Türkiye’de Yüksek Öğretim Kurumu, Ulusal Tez İzleme Merkezi Veri Tabanına kayıtlı medikal turizm konusunda yapılan çalışmalara bakıldığında doktora düzeyinde doğrudan medikal turizmi konu alan bir teze rastlanmamış olup yüksek lisans düzeyinde doğrudan medikal turizm ile ilgili 4 tane tez (Kiremit, 2008; Akdu, 2009; Demirer, 2010; Khafizova, 2011) bulunmuştur. Sağlık turizmi adı altında yapılan aramada toplamda 10 adet tez bulunmaktadır. Bu tezler incelendiğinde, medikal turizm konusuna, sağlık turizmi çeşitleri kapsamında değindiği görülmektedir. Bu doğrultuda yüksek lisans ve doktora düzeyinde medikal turizm çalışmaların kısıtlı olduğu söylenebilir. Bunun yanında sayıca az da olsa bilimsel hakemli dergilerde yayınlanmış makale, bildiri, kamu kurumları tarafından hazırlanan raporlar, çeşitli dernek ve meslek örgütlerinin yayınladığı dergilerde yayınlanan makale ve köşe yazıları, forum sitelerinde yazarlardan öneriler, medyada yer alan haberler ve röportajlar bulunmaktadır.
Yüksek Lisans düzeyinde yayınlanan ilk tez (Kiremit, 2008) ‘Turizmin gelişiminde bir alternatif olarak Medikal turizm: Bir sağlık Kuruluşunda Araştırma’ isimli tezdir. Bu çalışmada kısaca Medikal turizm alanındaki gelişmeler ve Türkiye’nin bu alandaki konumu
belirlenmeye çalışılmıştır. Araştırma sonucunda; hastalarla iletişimin en büyük problem olduğu, en büyük tercih nedeninin ise hizmet kalitesi olduğu gözlemlenmiştir. Bununla birlikte yabancı hastaları tercih sebepleri “Hizmet Kalitesi”, “Ucuzluk ve Yakınlık”, “Turistik Özellikler” olarak yer almıştır.
Bir yüksek lisans tezi (Akdu, 2009) ise ‘Sağlık Turizmi Kapsamında Medikal Turizm ve Türkiye’deki Uygulamalar Üzerine Bir Araştırma; İstanbul ve Ankara Örneği’ isimli tezdir. Çalışmada sağlık turizmi kapsamında ele alınan medikal turizm ve medikal turizmin Türkiye’deki uygulamalarını incelenerek özel hastanelerin medikal turizme katkısı ve uygulama biçimlerini analiz etmek ve Türkiye’deki mevcut durumu ortaya çıkarmak amaçlanmıştır. Çalışma sonucunda Türkiye’nin medikal turizm faaliyetleriyle birlikte, elde edilen gelirlerin arttırılmasına yönelik yeterli altyapı ve üst yapı faaliyetleri ile sosyal ve kültürel imkanların bulunduğu, buna karşın Türkiye’nin dünya medikal turizm pastasından yeteri kadar pay alamadığı ortaya çıkarılmış olup bunun nedenleri de kısaca reklam ve tanıtım eksikliği, kalifiye personel eksikliği, birimler arasındaki koordinasyon eksikliği olarak belirtilmiştir.
2010 yılında yayınlanan diğer bir tez (Demirer, 2010) ise ‘Türkiye’de Medikal Turizm ve Geliştirilmesi; Örnek Bir Araştırma’ isimli tezdir. Bu çalışmada da Türkiye’nin mevcut durumu incelenerek, medikal turizmin geliştirilmesi için çözüm önerileri geliştirmek amaçlanmıştır. Çalışma sonucunda, Türkiye’de medikal turizm kapsamında gelen hastalara sunulan hizmetlerde karşılaşılan sorunların başında hastaların hastane kurallarına uyması konusunun en önemli faktör olduğu bunu hasta yakınları ile iletişim, hasta ile iletişim, yemeklerin takip ettiği ortaya çıkarılmıştır. Bunun nedeni ise farklı kültürlere sahip insanlar arasındaki iletişim problemi olarak belirtilmiştir.
2011 yılında kabul edilen medikal turizm ile ilgili diğer bir tez (Khafizova, 2011) ise ‘Medikal Turizmin Gelişmesinde Seyahat İşletmelerinin Önemi ve Türkiye’deki Durum’dur. Araştırmada medikal turizmin gelişiminde seyahat işletmelerinin öneminin İstanbul’da UBK tarafından akredite olmuş sağlık kuruluşları açısından değerlendirilmesi, Medikal turizmin gelişmesinde seyahat işletmelerinin önemini tespit etmek amaçlanmıştır. Çalışma sonucunda sağlık sektörü ile turizm sektörünün arasındaki bağlantının zayıf olması nedeniyle Türkiye‟ de medikal turizm potansiyelinin gerektiği gibi kullanılamadığı ayrıca Türkiye‟ de yurt dışından hastaları kabul eden hastanelerin seyahat işletmeleriyle işbirliği yaptıkları tespit
edilmesine rağmen, medikal turizmde hizmet veren seyahat işletmelerinin yeterli sayıda olmadığı ve bu işbirliğinin sağlayacağı faydalardan yararlanılmadığı ortaya çıkmıştır.
Medikal turizm adıyla yayınlanmayan ve konusunun medikal turizmi kapsadığı düşünülen bir diğer tez (Yalçın, 2006) ise ‘Türkiye’de Sağlık Turizminde Alt Yapı Oluşturulma Gereği ve Sağlık Kurumlarına Yönelik Bir Araştırma’ isimli yüksek lisans tezidir. Bu çalışma da Sağlık turizmi açısından hastanelerin mevcut uygulamalarının incelenmesi ve yapılması gerekenlerin tespit edilmesi suretiyle ülkemizde sağlık kurumlarına yönelik sağlık turizmi konusunda karar vericilere önerilerde bulunmak ve bu alandaki akademik çalışma boşluğunu kapatmak amacı taşımaktadır. Araştırma sonucunda hastaların sağlık turizmde Türkiye’yi tercih etmesinde fiyat ve iklim faktörünün öncelikli olduğu tespit edilmiştir. Bununla birlikte, hastaların tercih nedenleri, özel ve kamu hastaneleri arasındaki farklar ve sebepleri sıralanarak çözüm önerileri geliştirilmiştir.
TÜSİAD tarafından 2009 yılında yapılan ‘Türkiye İçin Yeni Bir Fırsat Penceresi; Tıp Turizmi’ konulu araştırmada Türkiye için medikal turizmin yeni bir fırsat olabileceği görüşüyle medikal turizmin ayrıntılı incelemesi yapılmıştır. Bu kapsamda mevcut durum incelemesi yapılarak öneriler sunulmuştur. T.C. Sağlık Bakanlığı (2010) tarafından yayınlanan ‘Medical Tourism, Medical Tourism Research(Part One)’ isimli araştırmada medikal turizm konusu kavramsal olarak ele alınarak ülke incelemeleri yapılmış ve Türkiye’nin genel durumu ortaya çıkarılmıştır. T.C. Sağlık Bakanlığı öncülüğünde Aydın ve diğ. (2011) tarafından yapılan araştırma medikal turizmin son üç yılındaki gelişmeyi ortaya koymayı hedeflemektedir. Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü Sağlık Turizmi Koordinatörlüğü’nün 2008-2009-2010 yıllarına ait verilerin kullanılmasıyla yapılan araştırma Türkiye’ye sağlık turizmi kapsamında gelen hastalar, özel ve kamu hastanelerinin payı vb. konuları içermektedir. İçöz (2009) tarafından yapılan bir diğer araştırmada sağlık turizmi ve medikal turizm konusunda Türkiye’deki durumun irdelenmesi ve ülke için alternatif gelir kaynağı yaratabilecek bir turizm türü olarak medikal turizmin gelişme olanakları incelenmiş olup dünyada medikal turizmin durumu, medikal turizmin bir dış kaynak kullanım aracı olarak değerlendirilmesi ve medikal turizmin avantaj ve dezavantajları gibi konularda değişik kaynaklardan elde edilen bilgiler biraraya getirilerek konu kuramsal olarak değerlendirilmeye çalışılmıştır.
Özetle, medikal turizm konusunda hazırlanan akademik tezlerin yüksek lisans tezi olarak yazıldığı ve doktora düzeyinde çalışmalara konu edilmediği görülmektedir. Hazırlanan tezlerin ve diğer çalışmaların genel amacının medikal turizm konusunda Türkiye’de mevcut durumu analiz ederek rakip ülkeler ile kıyaslama yaptığı söylenebilir. Buradan hareketle ‘Medikal Turizm’ konusunda yapılan akademik çalışmaların ve Türkiye kapsamındaki literatürün yetersiz olduğu söylenebilir. Nitekim Sağlık Bakanlığı’nın (Sağlık Bakanlığı, 2011, s. 20) Enginer Birdal editörlüğünde yaptırmış olduğu çalışma da bu görüşü destekler niteliktedir.
Ulusal veri tabanlarının dışında uluslararası veri tabanlarında da konuyla ilgili tarama yapılmıştır. “ProQuest Digital Dissertation and Thesis” gibi uluslararası tez veri tabanlarında, ‘Science-Direct’, ’EBSCOhost’, ‘JSTOR’ ve ‘Oxford Journal’ gibi uluslararası veri tabanlarında yapılan taramalarda bu tez çalışması ile aynı mantıkla yapılan tez veya makale çalışmasına ulaşılmamış olup medikal turizm konusunu doğrudan kapsayan birçok araştırma mevcuttur. Örneğin, medikal turizm konusuna doğrudan değinen ilk çalışmalardan biri Connel (2006) tarafından yapılmış ‘Medikal turizm: Deniz, Güneş, Kum ve Cerrahi Operasyon’ isimli çalışmadır. Çalışma genel olarak medikal turizm kavramı, medikal turizmin gelişimi ve dünyadaki mevcut durumu hakkında bilgi vermektedir. Connel (2010), yılında ‘Medikal Turizm’ isimli bir kitap yayınlamış ve medikal turizmi detaylı olarak incelemiştir. Yine aynı yazar 2013 yılında ‘Karayip Adalarında Medikal Turizm: Kriz İçindeki Ekonomiler İçin Bir Çare’ isimli çalışmasında medikal turizmin ekonomik faydalarını incelemiştir. Bununla birlikte Horowitz ve Rosensweig (2007) tarafından yapılan ‘Medikal Turizm: Global Ekonomide Sağlık’ adlı çalışmada medikal turizmin ekonomik boyutu ve küresel ekonomideki yeri araştırılmıştır. Cook (2008) tarafından hazırlanan ‘Sağlık ve Medikal Turizm Nedir?’ adlı çalışma ise sağlık turizmi ve medikal turizm kavramları, tarihçeleri, mevcut durum ve güncel gelişmeleri konu edinmiştir. Lunt ve Carrera (2010) ise medikal turizm ile birlikte sağlık hizmetlerinde küreselleşmenin artması ve medikal turizmin yurt dışındaki işleyişini araştıran ‘Medikal Turizm: Yurtdışında İşleyişin Değerlendirilmesi’ isimli bir çalışma hazırlamıştır.
Yukarıda görüldüğü gibi, turizm alanında yapılan lisansüstü çalışmalar üzerine gerçekleştirilen araştırmada, medikal turizm konusunda yapılan çalışmaların, konunun önemi göz önüne alındığında oldukça yetersiz olduğu söylenebilir. Medikal turizm konusunda yapılan ve yukarıda açıklanan araştırmalarda çoğunlukla medikal turizm hakkında mevcut
durum analizi ve tarihsel gelişimi gibi konular üzerinde durulmuş olup medikal turistlerin beklenti ve algılarını anlamaya ve medikal turizmde hizmet kalitesinin düzeyini belirlemeye yönelik bir alışmaya ulaşılamamıştır. Gerek ulusal kaynaklarda gerekse uluslararası kaynaklarda bir benzerine ulaşılamayan bu çalışmanın orijinal nitelikte olduğu düşünülmektedir. Gerçekleştirilen bu çalışmanın hem özelde turizm ve sağlık bilimi alanındaki bilgi birikimine önemli bir katkıda bulunacağı ve hem de ortaya çıkan bulgular itibariyle de medikal turizm paydaşları için önemli bir kaynak olarak yarar sağlayacağı düşünülmektedir.