POLİPROPİLEN LİFİ VE POLİPROPİLEN LİFİNİN MAKİNE HALISINDA
POLİPROPİLEN İLE İLGİLİ LİTERATÜRDEKİ GÜNCEL ÇALIŞMALAR
Bajzik ve arkadaşları, yaptıkları çalışmada tekstil ürünlerinin ısıl konfor özelliklerini ıslak konfor endekslerini (wet comfort index-WCI) incelemişler ve özel polyester ve polipropilenden elde edilen kumaşların en iyi sonuçlara sahip olduğunu ortaya koymuşlardır (Bajzik, Hes ve Dolezal, 2016).
Polipropilen lifinin en önemli özelliği; sürtünme direncinin yüksek oluşu, hafif olması ve düşük maliyet gibi özellikleri nedeniyle halı ipli-ğinde sıklıkla tercih edilmektedir. Dünyadaki makine halısı iplik üre-timinde % 42oranında polipropilen lif tercih edilmektedir (Uskaner ve Özçelik, 1999).
Özkan ve Babaarslan (2010), yaptıkları çalışmada ipliği oluşturan filamentlerin sayısının o iplikten üretilen kumaşın yapısını ve özellik-lerini önemli ölçüde etkilediği ortaya konulmuştur. Yaptıkları araştır-maya göre yüksek hacimli ipliğin bünyesinde daha az filament olduğu, filament içeriğinin arttığı ipliklerin ve bu ipliklerden elde edilen doku-maların düzgünsüzlüğünü olumsuz etkilediği anlaşılmıştır (Özkan ve Babaarslan, 2010).
Chaudhuri (2009), yaptığı çalışmada halı yapımında kullanılan do-ğal ve sentetik malzemeleri incelemiştir. Bu çalışmada halı üretim aşa-maları ve mühendisliği hakkında bilgilere yer vermiş ve iplik üretiminde kullanılan yöntemleri karşılaştırmıştır. Ayrıca bu çalışmada halı üretim yönteminin tercihine yön verilmek istenmiştir (Chaudhuri, 2009).
Dalcı (2006), yaptığı çalışmada makine üzerine araştırmalar yapmış ve üretim parametreleri ile makine halısı performansı arasındaki ilişkiyi irdelemiştir. Yapılan çalışmada akrilik halının kalınlık kaybının polipro-pilen halıların kalınlık kaybının akrilik halıdan daha kötü olduğu ancak rezilyans özelliğinin daha iyi olduğu görülmüştür. Ayrıca boncuklanma testinde ise akrilik ve polipropilen halıların boncuklanma dayanımının çok iyi olduğu ve halılarda herhangi bir tüylenme veya boncuklanmaya rastlanılmadığı ortaya konulmuştur. (Dalcı, 2006).
Tekin (2002), yaptığı çalışmada Wilton yüz-yüze dokuma tipi ma-kine halı yapılarını incelemiştir. Bu amaçla yün, polipropilen, akrilik makine halılarına analiz yapmış ve statik-dinamik yük altında kalınlık azalması olduğunu tespit etmiştir. Test sonucunda statik yük altında ka-lınlık kaybı polipropilen halılarda en fazla iken en iyi sonucu yün halılar vermiştir (Tekin, 2002).
Berkalp (1997), yaptığı çalışmada akrilik, yün ve polipropilen halı-ların yapısal özellikleri ile mekanik performansını araştırmıştır. Söz ko-nusu olan halıların aşınma, görünüm ve mukavemet özellikleri incelen-miş ve sonuç olarak polipropilen halıdaki kalınlık kaybının fazla olduğu sonucuna ulaşılmıştır (Berkalp, 1997).
Taşcan (1999), yaptığı çalışmada makine halısında sıklıkla kullanı-lan polipropilen ipliğinin halı performansına etkisini incelemiştir.
So-nuç olarak makine halısında hav ipliği olarak bükümlü fikseli ipliğin kullanılması ile makine halısının reziliyans özelliğinin daha iyi olacağı saptanmıştır (Taşcan, 1999).
SONUÇ
Günümüzde araştırmacılar polipropilen lifi ve polipropilen ipliğin-den üretilen makine halıları üzerine yaptıkları çalışmalarda, hem po-lipropilen lifinin özelliklerine göre değerlendirilmesini hem de makine halısına katacağı değeri incelemişlerdir. Polipropilen liflerinin, hafif ol-ması, sürtünme dayanımının çok iyi olol-ması, hidrofob karakterinden do-layı neme ve küfe karşı dirençli olması ve oldukça güçlü yapısı nedeni ile de makine halıcılığı sektöründe hav ipliği olarak kullanım alanı bulmak-tadır. Ancak Polipropilen halının avantajlarının yanı sıra çok önemli bir dezavantajı vardır; rezilyans özelliğinin düşük olması ve bu halılardaki kalınlık kaybının fazla olmasıdır.
KAYNAKLAR
Bajzik, V., Hes, L., Dolezal, I. (2016). Changes İn Thermal Comfort Properties Of Sports Wear And Underwear Due To Their Wetting. Indian Journal Of Fibre & Textile Research (IJFTR), 41(2), 161-166.
Baker, I. (2018). Polyester. In Fifty Materials That Make the World (pp. 157-161). Cham: Springer International Publishing.
Başer, İ. (1992). Elyaf Bilgisi. Marmara Üniversitesi Yayınları.
Berkalp, Ö.B. (1997). Makine Halılarının Yapısal Özellikleri İle Mekanik Etkiler Karşısındaki Davranış Özellikleri Üzerine Bir Araştırma. İstanbul Teknik Üniversitesi Tekstil Mühendisliği Bölümü Yüksek Lisans Tezi.
Ceresana, (2017). http://www.ceresana.com/en/market-studies/plastics/, Konu:
Polypropylene
Chaudhuri, S.K. (2009). Structure And Properties Of Carpet Fibres And Yarns.
A Volume in Woodhead Publishing Series in Textiles, Ch.2,Pages 19–43 Dalcı S. (2006). Makine Halısı Üretim Parametrelerinin Halı Performansına Olan
Etkilerinin Araştırılması. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tekstil Mühendisliği Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi.
Dural Erem, A. ve Özcan, G. (2015). Polipropilen/Titanyum Dioksit Nanokompozit Liflerin Üretimi Ve Karakterizasyonu. Tekstil ve Mühendis dergisi, Cilt (Vol): 22 No: 99
European Association for Textile Polyolefins (2008). http://www.eatp.org/
industrydata_polytextiles.htm.
Koch, P. A. (2000). Polypropylene Fiber Table Second İssue, Chemical Fibers International, 50, 233-253.
Kodal, M. (2009). Polipropilen Ve Dolgu Maddeleri İle Hazırlanan Karışımların Fiziksel Ve Kimyasal Özelliklerinin İncelenmesi. Kocaeli Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Kocaeli.
Köseoğlu N. ve Özyurt, G. (2010). Otomotivde Kullanılan Koltuk Döşemeliklerinin İncelenmesi. Uludağ Üniversitesi, Mühendislik-Mimarlık Fakültesi, Tekstil Mühendisliği Bölümü, Bitirme Tezi, Bursa.
Mandal, J. (2013). Polypropylene Fiber And İts Manufacturing Process, Properties, Advantages, Disadvantages And Applications Of Polypropylene Fiber.
Mather, R.R. (2005). Polyolefin Fibers, in Synthetic Fibres: Nylon, Polyester, Acrylic, Polyolefin, 235-292, Ed. McIntyre J. E., Woodhead Publishing Ltd, Cambridge, England.
Mead, L. J. And Baker, A. M. (2006). Handbook Of Plastics Technologies, USA:
The Mcgraw Hill Companies,
Özdemir, H. ve Çelik, E. (2018). Experımental Analysıs Of Moısture Absorptıon Behavıor Of Polypropylene Woven Fabrıcs. 3rd International Energy &
Engineering Congress Proceedings Book, Sayfa 691. 18-19 October 2018, Gaziantep University, Turkey.
Özkan, S. ve Babaarslan, S. (2010). İplik Kesitindeki Filament Sayısının Filament Ve Tekstüre İpliklerin Özellikleri Üzerindeki Etkisi. Journal of Textile &
Apparel / Tekstil ve Konfeksiyon, 2010, Vol. 20 Issue 1, p17-22. 6p.
Qian G. ve Lan, T. (2003). Polypropylene Nanocomposite, Handbook of Polypropy1ene and Polypropylene Composites, ed: Harutun, G. K., Marcel Dekker, NewYork, Basel, Chapter 20.
Taşcan, M. (1999). Polipropilen BCF İpliği Üretimi, İşlem Parametrelerinin İplik Özelliklerine Etkileri ve İpliğin Halı Davranışları Üzerindeki Etkileri. İstanbul Teknik Üniversitesi Tekstil Mühendisliği Bölümü, Yüksek Lisans Tezi.
Taşkın V.C. (2019). BCF Düze Kalıbı İmalatında Tel Erozyon İşlem Parametrelerinin İncelenmesi. İskenderun Teknik Üniversitesi Mühendislik Ve Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi Makine Mühendisliği Anabilim Dalı.
Tekin, M. (2002). Yüzyüze Halı Dokumacılığı, Yüksel Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi Tekstil Mühendisliği Bölümü.
Ulcay, Y. ve Altun, -. (1997). Polipropilen Üretimi. Tekstil Maraton, 2, 27-31.
Uskaner Y.A.ve Özçelik C. (1999). Polipropilen Halı İpliği Üretim Makinası Tasarım ve İmalatı, TMMOB Makina Mühendisleri Odası, Bildiriler Kitabı, 221,127-134.
Uyanık, S.ve Baykal, P. D. (2016). Bebek Bezi Üretimi. Çukurova Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Dergisi, 31 (2): 327-342.
Yeşilbağ, O. (2011). Tekstil Liflerinin Polarize Işık Mikroskobu İle Analizi. T.C.
İstanbul Üniversitesi Adli Tıp Enstitüsü Fen Bilimleri Anabilim Dalı, Fen Bilimleri Yüksek Lisans
Yıldırım, B. ve Koç, M. (2013). Polipropilen Halı İpliği Üreten Bcf Makinası Ve İşlem Parametrelerinin İplik Özelliklerine Etkisinin İncelenmesi.
Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Tekstil Mühendisliği Bölümü, Bitirme Projesi.
Zhang S. ve Horrocks A. R., (2003). A Review of Flame Retardant Polypropylene Fibres. Progress in Polymer Science, 28, 1517- 1538.
https://acikders.ankara.edu.tr/pluginfile.php/23049/mod_resource/content/1/