun biyolojik verimine (kg/da) ait varyans analiz sonuçları Çizelge 4.27’de verilmiştir.
Çizelge 4.27.Farklı Sulama Dönemlerinin Biyolojik Verimine (kg/da) Ait Varyans Analiz Sonuçları
4. ARAŞTIRMA BULGULARI VE TARTIŞMA Ramazan YOLCU
Çizelge 4.27 incelendiğinde; uygulamalar arasında biyolojik verim yönünden 0.01 düzeyinde istatistiki olarak önemli olduğu görülmektedir.
Araştırmada uygulanan farklı dönemlerdeki sulamaların nohudun biyolojik verime (kg/da) ait ortalama değerler ve oluşan gruplar Çizelge 4.28’de verilmiştir.
Çizelge 4.28 Nohudun Farklı Sulama Dönemlerinde Biyolojik Verimine (kg/da) Ait Ortalama Değerleri ve Oluşan Gruplar
Konular
Biyolojik Verim ( kuru ağırlık) Ortalama (kg/da) Gruplar
A( Susuz) 410.3 b
B(Çiçeklenme döneminde bir su) 610.6 a
C(Bakla bağlama döneminde bir su) 560.0 a
D(Tane doldurma döneminde bir su) 565.3 a
E(Çiçeklenme+ Bakla bağlama döneminde birer su) 566.9 a F(Çiçeklenme + Tane doldurma döneminde birer su) 582.8 a G(Bakla bağ.+ Tane dol.döneminde birer su) 618.1 a H(Çiçeklenme + Bakla bağ.+ Tane dol. dön. birer su) 593.1 a
*Aynı harflerle gösterilen ortalamalar Duncan testine göre (0.01) istatistiki olarak farksızdır.
Çizelge 4.28 incelendiğinde biyolojik verim 410.3-618.1 kg/da arasında değişmiştir. Biyolojik verim en yüksek G(bakla bağlama+tane doldurma döneminde verilen birer su) konusunda 618.1 kg/da, en düşük değer A (susuz) konusunda 410.3 kg/da bulunmuştur.
Biyolojik verime ait bulgularımız, Palled ve ark.(1985) sulama ile 429.5 kg/da, Yontürk ve Eylen (2001) Diyarbakır koşullarında 604.7 kg/da olduğunu bildiren bulgular ile çalışmamız uyumlu bulunmuştur.
4. ARAŞTIRMA BULGULARI VE TARTIŞMA Ramazan YOLCU
4.15. Tane Verimi (kg/da)
Araştırmada farklı dönemlerde uygulanan sulamanın nohudun tane verimine (kg/da) ait varyans analiz sonuçları Çizelge 4.29’da verilmiştir.
Çizelge 4.29.Farklı Sulama Dönemlerinin Tane Verimine (kg/da) Ait Varyans Analiz Sonuçları
Çizelge 4.29 incelendiğinde; uygulamalar arasında tane verimi yönünden 0.01 düzeyinde istatistiki olarak önemli olduğu görülmektedir.
Araştırmada uygulanan farklı dönemlerdeki sulamaların nohudun tane verimine (kg/da) ait ortalama değerler ve oluşan gruplar Çizelge 4.30’da verilmiştir.
Çizelge 4.30.Nohudun Farklı Sulama Dönemlerinde Tane Verimine (kg/da) İlişkin Ortalama Değerleri ve Oluşan Gruplar
C(Bakla bağlama döneminde bir su) 225.8 a
D(Tane doldurma döneminde bir su) 223.9 a
E(Çiçeklenme+ Bakla bağlama döneminde birer su) 197.8 ab F(Çiçeklenme + Tane doldurma döneminde birer su) 152.2 cd G(Bakla bağ.+ Tane dol.döneminde birer su) 178.7 bc H(Çiçeklenme + Bakla bağ.+ Tane dol. dön. birer su) 207.5 ab
*Aynı harflerle gösterilen ortalamalar Duncan testine göre (0.01) istatistiki olarak farksızdır.
4. ARAŞTIRMA BULGULARI VE TARTIŞMA Ramazan YOLCU
Çizelge 4.30 incelendiğinde tane verimi 134.4-225.8 kg/da arasında değişmiştir.
Tane verimi en yüksek C (bakla bağlama süresinde verilen bir su) konusunda 225.8 kg/da, en düşük ise A (susuz ) konusunda 134.4 kg/da olarak bulunmuştur. Bununla birlikte B(çiçeklenme döneminde verilen bir su), C(bakla bağlama döneminde verilen bir su) ve D(tane doldurma süresinde bir su) uygulamaları aynı gurupta yer almıştır.
Sulama ile tane veriminde en büyük artış C (bakla bağlama döneminde verilen bir su) konusunda % 68.0 oranında, en az artış ise F(çiçeklenme+tane doldurma döneminde verilen birer su) konusunda % 13.2 oranında bulunmuştur.
Çizelge 4.30’da görüldüğü gibi E(çiçeklenme+bakla bağlama döneminde verilen birer su), F(çiçeklenme+tane doldurma döneminde verilen birer su), G(bakla bağlama+
tane doldurma döneminde verilen birer su) ve H(çiçeklenme+bakla bağlama+tane doldurma döneminde verilen birer su) konularında ortaya çıkan verim düşüklüğünün nedeni; bu konulara uygulanan iki ve üç sulama bitkinin vejetatif süresini uzatmış ve bununla birlikte bölgede ani gelen yüksek sıcaklıklardan dolayı dolu bakla sayısındaki azalmadan kaynaklanmış olabilir.
Sonuç olarak nohudun; çiçeklenme, bakla bağlama ve tane doldurma dönemlerinde verilecek bir su ile en yüksek verimin elde edileceği söylenebilir.
Tane verimine ait bulgularımız, Günbatılı (1986) nohudun sulama programı ve su tüketimini belirlemeye yönelik çalışmasında en yüksek verimin 274 kg/da ekimden bakla bağlama dönemin elde edildiğini, Güngör (1980) kapsül oluşumundan önce ve kapsül oluşumundan sonra yapılan sulama ile tane veriminin 247 kg/da, Ortega ve ark. (1996) bakla bağlama döneminde yapılan sulama ile 150 ile 240 kg/da, Perrier (1982) sulama ile ortalama verimin 200 kg/da’dan 300 kg/da’a kadar yükseldiğini, Şakar ve Orhan (1993) Diyarbakır koşullarında yaptığı çalışmada sulama uygulaması ile 1990’da % 27.5, 1991’de
% 38.5 oranında sulamasız parsellere göre daha fazla verim artışı elde edildiğini ekonomik analiz ile bakla bağlamada bir su uygulamasının en karlı olduğunu, Anlarsal ve ark. (1999), 1996-97 ve 1997-98 yıllarında tane veriminin 178.6-271.9 kg/da, Palled (1985) nohudun çiçeklenme sonu ile bakla oluşumu döneminde toprak nemine çok duyarlı olduğunu, Saxena (1980) Hindistan’da yaptığı çalışmada sulamanın ağır bünyeli ve derin profilli topraklarda ise vegetatif gelişme dönemi sonları ile bakla bağlama dönemi başlangıcında yapılması gerektiğini bildiren bulgular ile çalışmamız benzer bulunmuştur.
4. ARAŞTIRMA BULGULARI VE TARTIŞMA Ramazan YOLCU
4.16. Hasat İndeksi
Araştırmada farklı dönemlerde uygulanan sulamanın nohudun hasat indeksine ( % ) ait varyans analiz sonuçları Çizelge 4.31’de verilmiştir.
Çizelge.4.31 Farklı Sulama Dönemlerinin Hasat İndeksine ( % ) Ait Varyans Analiz Sonuçları
Çizelge 4.31 incelendiğinde; uygulamalar arasında hasat indeksi yönünden 0.01 düzeyinde istatistiki olarak önemli olduğu görülmektedir.
Araştırmada farklı dönemlerde uygulanan sulamanın nohudun hasat indeksine ( % ) ait ortalama değerler ve oluşan gruplar Çizelge 4.32’de verilmiştir.
Çizelge 4.32.Nohudun Farklı Sulama Dönemlerinde Hasat İndeksine (%) İlişkin Ortalama Değerleri ve Oluşan Gruplar
Konular
Hasat İndeksi
Ortalama (%) Gruplar
A( Susuz) 33.2 abc
B(Çiçeklenme döneminde bir su) 34.8 ab
C(Bakla bağlama döneminde bir su) 37.1 a
D(Tane doldurma döneminde bir su) 39.6 a
E(Çiçeklenme+ Bakla bağlama döneminde birer su) 34.8 ab F(Çiçeklenme + Tane doldurma döneminde birer su) 26.0 c G(Bakla bağ.+ Tane dol.döneminde birer su) 28.8 bc H(Çiçeklenme + Bakla bağ.+ Tane dol. dön. birer su) 38.2 a
*Aynı harflerle gösterilen ortalamalar Duncan testine göre (0.01) istatistiki olarak farksızdır.
Çizelge 4.32 incelendiğinde hasat indeksi sulama yapılmayan konuda % 33.2, sulama yapılan konularda ise % 26.0-%39.6 arasında değişmiştir. En yüksek hasat indeksi D(tane doldurma süresinde verilen bir su) konusunda % 39.6 oranında, en düşük hasat
4. ARAŞTIRMA BULGULARI VE TARTIŞMA Ramazan YOLCU
indeksi ise % 26.0 oranında F(çiçeklenme+tane doldurma döneminde verilen birer su) konusunda saptanmıştır.
Hasat indeksine ait bulgularımız; Palled (1985) hasat indeksinin % 30 olduğunu ve sulama uygulamasıyla bu değerin % 38’e yükseldiğini, Kalender ve Şakar (2001) yaptıkları araştırmada hasat indeksinin; sulamasız parsellerde % 33.91, sulamalı parsellerde % 41.54 olduğunu bildiren bulguları ile çalışmamız benzerlik göstermiştir.
4.17 Sulama ve Su Tüketimi Sonuçları
4.17.1. Sulama Uygulamaları
Sulama uygulamalarına 22.06.2007 tarihinde B(çiçeklenme döneminde verilen bir su) konusuna su uygulanmasıyla başlanmıştır. Konulara uygulanan sulama suyu miktarları ve sulama zamanları Çizelge 4.33’de verilmiştir.
Çizelge 4.33 Uygulama Konularına Verilen Sulama Suyu Miktarları (mm) Sulama Suyu (mm)
Konular
Sulama Tarihi A B C D E F G H
22.06.2007 128.00 128.00 128.00 128.00
28.06.2007 174.54 114.17 166.93 116.70
04.07.2007 213.43 154.81 113.68 116.46
TOPLAM 128.00 174.54 213.43 242.17 282.81 280.61 361.16
Çizelge 4.33 incelendiğinde toplam olarak; B(çiçeklenme döneminde verilen bir su) konusuna 128 mm, C(bakla bağlama döneminde verilen bir su) konusunda 174.54 mm, D (tane doldurma döneminde verilen bir su) konusuna 213.43 mm, E(çiçeklenme+bakla bağlama döneminde verilen birer su) konusunda 242.17 mm, F(çiçeklenme+tane doldurma döneminde verilen birer su) konusuna 282.81 mm, G(bakla bağlama+tane doldurma döneminde verilen birer su) konusunda 280.61 mm ve H(çiçeklenme+bakla bağlama+tane doldurma döneminde verilen birer su) konusuna da 361.16 mm sulama suyu verilmiştir.
4. ARAŞTIRMA BULGULARI VE TARTIŞMA Ramazan YOLCU
Çalışmada tüm konularda zaman zaman toprağın nem içeriği Solma Noktası ve/veya daha altına düştüğü görülmüştür. Bu durum bölgemizde aşırı sıcaklıklar ve buharlaşma hızının yüksek oluşundan kaynaklandığı söylenebilir. Materyal ve Metod bölümünde yer alan Çizelge 3.1 incelendiğinde; sulamanın uygulandığı Haziran, Temmuz ve Ağustos aylarında uzun yıllar ortalama sıcaklık sırasıyla 26.0º C, 31.0o C ve 30.3o C, buharlaşma 301.7 mm/ay (10.1 mm/gün), 401.2 mm/ay (12.9 mm/gün) ve 361.6 mm/ay (11.6 mm/gün) olduğu görülecektir.
Bu verilere paralel olarak, 2007 yılı sulama döneminde ortalama sıcaklık ve buharlaşma değerleri yüksek olması terleme ile toprak ve bitki yüzeyinde su kaybına yol açmıştır.
Bilindiği gibi bitki yapraklarındaki stomalarda meydana gelen terleme (transpirasyon); toplam yaprak yüzeyi alanına, bitki boyuna ve yapraklardaki aerodinamik direnç ile pürüzlülüğe bağlıdır. Nohut bitkisi büyüme dönemi başlangıcında oldukça küçük, yaprak alanının dar olmasından dolayı çıkış ve vejetatif dönemde su tüketimi az olduğundan terleme ile yüksek miktarda su kaybı oluşmamıştır. Ancak bitkinin çiçeklenme ve sonraki gelişme dönemlerinde bitki boyu oldukça yüksek yaprak alanı ise daha geniş olduğundan buna bağlı olarak da terleme ile su tüketimi artarak toprak nemi Solma Noktası’nın altına düşmüş, suyun verildiği dönemlerinde daha fazla sulama suyu uygulanmıştır. Bitkiye verilen sulama suyu miktarı; iklim faktörlerine, toprak yapısına, sulama zamanına ve sulama miktarına bağlı olarak değişir Şehirali (1984).
A(susuz) konusunda sulama uygulamamız olmadığı için bu konunun tüm su gereksinimi kış ve yetiştirme dönemi içerisinde düşen yağışlar tarafından karşılanmıştır.
Haziran ayı içerisinde ortalama sıcaklık yüksek olmasından dolayı A(susuz) konusunda 07.06.2007 tarihinden itibaren toprak nemi (339.35 mm) Solma Noktası (379.12 mm)’nın altına düşmüştür. Sonuç olarak susuz olarak yazlık olarak nohutta bitkinin vejetasyon süresinde yağışın 56.6 mm altına düşmemesi gerekir. Aksi durumda bitkiden beklenen verim almamız mümkün olamayabilir.
Tüm deneme parsellerine 22.06.2007 tarihine aynı tarımsal işlemler uygulandığından tüm konular bu tarihte %50 çiçeklenme dönemine geldiği izlenmiş ve B(çiçeklenme döneminde verilen bir su) konusunda sulama yapılmıştır. Bu dönemde, sulama öncesi alınan toprak örneklerinin nem içerikleri gravimetrik yöntem ile belirlenmiş
4. ARAŞTIRMA BULGULARI VE TARTIŞMA Ramazan YOLCU
ve bu nem dikkate alınarak kök bölgesindeki toprak nemi Tarla Kapasitesine getirilinceye kadar su verilmiştir. İlk sulamanın yapıldığı 22.06.2007 tarihinde B(çiçeklenme döneminde verilen bir su) konusunda toprak nemi (330.77 mm) SN (379.12 mm)’nın altına düştüğü görülmüştür. Bu tarihte topraktaki neminin Tarla Kapasitesi (458.77 mm) düzeyine getirmek için 128.00 mm su verilmiştir. % 50 çiçeklenme döneminde topraktaki nemin Solma Noktasının altına düşmesinin nedeni; yukarıda da belirttiğimiz gibi bölgemizde aşırı sıcaklıklar ve buharlaşma hızının yüksek oluşudur.
C(bakla bağlama döneminde verilen bir su) konusunda sadece 28.06.2007 tarihinde, % 50 bakla bağlama döneminde su verilmiş ve kök bölgesi nemi Tarla Kapasitesine getirilmiştir. Böylece gelişme dönemi içerisinde C(bakla bağlama döneminde verilen bir su) konusuna toplam 174.54 mm sulama suyu verilmiştir Oylukan ve ark.
(1970). Nohudun toplam sulama suyu gereksiniminin 180 mm, Günbatılı (1986), Tokat’ın Kazova ve Zile ovalarında nohuttun sulama programı ve su tüketimini belirlemeye yönelik çalışmasında; bakla bağlama başlangıcında ortalama 201 mm-204 mm sulama suyu uygulandığını, bildiren bulgular araştırma bulgularımız ile uyum göstermiştir.
D(tane doldurma döneminde verilen bir su) konusuna sadece 04.07.2007 tarihinde
% 50 tane doldurma döneminde sulama yapılmıştır. Yine kök bölgesindeki topraktaki nemi Tarla Kapasitesine getirinceye kadar (213.43 mm) sulama suyu verilmiştir. Bu tarihte uygulanan sulama suyu miktarının çiçeklenme ve bakla bağlama dönemlerine göre daha fazla olmasının nedeni, yukarıda belirttiğimiz nedenlerle örtüşmektedir.
E(çiçeklenme+bakla bağlama döneminde verilen birer su) konusuna % 50 çiçeklenme ve % 50 bakla bağlama dönemlerinde sulama yapılmıştır. İlk su 22.06.2007 tarihinde, ikinci su 28.06.2007 tarihinde sırasıyla 128.00 mm, 114.17 mm olmak üzere toplam 242.17 mm sulama suyu verilmiştir.
F(çiçeklenme+tane doldurma döneminde verilen birer su) konusuna % 50 çiçeklenme ve % 50 tane doldurma dönemlerinde sulama yapılmıştır. % 50 çiçeklenme ve
% 50 tane doldurma dönemlerinde yapılan sulamalar, sulama öncesi alınan toprak örneklerinin nem içerikleri gravimetrik yöntemle hesaplanarak topraktaki nemi Tarla Kapasitesine getirinceye kadar sulama yapılmıştır. F(çiçeklenme+tane doldurma döneminde verilen birer su) konusuna 22.06.2007 tarihinde 128.00 mm , 04.07.2007 tarihinde 154.81 mm olmak üzere toplam 282.81 mm sulama suyu verilmiştir.
4. ARAŞTIRMA BULGULARI VE TARTIŞMA Ramazan YOLCU
F(çiçeklenme+tane doldurma döneminde verilen birer su) konusuna verilen sulama suyu miktarının yüksek olmasının nedeni sulama öncesi toprakta bulunan nem SN’nın altına düşmesinden kaynaklanmıştır.
G (bakla bağlama+tane doldurma döneminde verilen birer su) konusuna bakla bağlama ve tane doldurma dönemlerinde sulama yapılmıştır. Yukarıdaki uygulama konularında olduğu gibi G(bakla bağlama+tane doldurma döneminde verilen birer su) konusunda da topraktaki bulunan nemi Tarla Kapasitesine getirinceye kadar sulama yapılmıştır. G (bakla bağlama+tane doldurma döneminde verilen birer su) konusuna 28.06.2007, 04.07.2007 tarihlerinde sırasıyla 166.93 mm, 113.68 mm olmak üzere toplam 280.61 mm su verilmiştir.
H(çiçeklenme+bakla bağlama+tane doldurma döneminde verilen birer su) konusuna % 50 çiçeklenme , % 50 bakla bağlama ve % 50 tane doldurma dönemlerinde sulama yapılmıştır. % 50 çiçeklenme , % 50 bakla bağlama ve % 50 tane doldurma dönemlerinde yapılan sulamalar, diğer konularda olduğu gibi sulama öncesi alınan toprak örneklerinin nem içerikleri gravimetrik yöntemle hesaplanarak topraktaki nemi Tarla Kapasitesine getirinceye kadar sulama yapılmıştır. H (çiçeklenme+bakla bağlama+tane doldurma döneminde verilen birer su) konusuna su vermek için 22.06.2007, 28.06.2007 ve 04.07.2007 tarihlerinde sırasıyla 128 mm, 116.70 mm ve 116.46 mm olmak üzere toplam 361.16 mm su verilmiştir. Criddle (1966), baklagillerin sulama suyu ihtiyacının ise Çumra ovası için 373 mm Beyşehir için 356 mm olduğunu bildiren bulgular araştırma bulgularımız ile paralel çıkmıştır.
H (çiçeklenme+bakla bağlama+tane doldurma döneminde verilen birer su) konusunun % 50 bakla bağlama döneminde verilen su miktarının, bu dönemde C(bakla bağlama döneminde verilen bir su) ile G(bakla bağlama+tane doldurma döneminde verilen birer su) konularına verilen su miktarından daha düşük olmasının nedeni C(bakla bağlama döneminde verilen bir su) ile G(bakla bağlama+tane doldurma döneminde verilen birer su) konularına ilk suyun bakla bağlama dönemlerinde verilmesinden kaynaklanmıştır.
H (çiçeklenme+bakla bağlama+tane doldurma döneminde verilen birer su) konusunun % 50 tane doldurma döneminde verilen su miktarının bu dönemde D(tane doldurma döneminde verilen bir su) ile F(çiçeklenme+tane doldurma döneminde verilen
H (çiçeklenme+bakla bağlama+tane doldurma döneminde verilen birer su) konusunun % 50 tane doldurma döneminde verilen su miktarının bu dönemde D(tane doldurma döneminde verilen bir su) ile F(çiçeklenme+tane doldurma döneminde verilen