1.4. Proje Tabanlı Öğrenme Yaklaşımı
1.4.7. Proje Tabanlı Öğrenme Yaklaşımında Öğretmen
Proje tabanlı öğrenme ortamında öğretmenlerin rolü “kolaylaştırıcılık” tır. Sınıf hala öğretmenin kontrolündedir, ancak dikkat merkezinden çekilirler ve öğrencilerin araştırma yoluyla öğrenmelerine izin verirler. Bu süreç boyunca öğrenciler rehberliğe ihtiyaç duyarlar. Öğretmenin bu süreçte temel görevi bu rehberliği iyi yapmaktır (Jonassen, 2000).
Proje başlamadan önce öğretmenler, öğrencilerin öğrenecekleri belirli beceri ve kavramları belirlemeli, açık akademik hedefler oluşturmalı ve proje amaçları okulun ve milli eğitimin temel hedeflerinden bağımsız düşünülmemelidir (Çoşkun, 2004).
Proje tabanlı öğrenme, öğretmenin rolünü ders veren bir konuşmacıdan ve eğitimi yönlendiren kişiden, kaynak temin eden kişiye, uzman kişi konumundan yardım eden, yol gösteren bir kişiye dönüştürür (Newell, 2003).
Proje tabanlı öğrenme çalışmalarında, projeye başlamadan önce öğretmenlerin düşünmesi ve bazı amaçlar belirlemesi gerekir. Bu amaçlar proje çalışmalarına yön verecektir. Bu amaçlar aynı zamanda bir görev olarak ta algılanabilir.
Bu konuda, çalışma yapan bilim adamlarından, Herman, Aschbacher ve Winters (1992), öğrenme amaçlarını belirlerken göz önünde bulundurulması gereken beş soru (amaç) belirlemişlerdir. Aşağıdaki bu sorulara öğretmenin cevap vermesi gerektiğini savunmuşlardır.
1. Öğrencilerimin hangi önemli bilişsel becerilerinin gelişmesini istiyorum (İkna edici yazı yazma, günlük sorunları çözmede cebir kullanma vb.) 2. Öğrencilerimin gelişmesini istediğim sosyal beceri ve deneyimler nelerdir?
(Takım çalışması becerileri gibi)
3. Öğrencilerimin gelişmesini istediğim biliş ötesi beceriler nelerdir? (Bunu, kullandıkları araştırma sürecine yansıtmaları, etkinliği değerlendirmeleri, geliştirme yolları belirlemeleri gibi)
4. Öğrencilerimin çözmesini istediğim problemler ne tür olmalı? (Örneğin, nasıl araştırma yapmaları gerektiğini bilmeleri, bilimsel yöntemi uygulayabilmeleri vb.)
5. Öğrencilerimin uygulamasını istediğim temel kavram ve ilkeler neler olmalı? (Sebep-sonuç ilişkilerini anlayabilmeleri, temel ekoloji ilkelerini
hayatlarında uygulayabilmeleri vb.)
Görüldüğü gibi bir çalışmaya başlamadan önce yukarıdaki sorulara zihinsel olarak cevaplar bulunmalı, bu bilgiler ışığında proje çalışmalarına başlanmalıdır.
Proje metodu ile çalışan öğretmenlerin diğer öğretim metotları ile çalışan öğretmenlerden daha hazırlıklı olmaları gerekmektedir. Bunun için öğretmende kılavuzluk, çalışmalara yön verebilmek, kuvvetli teşvik yapabilmek çeşitli araç ve gereçlerin temininde ve kullanılmasında rehberlik yapacak yetenekler bulunması şarttır. Bilhassa teknik araçların iyi kullanılmasında, deney, gözlem ve türlü çalışmalarda kullanılacak araçların seçilmesinde ve bunların doğruluğunun kontrolü işlerinde beceri sahibi olmalıdır. Bilgi toplama ve değerlendirme zamanlarında ilgili metotlardan çocukları faydalandırmayı ve bunların tatbik şekillerini onlara gösterebilmelidir. Özellikle planlamada, çocuklarca tespiti zor olan amaçların bulunup tespit edilmesinde, raporların tanziminde çalışkan ve yardım sever bir öğrenci gibi hareket etmesi lazımdır. Projelerin tespitinde ve problemlerin bulunuşunda çocukların daima aktif olmasına gayret etmesi ve kendisinin tamamlayıcı ve teşvik edici rollerde bulunması gerekir. İşlenen konuların çocukların seviyesinde olmasına dikkat ederek seviyeden aşağıda veya yukarıda olanları da ayarlayabilmelidir. Çocukların aralarında çıkacak uyuşmazlıkların hallini sağlamalı ve işbirliğinin kurulmasında önderlik etmelidir (Erdem ve Akkoyunlu, 2002).
Proje tabanlı öğrenme modelinde, öğretmen rehber rolünde olsa da yapması gereken çok önemli işler bulunmaktadır. Proje tabanlı öğrenme öğretmeninin işi, geleneksel metotlarla öğretim yapan öğretmenden daha zor ve daha çok dikkat istemektedir. Programlama iyi yapılmadığı takdirde çalışmanın başarısız olma ihtimali yüksektir (Coşkun, 2004).
Özellikle teknoloji destekli Proje tabanlı öğrenme ortamında bulunan öğretmenlerin aşağıdaki mesleki özellikleri bilmesi gerekmektedir (Akt. Çiftçi, 2006).
Proje tabanlı öğrenme ortamında öğrencilerin nasıl hareket edebileceklerini öğrenmek,
Eğitimin hedeflerine ve mevcut kaynaklara uygun iyi projeleri nasıl bulacağını ve geliştireceğini öğrenmek,
Teknoloji konusunda birçok öğrencinin öğretmenden daha fazla şey bildiği “yüksek teknolojili” proje tabanlı öğrenme ortamında öğrencilerle nasıl çalışacağını öğrenmek.
Öğretmenlerin proje çalışmalarını başarılı bir şekilde yürütebilmeleri ve bu süreçte öğrencilere gerekli destekte bulunabilmeleri için Fleming’de (2000), çeşitli önerilerde bulunmuştur. Bu öneriler şunlardır;
Öğrencilere proje gereksinimlerinde yardım etmek için doğrudan öğretimi kapsayan bir dizi öğrenme, öğretme aktiviteleri hazırlayın.
Proje için önemli kaynaklar tarayın. Kütüphanelerde bu kaynakların olduğundan emin olun.
Öğrencilere problemleri ya da soruları tanımlamalarında yardımcı olun ve zaman içinde amaçları yerine getirmede planlar geliştirin.
Örnek olun, geri bildirim verin, araç-gereçleri, formları hazırlayın. Sonra öğrenci öğrenmelerini geliştirici bir danışman olun.
Herkesin aynı konuda çalışması gerekmez. Esnek bir çalışma ortamı oluşturun.
Bireysel ya da grupla görüşmelerde öğrenci düşüncelerini yoklayın ve sorgulayın.
Grup dinamiğini oluşturan ve proje çalışmasında her seviyedeki zorluğu yenene dek bu tutumu devam ettirin.
Proje metodunun iyi sonuçlar vermesinde öğretmenin sanatının rolü çoktur. Öğretmenin eğitimsel rehberlik işi yapabilmesi önemlidir. Konuların projeleştirilmesinde de öğretmenlere düşen vazife büyüktür. Öğretmen pasif görünmesine rağmen yine de bütün faaliyetlerde baş organizatör olarak hareket etmelidir. Modern eğitim-öğretim okul faaliyetlerinde rehberlik işi ön plana çıkmıştır. Bunlar da öğrenme ihtiyaçlarına göre düzenlenmeli ve çocuk gelişim psikolojisine göre hareket etmesini bilen rehber öğretmenlerle mümkündür. Proje metodu öğretmenin yapacağı eğitimsel rehberlikle ilgilidir. İşin planlaştırılması ve fikirlerin düzenli olarak tespiti ve sıraya konması öğretmene bağlıdır (Erdem, 2002).
Sonuç olarak denilebilir ki, öğretmen, öğrencinin proje çalışmasına aktif katılımını ve sorumluluğu paylaşmasını sağlamalıdır. Öğretmen yardıma hazır olmalı ancak fazla müdahaleci bir tutum izlemekten kaçınarak öğrencinin yaratıcılığını ve hevesini kırmamalıdır (Balkı, 2003).
Proje tabanlı öğrenme yaklaşımında öğrencinin sorumluluklarına gelince; bu öğrenme yaklaşımında en büyük sorumluluk öğrenciye aittir. Araştıran, inceleyen, sorgulayan, projeyi hazırlayan ve sunan sonuçta öğrencinin kendisidir. Bundan dolayı öğretmenlerin yönlendirmesinde, öğrenciler üzerlerine düşen her türlü görevi layıkıyla yerine getirmelidir. Öğrencinin bu süreçteki sorumlulukları ve etkileşimde bulunabileceği unsurlar aşağıdaki şekilde gösterilmiştir.
Şekil I.II. Proje Tabanlı Öğrenme Yaklaşımında Öğrenenlerin Rolleri
(Demirel ve diğ. 2005: 72)
1.4.8. Proje Tabanlı Öğrenmenin Yararları ve Sınırlılıkları
Krajcik ve diğ. (1999), proje tabanlı öğrenme yaklaşımının dört yararından bahsetmektedirler. Birinci yararı, öğrenenler içeriğin ve sürecin derin ve tam manasını kavrarlar. İkinci yararı, öğrenenler problemleri çözmek için birlikte çalışmayı öğrenirler. İş birliği, soruların cevabını bulmak için fikirleri paylaşmayı
Sorumlu ol İşbirlikli çalış Çaba harca İçerikle Etkileşime gir Farklı derslerle ilişki kur Problem çöz Araştır Öğrenen (öğrenci)