Sanal Zorbalık Araçları

Whitty ve Joinson (2009) günümüzde internet aracılığıyla bir kişiye ait bilgilerin kolayca ele geçirilebileceğine vurgu yapmaktadır. Kişilerin hangi web

sayfalarına hangi saatlerde giriş yaptığı, bilgisayarlarında kayıtlı dökümanlar, sosyal çevreleri ve yaşadıkları yer kolayca saptanabilmektedir. Kimi zaman kişiler kendilerini çevrimiçi ortamlarda farkında olmadan fazlasıyla tanıtabilmektedir. Bir kişinin farklı internet sayfalarında vermiş olduğu kişisel bilgiler, kötü niyetli bir başka kimse tarafından kullanılabilir (Armstrong, 2008).

Sanal zorbalık pek çok farklı yoldan sürmekte olsa da bu farklı yollar birbirinden net çizgilerle ayrılmamaktadır. Kişilere ait fotoğrafların yeniden düzenlenerek dağıtılmasından, sanal ortamda sahte kimlik yaratılmasına kadar pek çok davranış sanal zorbalık çerçevesinde incelenmiştir.

Photoshop vb yazılımlar kullanıcılara kişilerin fotoğraflarını daha abartılı ve aşağılayıcı gösterme gibi olumsuz bir olanak da sağlamaktadır (Timm, 2010). Sık rastlanan sanal zorbalık araçlarından biri “fotoğraf düzenleme” olarak literatürde yer almaktadır. Fotoğraf düzenleme, kişilere ait fotoğrafların, kişinin izni olmadan fotoğraf düzenleme yazılımlarıyla değiştirilmesi ve bu şekliyle sanal ortamda yayılması olarak tanımlanmaktadır (Hinduja ve Patchin, 2009). Fotoğraflar web sayfaları ve e-posta yoluyla dağıtılabilmektedir. Gelişen teknoloji cep telefonlarını kapasite ve kullanışlılık açısından bilgisayarlarla yarışır düzeye getirmiştir. Cep telefonuyla kaydedilen fotoğraf ve videoların kişilerin isteği dışında yayılması da sanal zorbalığa örnek teşkil etmektedir (Timm, 2010).

Özellikle utanç verici kişisel bilgi ve fotoğrafların herkesin önüne serilmesi ve herkese gönderilmesi bir diğer sanal zorbalık aracı olan “açığa çıkarma” (Outing), olarak adlandırılmaktadır (Willard, 2007; Kowalski ve diğerleri, 2008; Whitty ve Joinson, 2009). “Hile” (trickery) olarak adlandırılan sanal zorbalık aracı ise daha çok açığa çıkarmanın bir parçası olarak değerlendirilebilir. Hile bir kimsenin kandırılarak özel hayatını ya da özel bilgilerini herkese açmasına sebep olmak olarak tanımlanmaktadır (Willard, 2007; Kowalski ve diğerleri, 2008).

“Öfkeli yanıt” (flaming) iki ya da daha fazla kişi arasında kısa sürede alevlenen ve kısa süren tartışmalar olarak tanımlanmakta ve sanal zorbalık araçları arasında yer almaktadır. Saldırı genelde, kaba ve bayağı bir dille seyrederken, aşağılama ve tehditlere kadar varabilmektedir. (Willard, 2007). Bu sanal zorbalık davranışına sohbet odalarında, forumlarda ya da oyunlarda rastlanabilir. Hinduja ve Patchin (2009) bu mesajların amacının kişilerin hassasiyetlerini tahrik ederek bir kimseyi diğerlerinin önünde küçük düşürüp otorite sağlamak olabileceğini belirtmektedir.

Bir diğer sanal zorbalık aracı olan kötüleme (denigration) bir kişi hakkında zararlı, yanlış ve acımasızca konuşmalar olarak betimlenmektedir. Dedikodu ve söylentiler de bu gruba dahil edilmektedir (Willard, 2007; Kowalski ve diğerleri,

2008). E-posta, sohbet odaları ya da web sayfaları aracılığıyla sürdürülebilmektedir. Hinduja ve Patchin (2009) fotoğraf oylama sayfalarını kötülemeye örnek olarak göstermektedir. Sıradan kişilere ait fotoğrafların yayınlandığı bu sayfalarda, kişiler fiziksel özelliklerine göre ziyaretçiler tarafından oylanıp yorumlanmaktadır. Kowalski ve diğerleri (2008) bu sayfalarda olumsuz yorumların daha fazla yer almasının olası olduğunu ve bunun sanal zorbalık için ortam hazırlayacağını belirtmektedir.

Tüm bu sanal zorbalık araçlarına ek olarak sanal zorbanın, kurbanın şifrelerini ve kullanıcı adını kullanarak sanal çevresinde kurbana dair kötü bir imaj oluşturmaya çalışmasına alanyazında kimlik değiştirme (impersonalization) adı verilmektedir (Willard, 2007; Hinduja ve Patchin, 2009; Kowalski ve diğerleri, 2008). Bir kimsenin bilgisayar hesabına girilip, bu hesaptan, arkadaşlarına ya da ailesine taciz edici, uygunsuz ve nefret içeren mesajlar gönderilmesi ise “Proxy aracılığıyla sanal zorbalık” olarak adlandırılmaktadır (Kowalski ve diğerleri, 2008; Willard, 2007). Kimi durumlarda zorba, kurbanın şifresini alıp yalnızca kurbanın kendi hesabına erişimini de engelleyebilir. Kimi durumlarda ise sanal zorba, kurbanı riske edebilecek bilgileri sanal ortamlarda dağıtmaktadır(Kowalski ve diğerleri, 2008). Whitty ve Joinson (2009) kullanıcıların alışveriş ve sosyal paylaşım sitelerine kaydolurken kendileri hakkında pek çok bilgi vermesi gerektiğini ve bunun kullanıcılarda benzer problemleri yaşama endişesi yarattığını belirtmektedir. Özellikle alışveriş ve banka sayfalarında yer alan bilgilerin kötü niyetli kimselerce ticari amaçlarla kullanıldığı bilinmektedir (CNNTÜRK, 2009).

Akran zorbalığında da olduğu gibi bir kimsenin çevrimiçi gruplardan kendi rızası olmaksızın çıkarılması dışlama (exclusion) olarak adlandırılmaktadır. (Willard, 2007). Bu zorbalık anlık ileti servislerinde, oyun gruplarında ve diğer şifreli ortamlarda görülebilir.

Bir kimsenin zorbalığa maruz kalırken kaydedilen görüntülerinin sanal ortamda yayılması “internet ortamında fiziksel zorbalık kurbanının ifşa edilmesi” (Happy slapping) olarak karşılık bulmaktadır. Bu zorbalık geleneksel zorbalık ve sanal zorbalığın birleşmiş şekli olarak da değerlendirilebilir (Kowalski ve diğerleri, 2008; Hinduja ve Patchin, 2009; Aftab, 2010).

“Sanal taciz” (Cyberstalking) ise bir bireye tekrar tekrar süregelen saldırgan, tehdit içeren mesajların gönderilmesi olarak tanımlanmaktadır (Willard, 2007). Bu zorbalık ise Kişisel iletişim yolları olan e-posta, anlık iletiler ve kısa mesajlar yoluyla sürebilmektedir. Internet ortamında oynanan oyunlarda diğer oyuncuları rahatsız eden ve bundan zevk alan oyuncuların davranışları da sanal taciz sayılmaktadır. Bu kimselerin amacı oyun oynamaktan çok ortamdaki kimseleri rahatsız etmek olabilir (Kowalski ve diğerleri, 2008). Sanal taciz yürütülememiş bir romantik ilişkinin ya da

istenmeyen romantik ya da cinsel ilginin bir sonucu olarak da ortaya çıkabilmektedir. Bu davranışın amacı kişiyi stres altına sokmak ve duygusal açıdan yıpratmak olabilir (Whitty ve Joinson, 2009). Kötüleme ve kimlik değiştirme yollarıyla kişinin güvenliğini tehdit etme bir çeşit dolaylı sanal taciz olarak değerlendirilebilmektedir (Willard, 2007).

Willard (2007), bir kişinin intihar edeceği ya da başka birine zarar vereceğine dair planlanmış eylemler hakkında bilgi veren ifadelere “doğrudan tehdit”, ipuçları içeren ifadelere ise “dolaylı tehdit” karşılığını uygun görmektedir. Bu tehditler bireylere karşı olabileceği gibi bir zümreyi de hedef alabilmektedir. “Nefret grupları” (hate groups), başkalarını ırk, din, etnik köken, cinsiyet ya da cinsel tercihe bağlı olarak aşağılama, aldatma ve düşmanlık etme konusunda şiddeti destekleyen, sanal ortamdaki kişi, grup ya da web sayfaları olarak tanımlanmaktadır (Franklin, 2010).