Sanal Zorbalığın Yaygınlığı

2.2.ĠLGĠLĠ ARAġTIRMALAR

2.2.1.Sanal Zorbalığın Yaygınlığı

2.2.1.1.Sanal zorbalığın yaygınlığı ile ilgili yurt dıĢında yapılan çalıĢmalar

Yapılan araĢtırmalar sanal zorbalığın son yıllardayurt dıĢında yaygın olarak yaĢanan bir sorun olduğunu kanıtlar niteliktedir. AĢağıda sanal zorbalığın yaygınlığı ile ilgili yurt dıĢında yapılan bazı araĢtırmaların bulgularına kısaca değinilmiĢtir;

Wolak (2000) ABD‟de yaĢları 10-17 arasında değiĢen 1,501 ergen üzerinde yaptığı çalıĢmasında katılımcıların %6‟nın online tacize maruz kaldığı, online tacize maruz kalanların %31‟inin bu durumdan dolayı üzüntü duydukları ve %32‟sinin de online tacize uğradıklarından dolayı depresyon belirtileri gösterdikleri belirlenmiĢtir. Ybarra ve Mitchell (2004) yaĢları 10-17 arasında değiĢen son üç ayda en az bir kez internete bağlanan 1,501 öğrenci üzerinde gerçekleĢtirdikleri çalıĢmada öğrencilerin %7‟sinin sanal mağdur olduğu belirlenirken %50‟sinin sanal zorba olduğu tespit edilmiĢtir.Li (2006a) yaptığı çalıĢmada her dört öğrenciden birinin sanal zorbalık yaptığını, her altı öğrenciden birinin ise sanal zorbalığa maruz kaldığını bulmuĢtur. Yine Li (2006b) yaptığı çalıĢmada katılımcıların %60‟ının sanal zorba olduğunu ve sanal zorba olanların da %85‟inin aynı zamanda sanal mağdur olduğunu belirlemiĢtir. Patchin ve Hinduja (2006) yaptıkları çalıĢmada katılımcıların %47‟sinin sanal zorbalığa seyirci olarak tanıklık ettiklerini rapor etmiĢlerdir.

Beran ve Li (2007) 7. ve 9. sınıfa devam eden 432 Kanadalı öğrenci üzerinde yaptıkları çalıĢmalarında katılımcıların yarasından fazlasının (%58) sanal zorbalığa en az bir veya iki kez ya da daha sıklıkla maruz kaldığı ve öğrencilerin %26‟sının da en az bir veya iki kez ya da daha sıklıkla sanal zorbalık yaptığı tespit edilmiĢtir. AraĢtırmacılar ayrıca çalıĢmaya katılan öğrencilerin çoğunun (%58) bir, iki ve daha fazla kez sanal zorbalığa ve geleneksel zorbalığa maruz kaldığını da rapor etmiĢlerdir.Wolak, Mitchell ve Finkelhor (2007) yaĢları 13-17 arasında değiĢen ergenlerle yaptıkları çalıĢmada ergenlerin %43‟ünün sanal zorbalığı deneyimlediklerini belirttikleri rapor edilmiĢtir. Lenhart (2007b) ise yaptığı çalıĢmada ergenlerin üçte birinin online aktiviteler esnasında sanal zorbalığa maruz

26

kaldığını belirlemiĢtir(tehdit edici ve utanç verici mesajlar alma, ya da onlar hakkında sanal ortamda söylenti yayma gibi). Kowalski ve Limber (2007) 3,661 ergen üzerinde yaptıkları çalıĢmada katılımcıları %78‟ininsanal zorbalığa daha önce hiç maruz kalmadığı, %22‟sinin sanal mağdur, %4.1‟inin sanal zorba, %6.8‟inin ise sanal zorba/mağdur olduğu belirlenmiĢtir. Ayrıca hem kızların (%70.3) hem de erkeklerin (%58) büyük bir çoğunluğunun sanal zorbalığa hızlı mesaj yoluyla maruz kaldığı belirlenmiĢtir. Ayrıca sanal zorba oldukları belirlenen kiĢilerin (%55.5) kurbanlarına hızlı mesaj yoluyla zorbalık yaptıklarını ifade ettikleri belirlenmiĢtir. Ayrıca hem sanal zorbalığa maruz kalanların (%46.7) daha çok okul ortamında zorbalığa maruz kaldıkları hem de sanal zorba olan kimselerin (%29.1) kurbanlarına daha çok okul ortamında zorbalık yaptıkları araĢtırmanın bulguları arasındadır.Raskauskas ve Stoltz (2007) yaĢları 13-18 arasında değiĢen 84 ergen ile yaptıkları çalıĢmada katılımcıların %48.8‟inin sanal mağdur ve %21.4‟ünün ise sanal zorba olduğu belirlenmiĢtir.

Juvonen ve Gross (2008) tarafından yapılan bir çalıĢmaya katılanların yarısından fazlasının (%72) en az bir online vaka ile karĢılaĢtığı ve katılımcıların %85‟inin okul ortamında geleneksel zorbalığa maruz kaldığı belirlenmiĢtir. Ayrıca geleneksel zorbalığa sürekli maruz kalan öğrencilerin sanal ortamda da zorbalığa maruz kaldıkları araĢtırmanın bulguları arasındadır. Dehue, Bolman ve Völlink (2008) yaptıkları çalıĢmada öğrencilerin %16‟sının internet ve cep telefonu aracılığıyla baĢkasına zorbalık yaptığını; %23‟nün ise yine internet ve cep telefonu aracılığıyla sanal zorbalığa maruz kaldığı belirlenmiĢtir. Sourander, Klomek, Ikonen, Lindroos, Luntamo, Koskelainen, Ristkari ve Helenius (2010) yaptıkları çalıĢmada katılımcıların %4.8‟inin sanal zorbalığa maruz kaldığı, %7.4‟ünün sanal zorbalık yaptığı ve %5.4‟ünün ise hem sanal zorbalık yaptığı hem de sanal zorbalığa maruz kaldığı belirlenmiĢtir.

DePaolis ve Williford (2014) 660 ilköğretim öğrencisi üzerinde yaptıkları çalıĢmada öğrencilerin %17.7‟sinin sanal mağdur olduğu (özellikle de online oyunlar vasıtasıyla) ve sanal mağdur olan öğrencilerin yalnız %38‟inin kendisine sanal zorbalık yapan kiĢiyi tanıdığını ve neredeyse %50‟sinin bunu olayı kimseye anlatmadığını belirlemiĢlerdir. yapılan çalıĢmada en yaygın sanal zorbalık aracı olarak online oynanan oyunların olduğu (%67) ikinci sırada metin mesajları (%32)

27

ve üçüncü olarak ise Facebook, Twitter ve Instagram gibi sosyal paylaĢım siteleri (%21) olduğu rapor edilmiĢtir. Daha az kullanılan sanal zorbalık araçları hızlı mesaj (%19), e-mail (%13) ve sohbet odaları (%12) olduğu araĢtırmanın bulguları arasındadır. Sanal zorbalığa maruz kalan öğrencilerin %54‟ünün bunu arkadaĢlarına (%62), ve ebeveynlerine (%67) anlattığı rapor edilmiĢtir. Spears, Taddeo, Daly, Stretton ve Karklins (2015) 1934 genç üzerinde yaptıkları çalıĢmada 1000 kiĢinin herhangi bir Ģekilde ne zorba ne de mağdur olarak(yani sanal zorbalığa hiç karıĢmayan) sanal zorbalığa müdahil olmadığı, 535 kiĢi bir önceki dönemde bir veya birden daha fazla kez sanal zorbalığa uğradığı yani sanal mağdur olduğu ve 34 kiĢinin de sanal zorba olduğunu belirlemiĢlerdir.

Yukarıda sonuçlarına dair kısaca bilgi verilen araĢtırma bulgularından hareketle sanal zorbalığın yurt dıĢında hiçte küçümsenmeyecek oranlarda yaĢanan yaygın bir sorun olduğu söylenebilir.

2.2.1.2.Sanal zorbalığın yaygınlığı ile ilgili yurt içinde yapılan çalıĢmalar

Yapılan araĢtırmaların sanal zorbalığın son yıllardayurt dıĢında olduğu gibi ülkemizde de yaygın olarak yaĢanan bir sorun olduğunu göstermektedir. AĢağıda sanal zorbalığın yaygınlığı ile ilgili ülkemizde yapılan bazı araĢtırmaların bulgularına kısaca değinilmiĢtir;

Erdur-Baker ve KavĢut (2007) bilgi ve iletiĢim teknolojilerini sıklıkla kullanan 14-19 yaĢındaki öğrencilerle yaptıkları çalıĢmada öğrencilerin %28‟inin sanal zorbalık yaptığını, %30‟un da sanal zorbalığa maruz kaldığı belirlenmiĢtir.Arıcak, Siyanhan, Uzunhasanoğlu, Sarıbeyoğlu, Çıplak, Yılmaz ve Memmedov (2008) yaptıkları çalıĢmada ortaokul öğrencilerinin %36„sının sanal zorba, %6‟sının sanal mağdur, %24‟ünün de sanal zorba/mağdur oldukları belirlenmiĢtir.Topçu (2008) yaptığı çalıĢmada öğrencilerinin %48‟inin sanal zorbalık yaptığını belirlemiĢtir. Arıcak (2009) öğrencilerin %20‟sinin hayatında en az bir kez sanal zorbalık yaptığını, %54‟ünün ise en az bir kez sanal mağdur olduklarını tespit etmiĢtir.Dilmaç (2009) 666 üniversite öğrencisi üzerinde yaptığı çalıĢmada öğrencilerin % 22,5‟inin en az bir kere sanal zorbalık yaptıkları, % 55,3‟ünün ise hayatlarında en az bir kere sanal zorbalığa maruz kaldıkları belirlenmiĢtir. Aydoğan, Dilmaç ve Deniz (2009)

28

ilköğretim ikinci kademedeki öğrencilerle yaptıkları çalıĢmada öğrencilerin %32.6‟sının en az bir kez sanal zorbalığa maruz kaldıkları, %22.5‟inin ise bir ve daha fazla sanal zorbalık davranıĢlarını sergiledikleri belirtmiĢlerdir.

Dilmaç ve Aydoğan (2010) yaptıkları çalıĢmada öğrencilerin % 20‟sinin en az bir kere sanal zorbalık yaptığı, % 56‟sının ise en az bir kez sanal zorbalığa maruz kaldığı belirlenmiĢtir.ġahin, Sarı, Özer ve Er (2010) yaĢları 10 ve 17 arasında değiĢen 1498 ergen üzerinde yaptıkları çalıĢmada, bu kiĢilerin son bir yılda % 19‟unun sanal zorbalık ile karĢı karĢıya kaldığını ortaya koymuĢtur. Bunlardan % 84‟ünün kendisinin sanal zorba davranıĢa maruz kaldığı, % 31‟i ise karĢı tarafa böyle bir davranıĢta bulunduğu belirlenmiĢtir. Ayas (2011) yaptığı araĢtırmada orta öğretim öğrencilerinin %15,5‟nin sanal zorbalık yaptığını, %17,4‟ünde sanal zorbalığa maruz kaldığını belirlemiĢtir.Özdemir ve Akar (2011) 336 öğrenci ile yaptıkları çalıĢmada öğrencilerin %14‟ünün sanal zorbalığa maruz kaldığı, %10‟unun ise sanal zorbalık yaptığıbelirlenmiĢtir. Serin (2012) tarafından yapılan araĢtırmada öğrencilerin %9‟unun sanal zorbalık yaptığı, % 12‟sinin sanal zorbalığa maruz kaldığı ve %5‟inin ise sanal zorba/mağdur olduğu rapor edilmiĢtir.

Arslan, SavaĢer, Hallett ve Balcı (2012) ikinci, üçüncü ve dördüncü sınıfa devam eden 372 öğrenci üzerinde yaptıkları çalıĢmada öğrencilerin % 18‟sinin sanal zorba, %27‟sinin sanal mağdur ve % 15‟inin ise sanal zorba/mağdur olduğu belirlenmiĢtir. Çelik, Atak ve Erguzen, (2012) yaptıkları çalıĢmada katılımcıların % 94.8‟inin düĢük düzeyde, % 5.2‟sinin ise yüksek düzeyde sanal zorbalık yaptığını; grubun % 93‟ünün zorbalığa düĢük düzeyde maruz kaldığı, % 7‟si ise yüksek düzeyde maruz kalmakta olduğu bulgulanmıĢtır. Ayas ve Horzum (2012) Trabzon ili merkezinde öğrenim görmekte olan 413 öğrenci üzerinde gerçekleĢtirdikleri çalıĢmada öğrencilerin %18,6‟sının sanal zorbalığa maruz kaldığı ve %11,6‟sının sanal zorbalık davranıĢları sergilediği belirlenmiĢtir.Burnukara ve Uçanok (2012) yaptıkları çalıĢmada ergenlerin % 31.9‟unun okul ortamında, % 21.7‟sinin de sanal ortamda zorbalığa dâhil olduğu belirlenmiĢtir.

Ortaokul öğrencilerinin sanal zorbalık yapma ve mağdur olma durumlarına iliĢkin yapılan bir araĢtırmada öğrencilerin yaklaĢık %46‟sının sanal zorbalık davranıĢları sergilediği, %65‟inin de sanal zorbalığa maruz kaldığı görülmüĢtür (Peker, 2013b).Ġnselöz ve Uçanok (2013) katılımcıları zorba, kurban, zorba/kurban ve