Pera Müzesi Özel Eğitim Kapsamında Müze Eğitimi Uygulamaları

8 Haziran 2005‟te açılan Pera Müzesi, Suna ve Ġnan Kıraç Vakfı‟nın nitelikli ve geniĢ ölçekli kültür-sanat hizmeti sunmak amacıyla kurduğu bir özel müzedir. 2003-2005 döneminde restoratör mimar Sinan Genim‟in hazırladığı proje çerçevesinde TepebaĢı'ndaki tarihi Bristol Oteli‟nin cephesi korunarak çağdaĢ ve donanımlı bir müze olarak inĢa edilen binasında hizmet vermektedir. Pera Müzesi, Suna ve Ġnan Kıraç Vakfı‟na ait olan “Oryantalist Resim”, “Anadolu Ağırlık ve Ölçüleri” ve “Kütahya Çini ve Seramikleri” koleksiyonlarını ve bu koleksiyonların temsil ettiği değerleri; sergiler, yayıncılık ürünleri, sözlü etkinlikler, eğitim etkinlikleri ve bilimsel çalıĢmalar aracılığıyla kamuyla paylaĢmakta ve gelecek kuĢaklara bu değerleri aktarmayı amaçlamaktadır (“Sanal 46”, 2014).

Aralarında Tate Britain, Victoria ve Albert Müzesi, St. Petersburg Rus Devlet Müzesi, JP Morgan Chase Koleksiyonu, New York School of Visual Arts, Maeght Vakfı gibi dünyanın önde gelen müze, koleksiyon ve vakıflarıyla ortak sanat projeleri üreten Pera Müzesi, düzenlediği dönemli sergilerle, “Jean Dubuffet”,

“Henri Cartier-Bresson”, “Rembrandt”, “Niko Pirosmani”, “Josef Koudelka” “Joan Miró”, “Akira Kurosawa”, “Marc Chagall”, “Pablo Picasso”, “Fernando Botero”, “Frida Kahlo”, “Diego Rivera”, “Goya” gibi dünyanın usta sanatçılarının eserlerini ülkemiz sanatseverleriyle buluĢturmuĢtur (“Sanal 46”, 2014).

Açıldığından bugüne kadar her yıl ulusal ve uluslararası eğitim ve sanat kurumlarıyla iĢbirliği yaparak genç sanatçıları destekleyen sergiler de düzenleyen Pera Müzesi, tüm sergilerini kitaplar, sözel etkinlikler ve çocuk eğitim programlarıyla da desteklemektedir. Dönemsel programları ve etkinlikleriyle dikkat çeken Pera Film ise ziyaretçilerine ve sinema meraklılarına, klasiklerden bağımsız filmlere, animasyon ve belgesellere kadar geniĢ bir yelpazede hizmet vermektedir. Kimi zaman sergilere paralel kapsamlı gösterimler de müze tarafından düzenlemektedir (“Sanal 46”, 2014).

Bir Eğitim Müzesi Olarak Pera Müzesi

Pera Eğitim, 2009 yılından bu yana etkinliklerini özel eğitime gereksinim duyan öğrencilerle de paylaĢmaktadır. Zihinsel yetersizliği bulunanlar için özel olarak hazırlanan etkinlikler, öğrencilerin yaratıcılıklarını ve sanat yoluyla kendilerini ifade etmelerini, problem çözme ve motor kabiliyetlerini geliĢtirmelerini, güven duygularının pekiĢmesini, çevreyle ve arkadaĢlarıyla iletiĢim kurmalarını, keyifli bir müze deneyimi geçirmelerini sağlamak amacıyla Pera Müzesi tarafından hazırlanmaktadır (“Sanal 46”, 2014).

Gruplar, Kütahya Çini ve Seramikleri veya Oryantalist Resim Koleksiyonu sergilerini görüp inceleyerek çizim ve drama çalıĢmalarının yanı sıra eğitmen eĢliğinde özel atölyelerde kil ve kolaj çalıĢmaları da yapılmaktadır (“Sanal 46”, 2014).

Pera Müzesi 5-6-7-8. sınıflar düzeyindeki öğrenci grupları ve ortaöğretim kademesinde bulunan öğrencilerle çalıĢmalar yapmaktadır. Müze sadece zihinsel yetersizliği bulunanlar için özel eğitim etkinlikleri düzenlemektedir.

Özel gereksinimlilere yönelik düzenlediğiniz etkinlikler nelerdir?

Zihinsel yetersizliği bulunan bireyler için özel olarak hazırlanan etkinlikler, öğrencilerin yaratıcılıklarını ve sanat yoluyla kendilerini ifade etme yeteneklerini, problem çözme ve motor kabiliyetlerini geliĢtirmelerini; güven duygusunu pekiĢtirmelerini; çevreyle ve arkadaĢlarıyla iletiĢim kurmalarını; keyifli bir müze deneyimi geçirmelerini sağlamak amacıyla hazırlanmıĢtır. Eğitimleri öncelikle rehberli sergi turuyla baĢlamakta, ardından koleksiyon veya süreli sergilerden hangisi gezildiyse o sergiye yönelik atölye çalıĢmaları yapılmaktadır (Örneğin; kil atölyesi, kolaj, linol baskı, üç boyutlu çalıĢmalar veya grup çalıĢmaları…) (Müze yetkilisi ile kiĢisel iletiĢim, 22 Ağustos 2014).

ġekil-33: Zihinsel yetersizliği bulunan bireyler ile yapılan baskı çalıĢması

ġekil-34: Özel eğitim öğrencileri ile kil atölyesi çalıĢmaları

Kaynak: “Sanal 34”, 2014.

Ayrıca Pera Müzesi yetkilisi Ģunları söylemiĢtir: “KaynaĢtırma programlarına çok önem veriyoruz. Beyoğlu Kaymakamlığı Ġlçe Milli Eğitim Müdürlüğü ve yabancı liseler ile iĢbirliği içerisindeyiz. Belediyenin sağladığı okullardan ve liselerden gelen öğrencilerin özel gereksinimli bireylerin gruplarına katılmasıyla program farklı bir boyut kazanıyor.”

ġekil-35: Pera Müzesi özel eğitim öğrencileri sanat eseri incelemesi

Özel gereksinimi bulunan ziyaretçilerle 10 kiĢi veya en fazla 12 kiĢi ile eğitim programlarımızı gerçekleĢtiriyoruz (Müze yetkilisi ile kiĢisel iletiĢim, 22 Ağustos 2014).

Özel gereksinimi olan bireylere tanıdığınız avantajlar nelerdir?

Özel gereksinimli bireyler ve onlarla gelen kaynaĢtırma öğrencileri de rehberli tur ve atölyelere ücretsiz olarak katılabiliyorlar.

Müze eğitmeni özel eğitime gereksinim duyan öğrencilerle ilgili yaptıkları etkinlikleri Ģu Ģekilde özetliyor: “Her sene düzenli olarak eğitim-öğretim yılının sonunda ve baĢında etkinliklerimize katılan öğretmenlerle bir araya gelerek değerlendirme toplantıları yapıyoruz. Okulların programlarına uygun Ģekilde yıllık takvimimizde yer almalarına kolaylık sağlıyoruz. Öğretmenlerin önerilerini ve ihtiyaçlarını dinleyerek programlarımızı geliĢtirmeye özen gösteriyoruz. Her yıl süreli sergilere ve koleksiyon sergilerine göre düzen alarak atölye çalıĢmalarımızı gerçekleĢtiriyoruz” (Müze yetkilisi ile kiĢisel iletiĢim, 22 Ağustos 2014).

ġekil-36: Bunama rahatsızlığı olan hastalarla müze uygulamaları

Kaynak: “Sanal 36”, 2014.

Müzenin 2014 yılının son aylarında hayata geçirdiği yeni bir projesi de alzheimer hastalarını konu almakta. “Pera Eğitim” ve Alzheimer Vakfı” ile ortaklaĢa yürütülen projeye “Alzheimer Projesi” adı verilmiĢ. Ziyaretçileriyle ayda bir kez gerçekleĢtirilen sanat etkinliğinde Pera Müzesi‟ndeki sergilerden seçilmiĢ sanat eserlerine odaklı bir sergi turunun ardından Pera Kafe‟de çeĢitli ikramlar eĢliğinde izlenimlerini birbirleriyle paylaĢma imkanı bulmaktadırlar (“Sanal 46”, 2014).

ġekil-37: Bunama rahatsızlığı olan hastalarla müze uygulamaları

Kaynak: “Sanal 37”, 2014.

2.8.7. Ġstanbul Modern Sanat Müzesi Özel Eğitim Kapsamında Müze Eğitimi Uygulamaları

Ġstanbul Modern Sanat Müzesi‟ne Genel BakıĢ

Ġstanbul Modern‟in tohumları, 1987 yılında, 1. Uluslararası ÇağdaĢ Sanat Sergileri‟nde, bugünkü bilinen ismiyle Uluslararası Ġstanbul Bienali‟nde atılmıĢtır. Serginin Ġstanbul sanat ortamına getirdiği ilgi ve dinamizmden etkilenen Ġstanbul Kültür ve Sanat Vakfı‟nın kurucusu Dr. Nejat F. EczacıbaĢı, Ġstanbul‟da daimi bir modern sanat müzesi kurmak için harekete geçmiĢtir (“Sanal 47”, 2014).

Uzun bir arayıĢ sonrasında Haliç‟te, 19. Yüzyıl sanayi alanı olan Feshane, çağdaĢ bir sanat müzesine dönüĢtürülmüĢtür. Bina, 1991 yılında 3. Ġstanbul Bienali‟ne ev sahipliği yapmıĢ, ancak uzun vadeli projeler gerçekleĢtirilememiĢtir.

O günden bu yana pek çok projeyle Ġstanbul‟da bir modern sanat müzesi düĢünün gerçekleĢmesi denendi, ama uygun bir yer bulunamadığından veya ana koleksiyon oluĢturulamadığından giriĢimler sonuçsuz kalmıĢtır (“Sanal 47”, 2014).

Projenin kaderi, 2003 yılında 8. Ġstanbul Bienali‟nin, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Akademisi'nin yanında bulunan dört numaralı gümrük antreposunu ana mekanı olarak kullanmaya karar vermesinden sonra yeniden değiĢmiĢtir. Müze Türkiye‟nin modern ve çağdaĢ sanat sergileri düzenleyen ilk özel müzesi olarak 2004 yılında, Ġstanbul Boğazı‟nın kıyısındaki 8.000 metrekarelik bir alanda kurulmuĢtur (“Sanal 47”, 2014).

Müze modern ve çağdaĢ sanat alanlarındaki eserleri, uluslararası bir yönelimle koleksiyonunda toplar, korur, belgeler ve sergileyerek sanatseverlerin eriĢimine sunar. Süreli ve sürekli sergi salonları, fotoğraf galerisi, eğitim ve sosyal programları, kütüphane, sinema, restoran ve mağazası ile çok yönlü bir hizmet yelpazesi sunmaktadır.

Müzenin koleksiyonları, sergileri ve eğitim programları, toplumun her kesiminden ziyaretçiye sanatı sevdirmeyi ve onların etkin biçimde sanata katılımlarını sağlamayı hedeflemektedir (“Sanal 47”, 2014).

Bir Eğitim Müzesi Olarak Ġstanbul Modern Sanat Müzesi

Ġstanbul Modern Sanat Müzesi eğitim uygulamalarındaki çeĢitliğini özel eğitime muhtaç öğrenci ve yetiĢkinler için sosyal sorumluluk adlı projesiyle hayata geçirmiĢtir. Bu kapsamda hem görme yetersizliği bulunanlar hem de özel öğrenme güçlüğü yaĢayan öğrenciler için özel galerilerde eğitim etkinlikleri oluĢturmaktadır.

ÇağdaĢ müzecilik anlayıĢıyla bilgi üreten ve ürettiği bilgiyi farklı yaĢ grupları ve toplumsal çevrelerle paylaĢan Ġstanbul Modern, dezavantajlı sosyal gruplar ile bedensel ve zihinsel yetersizliği bulunan çocuk, genç ve yetiĢkinler için özel eğitim programları tasarlayıp uygulamaktadır. Ġstanbul Modern, bu kapsamda farklı kurumlarla iĢbirliği yaparak, eğitim hizmeti sunulacak grubun durumuna özel

hazırladığı eğitim programlarıyla farklı sosyal gruplardan gelen ziyaretçilerine bir paylaĢım ortamı sunmaktadır (ID ile kiĢisel iletiĢim, 28 Ağustos 2014).

Müze özel gereksinimliler için 2 farklı program geliĢtirmiĢ bunlardan biri “Dokunduğum Renk” bir diğeri ise “BuluĢma” ismiyle hizmet vermektedir.

BuluĢma Projesi

BuluĢma projesi, otizm, down sendromu, mental retardasyon gibi zihinsel yetersizliği olan bireyler ile liselerden gençlerin veya bağımsız gönüllülerin bir araya gelip, üretimde bulundukları atölye çalıĢmalarından oluĢan bir projedir. Bu proje bir tanıĢma toplantısı ve üç atölye çalıĢmasından oluĢmaktadır. TanıĢma ve bilgilendirme amacı taĢıyan ilk toplantı, gönüllüler ile projeye katılacak olan özel eğitim kurumunun rehber öğretmeni/psikologunun katılımıyla gerçekleĢtirilmektedir. Projeyi yürüten eğitmen BuluĢma Projesi‟nin amaçlarını, sürecini ve atölyelerin gidiĢatını katılımcılarla paylaĢırken, özel eğitim kurumu rehberi ise gönüllülere, özel öğrenim ihtiyacı olan bireyler hakkında bilgi vermektedir. Bu tanıĢma toplantısı 1 saat sürmektedir. Ġzleyen hafta atölyede bir araya gelen gönüllüler ve özel eğitim gereksinimi bulunan bireyler birbiriyle eĢleĢerek iki kiĢiden oluĢan gruplar oluĢturmaktadırlar (ID ile kiĢisel iletiĢim, 28 Ağustos 2014).

Bir hafta kadar aralıklarla tekrarlanan üç farklı atölyenin içeriği ise alanında uzman psikologlar ve pedagogların yardımıyla hazırlanmaktadır.

Bu atölyeler: -Damlayan Renkler -Geometrik ġekiller

- Kes-YapıĢtır baĢlıklarını taĢımaktadır.

“Damlayan Renkler Atölyesi”nde, atölye baĢlangıcında her gruba müze koleksiyon sergisinden seçilen üç eserin küçük boyutta görselleri verilir. Bu görsellerden yola çıkarak yapılan sergi turunda, katılımcılardan bu eserleri bulmaları istenir ve bulunduktan sonra yorumlar yapılmaktadır. Sergi turu sonrasında yapılan

uygulamada mürekkep, su gibi malzemelerle çeĢitli tekniklerde çalıĢmalar yapılmaktadır (ID ile kiĢisel iletiĢim, 28 Ağustos 2014).

ġekil-38: BuluĢma projesi uygulaması

Kaynak: “Sanal 38”, 2014.

“Geometrik ġekiller Atölyesi”nde yine öncesinde gruba dağıtılan eser görselleri ile koleksiyon sergisi gezilerek üç farklı yapıta odaklanılır ve ip, kalem, guaj boya gibi malzemelerle katılımcıların ortak bir çalıĢma yürütmeleri sağlanmaktadır.

“Kes-YapıĢtır Atölyesi”nde ise, atölye baĢlangıcında kolaj tekniğinde yapılmıĢ örnekler gösterilerek katılımcıların müze koleksiyon sergisinde yer alan Burhan Doğançay‟ın “MuhteĢem Çağ” adlı eserini bulmaları istenir. Bu eser üzerinde yorumlamalar yapıldıktan sonra uygulama alanına geçilerek kolaj tekniğinde çalıĢmalar yapılmaktadır (ID ile kiĢisel iletiĢim, 28 Ağustos 2014).

Dokunduğum Renk Projesi

Görme yetersizliği bulunan çocuklar için düzenlenen “Dokunduğum Renk” etkinliği, uzman eĢliğinde sergi gezilerini, atölyede gerçekleĢtirilen uygulamaları ve sesli betimlemeli film gösterimlerini kapsayan özel bir etkinlik programıdır.

Bu etkinliklerde Ġstanbul Modern çocukların, sanat yapıtlarının okunması fikrini esas alan sergi gezilerinde yapıtları incelemelerine ve yorumlamalarına, çeĢitli malzemelerin kullanıldığı atölye çalıĢmasında hayallerini tasarladıkları oyuncaklarda somutlaĢtırmalarına ya da tasarladıkları masallara aktarmalarına, Ġstanbul Modern

Sinema‟da sesli betimlemesi yapılmıĢ animasyon gösteriminin ardından filmi yorumlamalarına aracı olmaktadır (ID ile kiĢisel iletiĢim, 28 Ağustos 2014).

ġekil-39: Dokunduğum renk projesi uygulaması

Kaynak: “Sanal 39”, 2014.

Bu proje ilköğretim çağındaki çocuklardan baĢlayıp yetiĢkin gruplara kadar uygulanmaktadır. Birkaç aĢamadan oluĢan bu proje, rezervasyonla ilerlemektedir (ID ile kiĢisel iletiĢim, 28 Ağustos 2014).

BÖLÜM III

YÖNTEM

AraĢtırma literatür taraması temelinden yola çıkılarak özel gereksinimli bireylere uygulanan müze eğitimi etkinliklerinin incelenmesini amaçlamaktadır. ÇalıĢmada 4 tanesi yurt dıĢında (British Museum, Modern Sanatlar Müzesi (MoMA), Brooklyn Müzesi, Victoria ve Albert Müzesi), 3 tanesi ülkemizde (Ġstanbul Modern Sanat Müzesi, Pera Müzesi ve Ankara Anadolu Medeniyetleri Müzesi) olmak üzere 7 müzenin eğitim uygulamaları incelenerek bu konuda yaptıkları çalıĢmalar tespit edilmeye çalıĢılmıĢtır.

Doküman analizi tekniği kullanılarak, yurt dıĢında bulunan müzelerin özel gereksinimli bireylere yönelik yapmıĢ oldukları müze eğitim etkinlikleri ve uygulamaları incelenmiĢtir. Yerinde birebir gözlem yapılarak incelenmesi mümkün olmadığından, müzelerin internet sitelerinde paylaĢtıkları fotoğraflar, videolar, ses kayıtları, yazılar, belge ve dokümanlar incelenerek bu konudaki veriler doküman analizi tekniğiyle elde edilmiĢtir. Ġstanbul Modern Sanat Müzesi, Ankara Anadolu Medeniyetleri Müzesi ve Pera Müzesi eğitim birimleriyle de yazılı görüĢmeler yapılarak özel gereksinimli bireylere uyguladıkları müze eğitim etkinlikleri hakkında bilgiler istenmiĢtir.

Nitel araĢtırmacılar, belli bir konuyla ilgili araĢtırma yaparken o konunun “ne kadar” veya “ne kadar iyi” olduğunu öğrenmekten çok daha geniĢ bir bakıĢ açısı elde etmek istemektedirler. Örneğin bir dersin nasıl öğretildiği, öğrencilerin neler yaptıkları, öğrenme sürecini etkileyen faktörlerin neler olduğunu araĢtırılır. Bunun gerçekleĢtirilebilmesi için de öğrenci ve öğretmenin deneyimleri doğal ortamlarda gözlemlenmektedir (Büyüköztürk vd., 2009: 248).

Nitel araĢtırma yöntemi kullanılarak müze eğitiminin, özel gereksinimli bireylere uygulandığında öğrencilerin neler yaptıkları, nasıl tepkiler verdikleri, öğrenme sürecini etkileyen olumlu olumsuz faktörlerin neler olduğu gözlemlenmek istenmiĢtir. Bunun için bizzat müzede eğitim etkinliği planlanmıĢ ve bu kapsamda ortaokulda öğrenimlerine devam eden hafif düzeyde zihinsel yetersizliği bulunan (4

kız-1 erkek) 5 öğrenci ile Karaman Müzesi‟nde müze eğitim etkinlikleri gerçekleĢtirilmiĢtir.

Karaman Müzesi‟nde gerçekleĢtirilen kilim incelemesi ve sikke incelemesi için öğrenci ailelerinden yazılı izinler alınmıĢ, eğitim etkinlikleri planları hazırlanmıĢ ve müze ile iletiĢime geçilerek gerekli hazırlıklar tamamlanmıĢtır. Müze eğitim etkinliklerinden sonra konulara uygun olarak uygulama çalıĢmaları yapılmıĢ ve etkinliğin tüm aĢamaları video kamera ile kayıt altına alınmıĢtır. Eğitim etkinlikleri süresince sürekli fotoğraf çekilmiĢ ve aĢamalar araĢtırmacı tarafından gözlemlenmiĢtir.

YapılandırılmamıĢ görüĢme tekniğine uygun olarak hazırlanmıĢ, altı (6) sorudan oluĢan görüĢme formları Karaman Müzesi‟nde gerçekleĢtirilen uygulamalar sonrasında öğrencilerle doldurtulmuĢtur. Öğrencilerin verdikleri cevaplar tezin bulgular ve yorumlar bölümünde yorumlanmıĢtır.

BÖLÜM IV

BULGULAR VE YORUMLAR

Yapılan bu çalışmada, yurt dışında bulunan British Museum, Victoria ve Albert Müzesi, Modern Sanat Müzesi ve Brooklyn Müzesi; ülkemizde bulunan Pera Müzesi, İstanbul Modern Sanat Müzesi ve Ankara Anadolu Medeniyetleri Müzesi özel eğitim kapsamında müze eğitimi uygulamaları incelenmiş; Karaman Müzesi’nde hafif düzeyde zihinsel yetersizliği bulunan bir grup öğrenci ile müze eğitimi uygulamaları gerçekleştirilmiş ve elde edilen bulgular, yorumlanarak bu bölümde ifade edilmeye çalışılmıştır.

Araştırmada özel eğitimli bireylere yönelik yaptıkları müze eğitim uygulamaları incelenen müzelerden British Museum, MoMA, Victoria ve Albert Müzesi, Brooklyn Müzesi, Pera Müzesi, İstanbul Modern Sanat Müzesi ve Ankara Anadolu Medeniyetleri Müzesi’nin müze eğitim etkinliklerinde öncelikli olarak müzelere erişim ve özel gereksinimli bireylerin müzeye, eserlere erişebilirliği konusunda çalışmalar yaptıkları görülmektedir.

Araştırmada incelenen yurt dışı müzelerinin özel eğitime gereksinim duyan bireylere yaptıkları eğitim etkinlikleri incelendiğinde; genel anlamda zihinsel yetersizliği, görme yetersizliği, işitme yetersizliği, bedensel yetersizliği, öğrenme yetersizliği olanlara ve Alzheimer hastalarına eğitim etkinlikleri düzenledikleri görülmektedir.

Ülkemiz müzelerinde ise Anadolu Medeniyetleri Müzesinin ağırlıklı olarak görme yetersizliği olanlarla çalışmalar yaptığı, Pera Müzesinin zihinsel yetersizliği olanlarla etkinlikler gerçekleştirdiği ve İstanbul Modern Sanat Müzesinin ise öğrenme güçlüğü yaşayanlar ve görme yetersizliği olanlara eğitim etkinlikleri düzenledikleri görülmektedir.

Müzelerde öncelikle eğitim birimleri kurularak, müzelerin son yüzyılda kazandığı eğitim rolünün planlı ve programlı bir şekilde yürütülmesini sağladıkları görülmektedir. Ayrıca kurulan eğitim birimlerinde özel eğitime gereksinim duyan

bireylerin ihtiyaçlarından anlayan, alanında uzman kiĢilerce hazırlanan eğitim etkinliklerini planladıkları ve uyguladıkları saptanmıĢtır.

Müzelerin okul-müze iĢbirliklerine önem verdikleri, müze ziyareti ve müze eğitim etkinliklerinin daha verimli olması için belirli aralıklarla öğretmen ve okullarla toplantılar yaptıkları görülmektedir.

Özel eğitime gereksinim duyan bireylerin müzelere rahatça ulaĢmaları, müzeye rahat giriĢ çıkıĢ yapabilmeleri; müze binasının içerisinde rahat ve kolay hareket edebilmeleri için müzeler tarafından yürüme rampaları, asansörler, tekerlekli sandalye hizmetleri gibi birçok kolaylık bulunmaktadır.

Özel eğitime gereksinim duyan bireylerin müze ziyaretleri, müzelere eriĢimleri ve müzelerde bulunan imkanlardan eĢit Ģekilde faydalanabilmeleri için hakları kanunlarla garanti altına alınmıĢ ve müzelerin özel eğitime gereksinim duyanlar için bu tür hizmetleri yapmaları yasal zorunluluk haline getirilmiĢtir.

Görme, iĢitme, bedensel ve zihinsel yetersizliği bulunan bireyler ile öğrenme zorluğu yaĢayan, bunama rahatsızlığı yaĢayan ve alzheimer hastaları gibi birçok yetersizlik grubu için eğitim etkinlikleri düzenledikleri görülmektedir.

Günlük, haftalık ve aylık programlarını internet sitelerinden duyurarak özel gereksinimli bireylerin müzeye gelmeden önce ne yapacaklarını anlatan video ve ses kayıtları ile eriĢilebilirliği en üst seviyeye çıkarmaya çalıĢmıĢlardır.

Müzelerin giriĢlerinde, otoparklarında, sergi alanlarında… kısaca müzenin her kısmında özel gereksinimli bireylerin ihtiyaçlarını doğru saptayıp gerekli iyileĢtirme çalıĢmalarını yapabilmek için müzelerde alanında uzman özel gereksinimli bireyleri, müze personeli olarak çalıĢtırmaktadırlar.

Bunun yanında müze giriĢlerinde bulunan danıĢma birimlerinde yetersizlik gruplarını anlayabilecek ve onları doğru bir Ģekilde yönlendirebilecek donanıma sahip müze personeli bulunmaktadır.

Görme yetersizliği bulunan bireylere uygun olarak hazırlanan eğitim etkinliklerinde alanında uzman müze personeli tarafından sanat eseri incelemesi yapılmakta ve incelenen eser tüm ayrıntılarıyla betimlenerek ziyaretçilerin zihinlerinde canlanması sağlanmaktadır. Bu anlatımların daha etkili olabilmesi için incelenen eser üç boyutluysa, görme yetersizliği bulunan ziyaretçilerin esere dokunması sağlanarak farklı bir deneyim yaĢamalarına ve eseri tamamen algılamalarına olanak sağlanmaktadır.

Kısmi görme yetersizliği bulunan bireylerin eserleri daha iyi görebilmeleri için zemin ve duvar renkleri zıt renklerle düzenlenmekte ve aydınlatmalar bu yetersizlik grubu düĢünülerek yapılmaktadır.

ĠĢitme yetersizliği bulunan bireyler için iĢaret dili bilen müze personeli eğitim etkinliklerine katılmakta ve geziler, etkinlikler iĢaret diliyle anlatılmaktadır. Yine kısmi iĢitme yetersizliği bulunan bireyler için kızılötesi ve radyo frekanslı iĢitme cihazlarıyla eserlerin anlatımları yapılmaktadır. Sinema, sahne sanatları gibi gösterilerin bulunduğu alanlarda iĢitme yetersizliği bulunan bireyler için alt yazılı anlatımlar bulunmaktadır.

Bedensel yetersizliği bulunan ziyaretçiler için müze giriĢinde tekerlekli sandalyeler ve koltuk değnekleri bulunmaktadır.

Müze içerisinde tekerlekli sandalyedeki ziyaretçiler düĢünülerek eserlerin boyları ve altlarında bulunan açıklamaların yükseklikleri uygun ölçülerde hazırlanmıĢtır.

Öğrenme yetersizliği bulunan bireyler için MoMA‟da Jackson Pollock‟ a ait bir eser, basit sorularla incelenerek ziyaretçilerin eseri anlaması sağlanmaktadır. Sonrasında uygulama atölyelerinde sanatçıya ait eserden yola çıkarak ziyaretçilerin her birine eser uygulaması yaptırılmaktadır. Böylece öğrenme yetersizliği bulunan bireylerin bir eseri anlamaları, analiz etmeleri ve eserden yola çıkarak kendi tablolarını yapmalarına olanak sağlanmaktadır.

Otistik bireyler için müze eğitim uygulamalarında ise 2011 yılından bu yana eğitim etkinlikleri düzenleyen Victoria ve Albert Müzesi, müzenin kalabalık ve gürültülü ortamından rahatsız olmamaları için ziyaretçilerine sessiz oda/galeri tasarlayarak eğitim etkinliklerini bu odada yapmaktadır. Aynı zamanda otistik bireylerin kullanabilmesi için kaynak çanta adını verdikleri ve içerisinde etkinliklerde kullanacakları malzemelerin ve çeĢitli oyuncakların bulunduğu bir etkinlik çantası tasarlamıĢlardır. Yine otistik bireyler için müzeye ayrı bir giriĢ çıkıĢ bölümü oluĢturulmuĢtur.

Bunama sorunu yaĢayan ve alzehimer hastaları için eğitim etkinlikleri düzenleyen MoMA, belirlenen sanat eseriyle ilgili anlatım etkinliklerinden sonra hem bireylerin tanıĢması, sohbet etmesi hem de üzerinde konuĢulan sanat eserinin uygulamasının yapılabilmesi için uygulama atölyelerinde eğitim etkinlikleri düzenlemektedir.

British Museum da özel gereksinimli bireylerin tüm duyularına (dokunma, koklama, bakma, tatma ve duyma) hitap edebilmek amaçlanmaktadır. Bu yüzden Antik Yunan ve Antik Mısır adlı eğitim etkinliklerinde özel gereksinimli bireylerin o dönemin yiyeceklerinden olan kurutulmuĢ incir, üzüm, hurma gibi yiyecekleri tatmaları sağlanmaktadır. O döneme ait fotoğraflar ve videolar gösterilmekte ayrıca bireylerin lahit mezarlara dokunmalarına izin verilmektedir. Bireylere dağıtılan fotoğraf makineleriyle etkinlik sırasında fotoğraf ve video çekmeleri sağlanarak etkinlikten sonra uygulama atölyelerinde ellerindeki fotoğraf ve videolardan yararlanarak kendilerine ait bir film oluĢturmaları istenmektedir.