Sakarya’nın Đlçeleri 1. Adapazarı

Đlin merkez ilçesidir. Bugünkü Tığcılar Mahallesinin bulunduğu yerde Ada veya Ada Köy ismiyle XVI. yüzyılda kurulmuştur. (Konukçu, 2005: 35) 1646 yılında nahiye, 1837’de ilçe olan Adapazarı, 22 Haziran 1954 tarihli Kanunla Kocaeli ilinden ayrılarak bağımsız il statüsü kazanan Sakarya ilinin merkez ilçesi olmuştur. 1868’de belediye

teşkilatı kurulmuştur. Yüzölçümü 645 km² olan ilçenin denizden yüksekliği 31 m’dir (Cumhuriyetimizin 75. Yılında Sakarya, 1998: 55).

4.2. Akyazı

Romalılar zamanına kadar inen bir geçmişe sahiptir. Demetrium ile aynı yer olduğu ileri sürülmektedir. Kerem-Ali dağının eteğinde yer alır. Osmanlı’nın bu bölgede ilk ele geçirdiği yerdir. Konur Alp tarafından idare edilmiştir. Ak ve yazı kelimelerinden meydana gelir. Yazı, eski Türkçe’de “yayla” anlamındadır. XIV. yüzyıla kadar önemli bir geçiş yolu üzerindedir. Ormanlarıyla meşhurdur. Orhan Gazi, Süleyman Paşa vakıfları vardır. Ova ve yaylalarına Yörükler yerleşmişlerdir. Koyun kültürüyle ilgili olan kuzuluk yerleşimi aynı zamanda sıcak su kaynağıyla meşhurdur (Konukçu, 2005: 38).

1944 yılında Kocaeli iline bağlı müstakil bir ilçeyken, 1954 yılında Sakarya iline bağlanmıştır. 1941 yılında belediye teşkilatı kurulmuştur. Đl merkezine uzaklığı 29 km’dir. Yüzölçümü 654 km² olan ilçenin denizden yüksekliği 43 m’dir (Cumhuriyetimizin 75. Yılında Sakarya, 1998: 61).

4.3. Ferizli

Asıl adı Firuzlu olan Ferizli, Sakarya nehri ile Yavaş Su arasındaki düzlükte kurulan ilçedir. Von Diest, “Firusli” şeklinde yazar. Eski Türkmen yerleşmelerindendir (Konukçu, 2005: 38).

1990 yılında bağımsız bir ilçe olarak Sakarya iline bağlanmıştır. 1973 yılında belediye teşkilatı kurulmuştur. Đl merkezine uzaklığı 22 km’dir. Yüzölçümü 208 km²olan ilçenin denizden yüksekliği 50 m’dir (Cumhuriyetimizin 75. Yılında Sakarya, 1998: 63).

4.4. Geyve

Bizans dönemindeki ismi Kabia olan Geyve, Sakarya’nın doğusunda yer alan tarihi bir kasabadır. XVI. yüzyılda yolun buradan geçirilmesi buranın önemini daha da artırmıştır. Bir aralar Kocaeli’ye bağlı kalmıştır. Tapu Tahrir defterlerindeki akarsu isimleri şunlardır: Semiz Suyu, Nehr-i Sakarı, Karaçay, Göynük Suyu, Çay, Kara Pınar, Pınarcık, Üveyik Pınarı, Dede Pınarı, Tekür Pınarı/Umur Bey deresi. Kışlak ve yaylak

olarak kullanılan yerler de Yaylak-ı Eğrice, Yaylak-ı Kurıca, Gölcük, Yaylak-ı Körüklü, Karye-i Yaylak, Yayla, Kışlak-ı Ayvalu, Kışlak-ı Kirasiye, Kışlak-ı Karateke. Osmanlı döneminde Konuralp, Akça Koca ve Süleyman Paşa gibi önemli gazilerin yönetiminde bulunmuştur. Sakarya il olmadan önce Kocaeli’ye bağlı bir kazadır. Milli Mücadele döneminde hizmetleri geçen Ali Fuat Paşa’nın isminin verildiği yer buradadır. Geyve ilçesi 1839 tarihinde ilçe olmuştur. 1939’da belediye teşkilatı kurulmuştur. Đl merkezine uzaklığı 35 km’dir. Yüzölçümü 780 km² olan ilçenin denizden yüksekliği 80 m’dir (Cumhuriyetimizin 75. Yılında Sakarya, 1998: 65).

4.5.Hendek

Sakarya’nın doğusunda Düzce ili ile sınır olan ildir. Yeni cadde üzerinde bulunmasından dolayı çevre köylerin toplandığı yer olmuştur. Bu nedenle “Han Dağı” Pazarı denmiştir. Hendek ismi de zamanla Han – Dağ’dan türetilmiştir. Köprülü Mehmed Paşa buranın ilerlemesine büyük katkılarda bulunmuştur. XIX. yüzyılda Kafkasya’dan gelen göçmenler yörede ve merkeze yakın yerlerde yerleşmişlerdir. Yol güzergâhında olduğundan hanları hep dolu olmuştur (Konukçu, 2005: 41, 42).

Cumhuriyetten önce kaza olmuştur. Cumhuriyetin ilanından sonra Kocaeli iline bağlı bir ilçe iken 1954 yılında Sakarya’nın vilayet olmasıyla birlikte bu ile bağlı bir ilçe olmuştur. 1907 yılında belediye teşkilatı kurulmuştur. Đl merkezine uzaklığı 32 km’dir. Yüzölçümü 581 km² olan ilçenin denizden yüksekliği 175 m’dir (Cumhuriyetimizin 75. Yılında Sakarya, 1998: 69).

4.6. Karapürçek

Eski Akyazı yolu üzerindedir. Adapazarı, Geyve, Taraklı ve Akyazı ile çevrilidir. “Belgelerde nâm-ı diğer Bayram Dede” diye geçer. Bayram Dede buranın isimlendirilmesinde rol oynamıştır. Türkmen kökenlidir.

Pirinç ekimi yaygındır. Köy halindeyken ahalisi Sakarya köprüsünün tamiri ile görevlidir. Karapürçek ile Taraklı arasında Âb-Sâfi diye bir kazadan bahsedilir (Konukçu, 2005: 42).

Akyazı ilçesine bağlı bir nahiye iken 1991 yılında ilçe olmuştur. 1973 yılında da belediye teşkilatı kurulmuştur. Đl merkezine uzaklığı 23 km’dir. Yüzölçümü 127 km²

olan ilçenin denizden yüksekliği 150 m’dir (Cumhuriyetimizin 75. Yılında Sakarya, 1998: 73).

4.7. Karasu

Sakarya’nın kuzeydeki, Sakarya nehrinin doğusunda, denizden biraz içeride kalan ilçesidir. Karadeniz kenarındaki ilk Yörük yerleşmesi olarak göze çarpar. Đncirli,

Đncürlü, Đnci(r)li diye tanınmaktadır. Eskiden yörede çok miktarda incir ağacı vardır. Denizcilik ve gemi yapımıyla uğraşmışlardır.

Karasu adı, yakınındaki Karagöl de denilen bir su birikintisinden gelmektedir. Đlçe zamanla dışarıdan gelen göçlerle kalabalıklaşmıştır. Kocaali ve Kuyumcu köyleri de bu nedenle büyümüştür. Kocaali, eskiden beri kışlak yeridir. Odun ve kömür ticareti ile uğraşan ahalisinin Melenağzı ile teması vardır. 15 Şubat 1954’te Karasu’ya bağlı nahiye haline getirilmiştir. Sakarya nehri Karasu’nun batısından delta halinde denize dökülür. Anadolu’nun kuzeyindeki üç önemli ve büyük deltadan biridir (Konukçu, 2005: 43).

1933 yılında ilçe olmuştur. Aynı yıl belediye teşkilatı kurulmuştur. Đl merkezine uzaklığı 51 km’dir. Yüzölçümü 410 km² olan ilçenin denizden yüksekliği 20 m’dir (Cumhuriyetimizin 75. Yılında Sakarya, 1998: 71).

4.8. Kaynarca

Kaynamak fiilinden türemiş bir kelimedir. Oflak ve Baba Dağları arasında, Kandıra-Adapazarı yolu üzerindedir (Konukçu, 2005: 43).

1959 yılında ilçe olmuş, 1966 yılında da Sakarya iline bağlanmıştır. 1960 yılında belediye teşkilatı kurulmuştur. Đl merkezine uzaklığı 35 km’dir. Yüzölçümü 360 km² olan ilçenin denizden yüksekliği 50 m’dir (Cumhuriyetimizin 75. Yılında Sakarya, 1998: 75).

4.9. Pamukova

Geyve-Đznik, Geyve-Bilecik yolu üzerinde, düz alanda kurulmuş, tarihî bir yöredir. Hisar’ı nedeniyle Ak-Hisar diye de bilinir. Osmanlı Beyliğinin Sakarya boylarında ilk ele geçirdiği kalelerdendir. Şimdiki Pamukova, buranın iki km kadar batısında kalır.

XIV. yüzyıldan sonra Mekece ismi kullanılmıştır. Mekece ismi Osmanlı kaynaklarında “Mekece”, Arap gezgini Đbn Battuta’da ise “Mekeca”dır. Bu ismin Meke-ce/Meke-ci

şeklinde bir kuş ismi (Meke) olabileceği kaynaklarda ifade edilmektedir. (Konukçu, 2005: 44)

1987 yılında ilçe olmuştur. 1946’da belediye teşkilatı kurulmuştur. Đl merkezine uzaklığı 40 km’dir. Yüzölçümü 293 km² olan ilçenin denizden yüksekliği 100 m’dir (Cumhuriyetimizin 75. Yılında Sakarya, 1998: 79).

4.10. Sapanca

Tarih boyunca önemli geçiş yollarından biri olmuştur. XVI. yüzyıl belgelerinde “Karye-i Âyân nâm-ı d“Karye-iğer Sabancı” kaydından, kurulan yerleş“Karye-im yer“Karye-in“Karye-in “Karye-ik“Karye-i “Karye-is“Karye-imle Ayân ve Sabancı diye geçtiği ifade edilmektedir. Đsmini hemen yanından yükselen dağın Roma dönemindeki ismi olan Sophon’dan, Evliya Çelebi ise Đzmitli bir kocanın ormanı açarak saban sürdüğü için aldığından kaynaklarda bahsedilmektedir. Katib Çelebi ise, Sabanca’yı gölün kenarında, düz bir alanda, orman içinde, suru olmayan kasaba olarak anlatır. Sabanca, genelde kaza olarak asırlarca durumunu korumuştur. Demir yolunun Sapanca’dan geçmesiyle kasaba daha da önem kazanmıştır. Kafkasya’dan gelen göçmenler kasaba ve köylerde yerleştirilmişlerdir. Çerkes, Gürcü ve Lazlar arasında dönem dönem çekişmeler de olmuştur (Konukçu, 2005: 45).

19 Haziran 1957’de kaza haline gelmiştir. 1923 yılında da belediye teşkilatı kurulmuştur. Đl merkezine uzaklığı 17 km’dir. Yüzölçümü 140 km² olan ilçenin denizden yüksekliği 30 m’dir (Cumhuriyetimizin 75. Yılında Sakarya, 1998: 81).

4.11. Söğütlü

Sakarya’nın yeni ilçelerinden biri de Söğütlü’dür. Ruscuk’tan gelen göçmenlerle köy daha da büyümüştür. Đsmi, yörenin tabii bitkisi olan söğüt adından kaynaklanmaktadır (Konukçu, 2005: 46).

1990 yılında ilçe olmuştur. 1956 yılında belediye teşkilatı kurulmuştur. Đl merkezine uzaklığı 18 km’dir. Yüzölçümü 141 km² olan ilçenin denizden yüksekliği 31 m’dir (Cumhuriyetimizin 75. Yılında Sakarya, 1998: 83).

4.12. Taraklı

Eski adı Dablis’tir. Đstanbul-Ankara yolu üzerinde Geyve’den sonra yer alır. XIV. yüzyıldaki adı “Tarakcı”, “Taraklı” ve “Yenice”dir. Bazen ise her iki isim beraber kullanılmış ve Taraklı Yenicesi denmiştir. Osman Gazi döneminde akınlar olmuş, fakat tam olarak Süleyman Paşa döneminde gerçekleştirilmiş ve Kocaeli’ne bağlanmıştır. Tarak ve kaşık yapımında usta insanlar yetişmiştir. Đstanbul pazarında şimşirden yapılma kaşıkları meşhurdur. O nedenle taraklı ismini aldığı söylenmektedir. Buraya yerleşen Yörüklerin Kıpçak asıllı Taraklı boyundan oldukları da kaynaklarda geçmektedir. Taraklı tarihte Bolu’ya ve Ankara’ya giden yollar üzerindedir. Tarihi evleri ile dikkat çeker. Yaylaları meşhurdur (Konukçu, 2005: 46).

Taraklı ilçesi 1987 yılında ilçe olmuştur. 1954 yılında belediye teşkilatı kurulmuştur. Đl merkezine uzaklığı 65 km’dir. Yüzölçümü 334 km² olan ilçenin denizden yüksekliği 450 m’dir (Cumhuriyetimizin 75. Yılında Sakarya, 1998: 85).

4.13. Kocaali

Đlçe arazileri dağlık ve ovalık olmak üzere iki ana bölümden meydana gelir. Đlçe merkezi, doğusu ve batısı dar vadilerle kesilen ve denize meyilli olan bir yükselti üzerine kurulmuştur. Đlçenin yüzölçümü 282 km² olup ortalam yükselti 20 metredir.

Đlçenin kuzeyinde Kardeniz, doğusunda Akçakoca, güneyinde Düzce, Cumaova,

Hendek, batısında Karasu ilçesi yer alır. 1988 yılında ilçe olan Kocaali; 2 belediye, 1 bucak ve 27 köyden oluşmaktadır.

Arazilerin engebeli olması, taban ve düz arazilerin bulunmaması ve bol yağış alması nedeniyle bölgede fındık tarımı gelişmiştir.