51
52
olduğunca yazılı olması, her çalıĢan ile kurum kurallarının açık olarak paylaĢılması ve bu bakıĢ açısına sahip olarak yetiĢtirilmiĢ olması gerekir.
Ekonomide önemli fonksiyona sahip aile Ģirketlerinin devamlılığını sağlayabilmeleri için kurumsallaĢmalarına ihtiyaç vardır. KurumsallaĢma sürecini tamamlayan ve etkili bir insan kaynakları yönetimine sahip olan iĢletmelerde firma performansının da arttığı söylenebilir (Yenigün, 2008).
Bu tezde iĢletmelerin kurumsallaĢma stratejilerinin uygulanması ile performansları üzerinde ne gibi etkileri olduğunu incelemektir. AraĢtırmada planlanmıĢ olan örneklemin yöntemi; basit tesadüfi örneklemedir. Formların bir kısmı tekstil sektöründeki firmalar ile görüĢülerek toplanmıĢtır. Bir kısım form ise internet ortamı aracılığı ile elde edilmiĢtir. Eksiksiz olarak 200 soru formu toplanmıĢtır. Analizler 200 form üzerinden gerçekleĢtirilmiĢtir. AraĢtırmada ilk olarak kiĢiler ve firmalara iliĢkin bilgilerin dağılımını gösteren frekans tablosuna yer verilmiĢtir. Ankette yer alan ölçeklere iliĢkin tanımlayıcı istatistik tabloları oluĢturulmuĢtur. Ölçeklerin ve boyutlarının güvenilirlik değerlerine bakılmıĢtır. Ölçeklere faktör analizi uygulanarak araĢtırma verilerine göre oluĢacak olan boyutlar belirlenmiĢtir. Elde edilen boyutlar ölçeklerin orijinal olan boyutlarına uygun bulunmuĢtur. Son olarak hipotezleri test etmek amacı ile regresyon analizlerine geçilmiĢtir.
ĠĢletmelerin kurumsallaĢması ile iĢ performanslarının (iĢlevsel performans, çıktı performansı ve yenilik ve uyum sağlama performansı) ne yönde değiĢeceği tekstil sektörü üzerinde araĢtırılmıĢtır. KurumsallaĢma ve performans ölçekleri kullanılarak, kurumsallaĢmanın performansa olan etkisi hipotezler ile açıklanmıĢtır.
Ölçeklere faktör analizi uygulanarak belirlenen boyutların her biri yeni değiĢken olarak alınmıĢtır. Analizlere bu yeni değiĢkenler ile devam edilmiĢtir. Çoklu regresyon analizlerinde kurumsallaĢma ölçeğinin alt değiĢkenlerinin performans ölçeğinin alt değiĢkenlerine olan etkileri hipotezler yardımı ile incelenerek yorumlanmıĢtır.
Regresyon denklemleri sonucunda kurumsallaĢmanın alt boyutları olan formalleĢme, profesyonelleĢme, tutarlılık ve kültürel güç değiĢkenleri, performans ölçeğinin alt boyutları olan iĢlevsel performans, çıktı performansı ve yenilik ve uyum performansını pozitif olarak etkilediği görülmüĢtür. H1, H2 hipotezleri kabul edilmiĢ ve H3 hipotezi kısmen kabul edilmiĢtir. Bu durumda ana hipotez olan „H: KurumsallaĢmanın
53
performans üzerinde etkisi vardır.‟ Hipotezi kabul edilmektedir. KurumsallaĢma boyutları performansı olumlu yönde etkilemektedir.
KurumsallaĢma ve performans ölçeklerinin alt boyutları arasında anlamlı ve pozitif iliĢkiler olduğu sonucu elde edilmiĢtir. Bu katsayılar istatistiksel olarak 0,01 önem düzeyinde anlamlıdır. AraĢtırma analizlerinin sonucunda, kurumsallaĢma yöntem ve stratejilerinin iĢletmeler üzerinde gerçekleĢtirilmesi iĢletmelerin performanslarını arttıracağı anlaĢılmıĢtır.
AraĢtırmamız ve benzer alandaki çalıĢmaların araĢtırma kısımlarına göre benzerlik ve farklılıkları tartıĢılmıĢtır. Apaydın (2008) „ın çalıĢmasına bakıldığında, görülmemektedir. Regresyon analizlerinde de yine kültürel gücün iĢletme performansını olumlu etkilemesi beklenirken, bu da anlamlı bulunamamıĢtır. Bunun sebebinde aileden gelen duygusal etkilerin çalıĢanlar üzerinde hükmü olmasından kaynaklanabilmektedir.
Bu çalıĢmada ise korelasyonlar anlamlı bulunmuĢtur. Regresyon analizinde ise kültürel gücün iĢletme performansı üzerindeki etkisi anlamlıdır.
Pınar Öztürk (2014) tezinde, literatür ile tutarlı bir sonuca ulaĢılmıĢ, kurumsallaĢma ve performans arasında anlamlı bir iliĢkili bulunmuĢtur. Tezin regresyon analizi sonuçlarına bakıldığında formalleĢme, profesyonelleĢme ve kültürel güç değiĢkenlerinin iĢletme performasına olan etkisi istatistiksel olarak anlamlı bulunmuĢtur.
Bu çalıĢmada da aynı etkiler istatistiksel olarak anlamlıdır. KurumsallaĢmaya verilen önemin iĢletme performansını olumlu yönde etkileyeceği sonucu bu tezler ile örtüĢmektedir.
KarabaĢ, Uysal ve Karkacier (2017) kaynak planlama uygulamaları ile kurumsallaĢma sağlanan iĢletmelerde, verimlilik, karlılık, esneklik ve rekabet düzeylerinin arasında istatistiksel açıdan anlamlı bir iliĢki olduğu bulunmuĢtur. Özellikle kurumsallaĢma sisteminin, incelenen iĢletmelerde verimlilik düzeyi üzerinde önemli katkı sağladığı tespit edilmiĢtir. Birçok iĢletme için önemli bir sorun olan düĢük verimliliğin, kurumsallaĢma sistemi ile giderilebileceği araĢtırma ile tespit edilmiĢtir. Sonuç olarak; kurumsallaĢma yazılımının iĢletme performans değerleri üzerinde olumlu yönde katkı sağladığı belirlenmiĢtir. KurumsallaĢma sisteminin sağladığı faydalar bunlarla sınırlı olmamakla beraber; bahsedilen pozitif katkıların, çarpan etkisi yaratacağı söylenebilir. Bu süreç doğrultusunda; pazar payını artırma, büyüme, tedarikçi iliĢkileri yönetiminde etkinlik ve müĢteri memnuniyeti sağlama gibi dolaylı etkilerinin olduğu da belirtilebilir.
54
Bir baĢka araĢtırmada Cevher (2014), küçük iĢletmelerin mevcut durumu kurumsallaĢma bağlamında değerlendirilmiĢtir. Küçük iĢletmelerin dönüĢümünün olumsuz ve olumlu yanlarını analiz etmektir. KurumsallaĢma küçük iĢletmeler için farklı avantajlar sağladığı incelenmiĢtir. ÇalıĢmada kurumsallaĢmanın katkısını ve olumsuz etkilerini belirlemek, küçük iĢletmelere uygulanabilir öneriler geliĢtirmek ve bu önerileri yöneticilerle paylaĢmak amaçlanmıĢtır. Cevher (2014) araĢtırmasının sonuçlarına göre kurumsallaĢma çabaları küçük iĢletmelerin rekabet gücünü arttırmaktadır. Yönetim birimleri arasında bazı kurallar oluĢturularak organizasyon ağının belli bir strateji ile yürütülmesini sağlamaktadır.
KurumsallaĢma çabaları bu tezde olduğu gibi Ģirket yapı ve yönetimini olumlu etkileyen bir oluĢumdur. Kurumsallık yönünde ilerlemenin performansı olumlu yönde etkileyeceği sonuçları bu tez sonuçları ile de örtüĢmektedir.
Özer (2012) tezinde, kurumsal giriĢimcilik eğiliminin küresel rekabet ortamında iĢletmelere sağlayacağı fayda üzerinde çalıĢmıĢ ve bu sektörde var olan rekabetin büyüklüğüne göre giriĢimci davranıĢlar ile kurumsal giriĢimcilik kavramları arasındaki bağ ve iliĢkiler incelemeye çalıĢmıĢtır. Bu tezde iĢletmelerin performansı finansal ve finansal olmayan performans olmak üzere iki boyutta ele alınmıĢtır. AraĢtırma hipotezlerini test edebilmek için çoklu regresyon analizi yapılmıĢtır. Regresyon çözümlemelerine göre, kurumsal giriĢimcilik boyutlarından; proaktiflik, yenilikçilik ve rekabetçi agresiflik boyutlarının konaklama iĢletmelerinin finansal ve finansal olmayan performansları üzerinde anlamlı ve pozitif yönlü bir etkisi olduğu belirlenmiĢtir. Kurumsal giriĢimciliğin alt boyutları olan; örgütsel yenilenme ve risk alma boyutunun, firmaların finansal performans ve finansal olmayan performans üzerindeki etkisinin istatistiksel olarak anlamlı olmadığı sonucuna ulaĢmıĢtır. Tezde kurumsallaĢmayı ölçmek adına alınan proaktiflik, yenilikçilik ve rekabetçi agresiflik boyutlarının konaklama iĢletmelerinin finansal performans ve finansal olmayan performanslarını olumlu yönde etkilediği sonucuna ulaĢılmıĢtır. Diğer yandan örgütsel yenilenme ve risk alma boyutunun, konaklama iĢletmelerinin finansal performans ve finansal olmayan performans üzerinde anlamlı bir etkiye sahip olmadığı belirlenmiĢtir. Bu araĢtırmada ise tutarlılık boyutunun iĢletme performansı alt boyutlarından olan yenilikçilik ve uyum sağlama üzerindeki etkisi anlamsız bulunmuĢtur. Diğer alt boyutların ise performansı arttırdığı sonucuna ulaĢılmıĢtır. KurumsallaĢma adına atılan adımların hepsi olmasa da iĢletme performansını olumlu etkilediğini görmekteyiz.
Yıldız (2010) tezinde hızla değiĢen çevre Ģartlarına uyum sağlayabilmek adına, geliĢmelerin hareketli yaĢandığı ve devamlı surette dinamik bir yapıya sahip olması gerekli
55
olan perakende sektöründe, kurumsallaĢma süreci ve kurumsallaĢma adına yapılan çalıĢmaların örgütlerin performansında yapmıĢ olduğu etkiyi ortaya koymaya, kurumsallaĢma ve performans arasında nasıl bir iliĢki olduğunu belirlemeye çalıĢmıĢtır. Bu çalıĢmanın analizleri incelendiğinde, korelasyon analizi sonucunda; kurumsallaĢmanın alt boyutu olan nesnellik ile iĢlevsel performans, çıktı performansı ve yenilik ve uyum performansı arasında pozitif yönlü ve anlamlı bir iliĢki olduğu tespit edilmiĢtir. Benzer Ģekilde kurumsallaĢmanın Ģeffaflık boyutu ile iĢlevsel performans, çıktı performansı ve yenilik ve uyum performansı arasında pozitif yönlü ve anlamlı bir iliĢki olduğu ortaya konmuĢtur. KurumsallaĢmanın diğer bir boyutu olan profesyonellik ile de iĢlevsel performans, çıktı performansı ve yenilik ve uyum performansı arasında pozitif yönlü ve anlamlı bir iliĢki olduğu sonucuna ulaĢılmıĢtır. Ayrıca regresyon analizi sonucuna göre, kurumsallaĢmanın firma performansı üzerinde pozitif bir etkiye sahip olduğu görülmüĢtür.
Bu çalıĢma sonuçlarına ait korelasyon ve regresyon sonuçları yapılan bu çalıĢmadaki ile benzemektedir. Bu tezin korelasyon analizi sonuçlarında da iliĢkiler pozitif ve anlamlıdır.
Ayrıca regresyon analizi sonucumuza göre kurumsallaĢmanın iĢletme performansını olumlu yönde etkilediği sonucuna ulaĢılmıĢtır.
BaĢar (2017) makalesinde kurumsallaĢmanın kurum performansına olan etkilerini incelemiĢtir. KurumsallaĢma ile firma performansı arasındaki iliĢki çeĢitli araĢtırmalara konu olmakla birlikte akademik yazından farklı bulgular elde edilmiĢtir. ÇalıĢma evrenini Ġstanbul „da ikinci ve üçüncü basamak sağlık hizmetleri veren hastanelerde çalıĢan doktorlar oluĢturmaktadır. ÇalıĢmanın sonuçlarına göre, sağlık kurumlarında kurumsallaĢma ile kurum performansı arasında anlamlı bir iliĢki bulunmuĢtur. Bu çalıĢma araĢtırmamızda olduğu gibi literatür kaynaklarının büyük kısmını desteklemektedir. Kurumlardaki kurumsallaĢmanın iĢletme performansı ile olan iliĢkisi pozitif ve anlamlı bulunmuĢtur.
Benzer çalıĢma gerçekleĢtirecek olan adaylar daha büyük örneklem ile araĢtırmayı geniĢletebilir, farklı Ģehirler veya Türkiye genelinde aynı çalıĢmayı yapabilir ve bu sayede literatüre zenginlik ve çeĢitlilik katılabilir.
Kurum olma ve performans ölçümü yolunda sadece tekstil sektöründeki firmalar değil farklı sektörlerde olan firmaların da araĢtırmaya dâhil edilmesi ile bir diğer araĢtırma için önerilebilir.
56