Siyasal İletişimde Sosyal Medya Kullanımı

Sosyal medya alanında çalışmalar yapan Manuel Castells, iletişim teknolojilerinde yaşanan ilerlemenin siyasal, ekonomik ve kültürel alanlarda çeşitli değişimlere sebep olduğunu ifade etmiştir (Couldry, 2014: 611-612).

Gelişen teknoloji ile hayatımıza giren sosyal medyanın, paylaşılan içerikleri çok kısa sürelerde kalabalık kitlelere sunabilmesi ve kitleler tarafından tekrar paylaşımına imkân vermesi, siyasi aktörlerin bu Web 2.0 uygulamalarını kullanmaya başlamasını sağlamıştır. Politikacılar, sosyal medyanın bu özellikleri sayesinde seçmenlerine daha hızlı ve kolay şekilde ulaşabilmekte, seçim kampanyalarını interaktif bir şekilde hem daha ucuza mal etmekte hem de daha hızlı bir şekilde gerçekleştirebilmektedir. Sosyal medyanın çok yönlü iletişimi mümkün kılması sayesinde de seçmenler ve siyasi aktörler arasında geri bildirime dayalı bir bilgi akışı, toplumsal bir katılım sağlanmaktadır (Güler, 2016: 62).

Siyasal iletişimde sosyal medyanın kullanılmaya başlaması, yalnızca siyasilerin kampanyalarını ve hizmetlerini geliştirmekle kalmamakta aynı zamanda seçmenlere de bu platformlar aracılığıyla siyasi aktörlere ulaşabilme imkânı vermektedir. Bu sayede yalnızca seçimlerde etkin bir role sahip olan seçmenler, görüşlerini ve düşüncelerini eş zamansız bir şekilde siyasi aktörlere iletebilmektedir. Sosyal medya sayesinde seçmenler, katılımcı demokrasinin aktif üyeleri olabilmektedir (Köseoğlu ve Al, 2013: 116). Bu bağlamda yeni medya, geleneksel medyanın önüne geçerek siyasal iletişimin sınırlarını genişletmiştir (Genel, 2012: 24).

2008 yılında ABD başkan adaylarından Barack Obama’nın sosyal medya merkezli seçim kampanyaları, seçim süreci boyunca interneti ve sosyal medyayı arkasına alarak yapmış olduğu paylaşımlar, Obama’nın kararsız kesimin oylarını kazanmasında etkili olmuştur. Bu durum, kendisine sanal ortam aracılığı ile seçimleri kazanan ilk ABD başkanı sıfatını kazandırmıştır (Akıncı Vural ve Bat, 2009: 2758). Siyasal iletişim alanında sosyal medya kullanımı, sıklıkla başkanlık seçimleri, genel seçimler ve referandumlar gibi siyasal seçim süreçlerinde kullanılmaktadır (Toprak vd., 2009: 14).

26

Sosyal medya, özellikle de güçlü bir sosyal medya aracı olarak kabul edilen sosyal medya kullanımı, yalnızca siyasal seçim süreçlerinde değil, seçmenlerin fikirlerini iletebilmesi ve örgütlenmeleri amacıyla da kullanılmaktadır. Örneğin, etkili bir sosyal medya aracı olan Twitter, Arap Baharı’nda önemli bir rol üstlenmiştir. Tunus’ta, Aralık 2010’da yaşanan Arap Baharı olayında Twitter’in etkili bir şekilde kullanılması, protestoların Mısır, Libya, Fas, gibi pek çok Arap ülkesine hızlıca yayılmasını sağlamıştır (Bostancı, 2015: 89). Bu olay, Ortadoğu’da gerçekleşmiş olmasına rağmen, sosyal medyanın sınırları hızlıca aşabilmesi özelliği ile tüm dünyada kendisine yer bulmuş ve hem siyasi hem de sosyal alanda önemli sonuçlar doğurmuştur. Arap Baharı sonrasında darbeler yaşanmış hatta yönetimler değişmiştir (Şen, 2014: 454).

Sosyal medyanın siyasal iletişimde kullanılmasına bir başka örnek ise ülkemizde yaşanan Taksim Gezi Parkı Olayları’ndaki Twitter kullanımıdır. Özellikle genç kesimin, boş zaman aktivitesi olarak kullandığı sosyal medya, Gezi Parkı olayları sırasında protestocu grupların iletişim ve örgütlenme aracı olarak kullanılmıştır ve o dönem siyasetin temel gündemi olmayı başarmıştır (Bostancı, 2015: 89-90).

İstanbul Büyükşehir Belediyesinin Taksim’de bir alışveriş merkezi kurmak istediği Gezi Parkı projesi, sosyal medyada yoğun bir tepkiyle karşılaşmış, sonrasında bu tepkiler sosyal medyada bir anda toplumsal bir harekete dönüşmüştür. Bu olay yalnızca İstanbul’da değil, ülkenin pek çok şehrinde protestolara sebep olmuştur. Protestolar sırasında, başta Twitter olmak üzere pek çok sosyal medya sitesinde, yaşanan olaylara karşı olanlar, içerikler paylaşmış ve tepkilerini dile getirmişlerdir. Olaylar başlamadan önce Twitter hesabı olmayan pek çok kullanıcı yalnızca bu olay için hesap açmış ve tepkilerini sosyal medya aracılığı ile iletmeye çalışmıştır (Güler, 2016: 80).

Türkiye’de yaşanan bu olaylar, siyasal iletişimde sosyal medya kullanımına dair bilimsel araştırmaların da konusu olmuştur. New York Üniversitesi Sosyal Medya ve Siyasi Katılım Laboratuvarının 31 Mayıs 2013 tarihli araştırmasına göre, Gezi Parkı protestolarında 24 saat içinde toplamda 2 milyon tweet atıldığı görülmüştür. Protesto amacıyla atılan bu 2 milyon tweet ise üç hashtag altında toplanmıştır. Bu hashtaglardan #direngeziparkı için 950 bin tweet, #occupygezi için 170 bin tweet ve #geziparti için ise 50 bin tweet atıldığı tespit edilmiştir (Bozkurt, 2013: 66).

27

2008 ve 2012 yılındaki ABD Başkanlık seçimleri, Arap Baharı ve ülkemizdeki Gezi Parkı Olayları’ndaki kullanımı, kullanıcıları aktif duruma getirmesi ve kullanıcılara kendi görüşlerini belirtme imkânı sağlaması, sosyal medyanın siyasal iletişim alanında etkin bir güç olarak kullanılabileceği düşüncesini ortaya çıkarmıştır (Bostancı, 2015: 90-91).

Ülkemizde gerçekleştirilmiş olan 2017 Türkiye Anayasa Değişikliği Referandumu incelendiğinde sosyal medyanın, özellikle de Twitter’in, kullanıcılar tarafından oldukça aktif bir şekilde kullanıldığı görülmüştür. Süreç boyunca kullanıcılar, başkanlık sistemi üzerine pek çok konu başlığı açmış ve bu konu başlıkları altında hem süreci değerlendirmiş hem de başkanlık sistemiyle ilgili kişisel fikirlerini söyleme fırsatı yakalamışlardır (Demirhan, 2017: 271).

Tüm bu örnekler göz önüne alındığında, kullanıcıların sosyal medyada organize olabilmeleri, ortak ilgi alanları ve ortak siyasi meseleler hakkında düşüncelerini özgürce ifade edebilmeleri, sosyal medyayı kullanıcılar açısından demokratik süreçlerde kullanılan ve fikirlerin dile getirildiği önemli bir platform haline getirmiştir (Çöteli, 2015: 5). Sosyal medyanın bu şekilde kullanılması, beraberinde bir tür kamusal alan olarak kabul edilebileceği yönündeki fikirlerin ortaya çıkmasını sağlamıştır (Tilly, 2008: 13).