Risk Değerlendirme Bileşenine Yönelik Değerlendirme

İç kontrolün ikinci bileşeni olan risk değerlendirme, genel olarak değerlendirilmiş ve bu aşamada idarelerin misyon, vizyon, amaç ve hedeflerini belirlediği katılımcı yöntemlerle oluşturulan stratejik plan hazırlaması, yürütecekleri programı oluşturan performans programının hazırlaması ve bu kapsamda stratejik plan ve performans programına uygun olarak bütçelerin hazırlanması şeklinde stratejik yönetimin idarelerde kurulmasına yönelik olup planlama ve programlama şartının sağlanmasıyla hem stratejik yönetimin etkinleşmesi hem de iç kontrol sisteminin makul güvence sağlaması amacı gerçekleşmiş olacaktır. Diğer sorular risklerin belirlenmesi ve değerlendirilmesi standardı altında; her yıl sistematik bir şekilde amaç ve hedeflere yönelik risklerin belirlenerek gerçekleşme olasılıkları ve etkilerinin analiz edilebilmesi, risklere karşı alınacak önlemler için eylem planları oluşturulması kapsamında risk değerlendirme bileşeninin etkinliğini ölçmeye yönelik 5 soru belirlenmiştir. Belirlenen sorulara verilen değerler ile 21 belediyenin aritmetik ortalaması ve standart sapması oluşturulmuştur.

Aşağıdaki tablolarda 21 belediyeye ait iç kontrol sisteminin ikinci bileşeni olan risk değerlendirmeye yönelik yapılan değerlendirmeye ait ortalama ve standart sapmaları ile frekans ve yüzdelerine yer verilmiştir.

102

Tablo 4.6 Risk Değerlendirmeye Yönelik Değerlendirme

No Risk Değerlendirme Değer Min. Değer Max. Ortalama Standart

Sapma

1

Kurum, kendi birim ve personelinin katkılarıyla misyon ve vizyon oluşturma, stratejik amaç ve hedefler belirleme, performansların ölçülmesi, izlenme ve değerlendirilmesi amacıyla stratejik planlarını mevzuata uygun olarak hazırlamış mıdır?

3 4 3,62 0,50

2

Kurumda yürütülecek program, faaliyet ve projeler ile bunların kaynak ihtiyaçlarını, performans hedef ve göstergelerini içeren performans programını hazırlamış mıdır?

3 4 3,95 0,22

3 Bütçeler stratejik plan ve performans _{programına uygun olarak hazırlanmış mıdır?} 4 4 4,00 0,00

4 Kurumsal risk yönetim çalışmaları yapılmış _mıdır? 1 4 3,05 0,97

5 Kurumda risklere karşı alınacak önlemlere _{istinaden risk eylem planı oluşturulmuş mudur?} 1 4 2,48 1,36

Genel Ortalama 3,42 0,61

Tablo 4.7 Risk Değerlendirme Bileşeni Frekans ve Yüzdeleri

No Risk Değerlendirme 1 2 3 4

1

Kurum, kendi birim ve personelinin katkılarıyla misyon ve vizyon oluşturma, stratejik amaç ve hedefler belirleme, performansların ölçülmesi, izlenme ve değerlendirilmesi amacıyla stratejik planlarını mevzuata uygun olarak hazırlamış mıdır?

N - - 8 13

% - - 0,38 0,62

2

Kurumda yürütülecek program, faaliyet ve projeler ile bunların kaynak ihtiyaçlarını, performans hedef ve göstergelerini içeren performans programını hazırlamış mıdır?

N - - 1 20

% - - 0,05 0,95

3 Bütçeler stratejik plan ve performans _{programına uygun olarak hazırlanmış mıdır?}

N - - - 21

% - - - 1

4 Kurumsal risk yönetim çalışmaları yapılmış _mıdır? N 3 - 11 7

% 0,14 - 0,52 0,34

5

Kurumda risklere karşı alınacak önlemlere istinaden risk eylem planı oluşturulmuş mudur?

N 9 - 5 7

% 0,43 - 0,24 0,33

Risk değerlendirme bileşenine ilişkin genel değerlendirme ortalaması 3,42 olarak hesaplanmıştır. Ortalama ve standart sapmaları en yüksekten en düşüğe göre sıraladığımız zaman ilk sırada 4,00 ortalama ile belediyelerin bütçelerini, stratejik plan ve performans programına uygun olarak hazırlamaları yer almaktadır. Bütçeler, stratejik planda belirlenen amaç ve hedefleri geçekleştirmeye yönelik yapılması

103

planlanan faaliyetlerin mali değerleri ve kaynakların tahminidir. Performans esaslı bütçeleme mali yılı kapsadığı gibi izleyen iki yılın gelir ve kaynak tahminleri de yapılarak oluşturulur. Bu değerin standart sapması 0 olup frekans ve yüzdelerine bakıldığında bütün belediyelerde uygulandığı görülmektedir.

İkinci sırada 3,95 ortalama ve 0,22 standart sapma ile kurumda yürütülecek programlar, faaliyet ve projeler ile bunların kaynak ihtiyaçlarını, performans hedef ve göstergelerini içeren performans programını hazırlamış olması yer almaktadır. Bu değişkenin frekans ve yüzde değerine bakıldığında %5 oranla 1 belediyenin performans programını HMB tarafından yayımlanan Performans Programı Hazırlama Rehberi'ne uygun olarak hazırlamadığı görülmüştür. Diğer 20 belediyenin ise %95 oranla döneme ait performans hedef, gösterge ve faaliyetlerini içeren performans programını hazırladıkları anlaşılmaktadır.

Üçüncü sırada 3,62 ortalama ve 0,50 standart sapma ile kurum, kendi birim ve personelinin katkılarıyla misyon ve vizyon oluşturmak, stratejik amaç ve hedefler belirlemek, performanslarını ölçmek, izlemek ve değerlendirmek amacıyla stratejik planlarını mevzuata uygun olarak hazırlamış olması yer almaktadır. Bu değişkenin frekans ve yüzde değerine bakıldığında %38 oranla 8 belediyenin stratejik planlarını yayımlanan mevzuat ve rehbere uygunluğuna bakıldığında; tahmini kaynak ve maliyet analizi, paydaş analizi, önceki dönem gösterge sonuçlarının değerlendirilmediği, yeterli sayıda amaç ve hedef belirlenmediği gibi sonuçlar elde edilerek eksik hazırladığı, %62 oranla diğer 13 belediyenin stratejik planlarını mevzuata uygun olarak hazırladığı görülmektedir.

Dördüncü sırada 3,05 ortalama ve 0,97 standart sapma ile kurumsal risk yönetim çalışmaları yapılıp yapılmadığı yer almaktadır. Oldukça düşük olan oran genel olarak belediyelerde risk çalışmasının yetersiz olduğunu göstermektedir. Bu değişkenin frekans ve yüzde değerine bakıldığında %14 oranla 3 belediyede risk yönetimine dair çalışmalarının hiç yapılmadığı, %52 ortalama ile 11 belediyede risk çalışmalarının yetersiz olduğu ve geriye kalan 7 belediyede %34 oranla kurumsal risk çalışmaları kapsamında eylem planları mevcut durum analizinde risk yönetiminin kurulduğu ve geliştirmeye yönelik eylem koydukları anlaşılmaktadır.

104

Risk değerlendirme bileşeninin sonuncu ve en düşük değeri 2,48 ortalama ve 1,36 standart sapma ile kurumda risklere karşı alınacak önlemlere istinaden risk eylem planı oluşturulup oluşturulmadığıdır. Bu değişkenin frekans ve yüzde değerine bakıldığında %43 oranla 9 belediyede risk eylem planı oluşturulmadığı, %24 oranla 5 belediyede eylem planlarının yetersiz olup bütün risklerin değerlendirilmediği görülmüştür. Geriye kalan 7 belediyede %33 ortalama bir önceki değerlendirmeden de anlaşılacağı üzere kurumsal risk yönetim çalışmaları yapılmakta ve bu kapsamda risk eylem planları oluşturulmaktadır. Risk çalışmasının yapılmadığı belediye sayısının fazla olması olası sorunları beraberinde getirebilmektedir. Bu sebeple riskler, kurumda belirlenen amaç ve hedeflerin gerçekleşmesini olumsuz yönde etkileyeceği için göz ardı edilmemesi, öncelik verilerek risklerin belirlenmesi, önlem alınması ve raporlanması gerektiği değerlendirilmektedir.