Yozgat’ın Süleymanlı kazasının hicri 1258’in muharrem ayından cemaziyel ahirine/1842’nin şubat-mart ayından temmuz-ağustos ayına kadarki Süleymanlı kazasına gelenleri, gidenleri, doğanları ve ölenleri içeren bir bölümdür. Kuzayca, Başköy, Kanluca, Sorsavuş, Bektaşlı, Sekili, Tekkesaraclu, Gökreclü, Keller, Eğlence, Kumkuyu, Saatlü, Halaclu, Satılmış, Saclı, Gökrecli, Kışlagüzelli Karyeleri Süleymanlı kazasına bağlıdır. Bu tarihte Süleymanlı kazasına bağlı karyeler de bulunan haneler ve bu hanelerde yaşayan erkek sayısı tablo 10’da aşağıda verilmiştir.
Aşağıdaki tablodan da anlaşılacağı üzere bu karyelerden en fazla kişinin sayıldığı karye Bektaşlı Karyesi’dir. Toplam sayılan kişi 46 kişidir. Süleymanlı kazasına bağlı
sayılan karyelerde belirtilen tarihlerde toplam sayılan erkek nüfus 285 kişidir.
Tablo 10
Sıra Karye Hane Sayılan Hane Kişi
1 Kuzayca 43 15 38
2 Başköy 32 4 14
3 Sorsavuş 7 2 7
4 Bektaşlı 85 14 46
5 Sekili 24 15 42
6 Tekkesaraclu 20 6 19
33 Tablo 10’un devamıdır.
7 Gökreclü 12 2 8
8 Keller 55 16 32
9 Eğlence 25 10 37
10 Kumkuyu 9 2 4
11 Saatlü 25 6 13
12 Halaclu 37 7 16
13 Kanluca (Müslüman) 5 1 3
14 Kanluca
(Gayrimüslim)
3 2 6
Toplam - 382 102 285
3.1.1. Süleymanlı Kazasına Bağlı Karyelerin Müslüman Nüfusunun Doğanları, Ölenleri, Gelenleri ve Gidenleri
Yozgat’ın Süleymanlı kazasının hicri 1258’in muharrem ayından cemaziyel ahirine/1842’nin şubat-mart ayından temmuz-ağustos ayına kadarki Süleymanlı kazasının karyelerinin Müslüman nüfusun gelenleri, gidenleri, doğanları ve ölenleri içeren bir bölümdür. Süleymanlı kazasında yaşayan Müslümanların toplam sayısı 201 kişidir. Süleymanlı kazasının en kalabalık karyesi Bektaşlı karyesidir. 46 kişi yaşamaktadır. Bektaşlı Karyesi Süleymanlı kazasının karyelerinin toplam nüfusunun
%23 kapsamaktadır. Bu karyelerin nüfus hareketlilikleri incelendiğinde doğum oranı, ölüm oranının fazlasıyla önündedir. Doğan nüfus 69 kişiyken ölen nüfus bunun çok altında, 27 kişidir. Aynı şekilde gelen oranı da göç edenlerden fazladır. Gelen kişi 3 iken göç eden kişi 1’dir. Bu oranlara bakıldığında, bu karyelerin nüfusunun sürekli bir artış içerisinde olduğunu görülmektedir.
3.1.2. Süleymanlı Kazasına Bağlı Karyelerin Gayrimüslim Nüfusunun Doğanları, Ölenleri, Gelenleri ve Gidenleri
Yozgat’ın Süleymanlı kazasının hicri 1258’in muharrem ayından cemaziyel ahirine/1842’nin şubat-mart ayından temmuz-ağustos ayına kadarki Süleymanlı kazasına bağlı karyelerden gayrimüslim nüfusun gelenleri, gidenleri, doğanları ve
34 ölenleri içeren bir bölümdür. Bu karyeler içerisine en fazla nüfusun olduğu yer 37 kişinin yaşadığı Eğlence Karyesi’dir. Bu karyelerin toplam nüfusu 108 kişiyken bunun 37 kişisi bu karyede yaşamaktadır. Eğlence Karyesi Süleymanlı kazasının karyelerinin toplam nüfusunun %34’ünü kapsamaktadır. Bu karyelerin nüfus hareketlilikleri incelendiğinde, doğum oranı ölüm oranından fazladır. Doğan nüfus 24 kişiyken ölen nüfus 15 kişidir. Ancak göç eden oranı da gelenlerden çok fazladır. Gelen kişi yokken göç eden kişi 15’tir. Bu oranlara bakıldığında, ölen ve göç edenleri karyelerden ayrılanlar olarak hesaplanırsa bunların sayısı 33 iken nüfusa katılanlar yani doğanlar 24 kişide kalmaktadır. Bu oranlara bakıldığında bu karyelerde nüfusun sürekli bir düşüş içerisinde olduğunu görülmektedir. Yerköy Belediyesinin verdiği bilgiye göre günümüzde bu karyelerde gayrimüslim nüfus yoktur. Bu da düşüşün sürekli olduğunu göstermektedir.
3.1.3. Süleymanlı Kazasına Bağlı Karyelerde Yaşayanların Vücut Özellikleri Yozgat’ın Süleymanlı kazasının hicri 1258’in muharrem ayından cemaziyel ahirine/1842’nin şubat-mart ayından temmuz-ağustos ayına kadarki Süleymanlı kazasına bağlı karyelerde yaşayan insanların vücut özelliklerini incelendi. Bu karyelerde yaşayan kişilerin boy ölçülerine incelendiğinde orta boyluların çok fazla olduğu tespit edilmiştir. Boyları kaydedilmiş olan 96 kişiden 55 kişi orta boylu olarak belirtilmiştir. Bunların toplam kişiye olan oranı %57.29’dur. Uzun boyluların toplam sayısı ise 35 olup, bunun oranı %36.45’dir. Kısa boylular 6 kişi olup, bunların genele toplama oranı %6,25’tir. Defterlerimizdeki en önemli noktalardan biri “vücut resminin” ortaya konulmasıdır. 15-17 yaş arası genç nüfus için kullanılan “şab-ı emred” ya da “ter bıyıklı” ibaresini defterimizde görmekteyiz. Defterde 4 kişi “ter bıyıklı” olarak belirtilmiş, 3 kişiye ise “şab-ı emred” ifade edilmiştir. Saç ya da sakal renklerine bakıldığında en yüksek oran “kumral sakallılar” dan oluşmaktadır. Sakal ve bıyık özellikleri yazılan 96 kişiden 20 kişi “kumral sakallı” tespit edilmiştir. Bu sayıyı 18 kişi ile “kara sakallılar” gelmektedir. Defterde kumral bıyıklı olarak 13 kişi tespit edilmiştir. Bütün bunların verdiği sonuç, Süleymanlı karyelerinde yaşayan erkeklerin büyük bir çoğunluğunun “kumral sakallı/bıyıklı” olduğunu belirtebiliriz.
35 3.1.4. Süleymanlı Kazasına Bağlı Karyelerin Müslüman Nüfusun Kullandığı İsimler
Yozgat’ın Süleymanlı kazasının hicri 1258’in muharrem ayından cemaziyel ahirine/1842’nin şubat-mart ayından temmuz-ağustos ayına kadarki Süleymanlı kazasına bağlı karyelerden Kuzayca, Başköy, Kanluca, Sorsavuş, Bektaşlı, Sekili, Tekkesaraclu, Gökreclü yaşayan Müslümanların isimleri incelendi. Kullanılan isimlerin sıklığı, kişi isimlerinde ilk 10 isim 184 kişi içinde 133 kişinin bu isimleri kullandığı tespit edilmiştir. Buda genel isimlere oranı %72,28’dir. Baba adlarında almada ise bu durum çok altında 8 kişiye düşmektedir. Bunun oranı da % 4,34’tür.
Kişi isimlerinde 184 kişiden 22 kişi (%11,9) Mehmet ismini taşımaktaydı. 2. sırayı 17 kişi (%9,2) ile Osman ismi almaktadır. 3. sırada Hasan ismi takip etmektedir. 16 kişi (%8,6) tarafından bu isim kullanılmıştır. Baba adlarında ise Hasan isminin 2 kişi (%8,68) ile ilk sırada olduğu görülmektedir. Mehmet, İbrahim, Ömer, Yusuf, Osman ve İsmail ismleri ise 1 kez kullanıldığı görülmektedir. Kişi adlarında ilk 10’a giren Halil ismi ise baba adları sıralamasında bu sıralamaya girememiştir. En çok kullanılan 10 ismin kişi adlarında %72,28’e, baba adlarında ise %4,34’üne karşılık gelmesiyle açıklanabilir. Bundan çıkartabileceğimiz sonuç, kişi isimlerinde çeşitliliğin azaldığıdır. Ancak baba ve dede isimlerinin çocuklara isim olarak verilme oranının
%4,34’te kalması nesil değişimiyle birlikte farklı isimlerin ortaya çıktığını göstermektedir.
Bir diğer önemli nokta ise kişi ve baba adlarına bakıldığında ilk on sıraya Türkçe ismin girememiş olması oldukça önemlidir. 19. Yüzyıla gelindiğinde İmirza, Kaya, Aydın, Tursun, Turak, Sevindik gibi Türkçe isimlerin yerini65, Arapça kökenli İslam dinîne uygun isimlerin verildiği tespit edilmiştir.
3.1.5. Süleymanlı Kazasına Bağlı Karyelerin Gayrimüslim Nüfusun Kullandığı İsimler
Yozgat’ın Süleymanlı kazasının hicri 1258’in muharrem ayından cemaziyel ahirine/1842’nin şubat-mart ayından temmuz-ağustos ayına kadarki Süleymanlı
65Rafet Metin, “XVI. Yüzyılın İkinci Yarısında Bozok Sancağında Kullanılan Erkek Şahıs İsimleri”, Kastamonu Eğitim Dergisi, Cilt: 21, Kastamonu, Töre Basım Yay., 2013, s. 546
36 kazasına bağlı karyelerden Keller, Eğlence, Kumkuyu, Saatlü, Halaclu, Kanluca’da yaşayan gayrimüslimlerin isimleri incelendiğinde, kişi isimlerindeki ilk 10 ismin toplam 131 kişi içerisindeki 62 kişinin bu isimleri kullandığı tespit edilmiştir. Bunun da genel isimlere oranı %47,32’dir. Baba adlarının kullanımında ise bu durum 2 kişiye düşmektedir. Bunun oranı da % 1,52’dir. Kişi isimlerinde 131 kişiden 17 kişi (%12,97) Kirkor ismini taşımaktaydı. 2. sırada 9 kişi (%6,87) ile Karabet takip etmektedir. 3.
sıradaki Serkiz ve Artin isimleri ise 6 kişi (%4,58) tarafından kullanılmaktadır. Baba adlarında ise 2 kişi (%1,52) baba ve dede ismini aldığı görülmektedir. Bogos ve Oseb isimlerinin 1 kez kullanıldığı görülmektedir. Kişi adlarında ilk 10’daki isimler, baba adları sıralamasında bu sıralamaya girememiştir. En çok kullanılan 10 ismin kişi adlarında %47,32’sine, baba adlarında ise %1,52’sine karşılık gelmesiyle açıklanabilir. Bundan çıkartabileceğimiz sonuç, kişi isimlerinde çeşitliliğin azaldığıdır. Ancak baba ve dede isimlerinin çocuklara isim olarak verilme oranının
%1,52’de kalması nesil değişimiyle birlikte farklı isimlerin ortaya çıktığını göstermektedir.
3.1.6. Süleymanlı Kazasına Bağlı Karyelerde Askerler
Yozgat’ın Süleymanlı kazasının hicri 12582’in muharrem ayından cemaziyel ahirine/1842’nin şubat-mart ayından temmuz-ağustos ayına kadarki Süleymanlı kazasına bağlı karyelerde yaşayan insanların içinden redif66 birliklerine katılan askerlere baktığımızda 4 kişinin olduğu görülmektedir. Fakat bunların rütbeleri hakkında bilgi yoktur.
3.1.7. Süleymanlı Kazasına Bağlı Karyelerde Devlet Görevlileri
Yozgat’ın Süleymanlı kazasının hicri 1258’in muharrem ayından cemaziyel ahirine/1842’nin şubat-mart ayından temmuz-ağustos ayına kadarki Süleymanlı
66 Pakalın,a.g.e., c.3, s.21
37 kazasına bağlı karyelerde yaşayan insanların içinden devlet görevlisi olan kethüda67 ise 1 kişidir.
3.1.8. Süleymanlı Kazasına Bağlı Karyelerde Yaşayanların Meslekleri
Yozgat’ın Süleymanlı kazasının hicri 1258’in muharrem ayından cemaziyel ahirine/1842’nin şubat-mart ayından temmuz-ağustos ayına kadarki Süleymanlı kazasına bağlı karyelerde yaşayan insanların içinden Yularcu, Katrancı, Deveci, İmam, Taşçı ve Demirci’nin birer kişi olduğu görülmektedir. Çiftçilikle uğraşanlar belirtilmemiş, meslekler hakkında teferruatlı bir bilgi verilmemiştir.
3.1.9. Süleymanlı Kazasına Bağlı Karyelerde Yaşayanların Yaşları
1 ila 30 yaş arasını genç nüfus diye düşünürsek, nüfus defterine göre, Süleymanlı’nın karyelerinde bulunan genç nüfusun toplam nüfusa oranı %64.76’dır. Bu oran 68 kişiye karşılık gelmektedir. Askere gitme yaşını 40 yaş olarak kabul edersek nüfusun % 87,61’i yetişkin ve çocuklardan oluşmaktadır. 40 yaş ve üzerindeki insanların toplam nüfusa oranı %12,38’dir. 60 yaş ve üzeri kişilerin toplam sayısı 2 kişi olup nüfusa oranı ise %1,9’dur. 90 yaş ve üzeri ise 7 kişidir. 0-10 yaş arası nüfus oranının %47,61’dir.
Bütün bu oranlar incelendiğinde genç nüfusun Süleymanlı’nın karyelerinde oldukça fazla olduğunu göstermektedir. Ölüm oranları incelendiğinde toplam 11 kişinin hayatını kaybettiği görülmektedir. Bu kişilerin 8’i 30 yaş ve altıdır. Bu da %72,72’ye denk gelmektedir ki bu oran oldukça yüksektir. Buradan sağlık şartlarının pekiyi olmadığı sonucuna ulaşabiliriz. Ancak doğan sayısı 44 kişi iken ölen sayısı 11 kişide kalmış, aynı şekilde göç edenler 1 kişi iken gelenler 3 kişi olmuştur. Bu durum incelendiğinde, nüfus artış oranın yüksek olduğu görülür.
Süleymanlı kazasında gayrimüslimlerin yaşadığı karyelere bakıldığında 1 ila 30 yaş genç nüfusun toplam nüfusa oranı %85’tir. Bu oran 51 kişiye karşılık gelmektedir.
Yaşları verin kişilerin toplam sayısı 60’tır. Gayrimüslimler de Islahat Fermanı’yla askere gitmeye başladığı için68 devlet bu kişilerden vergilerini daha düzenli almak
67 Pakalın,a.g.e., c.2, s.251
68 Y.Öztuna, a.g.e, s.523
38 amacıyla yaşlarını tespit etmek istemiştir. Bu yüzden bu kişilerin askere gitme yaşını 40 yaş olarak düşünürsek bu kişilerin sayısı 55’tir. Bu kişilerin genel nüfusa oranı
%91,66’dır. Yani adı geçen karyelerde yaşayan nüfusun %91,66’sı yetişkin ve çocuklardan oluşmaktadır. 40 yaş ve üzeri insanların toplam nüfusa oranı %8,33’tür. 0-10 yaş arası nüfus oranının %55 olması, genç nüfusun Süleymanlı kazasında gayrimüslimlerin yaşadığı karyelere oldukça fazla olduğunu göstermektedir. Ölüm oranları incelendiğinde toplam 15 kişinin hayatını kaybettiği görülmektedir. Bunların 11 tanesi 30 yaş ve altıdır. Bu da %73,33’e denk gelmektedir ki bu oran oldukça yüksektir. Buradan aynı şekilde Müslüman nüfusun yaşadığı karyelerde olduğu gibi gayrimüslim karyelerde de sağlık şartlarının pekiyi olmadığı sonucuna çıkartabiliriz.
Doğan sayısı 23 kişi iken ölen 15 kişide olmuş, ayrıca göç edenler 15 kişi iken gelen olmamıştır. Bu durum incelendiğinde, Süleymanlı kazasında gayrimüslimlerin yaşadığı karyelere gayrimüslimlerin nüfusunun giderek düştüğü görülür. Nüfus artış oranı negatiftir.