Sağlık Bakanlığı Kamu Spotu ve Sağlık ĠletiĢimi Kampanyası

Sağlık konusunda davranıĢ değiĢikliği sağlamaya yönelik mesajlarınızı topluma iletmeye çalıĢırken karĢıt mesaj kaynaklarıyla da mücadele etmeniz gerekmektedir. Örneğin obeziteyle mücadele karĢısında cips, kola gibi bir gıda sanayinin mesajları, iletileri durmaktadır. Sağlık iletiĢimi ve kamu spotu yapmanın bu zorluklarını Tuncel: “Şimdi obeziteye mücadelede karşında gıda sanayi var çikolata, cips, kola aklınıza gelebilecek her türlü cicili bicili ambalajlar, mesela ben de çocuğumu engelleyemiyorum, ben de çocuk olsam isterim o şekerleri o çikolataları... Dolayısıyla sizin karşınızda mücadele edenler de var o kadar zorlu bir şey ki sağlık iletişimi ve spot filmi yapmak” (Tuncel, kiĢisel görüĢme, 2015) sözleriyle aktarmaktadır.

Tuncel görüĢmemiz sırasında sağlık iletiĢimi kampanyası ve kamu spotu hazırlamanın zorluklarını obezite kampanyası örneğiyle de: “Davranış değiştirmek çok kolay bir şey değil. Önce bir tutum oluşturacaksınız davranışla ilgili... Ya da ben artık 10 kilo vermem lazım. Ama önce bunu doğru bir kanal ile mesela şişmanlık “obezite” o kadar zor bir konu ki şişmansın diyemezsin kimseye çok aşağılayıcı bir şey bu. Öyle bir diyeceksin ki... Çok zayıflığa da yönlendirme iyi değil. Gençler şimdi 34 beden olmak için pamuklar yutuyor bir de kozmetik sanayi şöyle bir şey yapıyor kadınlara. Zayıfsan cildin gerginse sağlıklısındır. Öyle bir şey yok... Hem onları bertaraf edeceksin. Hem doğruyu anlatacaksın. Ya herkes de 34 olmak zorunda değil. Her bünyenin olması gereken yaşına göre bir beden

86

indeksi var. Biraz altı olur biraz üstü olur ama kozmetik sanayi işte böyle şeylere yönlendiriyor. Gergin bir cilt ve zayıf bir beden” (Tuncel, kiĢisel görüĢme, 2015) Ģeklinde detaylandırmaktadır.

Mesajın yanlıĢ algılanması

KarĢıt mesajlar üreten sektörlerle savaĢmak kadar sağlık iletiĢimi ve kamu spotu oluĢtururken amaçlanan mesajları doğru verebilmek de hassas bir konudur. Aksi takdirde Tuncel‟in nargile kamu spotuyla ilgili bahsettiği Ģekilde yanlıĢ bir algının oluĢması mümkündür. Bu konunun önemini Tuncel YeĢilay‟ın nargileyle ilgili zorunlu kamu spotu örneği üzerinden:“O kadar doğru kelimeler seçmek. Mesela Yeşilay en son bir nargileyle ilgili bir film yapmıştı. Beni çok arayan oldu. Diyor ki nargilenin marpucunda işte bir sürü hastalık bulaşır. Şöyle diyorlar marpucu kendimin olursa içebilir miyim? Şimdi sağlık iletişimi bu kadar hassas bir şey. Doğru söylüyor; sorun marpuçta mı? Alırım ben kendime özel bir nargile Kapalıçarşı’da en pahalısı 50 TL süslü püslüsü hiç kimseye de içirtmem dolayısıyla verem de olmam şey de olmam şey de bu kadar hassas işte “kamu spotu” yapmak ve “sağlık iletişimi” yapmak” (Tuncel, kiĢisel görüĢme, 2015) cümleleriyle açıklamaktadır.

Eğitim seviyesi ve toplumun devlete bakıĢ açısı

Tuncel, kamu kurumu olarak kamu spotu hazırlayarak bir iletiĢim kanalı oluĢturma sırasında karĢılaĢılan engellerin; Türkiye‟de toplumun düĢük eğitim seviyesi, devlete olan bakıĢ açısı ve kamu spotu yapan kurumlarla birlikte kamu spotlarının artması olduğunu “o kadar karmaşığız ki toplum olarak. Hem dediğim gibi eğitim seviyemiz düşük hem televizyona çok bağlıyız. Yani biz de iletişim kanalı açmak çok zorlu. Devlete güven tartışılır bazı alanlarda var bazı alanlarda hiç yok... İşte devlet acaba bize ne yapmak istiyordur da bunu bize yasaklıyor gibi kaygılar var. Yani her tarafından çoklu zorlu bir iletişim Türkiye’de kamu spotu hazırlamak. O yüzden şu anda çok da kirlendi bu mecra. Bütün bu kurumlar kamu spotu yapıyor” (Tuncel, kiĢisel görüĢme, 2015) cümleleriyle vurgulamaktadır.

Tuncel, görüĢmemizde kamu spotu hazırlamanın bir diğer zorluğunun da ülke içinde eğitim seviyesinin bölgeden bölgeye çok farklılık göstermesinden kaynaklandığını ve farklı bölgeler için farklı kamu spotu çalıĢmaları yapılması gerektiğini: “Kamu spotunda bizim eğitim seviyemizin çok farklılığıyla ilgili bir sıkıntımız var. Şimdi Edirne’deki kamu spotuyla Hakkari’deki kamu spotu aslında aynı olmamalı” (Tuncel, kiĢisel görüĢme, 2015) diyerek aktarmaktadır.

87

Tuncel, eğitim seviyesinin yükselmesi ile sağlık iletiĢiminin ve kamu spotlarının baĢarısı arasındaki iliĢkiyi de: “Eğitim seviyeniz yükseldiğinde işiniz o kadar kolaylaşıyor ki. Topluma bir mesaj atıyorsunuz onlar zaten aşağı yukarı homojen bir eğitim seviyesinde olduğu için hepsi alıyor. Biraz önce dediğim gibi batıda sigara içersen kanser olursun diye bir mesaj atıyor topluma ve karşıdan ses geliyor ah evet ya sigara içmeyelim. Ama eğitim seviyesi düştükçe, farklılaştıkça toplum tek bir mesaj atamıyorsunuz ortaya” (Tuncel, kiĢisel görüĢme, 2015) sözleriyle açıklamaktadır.

Tuncel, Türkiye‟deki eğitim seviyesi farklılığı yanı sıra kültür farklılıklarını da vurgulamakta ve bu kültür farklılığının yayıncılık anlayıĢına yansımadığından: “Biz tek ülke gözüküyoruz ama lehçelerimiz farklı, deyimlerimiz farklı... Dolayısıyla aslında bu anlamda çok kültürlü bir ülkeyiz. Ama bu kadar çeşitlendiremiyoruz. Televizyon yayıncılığımızın da çünkü çeşitlendirmesi yok tek bir yayıncılık var” (Tuncel, kiĢisel görüĢme, 2015) ifadeleriyle bahsetmektedir.

Tuncel, yayıncılık anlayıĢının kültürel çeĢitliliği yansıtmadığını belirtirken yerel kanallarla ilgili hatırlatmamıza sayılarının çok fazla olmasını kastederek “Onları bulmak pek mümkün değil” (Tuncel, kiĢisel görüĢme, 2015) diyerek yanıtlandırmıĢtır. Sağlık alanında yapılan iletiĢim kampanyalarının baĢarılı olabilmesi için bireyin farkındalığının önemini ise Tuncel: “Biraz önce konuştuk doğru beslenmek, tütünden uzak durmak, kilo almamak. Dolayısıyla bunları yaparsak hepimiz birey olarak sağlıklı ve toplum olarak iyi oluruz. O hastalık zincirini kırmak bile bireyin farkındalığıyla ilgili” (Tuncel, kiĢisel görüĢme, 2015) cümleleriyle anlatmaktadır.

4.5.1.6. Sağlık Bakanlığı Kamu Spotu Süreci Sorunlar