4.2 Sağlık Çalışanlarının Besin Tüketim Durumları
4.4.10 Sağlık Çalışanlarının SYİ-05 Puan Kategorilerinin BKİ
Tablo-64’de sağlık çalışanlarının SYİ-05 puan kategorilerinin BKİ sınıflandırmasına göre dağılımı frekans (f) ve yüzde (%) ile ifade edilmektedir.
Tablo-64: Sağlık Çalışanlarının SYİ-05 Puan Kategorilerinin BKİ’lerine Göre Dağılımları BKİ Yüksek Kalitede Diyet f % Orta Kalitede Diyet f % Düşük Kalitede Diyet f % ≤18.5 0 - 8 100.0 0 - 18.5-24.9 11 5.2 195 90.6 9 4.2 25-29.9 2 2.3 82 92.1 5 5.6 30-34.9 4 13.8 25 86.2 0 - ≥35 2 22.3 5 55.4 2 22.3 Toplam 19 100.0 315 100.0 16 100.0
Sağlık çalışanlarının SYİ-05 puan kategorilerinin BKİ’lerine göre dağılımları Tablo-64’de verilmiştir. BKİ’leri 18.5 ve altında olan sağlık çalışanlarının tamamı orta kalitede diyet tüketmektedirler. BKİ’leri 18.5-24.9 grubunda olan sağlık çalışanlarının %4.2’si düşük kalitede diyet, %90.6’sı orta kalitede diyet, %5.2’si yüksek kalitede diyet tüketmektedirler. BKİ’leri 25-29.9 grubunda olan sağlık çalışanlarının %5.6’sı düşük kalitede diyet, %92.1’i orta kalitede diyet, %2.3’ü yüksek kalitede diyet tüketmektedirler. BKİ’leri 30-34.9 grubunda olan sağlık çalışanlarının %86.2’si orta kalitede diyet, %13.8’i yüksek kalitede diyet
tüketmektedirler. BKİ’leri 35 ve üstünde olan sağlık çalışanlarının %22.3’ü düşük kalitede diyet, %55.4’ü orta kalitede diyet, %22.3’ü yüksek kalitede diyet tüketmektedirler.
4402 yetişkin birey arasında yapılan bir araştırmada karbonhidrat içeriği yüksek, yağ içeriği düşük diyetlerin, sınırlı enerji alımına neden olduğu ve bu durumun yüksek diyet kalite indeksi ve düşük BKİ değerleri ile ilişkili olduğu belirtilmektedir (Davis vd., 1990:1667). Akiş (2005)’in araştırmasında kadın ve erkek tüm bireylerin genellikle 20.0- 24.9 kg/m2 BKİ arasında ve normal vücut ağırlığında olduğunu saptamıştır. Fisberg (2006:2067) , sağlıklı yeme indeksi skoru ile fiziksel aktivite, BKİ, sigara tüketimi ve yaşam koşulları arasında ilişki olduğunu belirtmektedir. Beslenme, sağlık ve şişmanlık üzerinde yapılan bir çalışmada kadın ve erkeklerin yüksek karbonhidrat tüketimi ile BKİ’leri arasında anlamlı bir ilişki bulunmuş, düşük karbonhidrat tüketenlerin BKİ’lerinin daha yüksek olduğu belirlenmiştir.
Kant ve Thompson (1997:1443), ulusal düzeyde yaptıkları sağlık araştırması sonucunda BKİ ile diyet kalite indeksi arasında anlamlı bir ilişki saptamamışlardır. Araştırmada ayrıca yüksek karbonhidratlı diyet tüketen erkek ve kadın bireylerin BKİ’lerinin, düşük karbonhidratlı diyet tüketen bireylere kıyasla önemli ölçüde düşük çıktığı saptanmıştır.
Kocabaş(2003), araştırmasında en yüksek kalitede diyet tüketen farklı sosyo- ekonomik düzeylerdeki erkek bireylerin ve düşük sosyo-ekonomik düzeydeki kadın bireylerin genellikle hafif şiman, orta ve yüksek sosyo-ekonomik düzeydeki kadın bireylerin ise normal vücut ağırlığında olduğunu saptamıştır. Lahmann ve Kumanyıka (1999:475)’nın,50-75 yaşlarındaki kadın bireylerin BKİ’leri ile diyet kalitesi indeksleri arasındaki ilişkiyi saptamak üzere yaptıkları araştırmada bireylerin gelir düzeyleri ve eğitim seviyleri de dikkate alınmış; eğitim seviyesi olan bireylerin BKİ değerlerinin daha yüksek olduğu ortaya çıkmıştır
Sonuçlar
Sağlık çalışanlarının besin çeşitliliği ve besin öğeleri tüketim durumlarının belirlenmesi, sağlıklı yeme indekslerinin hesaplanması amacıyla gerçekleştirilen bu çalışmadan elde dilen sonuçlar aşağıda verilmiştir:
Tüm sağlık çalışanlarının %19.4’ü erkek, %80.6’sı kadındır.
Sağlık çalışanlarının%13.7(n:48)’si hekim, %7.7(n:27)’si sağlık lisansiyeri, %58.0(n:203)’i hemşire-sağlık memuru, %12.9(n:45)’u sağlık teknikeri, %7.7(n:27)’si diğer meslek gruplarındandır.
Sağlık çalışanlarının %2.3’ünün BKİ’si 18.5’in altında, %61.4’ü 18.5-24.9 BKİ aralığında, %25.4’ü 25-29.9 BKİ aralığında, %8.3’ü 30-34.9 BKİ aralığında %2.6’sı 35 ve daha fazla BKİ değerine sahip bulunmuştur.
Sağlık çalışanlarının %30.0’unun 0-500ml, %35,1’inin 600-1000 ml, %20,9.0’unun 1100-1500ml, %14.0’ünün ise 1500 ve üstü ml su tükettiği bulunmuştur.
Sağlık çalışanlarının enerji tüketimleri ortalaması 1665.47 kkcal, karbonhidrat tüketim ortalaması %48.34, toplam yağ tüketim ortalaması %35.96, protein tüketim ortalaması %15.59, kolesterol tüketim ortalaması 201.46 mg ve posa tüketim ortalaması 22.09 gr olarak tespit edilmiştir.
Besin çeşidi ortalaması kadın sağlık çalışanlarının 8.51 çeşit, erkek sağlık çalışanlarının 7.66 çeşit olarak bulunmuştur.
Hekimlerin besin çeşidi ortalaması 7.87 çeşit, sağlık lisansiyerlerinin 7.84 çeşit, hemşire ve sağlık memurlarının 8.44 çeşit, sağlık teknikerlerinin 8.64 çeşit ve diğer sağlık personelinin 8.40 çeşit olarak bulunmuştur.
Sağlık teknikerlerinin %93.3’ü, diğer sağlık çalışanlarının %85.2’si, hekimlerin %79.5’i, hemşire ve sağlık memurlarının %77.8’i ve sağlık lisansiyerlerinin %69.2’si 5 puan alırken, sağlık lisansiyerlerinin %30.8’i, hemşire ve sağlık memurlarının %22.2’si,
hekimlerin %20.5’i diğer sağlık personelinin %14.8’i ve sağlık teknikerlerinin de %6.7’si 0 puan almışlardır.
Hekimleri SYİ puan ortalamaları 64.46, sağlık lisansiyerlerinin 68.07, hemşire ve sağlık memurlarının 65.21, sağlık teknikerlerinin 62.73, diğer sağlık personelinin 66.81’dir.
Sağlık çalışanlarının %4.5’i düşük kalitede diyet, %90.0’nı orta kalitede diyet, %5.5’i yüksek kalitede diyet tüketmektedirler.
Sigara kullananlarının %4.3’ü (10) yüksek kalitede diyet tüketirken sigara kullanmayanların %7.6’sı (9) yüksek kalitede diyet tüketmektedirler.
BKİ’leri 18.5-24.9 grubunda olan sağlık çalışanlarının % 4.2’si düşük kalitede diyet, %90.6’sı orta kalitede diyet, %5.2’si yüksek kalitede diyet tüketmektedirler.
Öneriler
Bu araştırmadan elde edilen sonuçlar doğrultusunda geliştirilecek öneriler şunlardır;
Beslenme bilimindeki son gelişmeler beslenme örüntüsünün sadece optimal sağlığın oluşumu ve gelişiminde değil, hastalık riskini azaltmada da potansiyel etkiye sahip olduğunu göstermektedir. Bu nedenle yeni araştırmalar beslenme örüntüsünün tespitine yönelmelidir.
Bireylerin beslenme durumlarının değerlendirilmesinde diyet kalite indeksleri pratik bir ölçüm aracıdır. Bu ölçüm araçlarında biri olan SYİ-05 daha kolay uygulanabilir ve anlaşılabilir olması sebebiyle diyet kalitesinin ölçülmesinde zaman ve emek tasarrufu sağlamaktadır. Toplumsal beslenme problemleri göz önünde bulundurularak bu indeksin zamanla tekrar yenilenmesi önerilebilir.
Son yıllarda yapılan çalışmalar kronik hastalıklar ve besin çeşitliliği arasında ilişkiye daha çok dikkat çekmektedirler. Artık sadece besin grubuları üzerinde duran çalışmalar yerini besin çeşitliliği araştırmalarına bırakmaktadır. Besin çeşitliliği arttıkça beslenme örüntüsünün istenilen seviyeye çıktığı görülmektedir. Bu nedenle besin çeşitlilinin özendirildiği toplumu eğitici mateyaller çoğaltılmalıdır.
Araştırma verilerine göre sağlık çalışanlarının büyük çoğunluğu orta kalitede diyet tüketmekte ve besin çeşitliliği puanı 10 olan hiç kimse bulunmamaktadır. Diyet
kalitesinin yükseltilmesi ve besin çeşitliliğinin arttırılması için bu konuda farkındalığı arttırıcı eğitimler arttırılmalıdır.
Kaynakça
Ak, Ş, Çelen, Ü, Özen, Y, Tabak, R S, Piyal, B (2006). Ankara Merkez İiçeler İlköğretim Okuları Çalışanlarının Sağlık Davranışları. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 5 (2). S: 83-93.
Akiş, C.(2005). Ortadoğu Teknik Üniversitesi’nde Görevli Akademik Personelin Diyet Örüntüleri, Diyet Kalite İndeksleri ve Sağlıklı Yeme İndekslerinin Belirlenmesi Üzerine Bir Çalışma. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, H.Ü. Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Aldoori, W H, Giovannucci, E L, Rockett, H R, Sampson, L, Rimm, E B and Willett W C (1998).A prospective study of dietary fiber types and symptomatic diverticular disease in men. J Nutr., 128:714–9.
American Academy of Pediatrics. Committee on Nutrition, (1998). Cholesterol in childhood. Pediatrics. Jan;101(1 Pt 1):141-7.
Angelopoulos, P, Kourlaba, G, Kondaki, K, Fragiadakis, G S and Manios, Y(2009). Assessing children's diet quality in Crete based on Healthy Eating Index: The Children Study. European Journal of Clinical Nutrition ,18 february.s. 965-969.
Ankara Tabip Odası, 2009. Sıvı ve Su Tüketimi İle Sağlık İlişkisi.
www.ato.org.tr/index.php?option=com_content&view=article&id=38. Erişim
Tarihi: 26.07.09
.
Annon. (2004). Türkiye'ye Özgü Beslenme Rehberi. Ankara: T.C. Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü.
Ashima, K, Kant, A S, Graubard, B L and Schairer C, (2000). A prospective study of diet quality and mortality in women. Journal of the Amerikan Medical Association, 293,16,s. 2109-2115.
Aslan, P, Mercanlıgil, S,Okut, E, Alasavar, C, Akgül, E, Tokgözoğlu, L,Pınar, Özdemir, P. Tekli Doymamış Yağ Asitlerinden Zengin Fındık İlaveli Diyetin Plazma Kolesterol ve Lipoproteinleri Üzerine Etkisi Araştırma Raporu Özeti. www.ftg.org.tr.
Basiotis, P P, Carlson, A, Gerrior, S A, Juan, W Y ve Lino, M (2002).The Healthy Eating Index: 1999-2000. U.S: Department of Agriculture, Center for Nutrition Policy and Promotion. CNPP-12.
Baş, M, Altan, T, Dinçer, D, Aran, E, Gülper, K H ve Yüksek, O (2005). Determination of dietary habits as arisk factor of cardiyovaskular disease in Turkish adolescents. Europan Journal of Nutrition, 44, 174-182.
Baysal, A. (1997). Beslenme. Ankara. Hatipoğlu Yayınevi
.
Baysal, A., Bozkurt, N., Pekcan, G., Besler, H.T., Aksoy, M., Kutluay Merdol, T. vd. (2002). Diyet El Kitabı (4 bs.). Ankara: Hatiboğlu.
Bernstein, M., Tucker, K., Ryan, N., O’neill, E., Clements, K.,Nelson, M (2002) Higher dietary variety is associated with better nutritional status in frail elderly people. Journal of American Dietetic Association, 102, 1096-1104.
Besler, T (2000). Diyet Yağları ve Yağ Asitlerine Bakış. Beslenme ve Diyet Dergisi, Cilt: 29. Sayı.1.s.38-41.
Beşirikli, D, Elmacıoğlu, F, Aksoy, S, Dönmez, S (2008). İlköğretim Öğretmenlerinde SYİ’lerinin Değerlendirilmesi. VI Uluslar arası Beslenme ve Diyetetik Kongre Kitabı. Antalya.
Beydoun, M A and Wang, Y (2008). Do nutrition knowledge and beliefs modify the association of socio-economic factors and diet quality among US adults. Preventive Medicine,Volume 46, Issue 2, February , s. 145-153 .
Bodur, S ve Çatalkaya, Ç (1995). İnternlerin beslenme ile ilgili tutumları ve diyet tedavisi bilgi düzeyleri. SDÜ Tıp Fakültesi Dergisi,2 (4).s.53-57.
Brown L, Rosner B, Willett W W and Sacks F M (1999). Cholesterol-lowering effects of dietary fiber: a meta-analysis. Am J Clin Nutr., Jan;69(1):30-42.
Britten ve ark.(2005), Journal of Nutrition Education and Behavior.38(6S) S78- S92).
Clausen, T, Charlton, K E, Gobotswang, K S M and Holmboe-Ottesen, G ( 2005). Predictors of food variety and dietary diversity among older persons in Botswana.
Nutrition.Jan;21(1):86-95.
Coulston, A M (2001) The search continues for a tool to evaluate dietary quality. American Journal of Clinical Nutrition, 74, 417.
Çehreli, R (2000). Proteinler ve aminoasitlerin çeşitli hastalıklardaki rolü. Beslenme ve Diyet Dergisi, Cilt: 29. Sayı.1.s.35-38.
Davis, M A, Murphy, S P, Neuhaus, J M, Lein, D (1990) Living arrangements affect dietary quality of older U.S adults . Journal of American Dietetic Association, 90, 1667-1672.
De Munter, J S, Hu, FB, Spiegelman D, Franz M, van Dam R M (2007). Whole grain, bran, and germ intake and risk of type 2 diabetes: a prospective cohort study and systematic review. PLoS Med.4:e261.
Drescher, S L (2007). Healty Food Diversity as a Consept of Dietary Quality. http://books.google.com.tr/. Erişim Tarihi: 25.09.2009
Duran, A C F L Almeida, L B , Segurado, A A C and Jaime, P C Diet quality of persons living with HIV/AIDS on highly active antiretroviral therapy.Journal of Human Nutrition & Dietetics, 21(4) Agust:346-350.
Ermiş, C, Semiz, E, Yalçınkaya, S, Sancaktar, S, Tüzüner, F ve Değer, N (2001). Antalya Bölgesindeki Koroner Arter Hastalarının Demografik ve Klinik Özellikleri ve Bu Özelliklerinin Türkiye Ortalamaları ile Karşılaştırılması. Anadolu Kardiyoloji Dergisi, 1(1):10-13.
Ersoy, G (2001). Okul Çağı ve Spor Yapan Çocukların Beslenmesi (1bs.). Ankara.
Hann, C S, Rock, C L, King, I and Drewnowski, A(2001). Validation of the Healthy Eating Index with use of plasma biomarkers in a clinical sample of women. American Journal of Clinical Nutrition, Vol. 74, No. 4, October, 479-486.
Hatloy, A, Torheim, L E and Oshaung, A (1998). Food variety a good indicator of nutrition adequency of the diet? Acase from an urban area in Mali, West Afrika. European Journal of Clinical Nutrition, 52, 891-898.
Haznedaroğlu, D (2001). Türkiye’de Beslenme Durumu ve Çalışmalar. Ankara. Beslenme ve Diyet Dergisi, Cilt.30.sayı.1.s.51-54.
Hu, F B, Rimm, E B, Stampfer, M J et al.(2000). Prospective Study of Major Dietary Patterns and Risk of Coronary Heart Diesease in Min. American Journal of Clinical Nutrition, Vol:72. p.912.
Hurley K M, Oberlander S E, Merry B C, Wrobleski M M, Klassen A C and Black M M (2009). The healthy eating index and youth healthy eating index are unique,
nonredundant measures of diet quality among low-income, African American adolescents. J Nutr. Feb;139(2):359-64.
Fanelli, M T and Stevenhagen, K J (1985) Characterizing consumption patterns by food frequency methods: care food and variety of foods in diets of older Americans . Journal of American Dietetic Association, 85 (12), 1570-1576.
Feskanich, D, Rockett, H and Colditz, G(2004). Modifying the Healthy Eating
Index to assess diet quality in children and adolescents. J Am Diet Assoc, Sep ;104 (9):1375.
Fisberg, R M, Morimoto, J M, Slater, B, Barros, M B, Carandina, L,Goldbaum, M. Et al, (2006) Dietary quality and associated factors among adults living in the State of São Paulo, Brazil. Journal of American Dietetic Association.106.pp.2067-2072.
Goodwin, D K, Knol, L L, Eddy, J M, Fitzhugh, E C, Kendrick, O W and Donahue, R.E. (2006) The Relationship between Self-Rated Health Status and the Overall Quality of Dietary Intake of US Adolescents. Journal American Dietetic Association 106, 1450-1453.
Guenther, P M, Krebs-Smith, S M, Reedy, J, Britten, P, Juan, W Y, Lino, M, MCarlson, A, Hiza, H A, Basiotis, P P ( 2007). Health Eating Index- 2005.www.cnpp.usda..gov./Health Eating Index.htm.
Guo, X, Warden, B A, Paeratakul, S, Bray, G A (2004) Healthy Eating Index and obesity. European Journal of Clinical Nutrition 58, 1580-1586.
Johansson, L, Thelle, D S, Solvoll, K, Bjørneboe, G, Drevon, C A (1999). Healthy dietary habits in relation to social determinants and lifestyle. Factors. British Journal of Nutrition, 81, 211–220
Kaluza, J, Hakansson, N, Brzozowska, A, Wolk, A( 2009). Diet quality and mortality: a population-based prospective study of men. European Journal of Clinical Nutrition 63, 451–457
Kant, A K, Thompson, F E (1997) Measures of overall diet quality from a food frequency questionare: National Health Interview Survey,1992. NutritionResearch, 17 (9), 1443-1456
Kaya, Y, Duyar, H, Erdem, M E (2004). Balık Yağ Asitlerinin İnsan Sağlığı İçin Önemi. Ege Üniversitesi Su Ürünleri Dergisi. Cilt 21. Sayı(3-4).
Kennedy, E, Ohls, J, Carlson, S, Fleming, K (1995). The Healthy Eating Index Design and Applications. Journal of the American Dietetic Association Volume 95, Issue 10.p.1103-1108.
Kennedy, E, Bowman, S A, Lino, M, Gerrior, S, A, ve Basiotis, P P (1999) Diet Quality of American. Healty Eating İndex. USDA/ERS. s.97-107.
Kennedy, E, Bowman, S A, Spence, J T, Freedman, M, King, J, (2001). Popular diets: correlation to health, nutrition, and obesity. J Am Diet Assoc , 101:411-420.
Kocabaş, A. (2003). Farklı Sosyo-Ekonomik Düzeyde Yaşayan Yetişkin Bireylerin Diyet Örüntüleri ve Diyet Kalite İndekslerinin Belirlenmesi Üzerine Bir Çalışma. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, H.Ü. Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Koç, S.(2006). Obes adolesanlarda metabolik sendromun ve alkolik olmayan karaciğer yağlanmasının araştırılması, aralarındaki ilişkinin değerlendirilmesi. Yayımlanmamış Uzmanlık Tezi, T.C. Sağlık Bakanlığı Göztepe Eğitim ve Araştırma Hastanesi, İstanbul.
Kushi, L, Giovannucci, E, (2002). “Dietary fat and cancer”. Am J Med; 113 (9B): 63-70.
Lahmann, P H, Kumanyıka, S K, (1999). Attitudes about health and nutrition are more indicative of dietary. Quality in 50-to 75-year-old women than weight and appaarance concerns. Journal of the Amerikan Medical Association, 99(4), 475-478.
Lairon, D, Arnault, N, Bertrais, S, Planells, R, Clero, E, Hercberg, S (2005) Dietary fiber intake and risk factors for cardiovascular disease in French adults. American Journal of Clinical Nutrition, 82, 1185-1194.
Lallukka, T, Laaksonen, M, Rahkonen, O, Roos, E, & Lahelma, E (2007). Multiple socio-economic circumstances and healthy food habits. European Journal of Clinical Nutrition, 61, s.701-710
Liu, S, Manson, J E, Lee, I M Et al.(2000). Fruit and Vegetable İntake and Risk of Cardiovaskular Disease: The Women’s Healty Study. American Journal of Clinical Nutrition Vol:72. p.922.
Maruapula S D, Chapman-Novakofski K M, (2006). Poor intake of milk, vegetables, and fruit with limited dietary variety by Botswana's elderly. J Nutr Elder.;25(3-4):61- 72
Manios, Y, Kourlaba, G, Kondaki, K, Grammatikaki, E, Birbilis, M, Oikonomou, E, Roma-Giannikou, E ,(2009). Diet quality of preschoolers in Greece based on the Healthy Eating Index: the GENESIS study. J Am Diet Assoc.Apr;109(4):616
Mccrory, M A, Fuss, J, Mccallum, J E, Manjıang, Yao, Vinken, A G, Hays, N P, Roberts, S B (1999). Dietary variety within food groups : association with energy intake and body fatness in men and women. The American journal of clinical nutrition . vol. 69, n:3, pp. 440-447 (34 ref.)
McCullough, M L, Feskanich, D, Rimm, E R, Giovannucci, E L, Ascherio, A, Variyam, J N, Spiegelman, D, Stampfer, M J and Willett, W C(200). Adherence to the Dietary Guidelines for Americans and risk of major chronic disease in men. Am J Clin Nutr;72:1223–31
Merdol, T.K. (2003). Standart Yemek Tarifeleri (3 bs.). Ankara: Hatiboğlu Basım ve Yayım
Mirmiran, P. Azadbakht, L. Azizi, F. (2005). Dietary quality-adherence to the dietary guidelines in Tehranian adolescents: Tehran Lipid and Glucose Study. Int J
Vitam Nutr Res. May;75(3):195-200
National Academy of Sciences, (2002). Dietary referance intakes for energy, carbonhydrates, fiber, fat, protein and amino acids (macronutrients and healthful diets).
Newby, P K, Hu, F B, Rimm, E, Smith-Warner, S A, Feskanich, D, Sampson, L ve diğerleri. (2003) Reproducibility and validity of the Diet Quality Index Revised as assessed by use of a food-frequencyquestionnarine. American Journal of Clinical Nutrition, 78 (5), 941-949.
Nunn, M E. Krall, E A, Garcia R I. (2004).The Healthy Eating Index (HEI) and Dental Caries Among Children. IADR/AADR/CADR/ 82ND General Sesion .March 10-13.
Nöthlings, U, Wilkens, L R, Murphy, S P, Hankin, J H, Henderson, B E, Kolonel, L N (2005). Meat and fat intake as risk factors for pancreatic cancer: The multiethnic cohort study”. J Natl Cancer Inst; 97 (19): 1458-1465.
Oh, K, Willett, W C, Fuchs, C S, Giovannucci, E L (2004). Glycemic Index, Glycemic Load, and Carbohydrate Intake in Relation to Risk of Distal Colorectal
Adenoma in Women. Cancer Epidemiology Biomarkers & Prevention Vol. 13, 1192-1198, July.
Oktar İ, Şanlıer, N (2003). İlköğretim okullarında uygulanan beslenme programları ve öğrencilerin beslenme davranışları ile ilgili öğretmen ve yöneticilerin görüşleri. Gazi Üniversitesi Mesleki Eğitim Fakültesi/ Mesleki Eğitim Dergisi; 2: 1-8.
Özer, E (2000).Karbonhidratların Çeşitli Hastalıkların Diyet Tedavisindeki Rolü. Beslenme ve Diyet Dergisi. Cilt: 29. Sayı.1.s.31-34.
Özkurt, S, Bostancı, M, Altın, R, Özşahin, A, Akdağ, B (2000). Tıp Fakültesi Çalışanlarında Sigara İçme Prevalansı, Nikotin Bağımlılığı ve Solunum Fonksiyon
Testleri. Tuberk Toraks. Cilt: 48 Sayı: 2 140-
147.www.journalagent.com/z4/vi.asp?pdir. Erişim Tarihi:01.08.09
Öztürk, Ü (2008). Koroner Kalp Hastalıklarının Değiştirlilebilir Risk Faktörleri Yönünden Değerlendirilmesi ve Sağlıklı Yeme İndeksleri. Yayımlanmamış Uzmanlık Tezi, T.C. Dicle Üniversitesi. Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Ana Bilim Dalı, Diyarbakır. www.dicle.edu.tr.
Park, S H, Lee, K S, Park, H Y. Dietary carbohydrate intake is associated with cardiovascular disease risk in Korean: Analysis of the third Korea National Health and Nutrition Examination Survey (KNHANES III). International Journal of Cardiology, 14 November
Payette, H,Gray-Donald, H, Cyr, R, Boutier, V (1995). Predictors of dietary intake in a functionally dependent elderly population in the community. Am J Public Health. 1995 May; 85(5): 677–683.
Pekcan, G, (1998). Türkiye'de Beslenme Durumu. 5. Uluslararası Spor Bilimleri Kongresi Bildiri Özetleri. Ankara, 5-7 Kasım, 51-53.
Pekcan, G ve Karaağaoğlu, N (2000). State of Nutrition in Turkey. Nutrition and Health. 14:41-52
Pekcan, G, (2006). Sağlıklı Yaşam Biçimi ve Diyet Kalitesi: Sağlıklı Diyet Göstergeleri. V. Uluslar arası Beslenme ve Diyetetik Kongre Kitabı. Ankara.
Pekcan, G., Yabancı, N., (2005). In Adolescents Dietary Fiber Intake And The Effect Of This On Body Composition. Turkiye Klinikleri J Pediatr Sci, 1(10):53-57.
Pick, M E , Edwards, M, Moreau, D, Ryan, E (2005). Assessment of diet quality in pregnant women using the Healthy Eating Index. Journal of the American Dietetic Association .February .Vol. 105, Issue 2, Pages 240-246.
Popkin, B M, Zizza, C, Siegra-Riz, A M ( 2003). Who is leading the change? U.S. dietary quality comparison between 1965 and 1996. Am.J.Prev. Med., 25(1),1-8.
Rafferty, A P, Anderson, J V, McGee, H B, Miller, C E (2002). A Healthy Diet Indicator: Quantifying Compliance with the Dietary Guidelines Using the BRFSS. Preventive Medicine, Volume 35, Number 1, July , pp. 9-15(7)
Report of a WHO Study Group. (1991). Diet, Nutration and Prevention of Chronic Diseases. World Health Organization, (WHO Technical Report Series, No.797). Genevra.
Ruel, M T (2003). Operationalizing Dietary Diversity: A Review of Measurement Issues and Research Priorities. The American Society for Nutritional Sciences J. Nutr. 133:3911S-3926S
Schulze, M B, Hoffmann, K, Kroke, A ve Boeing, H (2003).Risk of Hypertension among Women in the EPIC-Potsdam Study: Comparison of Relative Risk Estimates
for Exploratory and Hypothesis-oriented Dietary Patterns. Am. J. Epidemiol., August 15, 158(4): 365 - 373.
Stewart, H, Harris, J(2005). Obstacles to Overcome in Promoting Dietary Variety: The Case
of Vegatables. Review of Agricultural Economics, Vol. 27, No.1. pp. 21-36 .
Steyn, N P, Nel, J H, Nantel, G, Kennedy, G, Labadarios, D(2005). Food variety and dietary diversity scores in children: are they good indicators of dietary adequacy? Public Health Nutrition: 9(5), 644–650.
Stookey, JD, Wang, Y, Ge, K et al. (2000).Measuring Diet Quality in China. European Journal of Clinical Nutrition. Vol:54. p.811.
Şanlıer, N, Kılıç, E (2008). Kız, Anne ve Anneannelerin Günlük Enerji ve Besin Öğesi
Alımlarının Karşılaştırılması. TAF Preventive Medicine Bulletin. 7(4).s.269-276.
Taechangam, S, Pinitchun, U, Pachotikarn, C (2008). Development of nutrition education tool: healthy eating index in Thailand. Asia Pac J Clin Nutr17 (S1):365- 367 65.
Tangney, C C, Evans, D.A., Bienias, J.L.,Morris, M.C. (2001) Healthy eating index of black and white older adults. Nutrition Research, 21, 1411-1423
Tangney, C C , Evans, D A, Bienias, J L and Morris, M C (2001) Healthy eating index of black and white older adults. Nutrition Research, 21, 1411- 1423.
The Australian Nutrition Foundation Inc.( 2001). www.nutritionaustralia.org. static/food-variety.php.
Toeller, M, Buyken, A E , Heitkamp, G, Pergola, G, Giorgino, F and Fuller, J H (1999). Fiber Intake, Serum Cholesterol Levels, and Cardiovascular Disease in European Individuals With Type 1 Diabetes. Diabetes Care 22 (Suppl. 2):B21–B28.
Torheim, L,Ouattara, F, Diarra, M, Thiam, F D, Barikmo, I and Oshaug, A (2004). Nutrient adequacy and dietary diversity in rural Mali: association and determinants. European Journal of Clinical Nutrition, 58, 594–604.
Türkiye’de Sağlık Çalışanları Arasında Sigara İçme Durumu ve Etkileyen Faktörler Araştırması, (2007). http://havanikoru.org/Docs_Arastirmalar. Erişim Tarihi:25.07.09.
USDA (2004). Quality of Diets of Older Americans. U.S: Department of Agriculture, Center for Nutrition Policy and Promotion.
Uyar, B.(2007). Yetişkin Bireylerin Sağlıklı Yeme İndekslerinin Belirlenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, H.Ü. Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Variyam, J, Blaylock, J and Smallwood , D (1998). USDA's Healthy Eating Index and Nutrition Information. USDA. Teknik Bülten No(TB1866) 32 pp, May.
Wahlqvist, M L , Sam Lo, C and Myers, K A (1989). Food variety is associated with less macrovaskular disease in those with Type II diabetes and their Healthy controls. Journal of Amerikan College of Nutrition. 8(6), 515-523.
Weinstein, S J, Vogt, T M and Gerrior, S A (2004). Healhy Eating İndex scores are associated with blood nutrient concentrations in the third National Health and Nurrition Examination Survey. Journal of Amerikan Dietetic Association. 104, 576- 84 .
WHO, (2003). Draft refort of the WHO/FAO expert consultation and diet, nutrition and prevention of chronic diseases. Geneva.
WHO,(2004). Diyet, fiziksek aktivite ve sağlık hakkındaki global starteji.
Wunderlich, M and Tobias,A (1992) A. Relationship between nutritional status ındicators and lenght of hospital stay for patients with diverticular disease.Journal Of The American Dietetic Association, 92: 429-433.
www.thehungersite.com. Erişim Tarihi: 20.05.09 www.unicef.org. Erişim Tarihi: 25.10.08
Zephier,E M , Ballew, C, Mokdad, A, Mendlein, J, Smith, C, Yeh, J L, Lee, E, Welty, T K and Howard, B(1997). Intake of Nutrients Related to Cardiovascular