Katılım bankacılığının toplam bankacılık sistemi içindeki payının 2025 yılı itibarıyla %15’ler seviyesine çıkarılmasıyla ülkemizin bu alanda bölgenin en büyük ve dünyanın sayılı merkezleri arasında yer alması öncelikli hedefler arasında bulunmaktadır.
Türkiye’de uygulanan politika ve düzenlemeler katılım bankacılığına büyük ivme kazandırmakta, katılım finans ürün ve hizmetleri devlet desteklerinin de etkisiyle giderek çeşitlenmektedir.
Katılım bankacılığının gelecek 5 yıllık süreç için odaklanacağı konuların başında müşteri sayısının artırılması gelmektedir. Bu çerçevede, hedef müşterilerle olan iletişimin güçlendirilerek katılım finans sistemi işleyişinin müşterilere etraflıca aktarılması ve benimsetilmesi önemli bir unsur olarak ortaya çıkmaktadır.
Bir diğer önemli konu da sektör çalışanlarının katılım finans okuryazarlığının artırılmasıdır.
Bankacılık sektöründe dijitalleşmenin daha da ön plana çıktığı günümüzde dijital alanlara çok ciddi yatırımlar yapan katılım bankaları, dijital kanal kullanımını ve uzaktan müşteri edinimi mekanizmasını geliştirmeye yönelik çalışmalarını gelecek dönemlerde de sürdürecektir.
Yapımında sona yaklaşılan İstanbul Finans Merkezi projesi ile ülkemizin dünyanın sayılı finans merkezleri arasında yer alması hedeflenmektedir. Bu kapsamda atılacak doğru adımlar ve oluşturulacak sağlam kurumsal yapı ile İstanbul’un sadece bir finans merkezi değil aynı zamanda faizsiz finansın da merkezi olacağı öngörülmektedir.
Nitelikli ve vasıflı iş gücüne ve sağlam mevzuat altyapısına sahip olan katılım bankacılığının piyasa ihtiyaçlarına çözüm olabilecek yeni ürün ve hizmetlerin geliştirilmesiyle büyüme ivmesini hızlandırarak devam ettirmesi beklenmektedir.
121.734
Katılım bankalarının toplam KOBİ niteliğindeki müşteri sayısı Aralık 2021 itibarıyla
121.734 olmuştur.
İvme
Türkiye’de uygulanan politika ve düzenlemeler katılım bankacılığına büyük ivme kazandırmakta, katılım finans
ürün ve hizmetleri devlet desteklerinin de etkisiyle giderek çeşitlenmektedir.
Faizsiz finans sektörü çift haneli büyümesini sürdürdü.
Covid‑19 pandemisinin ekonomi ve sosyal yaşama büyük bir darbe vurduğu 2020 yılında, finansal sistem de olağandışı şartlarla karşı karşıya kalmış ve baskılanmıştır.
REFINITIV Islamic Finance Development Report 2021 verilerine göre, pandemi nedeniyle yaşanan zorluklara rağmen, global faizsiz finans sektörü 2019 yılındaki %15 oranında büyümenin ardından, 2020 yılında da %14 ile çift haneli büyüme eğilimini sürdürmüş ve varlıklarını 3,4 trilyon ABD dolarına ulaştırmıştır.
2020 yılsonu verilerine göre faizsiz finans sisteminde, bankalar ve konvansiyonel bankacılık sistemi içindeki faizsiz pencerelerin de dâhil olduğu 1.595 adet faizsiz finans kuruluşu bulunmaktadır.
Toplam varlıklarda İran, Suudi Arabistan ve Malezya, en büyük pazarlar olmayı sürdürürken, varlık büyüklükleri sırasıyla 838 milyar ABD doları, 826 milyar ABD doları ve 620 milyar ABD dolarına yükselmiştir.
Faizsiz finans varlıkları en fazla artış gösteren ülkeler Afganistan, Avustralya, Mısır, Etiyopya, Fas ve Tacikistan’dır. Faizsiz
bankacılık bu ülkelerde büyümenin ana itici gücü olmuştur.
Son küresel finansal krizden ders alan hükümetler tarafından görülmemiş ölçekte teşvik paketleri için harekete geçilmiş ve bankalar ile diğer finans kuruluşlarına yönelik pandemi dönemi kuralları devreye alınmıştır. Bankaların sermaye pozisyonlarını ve kârlılıklarını koruyabilmeleri, bunun yanında ekonomik aktiviteyi destekleyecek kredilerin sürekliliğini sağlamak için önlemler uygulamaya koyulmuştur. Bu önlemler hem konvansiyonel bankalar, hem de faizsiz finansal sistemin %70’ini oluşturan faizsiz bankalar için eşit olarak geçerli olmuştur.
2020 yılında faizsiz bankaların kârlılığı, artan sorunlu kredi hacminin baskısını yaşarken, faizsiz bankacılık sektörü, yıllık
%14’lük güçlü büyüme ile sistemdeki yerini korumuştur.
Körfez İşbirliği Konseyi (KİK) ülkeleri, İran ve Malezya’da faaliyet gösteren büyük faizsiz bankaların güçlü büyümesi, faizsiz finans sektöründeki büyümede başlıca etkenlerdendir. Bu bankaların
toplam yükümlülükleri özellikle sukuk ihraçlarıyla genişlemiştir.
Bu dönemde, düşük borçlanma maliyeti avantajını kullanan bankalar, sermaye yeterliliği gereksinimlerini karşılamak için sukuk ihraçlarını artırmışlardır.
Faizsiz finansta ikinci büyük sektör olan ve KİK ülkeleri ile Güneydoğu Asya tarafından yönlendirilen sukuk, geçen yıla göre daha yüksek bir artış kaydederek %16 büyümüştür.
2020’de %16 büyüyen tekâfül sektöründeki hareketlilik Türkiye, İran, Suudi Arabistan ve Güneydoğu Asya’daki gelişmelere bağlı olarak gerçekleşmiştir.
Faizsiz fonlar sektörünün genişlemesi 2019’daki %30’luk seviyesinden 2020’de %22’ye gerilemiş olsa da, faizsiz finans endüstrisinin en yüksek büyüme kaydeden sektörü olmuştur.
Bu büyümeye, Malezya ve Suudi Arabistan öncülük etmiştir.
Pandeminin ve iklim krizinin tetiklediği sürdürülebilirlik bilincinin etkisiyle faizsiz çevresel, sosyal ve yönetişim (ÇSY) yatırım fonları ivme kazanmış, sektörün gelişiminde kaldıraç etkisi yapmıştır.
2020’de faizsiz finans sektöründe varlık gruplarındaki çift haneli büyümenin tek istisnası banka‑dışı faizsiz finansal kurumlar ile petrol fiyatlarındaki düşüş ve gayrimenkul üzerindeki baskıdan etkilenen ihtisas şirketleridir. Bu grup, pandemi sürecindeki krizi en fazla hisseden sektör olmuştur.
Hızlanan dijitalleşme gelişimin yönünü belirlemektedir.
Dijitalleşme ile elde edilen yeni nesil teknolojik imkânlar (yapay zekâ, makine öğrenimi, robotik süreç otomasyonu vb.), büyük veri ve veri analitiğinden faydalanılması; finansal servis sağlayıcı kurumlara yeni ve inovatif servis modelleri geliştirme, müşteri deneyimini yukarı taşıma ve daha yaygın erişimle müşteri tabanını genişletme, operasyonları ve iş süreçlerini daha verimli ve düşük maliyetli hale getirme gibi birçok açılımı sunmaktadır.
API (Uygulama Program Arabirimi) ve fintek iş birlikleri aracılığıyla ise müşterilerinin açık bankacılık olanaklarıyla tanıştırılması bankacılık sektöründeki teknolojik inovasyonları hızlandırmakta, müşterilere sunulan hizmetleri geliştirmenin yolunu açmaktadır.
Güvenilir ve şeffaf olan bu model son zamanlarda bankaların olduğu gibi finteklerin de yoğun ilgisini çeken bir alandır. Açık bankacılık, faizsiz finans sisteminin temel ilkelerinden olan şeffaflık ve ekonomik adaleti sağladığından hızla genişleyen bir ekosistem konumundadır.