AraĢtırmada uygulanan belgesel tarama ve anket yoluyla elde edilen bilgilere göre, müzik dersi, Anadolu Ġmam Hatip Liselerinde de diğer Anadolu Liselerinde olduğu gibi, resim ve beden eğitimi dersleri arasından birinin seçildiği bir ders niteliğindedir. Eğer öğretmen varsa veya okul yönetimi bu derslerden birini öncelikli olarak tercih ediyorsa verilebilen, tercih edilmiyorsa seçilmeyen bir derstir ve içeriğinde dini müziğe ait bilgiler verilmektedir.
Bu durum, mesleği din adamlığı olacak Anadolu Ġmam Hatip Lisesi öğrencilerinin, mesleki açıdan gerekli olması muhtemel müzik eğitimlerine engel teĢkil etmektedir. Özellikle erken yaĢlarda baĢlaması gereken müzik eğitimi, bu yaĢlara gelinceye kadar ihmal edildiği gibi, okulda verilmekte olan eğitimde de ihmal edilmektedir. Burada üzerinde önemle durulması gereken konu, verilen müzik eğitiminin bir sanat eğitimi olarak görülmesinin ötesinde mesleki önem taĢımasıdır. Yani müzik dersi meslek dersleri arasında yer alması gereken bir ders iken seçmeli bir ders konumunda ele alınmaktadır.
Anadolu Ġmam Hatip Liselerinde, alanın gereğini bilen, dini müziği iyi tanıyan ve dini müzik yoluyla müzik eğitimi verebilme yeterliliğine sahip müzik eğitimcilerinin yetiĢtirilmesi ve görevlendirilmesi gerekmektedir. Bu konuda, devlet konservatuvarlarının sanat müziği bölümlerinden yetiĢmiĢ formasyonu olan müzik öğretmenlerini görevlendirmeleri söz konusu olabilir. Konservatuvarlarda formasyon verilmemekle birlikte, Türk müziğinin bir alanı olduğu için, dini müziği tanıyan ve yapılacak sınavlarda baĢarılı olan adayların formasyon almalarının sağlanabileceği düĢünülmektedir. Burada konservatuvarların sanat müziği bölümlerinden mezunlar bir hedef olmamakla birlikte, eğitim fakültelerinde dini müzik eğitiminin özellikle Anadolu Ġmam Hatip Liselerinin ihtiyacını karĢılayamayacağı/ karĢılamadığı gerçeğinden yola çıkılmıĢtır.
Ġkinci alt problemin bulgularından, öğrencilerin müzik ders saatlerini yeterli bulmadıkları sonucuna ulaĢılmıĢtır. Bu durum müzik dersinin yalnızca bir sanat eğitimi dersi gibi görülmesinden kaynaklanmakta, din adamlığının bir gereği olarak müzik eğitimi almalarının öneminin anlaĢılmadığı kanaati uyanmaktadır.
Oysa, üçüncü alt problemde öğrencilerin ortaya koydukları gibi, büyük bir çoğunluğu Anadolu Ġmam Hatip Liselerinde müzik eğitimi verilmesini gerekli
55
bulmaktadır ve öğrencilerin büyük çoğunluğu müzik derslerinin zorunlu dersler arasında olması gerektiğini düĢünmektedir. Buradan da öğrencilerin mesleki eğitimlerinin gerekleri konusunda yeterli bilgiye sahip oldukları anlaĢılmaktadır.
Öğrencilerin, oldukça büyük bir oranda, müzikle ilgili baĢka konularda eğitim alma, çalgı çalma ihtiyacı veya isteği duydukları sonucuna ulaĢılmıĢtır. Bu okullara, çeĢitli çalgı ve müzikle ilgili diğer konularda ders dıĢı etkinlik vb. çalıĢmaların konularak istekli öğrencilerin yetiĢtirilmesi ve yönlendirilmesi sağlanabilir.
Öğrencilerin, müzik derslerinde genel olarak eğitimi verilmeye çalıĢılan Türk müziği makamlarını tanımalarının mesleki yaĢantılarına etkileri konusunda dağınık bir görüĢ sergiledikleri görülmekle birlikte, azımsanmayacak bir bölümünün de etkili olacağını düĢündükleri söylenebilir.
Öğrencilerin en çok tanıdığı makamlar UĢĢak, Hicaz, Rast, Sabâ ve Segâh makamlarıdır.
Öğrencilerin büyük bir çoğunluğunun, Türk musikisi formlarını tanımalarının gelecekteki meslek yaĢantılarına etkisi olacağını düĢündükleri sonucuna ulaĢılmıĢtır.
Öğrencilerin tamamı ezan, tekbir, ilahi formlarını tanımaktadır. Mevlit, kamet, kaside formları da çok büyük bir çoğunlukça bilinmektedir. Miraciye, münacat ve durak ise en az tanınan formlar olarak bildirilmiĢtir. Bununla birlikte, bu formları uygulama durumları bilinmemektedir.
Öğrencilerin çoğunluğu müzik eğitiminin ezan okumaya etkisinin olduğu görüĢündedir. Günde beĢ vakit, ibadete çağrıyı bir müzik formuyla gerçekleĢtiren bir dinin mesleki görevlerini üstlenen din adamlarının, müzik eğitimi yoluyla bu görevi daha sağlıklı yerine getirebileceklerini bilmeleri oldukça önemli bir bulgudur.
Öğrencilerin, müziğin dini açıdan önemli olduğunu düĢündükleri sonucuna ulaĢılmıĢ olması, din eğitimi verilen kurumlarda özellikle müzik eğitiminin ihmal edilmemesi gerektiği düĢüncesine yol açmıĢtır.
AraĢtırmaya katılan öğrencilerin büyük bir çoğunluğu genellikle, günlük yaĢamlarında, mutsuz olduklarında ve sıkıldıkları zamanlarda müziğe ihtiyaç duymaktadırlar.
AraĢtırmada, öğrencilerle yapılan çalıĢmalarda vurguladıkları bir baĢka konu ise, din adamlarının müzikle ilgilenmelerini gerekli bulduklarını belirtmeleri, müzikle ilgilenmelerinin mesleki yaĢantılarına olumlu etkilerinin olduğu görüĢünde
56
oldukları ve din adamlarının müzikle ilgilenmelerinin toplumla olan iletiĢimlerini olumlu yönde etkilediği düĢüncesinde olduklarıdır. Nitekim, din adamlarıyla yapılan görüĢmelerden (Kapan,Türkmen,2010) de müziğin toplumsal iliĢkilerini olumlu yönde etkilediği bilgisine ulaĢılmıĢ, mesleğe atıldıktan sonra müziğin önemini anladıkları, girdikleri sınavlarda daha önce verilmeyen müzik eğitiminin karĢılarına çıkmasının kendilerini zor durumda bıraktığı kendilerince belirtilmiĢtir. Verilen eğitim süresince sınav ve yarıĢmalardan örnekler gösterilerek müzik eğitiminin ve çalgı çalmanın önemi daha da pekiĢtirilmeli, çalgı eğitimine yönelik çalıĢmalar da okulda yapılarak maddi yetersizliklerin önüne geçilmelidir.
Yapılan araĢtırmanın ıĢığında Ģu düĢünceler paylaĢılabilir:
Anadolu Ġmam Hatip Liselerinde müzik dersleri mesleki dersler kapsamında ele alınarak, önemi arttırılmalı,
Bu okullarda görev yapacak müzik öğretmenleri, dini müziği bilen ve bu yolla müzik eğitimi verebilen öğretmenlerden seçilmeli, (konservatuvarların sanat müziği bölümlerinden mezun olanlara bu okullarda öncelik tanınabilir)
Din adamı yetiĢtiren bu okullardan yetiĢen öğrencilerin, seslerini Kur‟an ve ezan gibi dini formları okurken en güzel Ģekilde kullanabilen, makamları ve dini müzik formlarını tanıyan, müziğin dini açıdan önemine vakıf bireyler yetiĢtirilmelidir.
57 KAYNAKÇA
Ak, Ahmet.Türk Musikîsi Tarihi.Ankara:Akçağ Yay. Ak, Ahmet.(2009), Türk Din Mûsîkisi.Ankara:Akçağ Yay
Afyon Kocatepe Üniversitesi Devlet Konservatuvarı, Ders Notları (2008).Afyon Akdoğu, O.(1996). Türk Müziği’nde Türler ve Biçimler, Ġzmir:Ege Üniversitesi Basımevi.
Anadol, C. ve Gürcanlı, ġ.(1984). Türk Din ve Tasavvuf Musikîsi, Ġstanbul
Arel, S.(1993).Türk Musikisi Nazariyatı Dersleri,Haz.Onur Akdoğu, Ankara:Kültür Bak. Yay.
Arseven, A. (1993), Alan Araştırma Yöntemi, , Ankara :Gül Yayınevi
Arslantürk, Z.(2001), Araştırma Metot ve Teknikleri, (BeĢinci Basım), Ġstanbul: Çamlıca Yayınları.
Ayhan,H.(2000) İmam Hatip Lisesi, Ġstanbul:T.D.V.,Ġslam Ansiklopedisi,C,22, Behar, C.(1998) “Aşk Olmayınca Meşk Olmaz”, Ġstanbul
Behar,C.(2010).Şeyhülislamın Müziği.Ġstanbul:Yapı Kredi Yay.
Bilgin, B. (1995)“Zorunlu Temel Eğitim Ve İmam Hatip Liseleri” , “Kuruluşunun 43.
Yılında İmam Hatip Liseleri” Ensar NeĢriyat, Ġstanbul,,S.93
Budak, A.(2000), Türk Müziğinin Kökeni-Gelisimi, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara
Cebeci, Suat.(2010), Bilimsel Araştırma Ve Yazma Teknikleri.Ġstanbul:Alfa Yay. Demirel,Ö.(2004) Öğretimde Planlama ve Değerlendirme. Öğretme Sanatı. Ankara: PegemA Yay.
Ergin,O. (1977).Türk Maarif Tarihi,C.1,Ġstanbul, ,S.140,162
Erkan, Prof.Dr.Hüsnü,Yrd.Doç.Dr.Canan Erkan,(1998)Kültür Politikamızda Yeni
Boyut
Fıchter, Joseph, (2002) Çev:Prof.Dr.Nilgün Çelebi.Sosyoloji Nedir.Anı Yay.Ankara. Güzel,S.(2000).DönüĢüm(Belgesel).Trt.
Kaptan,S.(1998).Bilimsel Araştırma ve İstatistik Teknikleri.Ankara: Tek IĢık Web Ofset Tesisleri.
Kapan,Türkmen(2010).Din Adamlarının Aldıkları Müzik Eğitiminin Mesleki
Yaşamlarına Olan Etkileri Açısından Değerlendirilmesi,IX.Müzik Eğitimi
58
Kara, M.(1990) .Tasavvuf ve Tarikatlar Tarihi, Ġstanbul
Karadeniz,E.(1965).Türk Mûsikîsinin Nazariye ve Esasları, Ankara :Türkiye ĠĢ Bankası Yayınları.
Karasar, N. (1986), Bilimsel AraĢtırma Yöntemi, Ankara :Üçüncü Baskı, Bilim Yayınları.
Kongar,E.(1981)Toplumsal Değişme Kuramları Ve Türkiye Gerçeği, Ġstanbul: Remzi Kitabevi.
Kongar, E. (1986), Kültür ve İletisim, Say Yayınları, Ġstanbul
Krech,David-Crutchfıld,Richard S.,Çev:Erol Güngör,(1980).Sosyal Psikoloji.Ötüken Yay.Ġstanbul
Oransay, G.(1976). Türk Din Mûsikîsi’ne Giriş Ders Notları, Ankara: Ankara Üniversitesi Ġlahiyat Fakültesi.
Ögel,B.(1987) Türk Kültür Tarihine GiriĢ.9.Cilt.Ankara:BaĢbakanlık Basımevi. Ömürlü, Y.(1995).Dinî Müzik, Ġstanbul: Kubbealtı Akademi Mecmuası, Sayı: 4 Özalp, N.(2000) .Türk Mûsikîsi Tarihi, c. I-II,Ġstanbul:Milli Eğitim Bakanlığı Yay. Özgül,Ġ.(2002).Müzik Eğitimi ve Öğretimi,Ankara:Gazi Kitabevi
Özkan, Ġ.H.(1990)Türk Musikîsi Nazariyatı ve Usûlleri, Ġstanbul Öztuna, Y.(1987).Türk Musikîsi Teknik ve Tarih. Ġstanbul
Öztuna, Y.(1990)Büyük Türk Mûsikîsi Ansiklopedisi, Ankara :Kültür Bakanlığı Yay., c. I-II,
Özüdoğru, ġ.(2003). Kuruluşundan Bugüne Türkiye’de İmam Hatip Liseleri Ve
Konya İmam Hatip Lisesi. Konya.
Pekolcay, N.(1997).Mevlid (Vesîletü’n-Necât),Ankara Say,A.(1995)Müzik Tarihi.Müzik Ansiklopedisi Yay.Ankara.
Sayan,E.(2003).Müziğimize Dair.Ankara:Odtü GeliĢtirme Vakfı Yay. Senemoğlu,N.(2004).GeliĢim Öğrenme Ve Öğretim.Ankara:Gazi Kitabevi
59
Tanrıkorur,C (1998), Müzik Kimliğimiz Üzerine Düsünceler,Ġstanbul: Ötüken Yayınları.
Turabi, Ahmet Hakkı(2005) Gevrekzade Hafız Hasan Efendi Ve Musiki Risalesi.Rağbet Yayınları.Ġstanbul
Uludağ,S.(2005)İslam Açısından Musiki Ve Sema. Ġstanbul:Kabalcı Yayınevi. Uçan,.A.(1997).Müzik Eğitimi.Temel Kavramlar-Ġlkeler-YaklaĢımlar.Ankara:Müzik Ans.Yay.
Yekta, R.(1985), Türk Musikisi, Ankara: Pan Yayıncılık YiğitbaĢ,S.,(1968)Dil Din Ve Musiki. Ġstanbul:Set Kitabevi. www.vikipedi.org
www.dogm@meb.gov.tr www.sınavonline.net www.turkmusikisi.com www.osmanlicaturkce.com
60
EKLER