Kod Sıklığı Analizi

Ergene bölgesinde faaliyette olan inşaatların 40 çalışanı ile yapılan görüşmeler sonucunda elde edilen verilerin kodlandırılması yapılmış ve MAXQDA 2018 programıyla analizleri gerçekleştirilerek bir takım bulgular ortaya çıkartılmıştır.

Program ile yapılan kodlamaların analizleri sonucunda çalışanların iş sağlığı ve güvenliği konusundaki bilgi, algı ve tutumları çerçevesinde belirtmiş oldukları görüşlerin verileri kod sıklığı analizinde tablolarda tek tek gösterilmiştir.

4.7.1. Kod Sıklığı Analizi

Kod sıklığı analizleri, çalışanlara yöneltilen soruların cevaplarına göre belirlenen her bir kodun hangi görüşmeci tarafından ifade edildiği bilgisini veren bir analizdir.

İş sağlığı ve güvenliği konusunda çalışanların bilgi algı ve tutumları göre oluşturulan her kodun ve alt kodun satırına denk gelen karelerin ve bu karelerin miktarı, o kodlamanın kaç görüşmeci tarafından ve hangi görüşmeci tarafından belirtildiğini ortaya çıkarmaktadır. Belirlenen kodların karşılığına denk gelen satır sonlarındaki sayısal ifadeler o kodun toplamda kaç görüşmeci tarafından belirtildiğini göstermektedir. Dikey olarak görülen çizgiler yani sütuna denk gelen kareler ise sırasıyla her bir görüşmecinin belirlenmiş olan kodlamaların hangilerini ifade ettiği ve her bir görüşmecinin toplamda kaç kodlamayı belirttiğini sayısal olarak göstermektedir.

Tablo 10: Maxqda 2018 Görüşmecilerin İş Sağlığı ve Güvenliği Konusundaki Bilgilerinin Kod Matrisi

Tablo'da ilk olarak çalışanların iş sağlığı ve güvenliği konusundaki bilgi yeterliliği sorgulandığında görüşmecilerin yarısından fazlası bilgi sahibi olduklarını belirtirken, toplam görüşmecilerin yarısına yakını ise iş sağlığı ve güvenliği konusunda bilgi sahibi olduklarını ifade ettiler. Ancak bilgi sahibi kodlamasının alt koduna bakıldığında çalışanlardan bilgi sahibi olanların bir kısmı, iş tecrübesine bağlı olarak bilgi edindiklerini savunmuşlardır. Bilgi alanında, çalışanlara iş sağlığı ve güvenliği önlemlerini almanın neden önemli olduğu sorgulandığında üç temel cevaptan söz etmişlerdir. Bunlar; vücut bütünlüğü, çalışan hayatı ve iş kazası riskidir.

Tablo'da iş sağlığı ve güvenliğinin önemi altında bahsedilen bu konu, çalışanların güvenlik önlemlerini sıklıkla vücut bütünlüklerini yani kendi sağlıklarını korumanın ardından çalışanın hayatını kaybettirecek risklerden korumak ve son olarak da iş kazası riskinin ortadan kaldırılması için önemli olduğunu söylemişlerdir.

Görüşmecilere iş sağlığı ve güvenliği ekipmanlarının neler olduğu sorgulandığında, çalışanların tamamı baret, eldiven, ayakkabı gibi kişisel koruyucu ekipmanlardan bahsederken, az sayıdaki çalışanların toplu korunma ekipmanlarından

bahsettiği tablodaki kod sıklığında görülmektedir. Ekipmanlar sonrasında son konu olan çalışanların iş sağlığı ve güvenliği yasası hakkındaki görüşlerine bakıldığında, görüşmeye katılan çalışanların tamamına yakını yasayı bilmedikleri ifade ederken, iş sağlığı ve güvenliği yasası hakkında bilgi edinmelerini sağlayacak olan kitap uygulamasını da okuma alışkanlıklarının olmaması nedeniyle reddeden görüşler yaygın olarak bulunmuştur. Ayrıca görüşmecilerin bir kısmı kitap uygulaması yerine görsel eğitimlerin verilmesini tercih ederek bu sistemin daha faydalı olacağı düşüncesini de bildirmişlerdir.

Tablo 11: Maxqda 2018 Görüşmecilerin İş Sağlığı ve Güvenliği Konusundaki Algılarının Kod Matrisi

Tablo 11'de çalışanların iş sağlığı ve güvenliği konusundaki algılarının kod sıklığı verilmiştir. Bu konuda ilk olarak çalışma esnasında iş sağlığı ve güvenliği önlemlerinin çalışanlar tarafından alınması durumu sorgulandığında, görüşmecilerin inşaatlarda iş sağlığı ve güvenliği önlemlerini almadan çalıştıkları cevabı, iş sağlığı ve güvenliği önlemleri alarak çalışan görüşmecilere göre çok daha fazla ifade edilmiştir. İş sağlığı ve güvenliği önlemlerinin alınmamasının nedenleri üzerine yapılan görüşmelerde, çalışanların şantiyedeki ekipman yetersizliğinden kaynaklı

olarak ve kendilerine güvenerek çalışmalarından dolayı önlemleri almadıkları ifade edilmiş ancak asıl sebebin çalışanlarda serbest çalışma alışkanlığının olması iş sağlığı ve güvenliği önlemlerini almadan çalışmaya yönelttiği cevabının daha çok verildiği belirlenmiştir.

İşverenle paylaşım kodu altında yer alan iş sağlığı ve güvenliği önlemleri yetersiz bulunduğu takdirde işverenle paylaşım yapabilme konusu üzerine yapılan sözlü görüşmelerde, çalışanların önlemleri yetersiz bulduklarında paylaşım yapıldığı görüşüne nazaran paylaşım yapılmadığı görüşü daha fazla ifade edilmiştir.

Çalışanların yarısı, şantiyelerde işveren tarafından alınması gereken güvenlik önlemlerinin eksikliğini işverenden çekindikleri için paylaşmadıklarını, diğer çalışanlar ise güvenlik ekipmanlarının ve önlemlerinin yetersizliğini serbest çalışmaktan memnun oldukları için işverene söylemediklerini ifade etmişlerdir.

Araştırmamızda çalışanların iş sağlığı ve güvenliği uzmanlarına karşı algıları sorgulandığında, çalışanlar iş sağlığı ve güvenliği uzmanları eğitimleri tam anlamıyla verdiklerinde kendileri için yararlı olduğunu düşünmektedirler. Bu bölgedeki şantiyelere gelen uzmanların analizleri çalışanlar tarafından yapıldığında;

''uzmanların verdiği eğitimlerin yetersiz olduğunu'' söyleyen çalışanlarla birlikte, ''bazı şantiyelere uzmanların hiç gelmediklerini'' belirten görüşmeciler de olmuştur ifadeleri İSG uzmanı verisinin alt kodlamasında belirtilmiştir.

Tablo 12: Maxqda 2018 Görüşmecilerin İş Sağlığı ve Güvenliği Konusundaki Tutumlarının Kod Matrisi

Yukarıda verilen Tablo 12'de çalışanların iş sağlığı ve güvenliği konusundaki tutumlarının kod sıklığı gösterilmektedir. Bu alanda ilk olarak çalışanların faaliyet gösterdikleri şantiyelerdeki iş sağlığı ve güvenliği önlemlerini yetersiz buldukları takdirde işi bırakma reaksiyonları üzerine konuşulanlar incelendiğinde, çalışanlarda negatif görüşlerin hakim olduğu, yani bu bölgede inşaatta çalışanlar maddi boyutlardan kaynaklı olarak işi bırakma reaksiyonu gösteremeyeceklerini belirttiler.

Az sayıdaki çalışanlar ise bu konuda pozitif bir tutum sergileyerek, işi bırakacaklarını ifade ettiler.

Görüşmecilerin mesai arkadaşları hakkındaki tutumlarına kod sıklığı analizi ile bakıldığında, çalışanların iş sağlığı ve güvenliği önlemlerini almayan mesai arkadaşlarını uyarıda bulundukları gözlemlenirken, çalışanların kendileri bu önlemleri almadıkları için mesai arkadaşlarını da uyarmaktan kaçındıkları tutumu daha fazla görüşmeci tarafından belirtilmiştir.

Güvenlik önlemlerinin yeterliliği kodlamasında çalışanlara bu bölgedeki şantiyelerde alınan iş sağlığı ve güvenliği önlemlerinin yeterliliği ve iş sağlığı ve güvenliği önlemlerinin yetersizliğinde neler yapılması gerektiği sorgulanmış elde edilen cevaplar ile alt kodların analizleri yapılmıştır. Kod sıklığı analizine bakıldığında çalışanların bu bölgede alınan iş sağlığı ve güvenliği önlemlerinin yeterli olduğunu bildirenlere göre yetersiz olduğunu bildiren görüşlerin çok daha fazla olduğu görülmektedir. Bu bölgedeki şantiyelerde alınan iş sağlığı ve güvenliği önlemlerinin yetersizliğini bildiren görüşmeciler, neler yapılması hususunda verdikleri cevaplarda en çok kontrol sistemine değinmişlerdir. Etkili ceza ve eğitim sisteminin oluşturulması halinde düzelme olabileceği görüşünü daha az belirten çalışanların, son olarak yasaların uygulanması konusundan bahsettikleri görülmektedir.