Sertifikasyon Uygulaması

Sertifikasyonla ilgili yukarıda verilen bilgiler ışığında bu başlık altında sertifikasyonun uygulanışı, sertifikasyon süreci unsurları ve orman sertifikasyon kurumlarına değinilmiştir.

Sertifikalandırma, son yıllarda ormancılıkta yaşanan gelişmelere paralel olarak korunan alanların da önem kazanmasıyla uygulamada üç şekilde yapılmaktadır.

1.2.5.1.1 Orman Yönetiminin Sertifikalandırılması

Orman yönetiminin belirli standartlara karşı denetlenmesini ve orman amenajman planları, çalışma planları, envanterler gibi ilgili dokümanların gözden geçirilmesi işlemini içeren bir süreçtir. Orman yönetiminin sertifikalandırılması orman yönetim birimi, bölge veya ülke gibi farklı düzeylerde gerçekleştirilebilir (Geray, 1999). Orman işletmesinin sertifikalandırılması, işletme ormanlarının ve ormanların işletimine ilişkin faaliyetlerin arazide ve büroda sertifikasyon kurumlarından yetki

almış sistemler ve disiplinli bir ekip tarafından gerekli standartlara göre değerlendirilmesini kapsamaktadır.

Yurt dışında bu sistem sertifika kurumlarının herhangi birinden yetki almış sertifikasyon uygulamalarını gerçekleştiren kurumlar tarafından yapılmakta, incelemeler genellikle ormancı (planlayıcı), ekolog, yaban hayatı uzmanı ve iktisatçıdan oluşan ekiplerce yapılmaktadır. Özel durumlarda, toplum uzmanı gibi özel uzmanlar da gruba dahil edilmektedir (Seymour v.d., 1995)

Bu uzmanlar tarafından orman işletmesinin her yönü değerlendirilmekte, iyi orman işletmeciliğine ulaşabilmek için eksik görülen noktaların geliştirilmesi ve bu noktada ortaya çıkan problemlerin çözümü ortaya koyulmaktadır. Sertifika kurumları bu uzmanların (denetçilerin) görüşlerinin yanı sıra ilgi gruplarının görüşlerini ve diğer uzmanların düşüncelerini de dikkate almakta, uzmanların yaptıkları ön değerlendirme ve ilgi gruplarının görüşlerinden sonra son değerlendirme aşamasına geçilmektedir. (Durusoy, 2002).

Nitekim işletmenin sertifika alabilmesi için gerekli olan tam değerlendirme sözleşmesi, kayıtların ve bulguların gözden geçirilmesini, işletme hakkında bilgi sahibi olan kişilerle görüşülmesini, yöneticiler ve diğer çalışanlarla görüşülmesini, en önemlisi ormanın durumunun arazide değerlendirmesi ile sertifikasyon prensip ve ölçütlerine uygunluk düzeyinin tespitini içermektedir (Durusoy, 2002)

Bütün bunların neticesinde sertifika alan bir orman işletmesinin sertifikası belli bir süre geçerli olmakta, bu süre genellikle 5 yılı kapsamakta ve genel kurala göre sertifikalı işletme her yıl denetlenmektedir (Durusoy, 2002).

1.2.5.1.2 Ürün Sertifikalandırılması

Sertifikasyonla tüketicinin satın alma tercihi üzerinde etkili olmak amaçlandığında ürün sertifikalandırması devreye girmekte ve sertifikasyon işlemi, orman kaynağından elde edilen ürünleri, bölmeden çıkarma, taşıma, işleme ve nihai tüketiciye kadar bütün tedarik zinciri içinde izlenilmektedir. Bu işlem, sertifikalı ürünlerin, odun transportu ve işlenmesi, nakliyat ve ileri düzey işlemeleri boyunca takibini içerir (Geray, 1999).

Tüm bu süreçlerde sertifikalı bir ormandan gelen ürünün, sertifikasız bir ürünle karıştırılması ve değiştirilmesi riski söz konusu olmaktadır. Bu nedenle, süreçlerde sertifika kurumunun etiketini taşıyan ürünlerin gerçekten sertifikalı bir ormandan geldiğini garanti altına almak için, bir takip sürecinin ve kontrol sisteminin uygulanması gerekli olmaktadır. İşte bu sistem üretim kanalının sertifikalandırılması olarak nitelendirilmektedir (Geray, 1999).

Odun ürünlerinin üretim kanalı, bir orman ürününün ormanda kesiminden tüketiciye ulaşmasına kadar işleme, taşıma, depolama, üretim, paketleme ve dağıtım işlemlerini içermektedir. Buradan da anlaşıldığı üzere üretim kanalının sertifikalandırılması, bu kanalın tüm bölümlerinde sertifikalı orman ürününün sertifikasız ürünlerle karıştırılmamasının sağlanması anlamına gelmektedir (Anonim, 2001). Üretim kanalı sertifikasyonu şu şekilde yapılmaktadır (FSC, 2010) :

1. Ürünün Tanımlanması; sertifikalı ormanlardan gelen tüm ürünler veya bu kaynaktan üretilen ürünler açıkça tanımlanmasını, sertifikalı ürünlerin işaretlenme işlemlerinin yerinde yapılmasını içerir.

2. Ürünlerin ayrılması; sertifikalı ormanlardan gelen tüm ürünlerin veya bu kaynaktan üretilen ürünlerin diğer ürünlerden ayrılmasını içerir.

3. Belgeleme; sertifikalı ürünlerle ilgili tutulması gerekli kayıtları içerir. Özellikle tutulması gerekli kayıtlar şu şekildedir:

 Satın alma kayıtları  Stok kayıtları  Üretim kayıtları  Satış kayıtları  Transport belgeleri

 Malzemelerin üretim sürecinden geçiş kayıtları

1.2.5.1.3 Korunan Alanlarının Sertifikalandırılması

Ormancılıkta oduna dayalı ve odun dışı ürünler yanında korunan alanların da sertifikasyon kapsamında incelenmesi son yıllarda önem kazanmıştır. Günümüzde

maddesel olmayan hizmet ve fayda üretimi için ayrılmış, milli parklar, tabiat parkları, tabiatı koruma alanları gibi korunan alanların da sertifikalandırılması hem sürdürülebilir orman yönetimine katkı ve destek sağlayacak hem de alanın bu sayede korunmasını sağlayacaktır.

Korunan alanlara her yıl binlerce ziyaretçi gelmesine rağmen bu ziyaretlerin kontrolü tam olarak sağlanabilmiş değildir. Ziyaretçi dolaşımının kontrol altına alınabilmesi ve bu sayede doğal hayatın korunabilmesi için önerilen en iyi alternatiflerden biri korunan alanların sertifikasyonu olmaktadır. Korunan Alanlar üzerinde sertifikalandırma yapan birçok kuruluş bulunmakla birlikte Avrupa’da EUROPARC ve PAN PARKS organizasyonları ön plana çıkmıştır (Güneş, 2005; Vurdu ve Ayan, 2007).

Fakat günümüzde dünyada en yaygın olanı doğa koruma ile turizm arasında birbirleriyle karşılıklı eşgüdüm sağlayarak, korunan alanlarda etkin bir denetim sağlamak ve bu sayede kalitenin artırılmasını hedefleyerek kurulan PAN Parks (Korunan Alanlar Ağı) dır.

WWF-Uluslararası Doğa Koruma Örgütü ve Molecaten-Doğa Turizm Örgütü tarafından 1997 yılında kurulan PAN Parks, korunan alanlar için Avrupa’ya özgü, sertifikalandırmayla ilgili bağımsız bir sistemi ortaya koymuştur. PAN Parks, doğa koruma ile sürdürülebilir turizm arasında dengeli ve birbirini karşılıklı olarak destekleyen bir düzen kurmak suretiyle, korunan alanların yönetiminde kalitenin artırılmasını teşvik etmeyi amaçlayan ve kar amacı gütmeyen bir kuruluştur (PAN Parks, 2011). Şu an dünyada, ülkemizin komşuları olan Gürcistan ve Yunanistan’ı da kapsayan PAN Parks logosu taşıyan 12 adet milli park bulunmaktadır.