7. Kolordu’da haftalık ve aylık salgın hastalık cetvelleri 1911 talimatına göre hazırlanmaktaydı. Buna göre salgın hastalık raporları, her ayın sonunda o ayın genel olay açıklaması ile birlikte düzenlenmekteydi605. Bu raporlarda hastaneye bir ay ya da hafta içinde, geçen hafta ya da aydan kalan, giren, çıkan ve tedaviye devam edenler hakkında bilgi bulunmaktaydı. Ayrıca açıklamalar kısmında ihbarı mecburi hastalıklar belirtilmekteydi.
1- 1914 Senesi Salgın Hastalık Raporları Eylül 1914 Geçen
Haftadan Kalan Bu Hafta Giren Bu Hafta Çıkan Gelecek Haftaya Devir Eden Vefat 1. hafta 201 97 97 201 5 2. hafta 201 84 60 224 1 3. hafta 224 64 86 221 - 4. hafta 221 67 86 187 4 Toplam 847 312 329 855 10
San’a Merkez Hastanesi 1914 yılı Eylül ayı birinci hafta salgın hastalık raporuna göre, bir hafta zarfında, ihbarı mecburi hastalıklardan; 4 adet tifüs (lekeli tifo) , 3 adet humma-yı racia(dönek humma), 11 adet nezle-i müstevliye( grip) ve 1 adet kanlı basur vakası bulunmaktadır. Ayrıca çıkan kişiler hanesinde görülen 97 kişiden, 92’si taburcu edilmiştir. Bu ayda 2’si tifüs, 1’i humma-yı racia, 1’i kanlı basur ve 1’i de hummanın başka çeşitlerinden olmak üzere 5 kişi vefat etmiştir606.
603 ATASE Arşivi, Kls. 4121, Dos. 11, F. 027. 604 ATASE Arşivi, Kls. 4123, Dos. 19, F. 003- 20. 605 ATASE Arşivi, Kls. 4121, Dos. 11, F. 019. 606 ATASE Arşivi, Kls. 4121, Dos. 13, F. 007.
İkinci hafta zarfında, 18 tifüs, 7 humma-yı racia, 1 yılancık ve 1 vefat vakası görülmüştür. Vefatın hangi hastalıktan olduğu belirtilmemiştir607. Birinci haftaya nazaran
ikinci haftada tifüs ve humma-yı racia vakalarında artış olmuştur. Buna karşılık vefat sayısında azalma söz konusudur.
Üçüncü hafta zarfında, 5 tifüs, 5 humma-yı racia, 1 yılancık, 3 nezle-i müstevliye vakası görülmüş, vefat olmamıştır608. Üçüncü haftada tifüs ve humma-yı racia vakalarında azalma olmuştur.
Dördüncü hafta zarfında, 1 yılancık, 3 humma-yı racia, 5 tifüs, 1 akciğer veremi, bir bağırsak ve kol veremi, 1 müzmin mesane veremi vakası görülmüştür609. Dördüncü haftada tifüslü hasta sayısı sabit kalırken humma-yı racia vakası azalmıştır. Ne yazık ki 4 vefat meydana gelmiştir.
Netice itibarıyla Eylül ayı içerisinde, toplamda 10 vefat vakası olmuştur. İhbarı mecburi hastalıklardan 32 tifüs, 18 humma-yı racia, 14 nezle-i müstevliye, 3 yılancık, vakası görülmüştür. Söz konusu hastalıklardan tifüs vakası sayısının fazla olması dikkat çekmektedir. Bu sebeple tifüsün engellenmesine yönelik tedbirler alınmıştır. Nitekim temizlik işlerine gösterilen önem bu tedbirlerin başında gelmekteydi.
1914 senesi aylar Bu ay giren Vefat
Mart 262 5
Temmuz 378 31
Ağustos 162 6
Eylül 312 10
Toplam 114 52
Öte yandan San’a Merkez Hastanesi’nde bir ay zarfında görülen 5 vefatın 1’i tifüs610, 1 karahumma(tifo), 1’i dizanteridendir. Kalanları ise diğer hastalıklardandır. Ayrıca San’a Merkez Hastanesi’nde, 4 çiçek, 12 tifüs ve 1 humma ve 7 humma-yı racia vakaları görülmüştür611. Ayrıca San’a Merkez Hastanesi’nde Eylül ayında 4 tifo, 1 humma-yı racia, 1 çiçek, 2 kızamık, 1 kaba kulak, 3 yılancık vakası görülmüştür612. Taiz Hastanesi’nde 2
607 ATASE Arşivi, Kls. 4121, Dos. 13, F. 007- 01. 608 ATASE Arşivi, Kls. 4121, Dos. 13, F. 007- 02. 609 ATASE Arşivi, Kls. 4121, Dos. 13, F. 007- 03. 610 ATASE Arşivi, Kls. 4121, Dos. 9, F. 001- 04. 611 ATASE Arşivi, Kls. 4120, Dos. 9, F. 001- 02. 612 ATASE Arşivi, Kls. 4121, Dos. 9, F. 001- 06.
humma-yı racia(1/116 tabur doktoru Binbaşı Halil Bey, tabur zabiti Yüzbaşı Muharrem), 2 dizanteri, 9 kanlı ishal meydana gelmiştir613.
1914 senesinde bütün aylara ait raporlar görülememiştir. Bu sebeple sadece üç aylık veriler değerlendirilmiştir. Buna rağmen üç ay gibi kısa bir süre içerisinde 114 kişi çeşitli sebeplerle hastanelere başvurmuştur. Öte yandan sadece üç aylık süreçte 52 vefat olması salgın hastalıkların çok etkili bir şekilde hükmettiğini göstermektedir.
2- 1915 Senesi Salgın Hastalık Raporları 1915 senesi
aylar Yıldan Geçen Kalan
Bu Yıl
Giren Çıkan Bu Yıl Yıla Devir Gelecek Eden
Vefat Mevcut
Kasım 15 12 3 21 1 21
Toplam 15 12 3 21 1 21
Kasım ayında, Taiz menzil hastanesinde nezle-i müstevliyeden 1, sıtmanın değişik şekillerinden 4 vaka görülmüş 1 kişi de vefat etmiştir614. 1915 senesinde sadece Kasım ayına ait rapor görülmüştür. Bir aylık zaman içerisinde 12 kişi hastaneye başvurmuştur. Bu hastaların geneli sıtma şikâyeti ile hastaneye gelmiştir. Nitekim gerek istatistik raporlarından, gerekse salgın hastalık raporlarından edinilen bilgilere göre, kolordu genelinde sıtma hastalığından muzdarip olunduğu anlaşılmaktadır. Ayrıca Yemen’in nemli havası söz konusu hastalığın yaygınlaşmasında büyük etkiye sahipti.
3- 1916 Senesi Salgın Hastalık Raporları
Mart 1916 Bu Hafta Giren Bu Hafta Çıkan Vefat Mevcut 3. hafta 9 4 36
4. hafta 12 10 1 37
Toplam 21 14 1 73
Sana Merkez Hastanesinde Mart ayı üçüncü hafta salgın hastalık raporunda, 1 adet dizanteri vakası görülmüştür615. Mart ayı dördüncü hafta salgın hastalık raporunda, 1 kabakulak, 1 dizanteri 2 sıtma hastası girmiş, 1 vefat meydana gelmiştir616. Sana Merkez Hastanesi’nde 1916 yılı Mart ayı üçüncü ve dördüncü haftalık raporlarında toplam olarak 2 adet dizanteri vakası görülmüştür.
613 ATASE Arşivi, Kls. 4121, Dos. 9, F. 001- 03. 614 ATASE Arşivi, Kls. 4123, Dos. 24, F. 005- 06. 615 ATASE Arşivi, Kls. 4123, Dos. 22, F. 001- 02. 616 ATASE Arşivi, Kls. 4123, Dos. 22, F. 001- 03.
Nisan 1916 Bu Hafta Giren Bu Hafta Çıkan Vefat Mevcut 2. hafta 9 7 2 33
3. hafta 5 4 1 33
4. hafta 7 4 36
Toplam 21 15 3 102
1916 yılı Nisan ayı ikinci hafta salgın hastalık raporuna göre, 2 vefat meydana gelmiş, ihbarı mecburi hastalıklardan her hangi biri görülmemiştir617. Nisan ayı üçüncü haftasında, 1 sıtma, 1 zatürie vakası görülmüş, 1 kişi vefat etmiştir618. Dördüncü haftaya ait raporda vefat ve ihbarı mecburi hastalık tesbit edilmemiştir619.
1916 yılında kolordu genelinde salgın hastalıklara ait veriler şöyledir:
1916 Senesi
Aylar Geçen Yıldan Kalan Bu Yıl Giren Bu Yıl Çıkan Vefat Mevcut
Şubat 36 123 126 3 108 Mart 1343 1284 40 76 Nisan 73 147 132 18 173 Mayıs 53 105 100 10 61 Haziran 42 31 3 34 Temmuz 272 384 314 20 88 Ağustos 39 44 4 33 Ekim 112 175 156 4 127 Kasım 36 57 54 36 Toplam 582 2435 2241 101 736
Mart ayı içerisinde ihbarı mecburi hastalıklardan, 7 sıtma, 2 kabakulak, 2 dizanteri, 1 zatüccenp, 1 zatürie vakası görülmüş ve 2 vefat meydana gelmiştir620. Reşadiye Hastanesi’nde dizanteriden 33, sıtmanın humma şeklinden 20 kişi hastaneye yatmış, bu hastaların 7’si vefat etmiştir. Ayrıca sıtmanın değişik şekillerinden 409 kişi tedaviye devam ederken, 8 kişi ölmüştür. Yılancık hastalığı nedeniyle hastanede yatan 4 kişiden 1’i vefat etmiştir. Bu arada 3 kişide frengi teşhisiyle tedavi altına alınmıştır621. Mart ayında toplamda 40 kişi vefat etmiştir.
617 ATASE Arşivi, Kls. 4123, Dos. 22, F. 001- 07. 618 ATASE Arşivi, Kls. 4123, Dos. 22, F. 001- 08. 619 ATASE Arşivi, Kls. 4123, Dos. 22, F. 001- 09. 620 ATASE Arşivi, Kls. 4123, Dos. 22, F. 001- 04. 621 ATASE Arşivi, Kls. 4124, Dos. 26, F. 007- 06.
Bu ay zarfında en fazla sıtma vakası meydana gelirken, yılancık, frengi gibi hastalıklar görülmüştür.
Nisan ayı içerisinde ihbarı mecburi hastalıklardan, 1 sıtma622 vakası görülmüş 3 kişi vefat etmiştir623. Mevzie Mevki Hastanesi’nde sıtmanın değişik şekillerinden 6 kişi hastaneye girmiştir624. And Hastanesi’nde görülen vefatın 1’i zatüccenp, 3’ü sıtma ve 1’i zatüriedir625. Ab Menzil Hastanesi’nde 1 dizanteri, 3 sıtmanın çeşitli şekilleri, 2 frengi ve 1 belsoğukluğu vakası görülmüştür. Ayrıca sıtma hastası bir kişi ölmüştür626. Mart ayına göre vefat vakasında azalma olmuştur. Yine ölenlerin ekseriyeti sıtmalıdır. Önceki aya göre zührevi hastalıklardan frengi vakasının yanı sıra, belsoğukluğu vakası da görülmüştür.
Mayıs ayında ihbarı mecburi hastalıklardan, 1 sıtma vakası tespit edilmiştir627. Mevzie mevki hastanesine sıtmanın değişik şekillerinden 2 hasta girmiştir628. And mevki hastanesinde hummanın cinsinden 1 vefat, 20 sıtma vakası görülmüştür. Bir hasta Ab hastanesine 2 hastada Reşadiye hastanesine sevk edilmiştir629. Taiz menzil hastanesinde sıtmanın değişik şekillerinden 1630, verem ve dizanteriden de 2 vak’a görülmüştür631. 2/117, Ağır Topçu müfrezelerinde sıtmanın humma cinsi ve sıtmanın değişik şekillerinden 6 vaka tesbit edilmiştir632.
Haziran ayı içerisinde 6 sıtma, 2 trahom, 1 darulcerb(?), 2 müzmin ishal ve 3 vefat olmuştur633. Haziran ayında diğer aylara göre 42 kişi hastanelere başvurmuştur.
Temmuz ayı salgın hastalık raporuna göre, ihbarı mecburi hastalıklardan, 8 dizanteri, 1 yılancık, 2 nezle-i müstevliye, 2 idranürrie(?), 2 kabakulak, 75 sıtma, 1 sıtmanın humma cinsi vakası görülmüş ve 5 sıtma ve 1sıtmanın humma cinsine yakalanmış hasta vefat etmiştir634. Bunlardan başka 6 sıtma, 1 humma-yı racia hastası vardır635. Temmuz ayında sıtma vakarlında artış söz konusudur. Çünkü hava sıcaklıklarının artması sıtma hastalığını tetiklemiştir. Bu sebeple vefat sayısı 20’yi bulmuştur.
622 ATASE Arşivi, Kls. 4123, Dos. 22, F. 001- 06. 623 ATASE Arşivi, Kls. 4123, Dos. 22, F. 001- 10. 624 ATASE Arşivi, Kls. 4124, Dos. 26, F. 003- 14. 625 ATASE Arşivi, Kls. 4124, Dos. 26, F. 003- 18. 626 ATASE Arşivi, Kls. 4124, Dos. 26, F. 003. 627 ATASE Arşivi, Kls. 4123, Dos. 22, F. 001- 16. 628 ATASE Arşivi, Kls. 4124, Dos. 26, F. 003- 16. 629 ATASE Arşivi, Kls. 4124, Dos. 26, F. 003- 20. 630 ATASE Arşivi, Kls. 4124, Dos. 26, F. 003- 11. 631 ATASE Arşivi, Kls. 4124, Dos. 26, F. 003- 12. 632 ATASE Arşivi, Kls. 4124, Dos. 26, F. 002- 45. 633 ATASE Arşivi, Kls. 4123, Dos. 22, F. 001- 21. 634 ATASE Arşivi, Kls. 4123, Dos. 22, F. 008- 05. 635 ATASE Arşivi, Kls. 4123, Dos. 22, F. 001- 27.
Ağustos ayında, 7. Kolordu genelinde ihbarı mecburi hastalıklardan 6 sıtma, 2 trahom, 1 nezle-i müstevliye, 1 verem, 1 zatüccenp(akciğer zarının yangısı) ve 4 vefat görülmüştür636.
Ayrıca kolordunun Ağustos ayına ilişkin salgın hastalık raporu Harbiye Nezareti Sıhhiye İstihbarat Müdürlüğüne gönderilmiştir637.
Ekim ayı içerisinde Ab Menzil Hastanesi’nde sıtmanın değişik şekillerinden 2 vaka görülmüştür638. Lahiç’te Reşadiye Hastanesi’ne Ekim ayında 1 zabit girmiş, 3 zabit çıkmış, 1 zabitte tedavide kalmıştır. Ayrıca 3 mücahit girmiş, 2 mücahit taburcu olmuş ve 2 mücahitte tedaviye devam etmiştir. Bunlardan başka 1 tabur devecisi, 1 sivil hademe hastaneye girmiştir. Mevzie Mevki Hastanesi’nde 2 vefat görülmüştür. Bunun hangi hastalıktan olduğu belirtilmemiştir639. Reşadiye Hastanesi’nde genel çıkış hanesindeki 5 hasta Taiz Hastanesi’ne, 1’i San’a’ya, 1’i de Ab Hastanelerine nakledilmiştir640. Mevzie Hastanesi’nde 1 çiçek, 2 sıtma, 1 trahom, 1 zatüccenp vakası tesbit edilmiş641, vefat görülmemiştir642. Diğer hastalıklardan hastaneye giren 17 hastadan 3 za’fiyet marazı(halsizlik), 2 karha(yara), 1 iplikçi çıbanı vakası vardır643. Taiz Menzil Hastanesi’nde 7 kişi vefat etmiştir644.
Ocak ayında 2 adet frengi 1 adette uyuz vakası görülmüştür645. Ab Menzil Hastanesi’nde görülen sıtmalı 2 askerin tedavisine devam edilmiş646, 1 asker de vefat etmiştir647. Ayrıca Taiz’de bulunan Mendep ciheti mevzi hastanesinde bir hasta daha ölmüştür648.
Şubat ayı içerisinde 3 frengi vakası görülmüş, 3 kişi vefat etmiştir649. Cetvel haricinde Reşadiye hastanesinde 2 zabit 6 mücahit hastaneye girmiş, 4 mücahit taburcu edilmiş, 1 mücahit de vefat etmiştir. Ayrıca 3 mücahit ve 3 zabit tedavide kalmıştır. Öte yandan yerkan hastalığına yakalanan Reşadiye hastanesi misafir sıhhiye bölüğü askerlerinden Ankara vilayeti
636 ATASE Arşivi, Kls. 4123, Dos. 22, F. 001- 33. 637 ATASE Arşivi, Kls. 4123, Dos. 19, F. 003- 28. 638 ATASE Arşivi, Kls. 4123, Dos. 24, F. 005- 12. 639 ATASE Arşivi, Kls. 4123, Dos. 24, F. 004- 01. 640 ATASE Arşivi, Kls. 4123, Dos. 24, F. 001- 10. 641 ATASE Arşivi, Kls. 4123, Dos. 24, F. 002- 11. 642 ATASE Arşivi, Kls. 4123, Dos. 24, F. 004- 03. 643 ATASE Arşivi, Kls. 4123, Dos. 24, F. 002- 03. 644 ATASE Arşivi, Kls. 4123, Dos. 24, F. 005- 01. 645 ATASE Arşivi, Kls. 4123, Dos. 24, F. 002- 15. 646 ATASE Arşivi, Kls. 4123, Dos. 24, F. 005- 21. 647 ATASE Arşivi, Kls. 4123, Dos. 24, F. 005- 24. 648 ATASE Arşivi, Kls. 4123, Dos. 22, F. 001- 40. 649 ATASE Arşivi, Kls. 4123, Dos. 22, F. 001- 39.
Çorum sancağı, Alaca kazasının Çomar köyünden Haydar oğlu Mustafa’nın vefat ettiği haberi asker kabul şubesine iletilmiştir650.
Sonuç olarak 1916 senesinde incelenen 9 aya ait raporlarda 101 askerin vefat ettiği bilgisine ulaşılmıştır.
4- 1917 Senesi Salgın Hastalık Raporları
Ocak 1917 Bu Hafta Giren Bu Hafta Çıkan Mevcut 1. hafta 3 5 22
2. hafta 5 - 32
3. hafta 6 2 36
4. hafta 4 4 36
Toplam 18 11 126
1917 yılı Ocak ayında birinci hafta salgın hastalık raporunda 1 sıtma, 1 bel soğukluğu vakası görülmüştür651. İkinci haftada ihbarı mecburi hastalık görülmemiştir652. Üçüncü hafta raporunda 3 sıtma vakası görülmüş, vefat olmamıştır653. Dördüncü hafta raporunda 1 sıtma vakası görülmüştür654.
Netice itibarıyla ikinci haftada birinci haftaya nazaran 2 kişilik bir artış söz konusudur. Bu artış üçüncü hafta da devam ederken dördüncü haftada düşüş olduğu gözlenmiştir. Ocak ayı zarfında vefat vakası meydana gelmemiştir. Bir ay içerisinde 18 hasta hastanelere girerken 11 hasta taburcu olmuştur. 1917 yılına ait incelenen raporlara göre bir yıl içerisinde meydana gelen salgın hastalık verileri aşağıdaki gibidir.
1917 Senesi
Aylar Geçen Yıldan Kalan Bu Yıl Giren Bu Yıl çıkan Vefat Mevcut Ocak 18 11 126
Temmuz 89 133 159 37 48
Ağustos 29 97 90 3 60
Eylül 34 60 94 1 80
Toplam 152 308 354 41 314
Temmuz ayında Ab Menzil Hastanesi’nde sıtmanın değişik şekillerinden 1, sıtmanın humma şeklinden 1 kişi hastaneye girmiştir. Bu ayda harp yaralısı görülmemiştir. Geçen
650 ATASE Arşivi, Kls. 4123, Dos. 24, F. 001- 14. 651 ATASE Arşivi, Kls. 4124, Dos. 25, F. 001- 006. 652 ATASE Arşivi, Kls. 4124, Dos. 28, F. 001- 007. 653 ATASE Arşivi, Kls. 4124, Dos. 28, F. 001- 008. 654 ATASE Arşivi, Kls. 4124, Dos. 28, F. 001- 008.
aydan bir zabit kalıp, bu ay bir zabit daha hastaneye girmiştir. Ayrıca 1 zabit taburcu edilirken, 3 zabit tedavide kalmıştır655. Diğer taraftan Lahiç mıntıkasında hastaneye girenlerin
2’si Mevzie Hastanesi’nden sevkli olarak gelmiştir. Çıkanların 9’u Ab Hastanesi’ne nakil olunmuştur. Ayrıca Lahiç mıntıkasında sıtmanın değişik şekillerinden 2, humma şeklinden 1 hasta bulunmaktadır656. Taiz Menzil Hastanesi’nde 2 yılancık, sıtmanın değişik şekillerinde ve humma cinsinden 2, 13 yaralı hasta yatmaktadır. Sıtmanın humma cinsine yakalanan hasta vefat etmiştir657. Reşadiye Hastanesi’nde 3 kabakulak, 2 frengi, 1 sıtmanın humma cinsi, 22 harp yaralısı mevcuttur658. Mevzie Hastanesi’nde Temmuz ayında ihbarı mecburi hastalıklardan 4 sıtma vakası görülmüş659 vefat vukua gelmemiştir660.
Ağustos ayında Taiz Menzil Hastanesi’nde kanlı ishalden 1 kişi ölmüştür661. Ab Menzil Hastanesi’nde, 1 belsoğukluğu vakası görülmüştür. Ayrıca 7 harp yaralısından 4 nefer taburcu edilmiştir. Bununla birlikte 1 mücahit de hastaneye yatırılmıştır662. Lahiç Reşadiye Hastanesi’nde harp yaralısı olarak 10 kişi hastaneye girerken 6 kişi taburcu edilmiştir. Bu arada harp yaralılarından 1 kişi vefat etmiş, 11 harp yaralısının da tedavisine devam edilmiştir. Rapor haricinde 1 zabit sıtmanın humma cinsine yakalandığından vefat ederken, 1 zabit taburcu, 1 zabitte tedavide kalmıştır663. Mevzie Hastanesi’nde sıtmanın değişik şekillerinden 2 vaka görülmüştür664.
Eylül ayında, ihbarı mecburi hastalıklardan 2 sıtma vakası tesbit edilmiştir665. Reşadiye Hastanesi’nde 4 harp yaralısı asker hastaneye girerken 8’i taburcu olmuş ve 7’si tedaviye devam etmiştir666. Ab Menzil Hastanesi’nde 1 zatürie, sıtmanın değişik şekillerinden 3 vaka görülmüş, vefat olmamıştır667. Mevzie Hastanesi’nde sıtmanın değişik şekillerinden 3 hasta hastaneye yatmıştır668.
Aralık ayında, Hudeyde Hastanesinde görülen ishalli hastalardan 2’si vefat etmiştir. Ayrıca bu ayda kolorduda yaygın olarak görülen ishal, askerlerin güçten düşmelerine neden
655 ATASE Arşivi, Kls. 4124, Dos. 28, F. 001- 033. 656 ATASE Arşivi, Kls. 4124, Dos. 28, F. 001. 657 ATASE Arşivi, Kls. 4124, Dos. 28, F. 001- 039. 658 ATASE Arşivi, Kls. 4124, Dos. 28, F. 001- 025. 659 ATASE Arşivi, Kls. 4124, Dos. 28, F. 001- 114. 660 ATASE Arşivi, Kls. 4124, Dos. 28, F. 001- 118. 661 ATASE Arşivi, Kls. 4124, Dos. 28, F. 001- 057. 662 ATASE Arşivi, Kls. 4124, Dos. 28, F. 001- 053. 663 ATASE Arşivi, Kls. 4124, Dos. 28, F. 001- 063. 664 ATASE Arşivi, Kls. 4124, Dos. 28, F. 001- 112. 665 ATASE Arşivi, Kls. 4124, Dos. 28, F. 005- 21. 666 ATASE Arşivi, Kls. 4124, Dos. 28, F. 001- 103. 667 ATASE Arşivi, Kls. 4124, Dos. 28, F. 001- 070. 668 ATASE Arşivi, Kls. 4124, Dos. 28, F. 001- 110.
olmuştur. Bu sebeple kolordu baştabipliği, hasta efradın tedavisi için en yakın hastanelere sevk edilip bir aylık tedavi süresinden sonra taburcu edilmeleri konusunda birliklere emir göndermiştir669. Diğer taraftan Ab Menzil Hastanesi baştabibi İhsan Ali Efendi’nin gönderdiği rapora göre, hastanede yatan 12 hastanın 2’si kabakulaktır. Bu ay zarfında dâhil olan 1 hastanın hummalı olduğu görülmüştür.670.
Yıllar Bu yıl giren Vefat
1914(4 ay) 1114 52
1915(1 ay ) 12 1
1916(9 ay) 2435 101
1917(4 ay) 308 41
Toplam 3869 195
Yukarıda işaret edilen dört yıl içerisinde salgın hastalıklardan 195 hasta vefat etmiştir. Ancak söz konusu yılların tamamına ait raporlar görüldüğünde bu sayının değişeceği muhakkaktır. Bu süreçte en çok vefat tifüs ve sıtma vakalarında görülmüştür. Bununla birlikte yılancık, kanlı basur, nezle-i müstevliye, zatürie gibi hastalıklar sıklıkla meydana gelmiştir. Öte yandan 83 harp yaralısı da hastanelerde tedavi altına alınmıştır.