100°C üzerindeki s›cakl›ktaki suya kaynar su ad› ve-rilir. Ancak ›s›tma tesisat›nda 120°C ve üzerindeki s›cakl›ktaki suya kaynar su denilmektedir.
Kaynar su tesisat›nda sistem atmosfere kapal›d›r. Ba-s›nçland›rma pompal›, kompresörlü veya membranl›
tip bir kapal› genleflme deposuyla gerçeklefltirilir.
Klasik sistemlerde bas›nçland›rmada azot yast›kl›
bas›nçl› depolar kullan›l›r. Kaynar su sistemlerinin hesab› için Is›san Yay›nlar›ndan “Buhar ve Kaynar Su Tesisat›” isimli kitaba bak›lmal›d›r. fiekil 4.33’de kaynar sulu, klasik bir ›s›tma merkezi aç›n›m flemas›
verilmifltir.
Kaynar sulu sistemler esas olarak iki devrelidir. Bü-yük kapasiteli gerçek bölge ve flehir ›s›tmas› amac›
ile kullan›l›rlar. Su gidifl s›cakl›¤› 180°C’ye kadar ç›-kabilir. 180°C yaklafl›k 10 atmosfer bas›nçtaki suyun doyma s›cakl›¤›d›r. Arazideki kot fark› da dikkate al›nd›¤›nda vana, armatürler, boru k›saca tesisat mal-zemesi en az PN 25 kalitesinde olmal›d›r. 30-40 m kot fark› halinde 160°C s›cakl›¤a kadar kaynar su te-sislerinde PN 16 malzeme bas›nç s›n›f› içinde kal-mak mümkündür. Kaynar suda daha düflük kalite malzeme kullan›lamaz.
Daha yüksek s›cakl›k ve bas›nç halinde daha yüksek kalitede ve do¤al olarak çok daha pahal› boru, fit-tings ve armatür kullanmak gerekir. Bu nedenle kay-nar su sistemlerinde 180°C s›cakl›k de¤eri geçilmez.
Almanya’da 5 bardan fazla bas›nçl› buhar ve kaynar su tesislerinde PN 16 armatürler kullan›lmaz. PN 25 ve PN 40 serisi armatürler kullan›l›r.
Gidifl ve dönüfl suyu aras›ndaki fark ise 80°C’ye ka-dar büyütülebilir. Kullan›lan s›cakl›klar aras›nda 160/80°C, 150/90°C, 150/70°C gibi örnekler verile-bilir.
Primer k›zg›n su flebekesinin döflemesinde, hatt›n en üst noktalar›nda havaland›r›lma ve en alt noktalar›n-da noktalar›n-da boflaltma olana¤› bulunmal›d›r.
4.5.1. Kaynar Sulu Sistemlerde Kapal› Genleflme Depolar›n›n Kullan›m›
Kaynar sulu sistemlerde kapal› genleflme depo kulla-n›m›nda dikkat edilmesi gereken iki husus vard›r: ba-s›nç ve s›cakl›k
Kaynar yani 120°C’nin üzerindeki suyun buhar faz›-na geçmesi için ço¤u zaman az bir bas›nç düflümü yeterli olmaktad›r. Bunun anlam›, de¤iflken bas›nçl›
bir kapal› genleflme deposu kullan›m› halinde, sis-temde so¤umadan öte, su kayb› nedeniyle bir bas›nç düflümünün yaflanmas› halinde, kaynar su, sirkülas-yonunun en düflük seviyede oldu¤u bölümde buhar faz›na geçebilmektedir. Hidrolik olarak sisteme tek noktadan ba¤l› olan ve bu nedenle içerdi¤i suda önemli hareketlerin gerçekleflmedi¤i kapal› genlefl-me depolar›, sistemde buharlaflman›n en kolay ger-çekleflebildi¤i noktalardan biridir.
Bu özelliklerinden dolay› kaynar sulu sistemlerde, sistemde kullan›lacak genleflme depolar›n›n tespitin-de bas›nç tespitin-de¤iflimlerine dikkat etmek ve sistem ba-s›nc›n›n buharlaflma baba-s›nc›n›n alt›na düflmesini en-gelleyecek önlemleri almak gereklidir.
Sistemin statik bas›nc›n›n tesisattaki suyun buharlafl-ma bas›nc›n›n alt›na inmesine izin vermeyece¤i sis-temlerde de¤iflken bas›nçl› kapal› genleflme depolar›-n›n kullan›lmas› mümkündür.
Kaynar sulu sistemlerde, genleflen su miktar› ve ba-s›nca ba¤l› olarak kapal› genleflme deposu seçiminde, s›cak sulu sistemler ile herhangi bir fark bulunmaz-ken, sistemin emniyet hatt›nda ek olarak so¤utma tanklar› kullan›lmal›d›r.
Butil kauçuk membranl› kapal› genleflme depolar›, standart olarak max. 120°C s›cakl›ktaki su veya kat›-fl›kl› sulu sistemler için tasarlanmaktad›r. Membran malzemesi, sürekli kullan›m için 70°C ve k›sa süreli
kullan›mlarda da 120°C s›cakl›¤a dayanabilmektedir.
120°C’nin üzerindeki s›cakl›klarda, membran malze-mesi fiziksel ve kimyasal özelliklerini kaybetmeye bafllamaktad›r. Bu durumda gaz geçirgenli¤i artan membran›n bulundu¤u tankta, suya geçen azot gaz›
nedeniyle bir yandan bas›nç korunamamakta ve kapa-l› genleflme deposu görevini yerine getirememekte, öte yandan da korozyon oluflumu h›zlanmaktad›r.
Bu tehlikeleri gidermek amac›yla, kapal› genleflme depolar›n›n hidrolik olarak ba¤l› bulundu¤u emniyet hatt›nda ilk eleman› olarak so¤utma tanklar› kullan›l-maktad›r. (fiekil 4.34)
Is›san Reflex So¤utma Tanklar› (V Serisi)
Bir tesisat için gerekli so¤utma tank› hacmi, sistem s›-cakl›¤›na ve toplam genleflen su hacmine göre afla¤›-daki flekilde tespit edilir:
Uygun hacimde seçilen so¤utma tank›, sistemde gen-leflen suyun, kapal› genleflme depolar›na ulaflmadan önce yeterli sürede bekleyebilece¤i bir hacim görevi görür. Bu bekleme s›ras›nda, su s›cakl›¤› kapal› gen-leflme depolar› için uygun seviyeye, yani 100°C’nin alt›na düfler.
Bu noktadan sonra kapal› genleflme deposunun çal›fl-mas› aç›s›ndan, s›cak sulu sistemlerden herhangi bir fark› bulunmamaktad›r.
Kaynar sulu sistemlerde, statik bas›nc›n buharlaflma-n›n önüne geçmeye yeterli gelmedi¤i durumlarda, sistem bas›nc› dar bir aral›k içinde tarif edilmeli ve tesisatta önemli tehlikelere neden olabilecek bir bu-har oluflumunun önüne geçilmelidir. Bu noktada en etkili çözüm olarak sabit bas›nçl› sistemler, yani kompresörlü kapal› genleflme depolar› ve pompal›
kapal› genleflme depolar› öne ç›kmaktad›r.
Is›san Reflex Kompresörlü kapal› Genleflme De-polar› (Reflexomat ve Minimat)
Kompresörlü kapal› genleflme depolu kaynar su sis-temi tesisat flemas› fiekil 4.35’de verilmifltir.
A. Çal›flma Mant›¤›
Kompresörlü kapal› genleflme depolar›nda, deponun gaz hacminin suyun genleflmesine göre de¤iflimi, ga-z›n s›k›fl›p, genifllemesiyle de¤il bir kompresör ve bir manyetik ventil yard›m›yla gerçeklefltirilir.
fiekil 4.32.a / BUDERUS ECOSTREAM VEYA YO⁄UfiMALI KAZANLAR ‹LE BÖLGE ISITMA S‹STEMLER‹ (UZAKTAN ISITMA)
fiekil 4.32.b / BUDERUS ECOSTREAM VEYA YO⁄UfiMALI KAZANLAR ‹LE BÖLGE ISITMA S‹STEMLER‹ (UZAKTAN ISITMA)
fiekil 4.33.a /KIZGIN SU (160/120°C_ S‹STEM‹ FONKS‹YON fiEMASI (Örnek Proje)
fiekil 4.33.b / (fiekil 4.33.a’n›n devam›)
fiekil 4.33.c /(fiekil 4.33.a ve b’nin devam›)
B. Kompresör Kontrollü Gaz Hacmi
Suyun genleflmesiyle membranl› kapal› genleflme deposunda azalmas› gereken gaz hacmi, manyetik ventil arac›l›¤›yla gaz› d›flar› atarak bir bas›nç art›fl›
yaflanmadan sa¤lan›r. So¤uma s›ras›nda su hacminin azal›p, gaz hacminin art›fl› da, kapal› genleflme depo-sunun içine, bir kompresör ile kumanda paneli tara-f›ndan ayarlanan bas›nçta, gaz bas›lmas›yla gerçek-lefltirilir.
C. Sabit bas›nç
Bu flekilde bas›nc›n 0,2 bar’l›k bir aral›kta tutulmas›
ve buhar oluflumunun engellenmesi mümkündür.
D. %80 Faydal› Hacim
Kompresörlü kapal› genleflme depolar›nda, depodaki gaz hacmi kumanda paneli taraf›ndan de¤ifltirildi¤i için, iflletme bas›nc›n›n deponun faydal› hacmine et-kisi bulunmamaktad›r. Bu da her zaman kapal› gen-leflme deposunun nominal hacminin %80’inin fayda-l› hacim olarak kullan›labilmesine izin verir. Böylece büyük su hacimli sistemlerde bile küçük kapal› gen-leflme depolar›yla çal›flmak mümkün olmaktad›r.
E. ‹flletme Bas›nçlar›
Reflexomat sistemlerinde kullan›lan GG tanklar›, ana yap› olarak gaz taraf›ndan kompresör ve manye-tik ventil hatlar›na ba¤l›, butil kauçuk membranl› ka-pal› genleflme depolar›d›r. 6 ve 10 bar iflletme bas›nç-lar›na uygun versiyonlar› bulunmaktad›r.
Sistemin kompresör ve kumanda üniteleri sistem ›s›l kapasitesi ve sistem çal›flma bas›nc›na göre de¤iflen alt› ayr› tiptedir.
F. Küçük Kapasitelerde Sabit Bas›nçta Çal›flma Minimat kompresörlü kapal› genleflme depolar› ise, çal›flma bas›nc› 5 bar’› aflmayan sistemler için düflü-nülmüfl, daha kompakt ürünlerdir. Düflük bas›nçl›
ama su hacimleri büyük sistemlerde, depolar›n ha-cimlerinin %80’i faydal› hacim olarak
kullan›labildi-¤i için uygun çözüm olabilmektedir.
G. Avantajlar
Reflexomat sistemlerinde kullan›c› için di¤er avan-tajlar ise, sistemdeki anl›k bas›nç ve sistemin su se-viyesinin kumanda panelinin dijital ekran›nda her an okunabilmesi, istenildi¤inde kompresörlerin çal›flma sürelerinin görülebilmesi, Reflex Typ P ve RTA Su Takviye Otomatlar›’na su seviyesine ba¤l› olarak aç / kapa komutlar›n›n verilebilmesidir.
H. Bina Otomasyon Sistemlerine Uyum
Sistemde oluflabilecek hatalar, panel üzerinde bir ›fl›k veya bina otomasyon sistemlerine sinyal ile bildirile-bilmektedir.
Is›san Reflex Pompal› Kapal› Genleflme Depolar›
(DHA-Multimat)
Pompal› kapal› genleflme depolu kaynar su sistemi tesisat flemas› fiekil 4.36’de verilmifltir.
A.Çal›flma Mant›¤›
Di¤er bir sabit bas›nçl› sistem olan pompal› kapal›
genleflme depolar›nda ise, bas›nç de¤iflimi, suyun s›-cakl›kla hacmi de¤iflirken, kapal› genleflme deposu ile tesisat aras›nda su hareketini kontrollü bir flekilde ger-çeklefltiren pompa ve manyetik ventil ile engellenir.
B. Pompa Kontrollü Su Hacmi
Su genleflti¤inde manyetik ventil tesisattan suyun ka-pal› genleflme deposuna geçmesine izin vererek, tesi-satta bas›nç art›fl›n› önler. So¤umayla birlikte hacmi daralan suyun, tesisatta herhangi bir bas›nç düflümü-ne düflümü-neden olmamas› için de, kapal› genleflme depo-sundaki suyun bir k›sm› pompa ile tekrar tesisata, kumanda panelinde ayarlanan bas›nçta bas›l›r.
Pompa ard›nda kalan kapal› genleflme deposunda ba-s›nç, atmosfer bas›nc›na eflittir. Bu özelli¤inden dola-y› o noktada buharlaflman›n gerçekleflebilece¤i düflü-nülebilir. Ancak so¤utma tank› hacminin do¤ru seçil-mesi ile, su s›cakl›¤› kapal› genleflme deposundan önce 100°C’nin alt›na düflmekte ve buharlaflma böl-gesinin d›fl›na ç›kmaktad›r.
C. Sabit Bas›nç
Bu flekilde bas›nc›n 0,2 bar’l›k bir aral›kta tutulmas›
ve buhar oluflumunun engellenmesi mümkündür.
D. ‹flletme Bas›nçlar›
DHA-Multimat sistemlerinde kullan›lan GG tankla-r›, ana yap› olarak gaz taraf›ndan bir sifon ile atmos-fere aç›k, ancak butil kauçuk membranl› ile gaz geçi-flinin engellendi¤i kapal› genleflme depolar›d›r. 6 ve 10 bar iflletme bas›nçlar›na uygun versiyonlar› bu-lunmaktad›r.
Sistemin pompa ve kumanda üniteleri sistem ›s›l ka-pasitesi ve sistem çal›flma bas›nc›na göre de¤iflken tek veya çift pompal› dört ayr› tiptedir.
E. Avantajlar
DHA Multimat sistemlerinde kullan›c› için di¤er avantajlar ise, sistemdeki anl›k bas›nç ve sistemin su seviyesinin kumanda panelinin dijital ekran›nda her an okunabilmesi, istenildi¤inde kompresörlerin
çal›flma sürelerinin görülebilmesi, Reflex Typ P ve RTA Su Takviye Otomatlar›’na su seviyesine ba¤l›
olarak aç/kapa komutlar›n›n verilebilmesidir.
F. Bina Otomasyon Sistemlerine Uyum
Sistemde oluflabilecek hatalar, panel üzerinde bir ›fl›k veya bina otomasyon sistemlerine sinyal ile bildirile-bilmektedir.
4.5.2. Tesisat
Genellikle iki borulu sistem kullan›l›r. fiekil 4.37’de 130/110°C bir kaynar su sistemi flematik olarak göste-rilmifltir. Azot bas›nçland›rmal› sistemde iki kazan bu-lunmakta ve bunlar 130°C sabit s›cakl›kta su üretmek-tedir. Primer devrede dolaflan bu su ile merkezi olarak kullanma s›cak suyu üretilirken, her blo¤un alt›nda bulunan eflanjörlerde ›s›tma s›cak suyu üretilmektedir.
Is›tma s›cak suyu s›cakl›¤›, hem merkezi olarak, hem de bloklarda kontrol edilmektedir.
Eflanjörlerde 130/90°C su kullan›lmakta, kazan giri-flinde su s›cakl›¤›n› 110°C’ye yükseltmek için 130°C’deki ç›k›fl suyundan bir miktar kar›flt›r›lmakta-d›r.(Bu kar›fl›m ç›k›fl ve girifl s›cakl›k fark›n› düflürerek kazandaki gerilmeleri azalt›r.)
Sistemde kazan devresi, boyler devresi, ›s›tma devre-si, kullanma s›cak suyu sirkülasyon devresi olmak üzere 4 ana dolafl›m pompas› ve ayr›ca her blokta ›s›t-ma devresi dolafl›m pompas› bulun›s›t-maktad›r.
Kaynar su hatt›nda termometre montaj› için manflon kullanmak yerine, yüzey s›cakl›¤›n› ölçen madeni ter-mometre kullan›lmas›n› öneririz. Kaynar su hatt›nda çelik dikiflsiz boru ve çelik dikiflsiz borudan yap›lm›fl dirsekler (ND 40 kalitesinde) kullan›lmal›d›r. Kaynak-lar›n yap›lmas›na özen gösterilmeli ve kesinlikle kali-fiye eleman kullan›lmal›d›r. Eflanjör ayaklar› alt›na be-ton kaide yap›lmal›d›r. ‹ki yollu motorlu vana duyar eleman› için s›cak su ç›k›fl›na (Pompa emifl kollektörü ortas›na olabilir.) bir adet manflon kaynat›lmal›d›r.
(manflon çap› için duyar elemana bak›n›z) Manflonun yar›s› borunun içine girmelidir. Termometre manflon-lar› da ayn› flekilde kaynat›lmal›d›r.
Kaynar su sistemlerinde kullan›lan armatürler, terci-hen çelik veya döküm çelik gövdeli olmal›d›r. Ancak PN 16 bas›nç s›n›r› (164°C) için dökme demir veya sfero döküm olabilir.
Oturma yüzeyleri ve milli paslanmaz çelik olmal›d›r.
Çelikten baflka malzeme kullan›lmamal›d›r. Kesin ka-pama gereken yerlerde oturmal› vana tercih edilmeli-dir. Sürgülü vanada az da olsa s›z›nt› olabilir. DN 200 mm ve daha büyük çaplarda by-pass vanas› kullan›l-mal›d›r.
Flanfll› armatür kullan›lmal›d›r. Flanfl ba¤lant›lar›nda elastik ve kaliteli malzemeden yap›lm›fl somun-c›va-ta ve grafitli klingrit consomun-c›va-ta kullan›lmal›d›r.
Boru ba¤lant›lar›nda, büyük çapl› borularda elektrik ark, küçük çaplarda, et kal›nl›¤› 4 mm den ince olan-larda oksi-asetilen kayna¤› kullan›lmal›d›r.
Kaynar su borular›n›n mesnetlenmesi çok önemlidir.
Makara, k›lavuz, serbest k›lavuz ve ankrajlarda tafl›-y›c› çelik konstrüksiyon, boru çaplar›na göre gelecek gerilmelere dayanacak boyutlarda seçilmelidir.
Borular›n genleflmelerinin al›nmas› DN 250 mm ve daha küçük çaplar için (Z, L ve U) genleflmeleri kul-lan›labilir. Daha büyük çapl› borularda (U) boyutlar›
çok büyüyece¤i için çok katl›, paslanmaz çelik gen-leflme parçalar› tercih edilir. Ancak, gengen-leflme parça-lar›n›n eksenlenmesi ve do¤ru montaj› çok duyarl›
çal›flmay› gerektirir.
D›fl flebeke borular›n›n ›s› yal›t›m›nda tafl veya cam yünü kullan›l›r ve üzerine tercihen galvaniz saç veya alüminyum levha kaplan›r.
Galeri içine girme ve malzeme sokmak için yer yer adam delikleri ve galerinin havalanmas› için hava-land›rma baca ve manikalar› yap›lmal›d›r. Galeri ve-ya kanal›n içine girecek yer alt› ve zemin sular›n›n d›flar›ya at›lmas› için deflarjlar yap›lmal›d›r.
Kaynar su d›fl flebekesindeki, olanaklar elverdi¤i öl-çüde tepe noktalar›ndan kaç›n›lmal›, sistemde olufla-bilecek hava, boru e¤imleri ile tesisat merkezlerine tafl›nmal›d›r.
Zira iflletmede her zaman ulafl›lamayan noktalardan havan›n al›nmas› ihmal edilebilir ve boru sisteminde sirkülasyon bozuklu¤u ve su koçu olay› olabilir, dar-beler boru ve armatür patlamalar›na neden olabilir.
Galeri içinde ayd›nlatma ve yaklafl›k 30 m’de bir elektrikli cihazlar ve kaynak için monofaze ve trifa-ze priz bulunmal›, ayd›nlatma va-vien dütrifa-zende ol-mal›, ayr›ca galerinin bütününün veya bölüm bölüm elektri¤i ›s› santral›ndan kesilebilmelidir.
Da¤›t›m flebekesindeki ›s› kay›plar›, flebekenin ve ›s›
yal›t›m›n›n karakterine ba¤l› olmakla birlikte, genel-likle %5-8 s›n›rlar›ndad›r. Boru çap› hesab›nda flebe-ke ›s› kay›plar› yüklere eklenmelidir.
Galeriden branflman ayr›mlar›nda hem branflman bo-rular›na hem de branflman ayr›m›ndan sonras›na ana borulara vana konulmal›d›r. Bu suretle ar›zal› bölüm-den öncesi, ›s› santral› taraf›, vanalar kapat›l›p ona-r›m yap›l›rken çal›flmas›na devam edilebilir.
fiekil 4.34/ MEMBRANLI KAPALI GENLEfiME DEPOLU KAYNAR SU S‹TEM‹ TES‹SATfiEMASI
fiekil 4.35/KAYNAR SULU S‹STEMDE KOMPRESÖRLÜ KAPALI GENLEfiME DEPOSU (SAB‹TBASINÇ) UYGULAMASI (SO⁄UTMATANKLI S‹STEM)
fiekil 4.36 /KAYNAR SULU S‹STEMDE POMPALI KAPALI GENLEfiME DEPOSU UYGULAMASI
Tesisat Merkezleri
Tesisat merkezleri, kaynar su kullanan ›s› üretim araçlar›n›n bulundu¤u hacimlerdir. Eflanjörler, boy-lerler, buhar generatörleri, klima – ›s›tma – havalan-d›rma santrallar› veya üretim cihazlar› ›s› üretim araçlar›d›r.
Kaynar su kullanan ›s› üretim araçlar›n›n, kaynar su-yun içinden geçti¤i serpantin borusu çelik, özel hal-lerde paslanmaz çelik olmal›d›r.
Kaynar su kullanan ›s› üretim araçlar›nda kontrol va-nas› buharlaflmaya engel olaca¤›ndan dönüfle konul-mal› ve tek oturma yüzeyli olkonul-mal›d›r. Çift oturkonul-mal›
kontrol vanalar› kapal› konumlar›nda kaçak yaparlar.
Kaynar su kullanan ›s› üretim araçlar›n›n s›cakl›k kontrolunda daha önceki al›flkanl›klar›n tersine iki yollu kontrol vanalar› kullan›lmal›d›r. Bu suretle ›s›
ve elektrik enerjisi ekonomisi sa¤lan›r. Ancak bu hal-de flebeke uçlar›nda her kola sirkülasyon miktar›n›n yaklafl›k %10’u mertebesinde minimum sirkülasyon sa¤l›yacak by-pass vanalar› konulmal›d›r.
Tesisat merkezlerinde kullan›lan kontrol vanalar›
elektrikli veya elektronik tipte ise yay geri dönüfllü olmal›d›r.
Aksi taktirde kaynama ve patlamalar olur. Devaml›
sabit s›cakl›k sa¤lanmas› isteniyorsa, boyler, buhar jeneratörü, besi deposu, proses ile ilgili her türlü sa-bit s›cakl›kl› banyolar gibi, termostatik vana kullan›l-mas› yeterlidir.
Kaynar su teçhizat›n›n teknik nitelikleri
Kaynar su sistemlerinde kullan›lan bütün teçhizat›n standartlar› yüksek bas›nç buhar tesisat› malzemele-ri gibidir.
En az PN 16, s›cakl›k ve bas›nca ba¤l› olarak PN 25-40 malzeme kullan›lmal›d›r. Ancak buhar sistemle-rinden farkl› olarak kaynar sulu sistemlerde kullan›-lacak teçhizatta bak›r ve alafl›mlar› bulunmamal›d›r.
PN 16 malzeme dökme demir veya sfero döküm ola-bilir. Daha yukar› bas›nç s›n›rlar› için çelik armatür kullan›lmas› zorunludur.
Kaynar su pompalar›n›n salmastralar› su so¤utmal›
tipte olmal› ve so¤utma suyu akmazken pompa çal›fl-mayacak flekilde seri kilitleme düzeni bulunmal›d›r.
Kaynar sulu sistemlerde ›s› santrallar›nda problemle-re engel olmak için elektrik kesilmelerine karfl› flebe-ke sirkülasyon pompalar› ile en az bir kazan›n ve ta-mamlay›c› teçhizat›n›n devrede kalmas›n› sa¤laya-cak güçte yedek jeneratör bulunmal›d›r.
4.5.3. Pompalar
Kaynar su sisteminde kullan›lan pompalar özeldir.
Hiçbir zaman bronz malzeme kullan›lmaz, sfero dö-küm gövdeli ve paslanmaz çelik rotorlu olmal›d›r.
Mekanik salmastra tercih edilir. Bu pompalar›n su ile so¤utma düzenleri vard›r. Buraya yumuflak so¤uk su ba¤lant›s› yap›l›r. Is›nan su sürekli d›flar› at›l›r.
Pompalar gidifle konuldu¤undan sistemdeki bas›nç de¤erleri kontrol edilmeli ve s›n›r de¤erleri aflmamas›
sa¤lanmal›d›r. Pompalar dönüfle monte edilmemelidir.
Tesisatta hiçbir noktada buharlaflma olmamas›na dik-kat edilmelidir.
Çok büyük tesislerde ise gidifl ve dönüflte birer dola-fl›m pompas› bulunur. Özel nedenler yoksa sirkülas-yon pompas› mutlaka gidifle monte edilmelidir. Sis-tem yükü tek pompa yerine iki veya daha fazla say›da paralel pompa ile sa¤lanmal›, ayr›ca bir yedek pompa devrede olmal›d›r. Kaynar su sistemlerinde de¤iflken devirli pompalar pahal› oldu¤u için tercih edilmez.
4.5.4. Blok Is› Merkezleri (Eflanjör Daireleri) Kaynar su ile bölge ›s›tmas›nda (uzaktan ›s›tmada), ›s›
merkezinde üretilen kaynar su, galeri veya kanallar-daki borular ile blok ›s› merkezine (Eflanjör dairesine) ulafl›r ve eflanjöre ba¤lan›r. Kaynar su bölge ›s›tmas›-n›n d›fl›nda proses (F›r›n, sanayi banyolar›) ›s›tmas›n-da ›s›tmas›n-da kullan›l›r. Do¤ru›s›tmas›n-dan ba¤lant›n›n yap›labilmesi için herfleyden önce bloktaki ›s›t›c›lar›n sistem bas›n-c›na dayan›kl› olmas› flartt›r. Bu nedenle bu tip ba¤-lant› ancak endüstriyel tesislerde olas›d›r. Kaynar su-lu sistemlerde su s›cakl›klar› ve bas›nç yüksek
oldu-¤undan; konut ›s›tmas›nda genellikle dolayl› ba¤lant›
tercih edilir. Dolayl› ba¤lant›da bir eflanjör bulunmak-tad›r. Bu eflanjörde ›s›tma için gerekli s›cak su üretilir.
fiekil 4.38 ve 4.39’de dolayl› ba¤lant› örne¤i olarak bir eflanjör dairesi prensip flemas› verilmifltir.
Bu flekilde kaynar su devresi giriflinde bir kapama va-nas›, bir üç yollu vana veya iki yollu motorlu vana bu-lunmaktad›r. Dönüfl borusu üzerine ise ›s› pay ölçer monte edilebilir. Motorlu vanalar sekonder devredeki su ç›k›fl s›cakl›¤›n› hisseden bir duyar eleman ve d›fl hava kompanzasyonlu bir kontrol sisteminden (Panel-den) kumanda almaktad›r.
2 yollu motorlu vana elektrik hatlar›na güvenlik için sekonder devre sirkülasyon pompas› devresinden ki-litleme yap›lmal›d›r. Yani sirkülasyon pompas›
durdu-¤unda servomotorun elektrik beslemesi kesilmeli, yay geri dönüflü 2 yollu vanay› kapal› duruma getirmeli-dir. Özet olarak kaynar su devrelerinde yay geri dön üfllü servomotor kullan›lmal›d›r.
Bu kilitleme devresi yap›lmazsa elektrik kesilmelerin-de veya pompa termi¤i att›¤›nda eflanjörün sekonkesilmelerin-der devresindeki su s›cakl›¤› 90°C’nin üzerine ç›kacak ve kaynar su haline dönüflüp do¤al dolafl›mla bina içeri-sindeki radyatörlere girecektir. S›cak su devreiçeri-sindeki su dolafl›m› bir sirkülasyon pompas› ile sa¤lanmal›d›r.
Ayr›ca bu devrede kapal› genleflme deposu, emniyet ventili ve hava boflaltma tüpleri bulunmal›d›r. Do¤al olarak, istenirse bu elemanlar yerine aç›k genleflme ka-b› da kullan›labilir. Kaynar su girifl ve ç›k›fl hatlar›nda ayr›ca birer kapama vanas› ile ayr›lm›fl kullanma s›cak suyu (boyler) ba¤lant›s› yap›labilir.
fiekil 4.38 ve 4.39 kaynar su sistemlerinin dolayl› ev ba¤lant›lar› için bir örnektir.
Kaynar su sistemlerinde boflaltma vanalar› çift olmal›-d›r (Sistemdeki bas›nc›n düflmemesi için).
Kaynar su sistemlerinde bas›nç, ani olarak buharlaflma bas›nc›n›n alt›na düflerse, sistem patlayabilir. Bu ne-denle kaynar su sistemlerinde bas›nc›n düflmemesi çok önemlidir.
4.5.5. Kaynar Su Tesisat›n›n ‹flletilmesi 4.5.5.1. Kazanlar›n Su ‹le Doldurulmas›
- Hidroforda istenilen bas›nçta su elde edilir.
- Su yumuflatma cihaz› girifl ve ç›k›fl vanalar›
- Su yumuflatma cihaz› girifl ve ç›k›fl vanalar›