Süsleme Teknikleri

Çantaların göze daha hoş görünmesi için bazı süsleme teknikleri kullanılmaktadır. Süsleme teknikleri şunlardır:

2.10.5.4.1. Biyelerle Süsleme

Çantanın kenarlarından veya cep çevrelerinden çantanın kendi renginde veya farklı bir renkte biye geçirerek çanta süslenir (Bkz: Şekil 20).

Şekil 20. Biyelerle süsleme tekniği. Milli Eğitim Bakanlığı (MEB). (2012b). Kösele çanta. http://megep.meb.gov.tr/mte_program_modul/moduller_pdf/Kösele%20Çanta.pdf

sayfasından erişilmiştir.

2.10.5.4.2. Metallerle Süsleme

Çantanın ön yüzünde veya körüklerinde kullanılan metaller fermuarlar, armalar, geometrik şekiller, çantaları açıp kapatmaya yarayan tokalar, kilitler, kulplar, saplar, zincirler v.b. süslemeler çantalara değişik bir görünüm kazandırır (Gökçesu, 2002, s. 151) (Bkz: Şekil 21).

106

Şekil 21. Metallerle çanta süsleme. Milli Eğitim Bakanlığı (MEB). (2012b). Kösele çanta. http://megep.meb.gov.tr/mte_program_modul/moduller_pdf/Kösele%20Çanta.pdf

sayfasından erişilmiştir.

2.10.5.4.3. Dikiş Tekniğiyle Süsleme

Çeşitli dikiş teknikleri uygulanarak yapılan deri yüzey süslemeleridir. Bunun için değişik iplikler, sırım, sicim v.b. malzemeler kullanılmaktadır. Bunlar lastik büzgü, makine büzgü, fitil büzgü gibi büzgü çeşitleri, pili, nervür, biye v.b. gibi dikiş teknikleri ile değişik süslemeler yapılmaktadır. Dikiş tekniği diğer tekniklerle bir arada kullanılabilmektedir (Özdemir ve Kayabaşı, 2007, s. 128) (Bkz: Şekil 22).

Şekil 22. Dikiş Teknikleriyle çanta süsleme. Milli Eğitim Bakanlığı (MEB). (2012b). Kösele çanta. http://megep.meb.gov.tr/mte_program_modul/moduller_pdf/Kösele%20Çanta.pdf sayfasından erişilmiştir.

107

2.10.5.4.4. Aplikasyon Tekniğiyle Süsleme

Temel bir zemin materyalin üzerine aynı malzeme uygulama işlemidir. Aplikasyon malzemelerinden birinin ya da ikisinin kesilerek, oyularak, yapıştırılarak, dikilerek ilave edilmesidir. Aplike, süslemeye her elverişli maddeye uygulanabilir. Örneğin, metal, deri, kumaş, keçe v.b. Aplike, iki teknikle uygulanabilir, bunlar; gömme ve fon üzerine çeşitli tekniklerle monte etmek (Aydın,1996, s. 75) (Bkz: Şekil 23).

Şekil 23. Aplike ile çanta süsleme. Milli Eğitim Bakanlığı (MEB). (2012b). Kösele çanta. http://megep.meb.gov.tr/mte_program_modul/moduller_pdf/Kösele%20Çanta.pdf

sayfasından erişilmiştir.

2.10.5.4.5. Baskı Tekniğiyle Süsleme

Baskı tekniği olarak adlandırılan çalışmalar baskıyı oluşturacak kalıp ve basılacak düz bir yüzeyi (kumaş, deri, kağıt v.b.) gerektirir. İşlem; tahta, metal, taş gibi dayanıklı bir madde üzerine desenin hazırlanması ile başlar. Kalıplar yüzeyin niteliğine göre seçilir (Seçkinöz vd. 1986, s. 94).

Baskı çeşitleri klişe baskı, yaldız baskı, boyalı baskı, kabartma baskılardır. Deri işlerinde genellikle metal baskı tekniği kullanılmaktadır. Metal kalıpların, boyanarak, kızdırılarak, basılma veya üstten vurulması ile çıkıntılar(kabartma) oluşturarak yapılan işlemlerdir (Gökçesu, 2002, s. 151) (Bkz: Şekil 24).

108

Şekil 24. Baskı tekniğiyle çanta süsleme. Milli Eğitim Bakanlığı (MEB). (2012b). Kösele çanta. http://megep.meb.gov.tr/mte_program_modul/moduller_pdf/Kösele%20Çanta.pdf sayfasından erişilmiştir.

2.10. 5.4.6. Boyama Tekniğiyle Süsleme

Deri üzerine anilinli boya ve özel deri boyaları ile değişik boyamalar yapılabilmektedir. Örneğin; tezhip, ebru, şablon ve ağaç baskı boyamaları. (Katlı, 1998, s. 52) (Bkz: Şekil 25).

Şekil 25. Boyayarak çanta süsleme. Milli Eğitim Bakanlığı (MEB). (2012b). Kösele çanta. http://megep.meb.gov.tr/mte_program_modul/moduller_pdf/Kösele%20Çanta.pdf

sayfasından erişilmiştir.

2.10.5.4.7. Islatarak Şekil verme Tekniğiyle Süsleme

Su içinde ıslatılan derinin elde istenilen forma sokulması ile oluşturulan tekniktir. Mask ve rölyef çalışmaları bu teknikle yapılmaktadır. Bugün mask çalışmaları ile çanta, sigaralık, saat, kemer v.b. gibi ürünler yapılmaktadır. İnsan figürü ve yüzü dışında soyut düzenlemelerle oluşturulan çeşitli kompozisyonlar pano, çerçeve, ayna gibi değişik ürünler de bu teknikle yapılmaktadır (Özdemir ve Kayabaşı, 2007, s. 148) (Bkz: Şekil 26).

109 Şekil 26. Masklı kösele çanta

2.10.5.4.8. Kabartma Tekniğiyle Süsleme

Bir biçim ya da süslemenin düz yüzey üzerindeki çıkıntısına “kabartma” denmektedir.Bir yüzeyi farklı derecelerde oyarak, bir biçimin ortaya çıkması tekniği olan kabartma da, bir figürün çıkıntıları zemine bağlı olarak oldukça belirgin bir şekilde ortaya çıkarılmışsa buna “yüksek kabartma” eğer çıkıntılar hafif bir biçimde belirtilmişse “alçak kabartma” denir (Özdemir ve Kayabaşı, 2007, s. 106) (Bkz: Şekil 27).

Şekil 27. Kabartarak çanta süsleme. Milli Eğitim Bakanlığı (MEB). (2012b). Kösele çanta. http://megep.meb.gov.tr/mte_program_modul/moduller_pdf/Kösele%20Çanta.pdf

sayfasından erişilmiştir.

2.10.5.4.9. Kakma (Gömme) Tekniğiyle Süsleme

Düz bir zemine oyarak içine o oyulan yer kadar renkli parçalar yerleştirme tekniğine denir. Deride oyularak çıkartılan kısımlara madeni ve değerli taşlar oturtularak oluşturulmaktadır. Bunun haricinde oyulmuş yüzeylerin içine çeşitli materyaller gömülebilir. Özellikle ciltçilikte oyma tekniği ile birlikte desene derinlik kazandırmak amacıyla yapılmaktadır. Maden, taş, cam, ahşap sanatlarında da kullanılan bu teknik

110

günümüz deri ev ve giyim aksesuarlarında özellikle takı yapımında kullanılmaktadır (Çiçek, 2010, s. 40) (Bkz: Şekil 28).

2.10.5.4.10. Oyma (Katı) Tekniğiyle Süsleme

Katı; kağıt veya deri üzerine çizilmiş yazı veya tezyini motifin“nevregen” ya da “kalemtraş” adı verilen özel bir keski ile oyularak başka bir zemin üzerine nişasta ve su ile yapılan özel bir yapıştırıcı ile yapıştırılması işlemidir. Kağıt veya deriden yapılan katı tekniğinde; oyulan motife “dişi oyma”, motif oyulduktan sonra çıkan parçalara “erkek oyma” adı verilmektedir. Katı tekniği; cilt kapaklarında, el yazma eserlerin süslemelerinde, tabiat manzaralarında, çiçek ve buketlerin oyulmasında titizlikle uygulanmıştır.

Klasik Osmanlı deri ciltlerinde; tıraşlanarak inceltilmiş derilerin dantel gibi oyularak cilt kapağının genellikle iç yüzeyindeki değişik renkli zemine yapıştırılması suretiyle yapılan süsleme tekniğidir (Güler ve Alparslan, 2008, s. 194) (Bkz: Şekil 28).

Şekil 28. Oyma tekniğiyle çanta süsleme. Milli Eğitim Bakanlığı (MEB). (2012b). Kösele çanta. http://megep.meb.gov.tr/mte_program_modul/moduller_pdf/Kösele%20Çanta.pdf sayfasından erişilmiştir.

2.10.5.4.11. İşleme Tekniğiyle Süsleme

İpek, yün, keten, pamuk, metal v.b. iplikler kullanarak, çeşitli iğneler ve uygulama biçimleri aracılığı ile keçe, deri, dokuma v.b. malzemeler üzerine yapılan bezemelere işleme denmektedir. Deride işleme tekniği daha çok ince deriler üzerine desenin sim,

111

sırma, ipek, iplik, inci ve boncuk işlenmesiyle oluşturulmakladır (Özdemir ve Kayabaşı, 2007, s. 122).

2.10.5.4.12. Keserek İşleme ve Linol İşleme Tekniğiyle Süsleme Keserek işleme tekniği deri yüzeyindeki desen oluşturmada grift kısımların kesilerek belirginleştirilmesidir. Linol işlemede ise, yüzey önce nemlendirilir daha sonra kullanılacak desenin özelliğine göre farklı uçları bulunan linol bıçağı ile kazımak suretiyle oluşturulur. Keserek işlemeden farklı olarak yüzeyde daha geniş hatlar meydana getirmesidir .Bu teknik tablolar, çanta, kemer, takı v.b. deri ev ve giyim aksesuarı yapımında kullanılır (Özdemir ve Kayabaşı, 2007, s. 144) (Bkz: Şekil 29).

Şekil 29. Kesme tekniğiyle çanta süsleme

2.10.5.4.13. Yakma (Dağlama) Tekniği

Isıtılmış çeşitli uçların, yüzeyde yakarak meydana getirdiği izlerden oluşur ve üç değişik şekilde yapılır (Bkz:Şekil 30).

Yakma makinesi ile yakmak: Hazırlanan desen, deri yüzeyine geçirilir, desen özelliğine göre, yakma makinesinin kızgın ucu ile noktalar halinde, çizgi oluşturarak veya daireler çizerek yakma işlemi yapılır.

Kızdırılmış sivri uçlarla yakmak: Bıçak, biz, burun ütüsü gibi sivri, keskin v.b. uçların ocakta ısıtılarak derinin yüzeyinde yakma ile desenin oluşturulmasıdır.

Alevde yakmak: Kesilmiş olan deri parçaları aleve tutularak, kenarlarının yakılması veya geniş yüzeylerde belirli kısımlara makinelerden alev püskürtülerek, yüzeyde yanıklar oluşturulmasıdır (Gökçesu, 2002, s. 84).

112

Şekil 30. Yakma tekniğiyle çanta süsleme. Milli Eğitim Bakanlığı (MEB). (2012b). Kösele çanta. http://megep.meb.gov.tr/mte_program_modul/moduller_pdf/Kösele%20Çanta.pdf sayfasından erişilmiştir.