Rengin Psikolojik Etkisi

Renk, insanların duygusal, zihinsel ve fiziksel yapılarında etkin bir rol oynamaktadır. Renk, insanların psikolojik faktörlerden algılama duyusu ile ilgilidir. “Algılama, iletilerin izleyiciler tarafından duyu organları aracılığıyla farkına varılma süreci, görsel algılama ise, insanın bilinç düzeyindeki davranışlarının en temel belirleyici öğesidir ve gerçekliğin algılanmasında diğer tüm duyu organlarının yanında en temel olan görsel algıdır” (İçli ve Çopur, 2008, s. 25). Kırmızı, sarı ve turuncu sıcak renkler; mavi, yeşil ve mor soğuk renkler olarak kabul edilir. “Sıcak renklerin uyarıcı, soğuk renklerin ise gevşetici ve dinlendirici olması genellenebilen duygulara iyi bir örnek oluşturur” (Becer, 2005, s. 57). İnsanlarda renk, içgüdüsel olarak görsel çekicilik oluşturur.

Kişilerin farklı renklerden hoşlanması değişik ruhsal hallerinden kaynaklanır. “Çocuklar ve ilkel kavimler genellikle parlak renkleri tercih ederken, gelişmiş, kültür düzeyi yüksek ülkelerde ki insanlar, renk karışımlarından doğmuş olgun renklerden ve bunların uygun tonlarından hoşlanırlar” (Odabaşı, 2002, s. 88) .

Aşağıdaki tabloda insan psikolojisinde algılanan renklerin açıklaması yer almaktadır (Tablo 1).

Tablo 1

Renklerin insan psikolojisindeki etkileri

Renk Bilinçaltında Algılanan

Kırmızı Güçlü, tehlikeli, heyecanlı, sıcak, şehvetli, dışa dönük Yeşil Serin, sakin, doğal, tazelik, bereket

Mavi İçtenlik, cesaret, soylu, serin-sakin, saygıdeğer, otoriter Siyah Karamsarlık, yas, ölüm, zarif, soğuk, prestijli, sofistike Sarı ve Altın Sarısı Sadakat, iyimserlik, eğlence

Turuncu Canlı, uyarıcı, üzüntü, sıcak, doğal, samimi Mor Sıkıcı,soğuk,dokunaklı, asalet, imparatorluk Beyaz Saflık -katıksız, temizlik,

Kırmızı. Aşk, sevgi, servet, asalet, heyecan, tehlike, günah olgularını insana

hissettirir. Aynı zamanda mücadele ve canlılığın da timsalidir. Fiziksel anlamda hareketlilik, dinamizm ve gençlik; duygusal anlamda ise mutluluk, azim ve kararlılık duygularını oluşturur. Başka bir deyişle gücün ve azmin simgesidir. İnsanda şevk, azim ve hareketlilik duygularını canlandırır. Hareketliliğin ve azmin gerektirdiği ortamlarda kullanılması uygun olabilir. Bundan dolayı özellikle gençlere yönelik ürünlerde kırmızı sıkça kullanılır. Kırmızıya uzun süre maruz kalmak duyarsızlığa, kabalık, kızgınlık ve saldırganlığa yol açabilir.

Turuncu. Gençlik, sıcaklık, yüreklilik, dayanıklılık, neşe türündeki hisleri

insana hissettirir. Dışa dönük, heyecan ve mutluluk verici, dinamik, dikkat çekici,

çarpıcı ve iç açıcı bir renk olan turuncu gösterişin ve şatafatın rengidir. İnsan karakteri üzerinde genellikle dışa dönüklük, hareketlilik, neşelilik ve sosyal ilişkilerinde kuvvetli bir yapı sergiler. Metabolizmayı hızlandıran turuncu renk, canlılık, cesaret ve güven verir.

Sarı. “Mutluluk, korkaklık, ihanet, akıl, hastalık, misafirperverlik” (Gökaydın,

2002, s. 120). Fikir ve zekayı da açan bir özelliği vardır. Gri ile karıştırıldığında uyandırdığı etkilerini kaybeder. Işığın, sevincin, üretim ve verimliliği yansıtır. İnsanda sevinç ve coşku duygularını oluşturur. İlham verici bir renk olan sarı bilgiyi ve bilgeliği ifade eder. Aynı zamanda geçiciliği de ifade eder. Dikkat çekici olmasından ve geçiciliği ifade etmesinden dolayı taksilerde kullanılır.

Yeşil. Gençlik, tecrübesizlik, gelişme, zenginlik, ferahlık, sükunet olgularını

insanlarda uyandırır. Yeşil, doğanın renkgidir. İnsanda huzur ve rahatlık duygularını oluşturur. İç açıcı ve güven verici bir renktir. Paylaşım, cömertlik ve uyumun rengidir.

Gri. Duygusallık, asalet, pişmanlık duygularını oluşturur. Siyah ve beyaz

renklerinin karışımından elde edilen gri, alçak gönüllülüğü ifade eden, uzlaştırıcı ve denge unsuru olan bir renktir. Ciddiyet ve hareketsizliği de belirtir. Çoğu devlet

kurumunda ağır basan bir renktir. Diplomatik ve ağır ortamlarda dengeyi sağlayıcı olarak kullanılır. Tamamlayıcı renk olarak kullanılması önerilir.

Mavi. “Barış, sadakat, depresyon, yumuşaklık, sessizlik, tutuculuk” (Gökaydın,

2002). Bu duyguları uyandırdığı gibi insan beyninde düşünce ve karar verme yeteneğini de artırır. Durağan ve çok göze batmayan bir renk olduğu için arka fonlarda kullanılabilir. İnsanda rahatlık ve huzur duygularını oluşturan, dinlendirici bir renktir. Gözleri ve sinirleri rahatlatır. Mavi koyu tonda kullanılırsa insana sıkıntı verebilir. Açık mavi ise buzu çağrıştırır ve insanda soğukluk aynı zamanda yalnızlık hissi uyandırabilir. Karamsar kişiler için uygun bir renk değildir.

Mor. Melankoli, drama, ciddiyet, azamet, saltanat duygularını hissettirir. Bunun

yanında gerçekleşmesi zor olan fikirlerin ve hüzün doğuran, düşündürücü etkilere sahip olan bir renktir. Zenginlik, asalet, lüks ve ihtişamı çağrıştırır. Açık tonları rahatlatıcı etki yaratır. Hayal gücünü arttırarak şevk ve ilham verir. Konsantrasyonu yükseltir. Açık tonları ilham ve güven verici etki gösterirken, koyu tonları, insanda meydana getirdiği asalet duygusu, bazı insanlarda küstahlık, kabalık ve hatta kavgacı bir yapıya da neden olabilecek şekilde ortaya çıkabilir. Hüzün, üzüntü ve depresyonu çağrıştıran etkileri de vardır.

Kahverengi. Rahatlık, doğallık, arkadaşlık hislerini oluşturur. Kahverengi

insanda ciddiyet, dayanıklılık, sadelik, dostluk ve metaneti simgeler. Rahatlığı ve sosyal dengeyi sağlar. Zihin üzerinde etkilidir. Çok dikkat çekmeyen bir renktir.

Siyah. Yaş, ciddiyet, ölüm, hüzün, gizem, yalnızlık, incelik duygularını

hissettirir. Siyah renk, küçük yüzeyler olarak kullanıldığında canlılık büyük yüzeyler olarak kullanıldığında endişe ve korku gibi duygular içerir. Sıkıntıları ve endişeleri hatırlatarak karamsarlığı artırıcı etkiler oluşturabilir. Ölümü çağrıştıran siyah, genellikle matemin rengi olarak bilinir. Aynı zamanda, gücü, soyluluğu, ağırbaşlılığı, hırsı ve

tutkuyu ifade eder. Konsantrasyonu arttırır. Gücü ve soyluluğu çağrıştırdığı için makam araçlarında en çok kullanılan renktir. Siyah renk, hakim olduğu ortamlara gizem katar.

Beyaz. İnsanda oluşturduğu duygular neşe, umut, saflık, temizlik, sevgi,

affetmedir. Beyaz renk soğuk kanlılığı, asaleti, masumiyeti, istikrarı ve devamlılığı temsil eder. İnsanda huzur ve güven duygusu oluşturur. Düşünce gücünü arttırır. Aynı zamanda insana hüzün veren, dertlerini ve sıkıntılarını hatırlatan bir yanı da vardır. Bu rengin oluşturduğu etkiden dolayı hastaneler ve ilaç firmaları tarafından çok sık kullanılır.