VI.1. Euro/Dolar Paritesi’nin Etkileri
Ocak – Eylül Dönemi
2011 yılı Ocak-Eylül döneminde gerçekleştirilen 12,4 milyar dolarlık hazırgiyim ve konfeksiyon ihracatının, 9,96 milyar dolarla %80,4’ü ihracatın Euro üzerinden gerçekleştirildiği AB27 ülkelerine yapılmaktadır.
2010 yılı Ocak-Eylül döneminde 1 Euro 1,32 ABD Dolarına eşit iken, 2011 yılının Ocak-Eylül döneminde Euro’nun değeri ABD Dolarına karşı %6,72’lik artışla 1,41 dolar düzeyine yükselmiştir.
Bu durumda, 2011 yılı Ocak-Eylül döneminde Euro bazında yapılan ihracat, dolar olarak istatistiklerde yeralırken, dolar bazındaki istatistiklerde %6,72 oranında fiktif bir artış yaratmaktadır
Bu çerçevede 9,96 milyar dolarlık Euro bölgesine yapılan ihracat, %6,72’lik pariteden kaynaklanan fiktif artıştan arındırıldığında, AB’ne ihracatın gerçek değeri 9,3 milyar dolar olmakta ve bu durumda 2011 yılı Ocak-Eylül döneminde reel toplam ihracat tutarı 11,7 milyar dolar olmakta ve böylelikle hazırgiyim ve konfeksiyon sektörünün ihracat performansında %16,7’lik değil, reel bazda %10,4’lük artış meydana gelmiş olmaktadır.
Eylül Ayı
2011 yılı Eylül ayında yapılan 1,1 milyar dolarlık hazırgiyim ve konfeksiyon ihracatının 853 milyon dolarla %76,7’si ihracatın Euro üzerinden gerçekleştirildiği AB27 ülkelerine yapılmaktadır.
2010 yılı Eylül ayında 1 Euro 1,31 ABD Dolarına eşit iken, 2011 yılının Eylül ayında Euro’nun değeri ABD Dolarına karşı %5,64’lük artışla 1,38 dolar düzeyine yükselmiştir.
Bu çerçevede, 853 milyon dolarlık Euro bölgesine yapılan ihracat, %5,64’lük pariteden kaynaklanan fiktif artıştan arındırıldığında 804,9 milyon dolarlık gerçek değere ulaşılmakta ve bu durumda 2011 yılı Ağustos ayında reel bazda toplam ihracat tutarı 1,06 milyar dolar olup ihracatta %1,8’lik değil, reel anlamda %6,07’lik düşüş meydana gelmiş olmaktadır.
VI.2. Dış Pazarlardaki Koşullar
Asya Bölgesinde Tedarik Stratejileri Değişiyor
Çin’in yüksek istihdam maliyetleri ve yaşlanan işgücünün, alıcı firmaları, Asya Pasifik bölgesindeki diğer ülkelerden hazır giyim ve ayakkabı tedarik etmeye yönlendirdiği ve firmaların tedarik stratejilerindeki bu değişimden en fazla Bangladeş, Hindistan, Endonezya ve Vietnam'ın faydalandığı bildirilmektedir.
Geçmiş dönemlerde Çin’in rekabet gücünü zirveye çıkaran ucuz işgücü ve düşük maliyet unsuru, son dönemde geçerliliğini kısmen yitirmiş durumdadır.
Ülkede asgari ücretlerin diğer Asya ülkelerine göre çok fazla artması, emek-yoğun sektörler olan hazır giyim ve ayakkabı sektörlerinde Çin’in rekabetçiliğini olumsuz etkilemektedir.
Çin, üretim maliyetlerini artmasına karşın, yine de, verimlilik ve güçlü altyapısı sayesinde birçok kategoride alıcıları kendine çekmektedir. Bölge ülkelerinden sadece Endonezya ve Bangladeş, 2010 yılında Çin’in büyüme oranlarına erişebilmiştir.
Endonezya’nın ayakkabı ihracatı 2010 yılında %42, Bangladeş’in tekstil ürünleri ihracatı ise Temmuz 2011’de sona eren mali yıl sonunda %43
oranlarına yükselmiştir. Vietnam ise altyapı yatırımları sayesinde 2006 ve 2009 yılları arasında ayakkabı ihracatını iki katından fazla arttırmıştır.
Çin: Hazır Giyim İhracatında Kârlılık Geriliyor
Çin Gümrük verilerine göre, Temmuz ayında Çin’in aylık tekstil ve hazır giyim ihracatı değer bazında yıllık bazda %25 oranda artış kaydederek 25,9 milyar ABD Dolarına ulaşmıştır. Çin, 2011 yılının ilk yarısında 122,7 milyar ABD Doları değerinde ihracat geliri elde etmiştir. Ancak, ihracat artışına rağmen sektörde faaliyet gösteren firmaların karlılıklarının gerilemesi dikkat çekmektedir.
Çin’de enflasyon oranlarının ve işgücü maliyetlerinin yükselmesi, hazırgiyim sektörünü olumsuz etkilemeketdir. Çin’de hazır giyim üretim maliyetlerinin sürekli artış kaydetmesinde işçi ücretlerinin artmasının yanı sıra yüksek enflasyon oranları da etkili olmaktadır. Üretim maliyetlerinin artması, Çin hazır giyim sanayiinin siparişlerinin azalmasına yol açmaktadır. Çin para birimi Reminbi’nin sürekli değer kazanması ise sanayinin uluslar arası rekabetçiliğini ve ihracat kapasitesini azaltmaktadır.
Çin’in iç piyasasını gelişmesi ve düzenli bir büyüme kaydetmesi, tekstil ve konfeksiyon sektörünün kalkınmasına yardımcı olurken, yüksek enflasyon oranlarının iç piyasayı daraltma riski endişe yaratmaktadır.
Devlet firmaları ekonomik koşullardan kaynaklanan olumsuzluklardan fazla etkilenmezken, küçük ve orta ölçekli özel sektör firmalarının ayakta kalmakta zorlandığı belirtilmektedir. Örneğin, Zhejiang bölgesinde aralarında hazır giyim firmalarının da bulunduğu 14.447 firmanın Ağustos ayında üretime ara verdiği ifade edilmektedir.
Dünya Çapında Hazır Giyim Üretimi Yavaşlıyor
Dünya fabrika üretiminin, bireysel tüketim ve uluslar arası ticaretin azalmasına bağlı olarak bu yıl gerileyeceği tahmin edilmektedir. Hazır giyim üretimi ise son altı aydır gelişmekte olan ekonomilerde daralmaya devam etmektedir.
Birleşmiş Milletler Sanayi Kalkınma Örgütü (UNIDO) tarafından hazırlanan rapora göre, sanayi üretiminde son gerçekleşen veriler, ekonominin canlanma hızının yavaşlayabileceğini göstermektedir. Dünya üretimi 2011 yılının ikinci çeyreğinde bir önceki yılın aynı dönemine göre %5,2 oranında büyümüştür. Ancak bu büyüme oranı 2011 yılının ilk çeyreğinde kaydedilen
%7,5 oranındaki büyüme hızına göre gerileme ifade etmektedir. Rapor, bu eğilimin devam etmesi halinde, 2011 yıl sonu imalat sanayii katma değer oranının 2010 yılına göre daha düşük gerçekleşmesi öngörülmektedir.
İkinci çeyrekte gelişmekte olan ülkelerdeki tekstil, hazır giyim ve ayakkabı gibi temel tüketici maddeleri üretimi büyümeye devam etmiştir. Özellikle Çin ve Türkiye’de tüketici talebindeki artış, üretimin büyümesinde etkili olmuştur.
Ancak, bu büyüme eğiliminin yavaşlayacağına dair sinyaller de gelmektedir.
Gelişmekte olan ülkelerin tekstil sektörlerinin çeyrek dönem büyüme hızı
%4,8 oranında gerçekleşmiştir. Sanayileşmiş ülkelerde üretimin yavaşlaması nedeniyle dünya çapında büyüme hızı ise %3,1’de kalmıştır.
Dokuma hazır giyim kategorisinde gelişmekte olan ülkelerin fabrika üretimi geçtiğimiz yılın ikinci çeyreğine göre %10,6 oranında büyüme kaydetmiştir.
Ancak sanayileşmiş ülkelerdeki üretim %1,6 oranında azalmıştır. Böylece, dünya hazır giyim üretimi ikinci çeyrekte bir önceki yılın aynı dönemine göre
%5,4 oranında yükselmiştir.
Rusya'da Hazır Giyim ve Ayakkabı Pazarı Büyüyor
Rusya’da hazır giyim, deri giyim ve ayakkabı perakende satışlarının gelecek yıllarda gelir artışına bağlı olarak yıllık ortalama %10 oranında büyüyeceği tahmin edilmektedir. 2010 yılı verilerine göre Rusya’da hazır giyim ve ayakkabı pazarı %11 yükselerek 56 milyar ABD Dolarına ulaşmıştır.
143 milyon nüfusu ve kısa dönemde yıllık %4 oranında büyüme beklentisi, Rusya’yı potansiyeli yüksek bir perakende pazarı haline getirmektedir.
Ülkede toplam perakende satışları 2010 yılında yaklaşık %13 artarak 540 milyar ABD Doları değerine ulaşmıştır. Hazır giyim ve ayakkabı, gıdadan sonra ikinci büyük perakende pazarı olarak dikkat çekmektedir.
Rusya hazır giyim ve ayakkabı pazarının 2013 itibariyle 75 milyar ABD Dolarına ulaşması beklenmektedir. Orta kesimin gelirlerinin artması pazarın büyümesine katkıda bulunurken, en fazla büyüyen ürün grubunun çocuk giysileri olacağı öngörülmektedir.
Vietnam'da Grevlerin Azalması İçin Asgari Ücretler Arttırıldı
Vietnam hükümeti, işçilerin yaşam standartlarını yükseltmek ve ülkede sıkça yapılan grevlerin önüne geçmek için asgari ücretlerin arttırılmasına karar vermiştir. 22 Ağustos tarihinde yayınlanan tebliğe göre, ülkede şehir bölgesi, kırsal kesim, dağlık kesim ve adalar bölgesi olmak üzere dört bölgede farklı asgari ücretler uygulanacaktır.
Yeni asgari ücret düzenlemesine göre 96 ABD Doları ile en fazla ücretin Hanoi ve Ho Chi Minh şehirlerinde ödeneceği belirtilmektedir. Bu şehirlerde halen yabancı firmalar için asgari ücretin ortalama 75 ABD Doları ve yerli firmalar için ortalama 66 ABD Doları olarak uygulandığı ifade edilmektedir.
Hanoi Sanayi Bölgeleri Kurulu tarafından, ülkede 2011 yılının ilk yarısında toplam 34 grev yapıldığı ve bu grevlerin çoğunluğuna işçilerin asgari ücretler nedeniyle katıldığı vurgulanmıştır.
Ancak ülkenin tekstil ve hazır giyim sanayisi, emek-yoğun sektörler olması nedeniyle asgari ücretlerin arttırılmasından en fazla zarar gören sanayi kolu olabilir. Vietnam Tekstil ve Hazır Giyim Birliği (Vitas), sanayinin, hammadde
fiyatlarındaki artış, enerji sıkıntısı ve ihracat engelleri gibi birçok sorunlarla karşı karşıya olduğunu, dolayısıyla asgari ücret artışı için zamanlamanın doğru olmadığını açıklamıştır.
Küresel Hazır Giyim Markalarının Ürünlerinde Zehirli Kimyasallar Tespit Edildi
Çevre konusunda faaliyet gösteren Greenpeace'in, hazır giyim tedarik zincirinde insan sağlığını tehdit eden zehirli kimyasalların kullanılmasını engellemeyi amaçlayan bir kampanya başlattığı bildirilmektedir. Son yapılan araştırmalarda, büyük küresel markalar ve perakendecilerin ürünlerinde dahi bu tür materyallere rastlanması, konunun kamuoyunda bir kez daha gündeme gelmesine neden olmuştur.
14 küresel markanın hazır giyim ve kumaş tabanlı ayakkabı ürünlerinde yapılan testlerde insan sağlığına zarar veren kimyasal tespit edildiği bildirilmektedir. Test edilen 78 ürünün 52’sinin standartlara aykırı üretildiğinin tespit edildiği İfade edilmektedir.
Bu ürünler dünyanın birçok yerinde üretilmektedir. Öte yandan Çin’de tespit edilen su kanallarına kimyasal atıkların atılması olayı Çin’i bu konuda daha çok ön plana çıkarmıştır. Ünlü markalar çevreye duyarlı üretim yapmayı taahhüt etmelerine rağmen, bazılarının verdikleri taahhütleri yerine getirme konusunda yavaş davranması kamuoyunda tepki yaratmaktadır.
Berna TÜRKANT
İTKİB Genel Sekreterliği AR & GE ve Mevzuat Şube Şefi
18.10.2011
• • İTKİB Genel Sekreterliği kaynak gösterilmeden alıntı yapılamaz.
Ek 1: Sektörler ve İhracatçı Birlikleri Bazında Türkiye İhracat Kaydı 2011