Sürdürülebilir Muhasebe Oluşturma Süreci

Tablo 3. 2. Sürdürülebilir Muhasebe Oluşturma Süreci

89 3.3.1. Amaç

Sürdürülebilir Muhasebenin temel amacı, firmaların kurumsal sürdürülebilirlik faaliyetlerini, sürdürülebilirlik faaliyetleri doğrultusunda yapmış olduğu yatırımları ve elde ettiği sonuçları ölçmek ve değerlendirmektir (Fülöp ve Hernadi, 2013:233).

Sürdürülebilir Muhasebenin amaçlarına ulaşmasında Sürdürülebilirlik

Hedefleri Doğrultusunda Performansın Ölçülmesi ve Şeffaflık Düzeyinin Artırılması kullanılmaktadır.

3.3.1.1.Sürdürülebilirlik Hedefleri Doğrultusunda Performansın Ölçülmesi

Kurumsal firmalar, devletler, uluslararası kuruluşlar, kurumsal sürdürülebilirlik ve sürdürülebilir kalkınma konusunda yaptıkları faaliyetlerin muhasebeleştirilmesinde ve sürdürülebilir muhasebeye geçişte yapılan faaliyetler hakkında tam bilgi alarak sürece hâkim olmak isterler. Sürdürülebilir muhasebeye geçişte firmaların faaliyetleriyle ilgili gerçekleştirilen performans ölçümü firmaların sürdürülebilir muhasebeye geçişte yol göstericisi olacaktır. Performans ölçümü sayesinde eksiklerini gören firma düzeltmeler yapabilir ve sürecin başarısını kontrol edebilirler. 3.3.1.2. Şeffaflık Düzeyinin Artırılması

Firmalar sürdürülebilir muhasebeye geçişte performans ölçümüyle süreç hakkında bilgi edinirken, sağlanan bilgilerin ve performans ölçüm sonuçlarının şeffaf olması hem firmanın doğru bilgiye rahat ulaşması açısından hem de tüm paydaşlara bilgi sağlama açısından önemlidir.

90 3.3.2. İlkeler

3.3.2.1.Uzun Vadeli Değer Yaratımı

Kurumsal sürdürülebilirlik ve sürdürülebilir kalkınma firmalara ve devletlere kısa sürede önemli maliyetler yüklese de uzun dönemde önemli maliyet avantajları sağlamaktadır.

Sürdürülebilir muhasebe, firmaların ve devletlerin kısa süre içinde kurumsal sürdürülebilirlik faaliyetleri için yaptıkları yatırımlar hakkında detaylı bilgi vermektedir. Aynı zamanda firmaların uzun dönemde de kurumsal sürdürülebilirlik faaliyetleri için yapılan toplam yatırımları ve bu yatırımlar sonucu elde ettiği maliyet avantajlarını da göstermektedir.

Firmalar ve devletler kısa dönemde üretim sistemlerinde, yönetim sistemlerinde, nakliye yöntemlerinde, bilişim teknolojisi vb. alanlarda kurumsal sürdürülebilirlik adına yatırım yapmalarında ki en önemli faktörlerden biri uzun dönemde maliyet avantajları sağlamaktır.

Atıkların yeniden üretime dâhil edilmesinde, doğaya verilen her türlü zararın azaltılarak hem doğal kaynakların ömrünün uzamasında hem de firma ömrünün uzamasında kurumsal sürdürülebilirlik faaliyetlerinin büyük katkısı vardır. Sürdürülebilir muhasebe ise hem firmaların kısa dönem yatırımlarını, hem uzun dönem yatırımlarını hem de tüm bu yatırımlar sonucu elde ettiği faydaların özetlenmesinde, raporlanmasında ve analiz edilmesinde kullanılır.

Firmaların ve devletlerin kurumsal sürdürülebilirlik ve sürdürülebilir muhasebeden beklentisi de uzun dönemde firmaya/devlete değer yaratmasıdır. 3.3.2.2. Performans Değerlendirme Zamanının Tespiti

Kurumsal sürdürülebilirlik ve sürdürülebilir muhasebeden firmalar/devletler uzun dönemde değer artırıcı etkiler beklediğini belirttik. Kısa dönemde bu amaçla başlayan yatırımlardan, uzun dönemli maliyet avantajları elde edilmeye başlandığı döneme kadar, firmalar ve devletler belirli dönemlerde performans değerlendirmesi yapmalıdır.

91

Sürdürülebilir muhasebe firmaların sürdürülebilirlik adına yaptığı yatırımlar hakkında rapor verebildiği için firmalar/devletler belirli dönemlerde yapılan yatırımlar hakkında bilgi alarak gelecek dönem faaliyetlerine yön verebilirler.

Örneğin katı atıkların yeniden üretime dâhil edilebilmesi için yatırımlar yapan bir firma üçer aylık dönemlerde sürdürülebilir muhasebeden yararlanarak performans denetimi yapabilir ve bu performans değerlendirmesi sonucu devam eden yatırımlarına veya başlayacak olan yatırımlarına yön verebilir. Sürecin başarısı hakkında bilgi edinebilir. Edindiği bilgileri tüm paydaşlarıyla paylaşabilir (Tüm,2014:73-74).

3.3.3. Metot ve Araçlar

3.3.3.1.Sürdürülebilir Performans Karnesi

Sürdürülebilir performans karnesi, kurumsal sürdürülebilirliğin, sürdürülebilir muhasebeden yararlanarak, sürdürülebilir muhasebenin performans değerlendirme analiz sonuçlarından ve firmaların kurumsal sürdürülebilirlik faaliyetlerinden yararlanarak, firmalara ve devletlere bilgi sunan bir karnedir (Nikolaou ve Tsalis, 2013:77-78).

Kurumsal sürdürülebilirlik faaliyetinde bulunan firmalara süreç hakkında detaylı bilgi sunan sürdürülebilir performans karnesi, “1990’ların başında ağırlıklı olarak nicel performans ölçümüne dayanan ve tamamen finansal göstergeleri vurgulayan, tek taraflı, kısa dönemli ve geçmiş odaklı yönetim uygulamalarına tepki olarak Robert KAPLAN ve David NORTON tarafından geliştirilmiştir.” (Özçelik, 2013:4991).

Kurumsal sürdürülebilirlik faaliyetinde bulunan firmalar ara dönemlerde performans testi yapmalıdır diye belirtmiştik. Performans karnesi ara dönemlerde performans testi yapan firmaların performans test sonuçlarını gösteren karnedir. Atıkların yeniden üretime dâhil edilmesinde ve üretimde kullanılan atıkların muhasebeleştirilmesinde, dışsallıkların ortadan kaldırılmasında ve bu dışsallıkların muhasebeleştirilmesinde, kısaca sürdürülebilir muhasebenin tüm evrelerinde, ara dönemlerde yapılan performans testleri hakkında bilgi verir.

92 3.3.3.2.Yaşam Döngüsü Analizi

Yaşam Döngüsü Analizi, “ bir ürünün ham maddelerinin elde edilmesinden başlayıp üretimi, dağıtımı, kullanımı ve son olarak da atık hale gelmesi ya da geri dönüştürülmesini içeren sürecin çevre üzerinde ki doğrudan ve dolaylı etkilerini sistematik olarak değerlendirmektedir.” (Gürsel ve Meral,2012:1).

Firmaların/devletlerin sürdürülebilir muhasebeye önem vermesinin birçok sebebi vardır. Ama en önemli sebep Yaşam Döngüsü Analizidir. Uluslararası kuruluşların, STK’ların, devletlerin firmalardan en önemli beklentilerinden biri sosyal ve ekonomik sürdürülebilirliği geri plana atmadan çevresel sürdürülebilirliği sağlamaktır. Yaşam Döngüsü Analizinde firmaların doğal kaynaklara ulaşırken ki faaliyetlerinden, ürünlerin üretilmesine, üretilen ürünlerin paketlenmesinden tüketiciye sevk edilmesine(dağıtımına) ve en son üretim-tüketim sonucu oluşan atıkların doğaya zarar vermeden yok edilmesine veya yeniden üretime kazandırılmasını sistematik bir şekilde inceleyen değerlendiren ve analiz eden birim YDA’dır.

Sürdürülebilir muhasebenin başarılı olabilmesi için performans testlerinin, performans karnesinin ve yaşam döngüsü analizinin bir arada ve uyum içinde kullanılması gerekmektedir.

Firmaların kurumsal sürdürülebilirlik ve sürdürülebilir muhasebe faaliyetlerinde başarılı olabilmesi için ara dönemlerde yapılan performans testleri, performans testlerini gösteren performans karnesi ve YDA sürecin başarı durumunu net bir şekilde gösterir. Firmalar sürdürülebilir muhasebeden beklentilerine göre ve yaptıkları yatırımlara göre sürece yön verebilir veya değişikliğe gidebilir. Performans Testi sonuçları, karne ve Yaşam Döngüsü Analizi sonucu elde ettiği verileri paydaşlarıyla paylaşmak için raporlarda kullanabilir.

93 3.3.4. Raporlama

Firmaların ve devletlerin kurumsal sürdürülebilirlik ve sürdürülebilir muhasebe faaliyetlerini raporlama konusunu daha önce firmaların GRI (G4) ilkelerine uyarak yayımladığı kurumsal sürdürülebilirlik raporlaması bölümünde anlatılmıştır.

3.3.4.1.Bilginin Nitelikleri

Muhasebe temel kavramlarından olan tam açıklama kavramında da olduğu gibi tarafsız ve belgeli bir şekilde tutulan muhasebe kayıtlarını ve bu muhasebe kayıtlarıyla oluşturulmuş raporları, sürdürülebilir muhasebenin bütün temel kavramlarından yararlanarak elde edilen bilgilerin açık, anlaşılır, şeffaf olması gerekmektedir. Dileyen herkesin ulaşabileceği şekilde aleni olmalıdır.

3.4. Firmaların Kurumsal Sürdürülebilirlik ve Sürdürülebilir Muhasebe