Sağlık hizmetlerinde kalitenin yönetiminde takip edilecek tek bir teknik veya yaklaşım yoktur. JCI (Joint Commission International), EFQM, Toplam Kalite Yönetimi, ISO Standartları, Hasta Hakları Uygulamaları gibi sistemler sağlık hizmeti sunan kuruluşlar
tarafından kurumlarının yapısına, çalışanlarının özelliklerine, işletme plan ve politikalarına vb. göre en uygun olan sistem veya sistemler seçilerek uygulamaktadır. Medikal turizm açısından bakıldığında uluslararası hastalara hizmet veren sağlık kuruluşlarının hizmet kalitelerini özellikle uluslararası tanınırlığı ve güveni yüksek kalite sistemlerine yöneldiği görülmektedir. Örneğin, JCI ve ISO medikal turizmde rakiplerinin önüne geçmek isteyen kuruluşlar için sıklıkla kullanılan bir kalite değerlendirme sistemidir.
2.7.1 Uluslararası Ortak Komisyon (Joint Commission International (JCI))
1917 yılında "Hospital Standardizations" adıyla temelleri atılan Joint Commission, 1951 yılında "Joint Commission on Accreditation of Health care Organization" (JCAHO) ismini aldı. Joint Commission International (JCI), 1998 yılında JACHO'nun bir alt kuruluşu olarak kurulmuş ve uluslararası düzeyde akreditasyon sertifikası vermeye başlamıştır. 2007 yılı başında JCAHO ismi kaldırılmış, 'The Joint Commission' olarak kısaltılmıştır ve logosunu değiştirmiştir. Kuruluşun uluslararası ayağı olan JCI, ismi aynı kalmakla beraber, logosunu değiştirmiştir. JCI Akreditasyonu, hastanelerin gönüllü olarak başvurdukları; uluslararası birtakım sağlık ve yönetim standartlarını gerçekleştirmiş olmaları halinde kendilerine verilen ve hastanenin kalite çıtasının yüksekliğini gösteren bir uyum belgesidir (www.memorial.com.tr).
Bu kuruluşun temel amacı, topluma verilen sağlık hizmetinin güvenlik ve kalitesinin sürekli olarak yükseltilmesi ve bu alanda oluşturulan standartların sağlık kuruluşlarında yerleştirilmesidir. JCI, uluslararası toplulukların sağlık kuruluşlarına objektif standartlar dizisi ve süreçlerinin benimsetilmesini, devamlı ve kalıcı iyileştirme programlarının oluşturulmasını ve standartların yerel ihtiyaçlara göre belirlenmesini amaçlamaktadır. Standartların felsefesi kalite yönetimi ve sürekli iyileştirme prensiplerine göre belirlenmiştir. Hasta bakımı ve güvenliği için yüksek standartlar oluşturulmuştur. JCI Akreditasyonu ülkelerin yasal, dini ve/veya kültürel faktörlerine de yer vermektedir (Akdu, 2009, s. 28).
Joint Commission International (JCI) global toplulukta hasta güvenliği ve kalite geliştirme konusunda sürekli bir yol gösterici olarak öne çıkmaktadır. JCI, sıkı bakım standartlarını teşvik etmek ve üst seviyede performans elde etmek üzere çözümler sunmak için sağlık hizmetleri organizasyonları, hükümetler ve uluslararası destekçilerle birlikte çalışmaktadır. JCI uzmanları, organizasyonların kendilerini geliştirmelerine akreditasyon, eğitim ve danışmanlık hizmetleri olmak üzere üç şekilde yardımcı olmaktadır.
En yüksek hasta bakımı standartlarına ve sonuç odaklı süreç geliştirmeye yönelik bu sistem, sağlık hizmetleri liderlerinin saygısını kazanmıştır. Bu nedenle Dünya Sağlık Örgütü (WHO), JCI ve Joint Commission ile ortaklık kurarak ilk WHO Hasta Güvenliği İttifakı Merkezi Çözümleri sistemini geliştirmiştir. Hasta Güvenliği Çözümleri, benzer görünen, kulağa benzer gelen ilaç isimleri sorunlarına; hasta tanımlaması; hastaların nakledilmesi sırasındaki iletişim; doğru vücut bölgesinde doğru prosedürlerin uygulanması; konsantre elektrolit çözümlerin kontrolü; bakımdaki geçişlerde ilaç doğruluğunun sağlanması; yanlış kateter ve tübaj bağlantılarının önlenmesi; enjeksiyon aletlerinin tek sefer kullanılması ve sağlık hizmetleriyle bağlantılı enfeksiyonu önlemek için geliştirilmiş el hijyeni konularını ele almaktadır.
Bununla birlikte JCI Haziran 2011 tarihinde Uluslararası Sağlık Hizmetleri Kalite Topluluğu’ndan (ISQua) dört yıllık akreditasyon almıştır. ISQua akreditasyonu, sağlık hizmetleri organizasyonlarının çalışmasını denetlemek amacıyla JCI tarafından kullanılan standartların, eğitimin ve süreçlerin akreditasyon kuruluşları için en yüksek uluslararası temel ölçütleri karşılamasını garanti etmektedir (www.jointcommissioninternational.org).
2.7.2 Uluslararası Standardizasyon Örgütü (International Organization for Standardization (ISO))
1946 yılında 25 ülkeden Londra’ya gelen delegeler tarafından yeni bir uluslararası organizasyon kurulması kararı alınmış ve 1947 yılında ISO resmen faaliyetlerine başlamıştır. 1947'den sonra teknoloji ve üretim sektörünün hemen hemen tüm yönlerini kapsayan 19.500'ün üzerinde uluslararası standart belirlemişlerdir. Günümüzde, 164 ülke ve 3.368 teknik organın üyelikleriyle faaliyetlerine devam etmektedir. 150'den fazla kişi İsviçre/Cenevre'de ISO'nun Merkez Sekreterliği’nde tam zamanlı çalışmaktadır. (www.iso.org). Örgütün amacı ve hedefleri aşağıda maddeler halinde verilmiştir (tr.wikipedia.org).
Örgütün Amacı:
Uluslararası mal ve hizmet değişimini hızlandırmak,
Entellektüel, bilimsel, teknolojik ve ekonomik faaliyetler alanında işbirliğini geliştirmektir.
Örgütün Hedefleri
ISO sistemi ve standartlarını geliştirmek, Kaynakları en iyi şekilde kullanmak, Yeni teknik programları teşvik etmek,
Gelişmekte olan ülkelerde alt yapıyı oluşturmaktır.
Hastanelerin tercih ettiği en önemli kalite belgelerinden birisi, ISO 9001-2000 Kalite Yönetim Sistemi olmaktadır. Bu belgeyi alan hastaneler, kurumlarındaki işleyişin gerekli standartlara uygun olduğunu da ispatlamış olmaktadırlar. Türk Akreditasyon Kurumu (TÜRKAK) tarafından sağlanan bu belgeyi, bağımsız ve aracı denetim firmaları vermektedirler. Bu bağımsız denetim firmasına ait denetçiler, hastanelere giderek, hastanenin büyüklüğü ve personel sayısına göre değişen sürelerde denetimlerini gerçekleştirmektedirler. Hastanenin gerekli standartları taşıması halinde, ISO 9001 kalite uygunluk belgesi verilmektedir. ISO kalite belgesinin geçerlilik süresi 3 yıl olurken, bu belgenin yeniden alınabilmesi için, bu sürenin sonunda tekrar belgelendirme denetimi yapılmaktadır. Hastanenin verdiği tedavi hizmetini kapsamayan ISO belgesi, daha çok kurumun işleyişine bakmaktadır. Hastanenin gelişimi, yönetimi, satın alma ve malzeme gibi kriterleri sorgulamaktadır (Akdu, 2009, s. 29).
Farklı akredidasyon birliklerinin belirledikleri standartlar birbirinden farklılık göstermektedir. Genel olarak bakıldığında benzer olan standartlar ise şöyledir (Akdu, 2009, s. 29-30):
Medikal uygulama yapacak personelin gerekli sınavlardan geçmiş, gerekli eğitimi almış becerikli olması
Yerli ve yabancı hastalar için yeterli uygulama, tesis, beceri, ve ekipmana sahip olunması
Sigorta şirketleri, ilaç firmaları ve devlet örgütleri ile koordinasyon yeteneğine sahip olunması
Gerekli sigorta ve güvenlik tedbirlerinin alınması
Hastalara uygun doktorların ve sabırlı hemşirelerinin bulundurulması
Farklı kültür, din, renk ve cinsiyetteki hastalara hizmet edebilen çeşitli personelin bulundurulması