Sabah Gazetesi

Öncelikle Sabah gazetesinin 2002 yılındaki haberlerinin analizinden önce Ģu açıklamayı belirtmekte yarar var. Sabah gazetesinin 2002 yılındaki yayın politikasındaki farklılıktan mıdır bilinmez ama ilk sayfada seçim haberleri çok nadir bulunmaktadır. Bu nedenle bu çalıĢmanın temel kıstası olan “ilk sayfadaki seçim haberleri” mantığı, bu dönem için fazla geçerli olamayacaktır. Sabah gazetesi Seçim 2002 sayfası olarak iç sayfada seçim haberleri için ayrı bir alan belirlemiĢ ve gündemdeki seçim haberlerini burada yayınlamıĢtır. Bu nedenle ilk sayfada nadir bulunan seçim haberlerinin yanı sıra Seçim 2002 sayfasında dikkat çeken haberlerin analiz edilmesi uygun görülmüĢtür.

19 Ekim 2002 tarihli Sabah gazetesi, seçimle ilgili üç haberi sayfanın solunda küçük bir sütun halinde birlikte vermiĢtir. Ġlk haber “Diğerlerine oy veren deli” baĢlığıyla öne çıkmaktadır. Haberde ilk sayfada yalnızca Saadet Partisi lideri Recai Kutan‟la mitinge katılan Necmettin Erbakan‟ın Diyarbakır mitinginde "‟SP haricinde seçime girecek 17 partiye oy verenleri akıl doktoruna götürün‟ dedi” Ģeklindeki

cümlesi yer almaktadır. Haberin iç sayfadaki devamında “Hocaya dış destek” baĢlığıyla ilk sayfadaki haberle tematik açıdan farklılık gösteren bir baĢlık kullanılmıĢtır. ġematik olarak ardalan bilgisinin verilmediği haberde, “SP'ye oy vermeyeni doktora götürün” alt baĢlığıyla haber detaylandırılmıĢ ve ilk sayfadaki cümle tekrar edilmiĢtir. Ayrıca Erbakan‟ın; “…ABD'nin Irak savaşında Müslümanları Müslümanlara kırdırtmak istediğini söyleyen Erbakan, ABD'nin hesabının, petrolün kendilerine ait olması ve İsrail'in karşısında güç kalmaması olduğunu öne sürdü.” ifadesi sentaktik açıdan ilk ağızdan verilmiĢ olsa da olumsuzlanarak verilmiĢtir. “Hoca‟ya dış destek” baĢlığı da Avrupa Milli GörüĢ TeĢkilatı‟nın 800 kiĢilik bir kafile ile Erbakan‟a maddi ve siyasi destek vermesi ile ilgilidir. Tematik olarak ilk sayfadaki baĢlık ve iç sayfadaki baĢlık uyumsuzluk göstermekte olup haberde fonda bir minare, kürsüde Erbakan ve Kutan ile yanlarında onlara Ģemsiye tutan birinin olduğu bir fotoğraf kullanılmıĢtır.

Aynı sütunda yer alan diğer bir haber Ak Parti ile ilgilidir. Cumhuriyet ve Hürriyet gazetelerinde analiz ettiğimiz “Türban namus borcu” baĢlıklı haberdir. KahramanmaraĢ‟ta Bülent Arınç‟ın “bu sorunu çözmek namus borcumuzdur” ifadesi doğrudan verilmiĢtir. Haberin iç sayfadaki devamında asıl vurgu Tayyip Erdoğan‟ın konuĢmasınadır. “AKP lideri, Kemal Derviş ve Bayram Meral için „tükürdüklerini yalıyorlar‟ dedi” üst baĢlığı ve “Erdoğan, CHP‟ye yüklendi” baĢlığıyla detaylandırılan haberde (Erbakan‟ın söyleminin iç sayfada farklı bir baĢlıkla verildiği gibi) yine farklı verilmiĢtir. Tematik olarak baĢlıkların uyumsuz olduğu haberde, Erdoğan‟ın seçim vaatleri ve eleĢtirileri kendi ağzından doğrudan ve olumlu verilmiĢtir. Haberin retoriği Erdoğan‟ın elinde güller ve arkasında büyük bir halk kalabalığının olduğu görselle desteklenmiĢ ve fotoğrafın altında “AKP Lideri Erdoğan Kahramanmaraş'ta CHP'yi hedef aldı, "Bunlar memlekette taş üstüne taş koymamışlardır" dedi. Erdoğan, Derviş ve Meral'e de yüklendi” ifadesi yer almıĢtır.

Yine aynı sütunda yer alan son haber ise DYP ile ilgilidir. “Traktörünü Derviş sattırdı” baĢlığıyla ilk sayfadan verilen haberde Tansu Çiller‟in kalabalığa hitap ettiği bir görsel kullanılmıĢtır. “Çiller Ereğli‟de Derviş‟i yuhalattı” baĢlığıyla iç sayfada yer alan haber sayfanın sağında küçük bir alanda yer almaktadır. Tematik

olarak baĢlıkların uyuĢtuğu haberde aktif cümle yapılar kullanılmıĢ ve yine Tansu Çiller‟in bir fotoğrafı iç sayfada kullanılmıĢtır.

21 Ekim tarihli Sabah gazetesinin Seçim 2002 sayfasında “Ecevit‟ten zorunlu yanıt” baĢlıklı bir haber sayfanın üst kısmında yer almaktadır. "Apo'yu kurtardılar" diyen Bahçeli'ye ve türbanı serbest bırakacağını söyleyen tüm liderlere çattı” spotuyla verilen haberde Ecevit‟in sözleri sentaktik açıdan etken cümle kalıpları içerisinde verilmiĢtir. Retoriksel bağlamda dönemin baĢbakanı Ecevit‟in halkı selamlayan bir fotoğrafın kullanıldığı haberde, Ecevit‟in karĢılanma seremonisinden kendisine verilen hediyeye kadar en ince detayına kadar verilmiĢtir.

24 Ekimde Sabah gazetesinin ilk sayfasında siyasi parti liderlerine ait bir haber bulunmamaktadır. Gazetenin on dördüncü sayfasında “Baykal‟dan Tayyip‟e: Çılgınsın” baĢlığıyla bir haber bulunmaktadır. AK Parti Genel BaĢkanı Erdoğan'ın ''CHP'nin bir medya patronu ile iĢbirliği yaptığı'' yolundaki sözlerini hatırlatması üzerine, Baykal‟ın "Medya patronlarıyla, ilişkilerimiz şeffaftır. Bir insanın böyle düşünmesi için çılgın olması lazımdır" verdiği bu cevabı spota çekmiĢtir. Habere kullanılan dil açısından bakıldığında doğrudan aktarılmıĢtır. Tayyip Erdoğan‟ı eleĢtirmesine rağmen Baykal‟ın söylemleri aktarılırken olumsuz herhangi bir kalıba sokulmamıĢtır. Haberde kullanılan görsel o günkü Cumhuriyet gazetesiyle aynı olup, fotoğrafın altına “Çocuk sevgisi!...Deniz Baykal, Pazar yerinde kucağına aldığı çocuğu severken kulağını ısırdı” yorumuyla verilmiĢtir. Baykal‟ın, Cumhuriyet gazetesinde olduğu gibi babacan ve sempatik bir karakter olarak resmedilmesi retoriksel anlamda ana olay kiĢisinin güvenilirliğini artırmaktadır.

Seçime iki gün kala gazetelerin tabiri caizse taraflarını belli eder nitelikteki haberleri manĢete çekmesi Sabah gazetesinin 1 Kasım tarihli gazetesinde de görülmüĢtür. Daha önce de belirttiğimiz gibi ilk sayfalarında seçim haberlerine pek yer vermeyen gazete, “Tayyip Nöbeti” manĢetiyle yayınladığı haberde “Ecevit, genel başkanlığı neden hemen bırakmayacağını böyle açıkladı: Eğer AKP iktidara gelirse laiklik yara alabilir” cümlesini spottan vermiĢtir. Tematik olarak “Laiklik kaygısı” ve “AKP saklanıyor” ara baĢlıklarının kullanıldığı haberde, “Partinin başından hemen ayrılabilecek durumda olduğunu da söyleyen Ecevit, "Ancak bu söz konusu

değil" diyerek ekledi: "Milletimiz 4 Kasım'ı kaygıyla bekliyor. Seçmenler gerçek niyetini gizleyen bir partinin iktidara gelmesi durumunda laik Türkiye Cumhuriyeti'nin yara almasından endişeli" ifadesi ana konunun sunumunu aktarmaktadır. Gerek makro açıdan gerek haberin retoriği açısından ilk sayfada kullanılan görselde Bülent Ecevit‟in eĢi RahĢan Ecevit‟le yan yana durduğu bir fotoğraf yer almakta ve altında; “Rahşan da, ben de… Ecevit, DSP Kongresi‟ne kadar Rahşan Ecevit ile birlikte, partideki görevlerine devam edeceklerini söyledi” ifadesi yer almaktadır. Haberin iç sayfadaki devamında ise Ecevit‟in laiklik ve rejim tehlikesine vurgusu yinelenmiĢtir. Bu haberde önemli bir Ģey dikkati çekmektedir. Bütün Türkiye‟nin seçim sürecine kilitlendiği, yeni kurulan ve mecliste temsili dahi olmayan Ak partinin kamuoyu yoklamalarında açık ara önde göründüğü o süreçte, gazetenin apolitik yayınlarını da göz önüne aldığımızda, bu haberin seçime iki gün kala manĢetten verilmesi, gazetenin seçimlere yönelik politik çizgisini temsil etmesi açısından manidardır.