Prensip olarak su s›cakl›¤› 120°C’nin alt›ndad›r. An-cak uygulamada genellikle 90/70°C sistemler kulla-n›l›r.
90/70°C s›cak su kullan›ld›¤›nda sistemi tek devreli yapmak mümkündür. Bu durumda blok altlar›ndaki eflanjör ortadan kalkar. Ayr›ca bas›nç düflük oldu¤un-dan kullan›lan cihaz ve elemanlar daha ucuz, sistem daha basit ve güvenilirdir. Boru flebekesindeki ›s›
kayb› daha azd›r. Buna karfl›l›k düflük s›cakl›k ve dü-flük s›cakl›k fark› dolay›s› ile boru çaplar› büyük ve
›s›t›c› yüzey miktarlar› fazlad›r. Bir di¤er dezavantaj da sistemdeki su miktar›n›n fazlal›¤›d›r.
Kapal› genleflme kab› kullanarak s›cak su sistemle-rinde 110°C’ye kadar ç›kmak mümkündür. Bu du-rumda s›cakl›k farklar› da artt›r›labilir. Kazan su ç›-k›fl s›cakl›¤› 110°C oldu¤unda, 110/90°C veya 110/70°C gibi sistemler kullan›labilmektedir.
Yukar›daki avantajlar› nedeniyle bölge ›s›tmas› dü-flünüldü¤ünde öncelikle s›cak sulu ›s›tma alternatifi üzerinde durulmal›d›r. Bu çözümün ekonomikli¤ini önemli ölçüde kaybetti¤i büyüklük s›n›r›na kadar, s›-cak su sistemleri tercih edilmelidir. Sistemin ekono-mikli¤i pek çok faktöre ba¤l› olmakla birlikte, yar›-çap› 500 metre’den küçük olan bölgelerde s›cak su genellikle teknik ve ekonomik aç›dan avantajl›
ol-maktad›r. Bu sistem konut sitelerinde, ifl merkezle-rinde, hastanelerde, büyük otellerde, askeri tesisler-de, buhar üretimi olmayan endüstri tesislerinde bafla-r› ile kullan›labilir.
4.4.1. Is› Merkezi
Is› merkezinde afla¤›daki cihazlar ve amaçlar için yer ayr›lmal›d›r. Buradan gerekli kazan dairesi hacmi be-lirlenebilir.
- 2 veya daha fazla say›da s›cak su kazan›
- Dolafl›m pompalar› ve ana da¤›t›m kollektörleri - Elektrik ve kontrol panosu
- Güç kayna¤› (Jeneratör) - Personel için oda, wc, dufl - Yak›t depolama hacimleri - Kapal› genleflme depolar›
- Su deposu, hidrofor, boyler, yang›n hidrofu, bahçe sulama için depo,
- 3-5 MW güçlere kadar kazan dairesi bina bod-rumunda yap›labilir. Yine bu küçük güçlerde aç›k genleflme deposu kullan›labilir ve bu depo çat› aras›na yerlefltirilir.
Büyük tesislerde ise ›s› merkezi genellikle
ba-¤›ms›z ayr› bir yap›d›r. Kullanma s›cak suyu bu sistemlerde üç flekilde karfl›lanabilir:
a-Is› merkezinde bulunan merkezi boyler ile;
fiekil 4.21 / ÇEL‹K KORUYUCU BORULU KIZGIN SU BORUSU
AKIfiKAN TAfiIYICI BORU ISI ‹ZOLASYONU GALVAN‹ZL‹ SAC KORUYUCU ÇEL‹K KILIF KORZYON KORUMASI MERKEZLEME DESTEKLEMES‹
fiekil 4.23 / HAZIR PLAST‹K BORU
ÜST YÜZEY
DOLGU F‹LTRE KUMU P.E. KILIF
PÜ KÖPÜK HAVALANDIRMA HALKASI POL‹ESTER BORU
ÇEL‹K BORU DRENAJ BORUSU
DRENAJ BORUSU
fiekil 4.22 / PLAST‹K KORUMALI BORU BA⁄LANTI NOKTASI
BASKI MANfiET‹
KÖPÜK
‹ZOLASYON MALZEMES‹ ÇEL‹K BORU
MUF
PLAST‹K
Bu durumda kullanma s›cak suyu ayr› borular-la blokborular-lara da¤›t›l›r.
b- Üretilen s›cak su ile her blok alt›ndaki boy-lerlerde kullanma s›cak suyunun üretimi;
Bu k›smen merkezi bir sistemdir.
c- Kullanma s›cak suyu, merkezi olarak üretil-mez.
Her evde bulunan tekil s›cak su üreticilerinde ba¤›ms›z olarak üretilir. Bu amaçla en yayg›n kullan›lan, LPG flofbenleridir. 3 kattan daha yüksek yap›larda güvenlik nedeniyle kullan›l-mas› uygun de¤ildir.
Bu üç sistemden hangisinin ekonomik ve kolay iflle-tilebilir oldu¤u yap›lacak bir çal›flma ile belirlenme-lidir. Ancak çok özel durumlar d›fl›nda boyleri ›s›
merkezinde planlamak daha ekonomik ve pratiktir.
Sistemde çamafl›rhane ve mutfak varsa ve buralarda küçük ölçüde buhar ihtiyac› varsa, ayr› bir buhar je-neratörü kullan›lmal›d›r. Buhar jeje-neratörü bodrum-daki kazan dairelerine de yerlefltirilebilir.
Küçük ölçekli buhar ihtiyac› için hiçbir zaman siste-mi buharl› yapmak uygun de¤ildir.
Gerekli yükün karfl›lanmas›nda 2,3 veya daha çok say›da kazan kullan›lmal›d›r. 2 kazan halinde toplam fiekil 4.24 / TES‹SAT GALER‹S‹ BORU MONTAJI
Beton kapak (Üstten geçmeli)
Kapak aralar› düflük dozlu beton veya ziftle kapat›lacakt›r. (Galeriye su girmemesi için)
NOT: a)- ‹zolasyon ile döfleme ve duvar aras›nda 10 cm boflluk b›rak›lmal›d›r.
b)- Kanal›n bir taraf›na do¤ru %1 meyil verilmelidir.
c)- Kanal içerisinde en fazla 100 m ara ile süzgeç veya drenaj olana¤› sa¤lanmal›d›r.
d)- Platine (Profil ve ankraj elemanlar›) betonarme ile birlikte yap›lmal›d›r. Platine beton yüzeyi aflmazsa daha uygun olacakt›r.
kazan kapasitesinin 2/3’ü oran›nda 2 kazan seçilme-si pratiktir. 3 kazan kullan›ld›¤›nda kazan büyüklük-leri %40, %40 ve %40 olarak önerilir.
4.4.2. Baca
Kullan›lacak bacalar DIN 4705 ve Türk Standartlar›-na uygun olmal›d›r. Her kazan için ba¤›ms›z bir ba-ca kullan›lmal›d›r. Ayr›ba-ca kazan dairesinin havalan-d›r›lmas› da gerekir.
Baca ve kazan dairesi havaland›rmas› konular› için, ilgili bölüme bak›n›z.
Bacalar›n uygun boyutland›r›lmas›, iyi izole edilme-si, düzgün iç yüzeylere sahip olmas›, 300°C s›cakl›k-ta kullan›labilir olmas› ve do¤al gaz kullan›lacak ise su geçirmeyecek malzemeden yap›lmas› gerekir. Tek cidarl› paslanmaz veya alüminyumdan yap›lan baca-lar brülörün oluflturdu¤u yanma sesini yukar›baca-lara fazla iletirler. ‹deal bacalar çift cidarl› paslanmaz çe-lik baca borusu etraf›na deçe-likli tu¤la örülerek olufltu-rulabilir.
4.4.3. Boru Tesisat›
fiekil 4.5’de tek devreli 90/70°C s›cak su sistemi gö-rülmektedir. (Kapal› genleflme depolu). Kazan daire-si en yüksek blokun alt›nda yap›l›rsa (Bu blokun üst kodu, di¤er bloklardan, arazideki e¤im de dikkate al›narak, daha yukar›da olmas› kayd›yla) aç›k gen-leflme kab› bütün sistemin en üst noktas›na monte edilebilir. Her kazan için ba¤›ms›z bir genleflme de-posu yap›lmal›d›r. Bu durumda her bir genleflme ka-b› (sistem + 1 adet kazandaki) suyun genleflmesini alacak büyüklükte olmal›d›r.
Bu sistemde membranl› kapal› genleflme kaplar› kul-lan›lmas› daha uygundur. fiekil 4.5’ de genleflme ka-b›n› en üst noktaya yerlefltirme gere¤i yoktur. Her kazana birer tane ve sisteme bir veya daha çok say›-da genleflme kab› ba¤lanarak optimum boyutlar› elde etmek mümkündür.
Kazanlar›n genleflme depolar›, kazanlardaki suyun genleflmesini alacak küçük depolard›r. (Özellikle dö-küm kazanlar›n su hacmi çok azd›r.) Sistemdeki su-yun genleflmesini karfl›layacak büyük depo ise siste-me ba¤l›d›r. Sistemin kapal› genleflsiste-me deposunu bir adet yerine, yar› kapasitede iki adet seçmek daha ekonomik ve pratik olabilir.
Tek devreli tesisatta her zon için ayr› bir dolafl›m pompas› kullanmak reglaj ve sistemin dengeli çal›fl-mas› aç›s›ndan faydal›d›r. Ana dolafl›m pompas› su-yu kollektörlerle ve kazanlar aras›nda dolaflt›r›r. ‹ki kollektör birbirine bir boru ile ba¤l›d›r. Zon pompa-lar› ise her zon için gerekli suyu kollektörlerle
kul-lanma yerleri aras›nda dolaflt›r›r.
fiekildeki sistemde s›cak su, ›s› merkezindeki boyler-de üretilmektedir. Burada üretilen kullanma s›cak su-yu bloklara da¤›t›l›r. Kullanma susu-yu sirkülasyon pompas› da kazan dairesindedir.
Zon pompalar›na gereksinim duyulursa, bu pompalar da ›s› merkezine monte edilebilir. Bu flekilde her zo-na ayr› bir hat gidecektir. Kazan dairesinden tek hat-la ç›k›l›p, blokhat-lara da¤›t›m yap›l›rsa, zon pompahat-lar›- pompalar›-n› blok alt›ndaki kollektörlere ba¤lamak gerekir. Bu alternatif sadece bloklarda farkl› s›cakl›klara gerek-sinim duyulmas›nda veya sistemin bas›nç kay›plar›-n›n eflitlenememesi durumunda uygulan›r. Pahal› çö-zümdür. Zonlar›n s›cakl›k kontrolü genelde pompa emiflindeki 3 yollu vanalar ile sa¤lan›r.
‹ki veya daha çok kalorifer kazan› kullan›lan sistem-lerde çal›flmayan kazandan s›cak su sirkülasyonunu önlemek için her zon girifline 2 veya 3 yollu motorlu vana monte edilmelidir.
Motorlu vanalar Ecomatic panelden kumanda ala-cakt›r. ‹ki veya daha çok kazanl› büyük sistemlerde kullan›lan çözümlerden biri de, denge kab› kullan-makt›r. Örnek sistem semas› 4.25’de verilmifltir.
Denge kab› boyutlar› tasar›m› ise fiekil 4.26’da gö-rülmektedir.
Bölge ›s›tmas› sistemlerinde plakal› eflanjör kullan›l-mas› pek çok aç›dan avantaj sa¤lamaktad›r. Bu sis-temlerde su uzun mesafelere tafl›nd›¤›ndan sistemde-ki su hacmi çok fazlad›r. Bu büyük sistemdesistemde-ki suyun kazanlardan dolaflt›r›lmas› sak›ncal›d›r.
Kazanlar›n korunmas› için kazan devresinin bir eflanjör yard›m›yla sistemden ayr›lmas› gereklidir.
Böylece kazan devresi ayr› bir kapal› devre olufltura-cak ve sistem taraf›ndan etkilenmeyecektir. Genifl da¤›t›m sistemindeki borular ister kanal içinde, ister galerilerde bulunsun zamanla çürümekte ve su kaç›r-maya bafllamaktad›r. Kontrol edilemeyen kaçaklar sonucunda sisteme sürekli taze su bas›lmak zorunda kal›nmakta ve eflanjörle ayr›lmam›flsa, kazanlarda korozyona ve kireç tafl› oluflumuna neden olmakta-d›r. Kireç tafl› oluflumu kazanlar›n verimini düflür-mekte, yak›t sarfiyat›n› art›rmakta, kazan ömrünü düflürmektedir. Çelik veya döküm kazanlarda tahri-bata yol açmaktad›r.
Yüksek yap›larda ise kazana gelen statik bas›nc›n 50 mss de¤erini aflmas› istenmemektedir.
Statik bas›nc›n artmas› bir yandan kazan› pahal› hale getirirken di¤er yandan patlama riskini de art›rmakta-d›r. Geçerli Türk Standartlar›na göre 50 m statik yük-sekli¤in üzerinde, bodrum kattaki kazan dairelerine
özel önlemler al›nmas› halinde izin verilmektedir. Bu durumda da en iyi çözüm bir plakal› eflanjör kullanarak sistem ile kazan›n do¤rudan iliflkisini kesmektir. Eflan-jör kullan›lmas› halinde kazana statik bas›nç etkileme-yecektir.
Plakal› eflanjör kullanan iki alternatif sistem çözümü fiekil 4.27 ve 4.28’de görülmektedir. Her iki projede de
›s›tma zonu bir plakal› eflanjör ile ayr›lm›flt›r. ‹ki alter-natif aras›ndaki fark üç yollu kontrol vanas›n›n yeri ile ilgilidir. Alternatif 1’de üç yollu vana kazan devresi üzerinde bas›nçs›z bölgededir. Alternatif 2’de ise kont-rol vanas› ›s›tma zonu devresinde yani bas›nçl› k›s›m-dad›r. Alternatif 1’deki çözümde kontrol vanas› daha rahat çal›flmakta ve salmastra grubunda su kaç›rma so-runlar› ile karfl›lafl›lmamaktad›r. Özel bir neden yoksa bu çözüm iflletme rahatl›¤› bak›m›ndan tavsiye edilir.
4.4.4. Tek Kollektörlü Sistem (Seri Da¤›t›m) S›cak sulu bölge ›s›tmas› sistemlerinde debinin daha fazla azalt›lmas› için bir yöntem veya yeni bir yaklafl›m ise, sekonder devrede ayn› kolektörden farkl› zonlar›
seri olarak beslemektedir. Bunun gerçekleflmesi için farkl› s›cakl›klarda su isteyen birden fazla zon bulun-mas› gereklidir. Gidifl ve dönüfller ayn› kollektöre ba¤-l›d›r. Bu durumda önce en yüksek s›cakl›kta su gerek-sinen devre beslenir. Bunun dönüflü, daha düflük s›cak-l›ktaki devrenin beslenmesine verilir. Böylece kazana su en düflük s›cakl›kta döner. Gidifl ve dönüfl suyu s›-cakl›klar› aras›ndaki fark çok fazla oldu¤undan, primer devrede dolaflan su debisi klasik sistemlere göre çok azd›r.
fiekil 4.29’da önerilen sistemlerden ilki sistem 1 olarak gösterilmifltir. Bu flekilde bölge ›s›tmas›na ait bina alt›
tesisat görülmektedir. Binada 90/70°C s›cak su ile bes-lenen bir boyler devresi ve 75/55°C s›cak su ile besle-nen iki düflük s›cakl›kl› ›s›tma devresi bulunmaktad›r.
Primer devreden gelen su bir tek kollektöre ba¤l›d›r.
Bu kollektöre 90 °C s›cakl›kta soldan giren su, kollek-törün sonunda 55°C’de al›narak kazana döndürülmek-tedir. Bu durumda kazan 90/55°C çal›flmaktad›r. Bu düflük dönüfl suyu s›cakl›¤›ndan etkilenmemesi için kazan›n özel tip düflük s›cakl›k kazan› olmas› gerekli-dir.
Bina içi da¤›t›m devreleri gidifl ve dönüfl olarak ayn›
kollektöre ba¤l›d›r. Önce boyler pompalar› vas›tas›yla 90°C’deki su boylere beslenir. Boyler dönüflündeki 70°C su tekrar ayn› kollektöre, gidiflin hemen sa¤›na ba¤lan›r. Bundan sonra kollektöre bina ›s›tmas› zonla-r›na su gönderen pompalar ba¤l›d›r. Bu pompalar›n emiflindeki 3 yollu motorlu vanalar zonlara bas›lan su s›cakl›¤›n› kontrol eder ve ayarlar. Kollektöre en son
›s›tma zonlar›n›n dönüflü ba¤l›d›r. Dolay›s›yla kollek-tör ç›k›fl›nda su s›cakl›¤› bu zonlar›n dönüfl s›cakl›¤›
olan 55°C’ye düfler.
Klasik sistemde gidifl ve dönüfl kollektörleri ayr› ola-cak ve s›ola-cak sulu primer devrede 90/70°C su kullan›la-cakt› (Bu tür klasik sistemlerin do¤ru çal›flabilmesi için gidifl ve dönüfl kolektörleri mutlaka bir by-pass borusu ile birbirine ba¤lanmal›d›r. Böylece primer ve sekon-der devreler birbirine etkilemeksizin ba¤›ms›z olarak çal›flabilirler). Önerilen sistemde, sekonder devrelerin her birinde dolaflmas› gerekli su miktar› ayn› ise, pri-mer devrede 90/55°C su kullan›larak, bu devredeki do-laflan s›cak su debisi (90-70) / (90-55) = 0,57 kesrine düflürülür.
Yani pompa debisinde %43 indirim sa¤lan›r. Bu, Debide = %43
Boru çap›nda = %25 Pompa gücünde = %43
Oran›nda azalma demektir. E¤er sekonder devrede farkl› s›cakl›k zonlar›nda farkl› debiler söz konusu ise, bu durumda primer devre, en büyük su dolafl›m debisi-ne sahip sekonder devre ile ayn› çapta seçilir. Ördebisi-ne¤in fiekil 4.29’da boyler devresi için gerekli debi 15 t/h,
›s›tma devresi için 25 t/h ise; primer devre klasik çö-zümdeki 40 t/h yerine, bu çözümde 25 t/h debiye göre dizayn edilir.
Bölge ›s›tmas› sistemlerinde bu uygulama çok büyük karl›l›klara neden olmaktad›r. Da¤›t›m hatlar›nda daha düflük çapl› boru kullan›m› boru maliyetleri, izolasyon, fittings ve armatür maliyetlerinde azalma meydana ge-tirmekte; galeri maliyetleri düflmekte ve boru geçiflle-rinde s›k›nt›lar azalmaktad›r. Ayn› zamanda primer pompalama enerjisi giderleri azalmaktad›r.
fiekil 4.30’da daha büyük bir yap› söz konusudur. Bu flekilde biri alt katlara, di¤eri üst katlara hizmet veren iki boyler vard›r. Bu durumda kollektöre ba¤lant› s›-rayla s›caktan so¤u¤a do¤ru afla¤›daki gibidir:
1. Üst kat boyleri besi, 2. Alt kat boyleri besi, 3. Üst kat boyleri dönüfl, 4. Alt kat boyleri dönüfl, 5. Bina ›s›tma-s› Zon 1 besi, 6. Bina ››s›tma-s›tma›s›tma-s› Zon 2 besi, 7. Bina ››s›tma-s›t- ›s›t-mas› Zon 1 dönüfl, 8. Bina ›s›t›s›t-mas› Zon 2 dönüfl fiekil 4.31’deki uygulama ise, çok daha fazla tasarruf imkan› yaratmaktad›r. Bu binada ›s›tma zonlar›ndan biri döflemeden ›s›tma olup, 55/45°C’dir. Böylece ayn›
mant›k içerisinde, en sona yerlefltirilen bu zona, 70/55
°C ›s›tma devresinden gelen su beslenmektedir.
Bu durumda dönüfl suyu s›cakl›¤› 45 °C kadar düflürüle-bilir. Böyle bir uygulamada zonlarda ihtiyaç duyulan ›s›
yükleri eflitse, 90/45°C çal›flan sistem sayesinde, klasik
fiekil 4.25/ ECOMAT‹K 4000 PANELL‹, BUDERUS ECOSTREAM TEK KAZANLI TES‹SATAÇINIM fiEMASI
sisteme göre primer devrede debide ve pompalama gü-cünde %56, boru çap›nda ise %34 oran›nda bir azalma elde edilir. E¤er zon debileri farkl› ise, primer devre yine en büyük sekonder zon debisine göre dizayn edilir. Ör-ne¤in boyler, ›s›tma 1 ve ›s›tma 2 için gerekli debiler s›-ra ile 10, 25 ve 15 t/h ise, primer devre 25 t/h debiye gö-re hesaplan›r.
Bu uygulama örneklerini ço¤altmak mümkündür. Dü-flük s›cakl›kta dönüfl suyu oluflturan havuz ›s›tma devre-leri, taze hava santral› ›s›t›c› devredevre-leri, çeflitli eflanjör devreleri bu çerçevede say›labilir.
Bu sistemlerin kullan›labilmesi yukar›da ifade edildi¤i gibi düflük s›cakl›k kazanlar›n›n kullan›lmas› ile
müm-kündür. Klasik tip kazanlarda dönüfl suyu s›cakl›¤› belir-li de¤erlerin alt›na inemeyece¤inden, ancak flönt pompa kullan›m› gibi ilave önlemlerle bu sisteme geçilebilir.
Yukar›da anlat›lan seri ba¤l› kullanma devreleri çözü-mü, yo¤uflmal› kazanlar kullan›ld›¤›nda zorunlu hale gelir. Yo¤uflmal› kazan mant›¤›nda dönüfl suyunun s›-cakl›¤› mümkün oldu¤u kadar düflük olmal›d›r. Bu du-rumda en yüksek verim de¤erlerine ulafl›l›r. Bunu sa¤la-mak içinse, hiçbir kar›flt›rma yapmadan, en düflük s›cak-l›ktaki dönüfl suyu yo¤uflmal› kazana beslenmelidir.
fiekil 4.26 / DENGE KABI fiEMASI 1/2˝ MANfiON (HAVALIK ‹Ç‹N) DEL‹KL‹ BÖLME
SACI D
KV HV 1/2xD 3 - 4 x DD
HRKR
1/2˝ MANfiON (DUYAR ELEMANI ‹Ç‹N)
KÖR FLANfi
BOfiALTMA VENT‹L‹
DENGE KABININ BOYUTLANDIRILMASI:
Denge kab›n›n sa¤l›ml› çal›flmas› için do¤ru boyutland›rma yapmak gerekir.
Tesisat iletimi, gidifl ve dönüfl aras›nda pratik olarak bas›nç düflümü olmayacak flekilde yap›lmal›d›r.
Bunun anlam› anma su miktar› için 0.1 - 0.2 m/s su h›z› ile hesap yap›lmal›d›r. Bunun için yukar›daki tablodan yararlanabilirsiniz.
Kazan ç›k›fl suyu s›cakl›¤›, denge kab›n›n üst k›sm›nda ölçülmelidir. Bunun için kab›n üstüne 1/2˝ manflon kaynat›lmal›d›r.
Ayr›ca buraya haval›k konulmal›d›r.
AVANTAJLAR
- Kazan devresi ile ›s›tma devresi aras›nda hidrolik etkilenme olmaz.
- Kazanlar ve ›s›tma zonlar› uygun su debisi alt›nda çal›fl›r.
- Is›tma devresi kontrol sistemlerinden ba¤›ms›z olarak tek veya çok kazanl› sistemlerde kullan›labilir.
- Denge kab›n›n iki taraf›ndaki ayar elemanlar› (Üç yollu vana v.s.) optimal çal›fl›r.
- Kazan devresi ve ayar elemanlar› daha problemsiz boyutland›r›l›r.
fiekil 4.27 / EfiANJÖRLÜ ISITMAS‹STEMLER‹NDE, ÜÇYOLLU VANABA⁄LANTI ÖRNE⁄‹ - 1
fiEK‹L4.28/ EfiANJÖRLÜ ISITMAS‹STEMLER‹NDE, ÜÇYOLLU VANABA⁄LANTI ÖRNE⁄‹ - 2
fiekil 4.29 / S‹STEM - 1
fiekil 4.30/ S‹STEM - 2
fiekil 4.31 / S‹STEM - 3
55 / 45 °C YERDEN ISITMA
4.4.5. Ana Da¤›t›m Borular›nda Is› Kayb›
S›cak sulu ›s›tma sistemlerinde prensip olarak ›s›t›l-mayan hacimlerden geçen borular izole edilir. Boru-lardaki ›s› yal›t›m kal›nl›klar› ilgili bölümde veril-mifltir. Burada iki önemli soru gündeme gelmektedir.
Birincisi yüksek bloklarda izole edilmeyen kolonlar nedeniyle üst katlara ulaflan su s›cakl›¤›nda önemli bir düflme var m›d›r? Bu nedenle ›s›t›c› seçiminde bir art›r›m gerekir mi? ‹kinci soru ise çok uzun ana
da-¤›t›m hatlar›nda suyun s›cakl›k kayb› önemli merte-bede midir?
Bu sorular›n cevab› uygulamadan uygulamaya de¤iflir. 90/70°C s›cak su sisteminde izole edilmeyen bina içi kolonlardaki ›s› kayb› sonucu ortaya ç›kan s›cakl›k düflümü bir örnek üzerinde hesaplanm›flt›r.
Her katta 2.000 kcal/h gücündeki grubu besleyen 10 katl› bir yap›daki kolonda meydana gelen s›cakl›k düflmesi 4°C mertebesindedir. Kat say›s›n›n artmas›
bu s›cakl›k düflümünü fazla art›rmaz. Kolonun besle-di¤i radyatör gruplar›n›n gücünün azalmas› s›cakl›k düflümünü daha fazla etkiler ve art›r›r. Ancak bu s›-cakl›k düflümü normal hallerde, radyatör seçimini et-kileyecek kadar önemli de¤ildir.
Di¤er taraftan uzun ana da¤›t›m hatlar›nda yeterli izolasyon yap›ld›¤›nda s›cakl›k düflümünün çok önemli olmad›¤› ve özel bir önleme gereksinim ol-mad›¤› afla¤›daki örnekten anlafl›labilir.
Boru çap›: 200/216 mm Boru uzunlu¤u: 500 m
Yal›t›m Kal›nl›¤›: 50 mm (Yönetmeli¤e göre) Su s›cakl›¤›: 90°C
Su debisi: 18.000 kg/h Malzeme: Cam yünü Kanal s›cakl›¤›: 10°C m bafl›na boruda ›s› kayb›,
q= 0,77 (90-10) =61,6 W/m = 53 kcal/hm 500 m boruda meydana gelen s›cakl›k düflümü,
Görüldü¤ü gibi kazandan 500 m uzakl›ktaki blo¤a ulaflan suda sadece 1,5°C s›cakl›k düflümü meydana gelmektedir.
4.4.6. Blok Is› Merkezi (Eflanjör Dairesi)
Blok alt›ndaki ›s› merkezlerinde su s›cakl›¤›na, ba-s›nca, kontrol flekline, iflletme biçimine ve pay ölç-meye ba¤l› olarak çok çeflitli çözümler sözkonusu-dur. Ancak daha önce de sözü edildi¤i gibi,
do¤ru-dan ve dolayl› ba¤lant› olarak iki ana çözüm geçerli-dir.
Do¤rudan ba¤lant› halinde sistem daha basittir ve ›s›
kayb› daha azd›r. Bu halde de bloktaki dolafl›m› sa¤-lamak üzere bir dolafl›m pompas› ve 3 yollu vana kullan›labilir. fiekil 4.32a’da ana merkezde da¤›t›m kollektörü ve örnek bir blok alt›ndaki merkezdeki da¤›t›m görülmektedir. Blok alt›nda boyler ve 75/60
°C ›s›tma devresi için besleme yap›lmaktad›r. Tek kollektör kullan›lm›flt›r. fiekil 4.32b’de ise blokta ay-n› zamanda döflemeden ›s›tma olarak ikinci bir ›s›tma devresi mevcuttur.
Dolayl› ba¤lant›da ise blok ›s› merkezinde ana da¤›-t›m flebekesi (primer devre) ile blok tesisat› (sekon-der devre) aras›ndaki bir ›s› eflanjörü bulunur. Bu ne-denle blok ›s› merkezine eflanjör dairesi de denilir.
Bu çözümde primer devrede daha yüksek su s›cak-l›klar› ve daha yüksek bas›nçlar kullanmak mümkün-dür. K›zg›n su sistemlerinde ev ba¤lant›lar› bu flekil-dedir. Ayr›ca eflanjör dairesinde paralel ba¤l› bir boy-ler de bulunabilir. S›cakl›k kontrolu ana ›s› merke-zinden ve ayr›ca her blok alt›nda, blok baz›nda yap›-labilir. Primer devrede k›zg›n su yerine 90°C su kul-lan›lan sistemlerde (yüksek blok zonlar›nda oldu¤u gibi), sekonder devredeki s›cakl›k düflmesini azalt-mak için borulu tip eflanjörler kullan›lmal›d›r.