3. Araştırma Bulguları
3.1 Sabit
3.1.2 Tarife Paketleri
Son yıllarda abone sayısı ve trafik bakımından kayıplar yaşayan Türk Telekom bu eğilimi durdurmak, yeni aboneler çekmek ve kullanım miktarlarını artırmak üzere tarife seçeneklerinde çeşitlendirmeye gitmiş ve tüketicilerin farklı ihtiyaçlarına karşılık verebilecek farklı tarife seçenekleri sunmaya başlamıştır. Hâlihazırda Türk Telekom abonelerinin %43’ü Klasik Hat ve %29’u Standart Hattı tercih etmektedir.
StandartHATT, KlasikHATT, KonuşkanHATT, YazlıkHATT tarifeleri 8 Ocak 2010 itibari ile yeni abone alımına ve tarife değişikliği kapsamında tarife geçişine kapanmıştır. Öte yandan Ev Avantaj adı altında sunulan yeni tarife paketleri ile tüketicilerin farklı ihtiyaçlarına hitap eden yeni tarifeler sunulmaya başlanmıştır. 2010 yılı ikinci yarısı itibariyle Ev Avantaj tarifelerini tercih eden tüketicilerin oranı %25 seviyelerine yükselmiştir.
72,7 68,4
61,9
56,1
0,0 10,0 20,0 30,0 40,0 50,0 60,0 70,0 80,0
2007 2008 2009 2010
12 BTK, Kasım 2010
Şekil 3-3 Türk Telekom Tarife Paketleri
Kaynak: BTK, 2010 3.1.3 Sabit Trafik
Sabit abone sayısındaki düşüşle birlikte sabit telefon kullanım miktarında da ciddi bir düşüş yaşanmıştır. 2004 yılında yaklaşık 65,3 milyon dakika olan sabit telefon arama trafiği, 2009 yılı sonunda 23 milyon dakikaya kadar gerilemiştir. 2010 yılı ilk altı aylık verileri kullanılarak yapılan tahminlere göre ise 2010 yılı sonunda 22 milyar dakikaya düşeceği tahmin edilmektedir.
Şekil 3-4 Yıllara göre Sabit Trafik Dağılımı, (milyon dakika)
Kaynak: BTK,2010
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
Tahmini
13 BTK, Kasım 2010
3.1.4 Sabit MoU
Abone başına aylık ortalama kullanım miktarlarını gösteren MoU (Minutes of Usage) göstergesi tüketicilerin kullanım alışkanlıklarının izlenmesinde önem arz etmektedir.
2009 yılı başından bu yana çeyrek dönemler halinde sabit telefon abonelerine ati MoU değerlerlerinin incelendiği Şekil 3-5’e bakıldığında artan avantajlı tarife seçenekleri ile birlikte 2010 yılı başından bu yana sabit MoU’nun ciddi oranda arttığı görülmektedir.
2010 yılı ilk çeyrekte 194 dakika olan MoU, ikinci çeyrekte yaklaşık 209 dakikaya yükselmiştir.
Şekil 3-5 Sabit MoU
Kaynak: BTK, 2010 3.1.5 Sabitten Aranan Kısa Numaralar
Numaralandırma Yönetmeliğine göre “azami 6 haneden oluşan numara” şeklinde tanımlanan “Kısa numara”lar millî güvenlik, kamu sağlığı, kamu düzeni, asayiş, can ve mal güvenliği, acil durum hizmetleri gibi kamu yararının azami düzeyde görüldüğü, kullanıcıların az sayıda rakam çevirmesi suretiyle kolay erişimlerinin gerekli olduğu değerlendirilen hizmetler için tahsis edilen numaralardır.
Rehberlik Hizmeti, rehber bilgilerinin başta işletmecilere tahsis edilen 118XY yapısındaki numaralardan telefonla sorgulama olmak üzere, basılı, elektronik ya da
162,6 171,1 167,0 174,5
194,3 208,7
0,0 50,0 100,0 150,0 200,0 250,0
2009-1 2009-2 2009-3 2009-4 2010-1 2010-2
MoU, dak.
14 BTK, Kasım 2010
mümkün olan diğer yollarla kullanıcılara ulaştırılmasını ve ilgili katma değerli hizmetlerin sunulmasını kapsamaktadır. 9 Ağustos 2010 itibariyle söz konusu hizmeti sunmak için toplam 7 işletmeci yetkilendirilmiş bulunmaktadır.
Çizelge 3-1’de 2010 yılı ilk altı ayında sabit hatlardan en çok aranan beş kısa numaraya ve ortalama çağrı sürelerine yer verilmektedir. İlgili dönemde en çok aranan kısa numara 163 (Telekom Borç Sorma) olurken onu 121 (Telefon Arıza), 11818 (AssitTT Bilinmeyen Numaralar Servisi), 11811 (Türk Telekom Rehber) ve 112 (Acil Servis) takip etmiştir. Tüketiciler 11818’i (AssitTT Bilinmeyen Numaralar Servisi) aradıklarında ortalama 66 sn. görüşme yaparken, 112 Acil Servis için ortalama çağrı süresi 24 sn.
civarında olmuştur.
Çizelge 3-1 Sabit Hatlardan En Çok Aranan Kısa Numaralar, 2010 İlk Altı Ay
Kısa Numara Ortalama Çağrı Süresi
163 49
121 57
11818 66
11811 52
112 24
Kaynak: BTK, 2010
3.1.6 Sabit Telefon Hizmeti (STH)
Sabit Telefon Hizmetleri (STH), işletmecilere ait her türlü telekomünikasyon şebekesi ve altyapısı üzerinden her türlü teknolojiyi kullanarak kullanıcılara şehiriçi, şehirlerarası ve/veya uluslararası telefon hizmeti sunulmasını kapsamaktadır. Başka bir ifadeyle, işletmeciler istedikleri teknolojiyi kullanarak kullanıcılara iliçi, illerarası ve uluslararası arama hizmeti sunabilmektedir. Kullanıcılar sabit telefon hizmetinden üç yöntemle yararlanabilmektedir. Arama bazında taşıyıcı seçiminde kullanıcının yapacağı her bir aramada işletmeciye ait ön kodu (10XY) çevirmesi gerekmektedir. Taşıyıcı ön seçimi yönteminde kullanıcıların (işletmecilerini daha önceden seçmelerinden dolayı) herhangi
15 BTK, Kasım 2010
bir ön kod çevirmesine gerek bulunmamaktadır. Bunun yanı sıra diğer yöntemler ile (811 alan kodlu 7 haneli numaralardan oluşan ön ödemeli kartlar vb.) alternatif sabit telefon telefon hizmeti sunan işletmecilerden hizmet alınabilmektedir. Şekil 3-6’da sözkonusu yöntemlerden yararlanan kullanıcı sayıları 2010 birinci çeyrek ve 2010 ikinci çeyrek itibariyle verilmektedir. Alternatif işletmeciler aracılığıyla görüşme yapan kullanıcı sayısı 2010 yılı birinci çeyrekte toplam 1.156.274 kişi iken 2010 yılı ikinci çeyrekte bu rakam 1.324.022 olarak gerçekleşmiştir.
Şekil 3-6 STH Kullanıcı Sayıları
Kaynak: BTK, 2010
3.1.7 Sabit Sektörde Tüketici Şikâyetleri
Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu tarafından 2010 yılında Tüketici Şikâyetleri Çözüm Mekanizması çalışmalarında kullanılmak üzere yapılan Tüketici Anketi sonuçlarına göre tüketicilerin sabit telefon hizmetine ilişkin görüşleri aşağıda özetlenmektedir.
Anket kapsamında “Aldığınız hizmete yönelik daha önce bir şikâyette bulundunuz mu?”
sorusuna 847 kişi cevap vermiş olup cevap verenlerin %60’ı daha önce şikâyette bulunduklarını ifade etmişlerdir.
229.627 210.101 716.546 1.156.274
16 BTK, Kasım 2010
Şekil 3-7 Aldığınız hizmete yönelik daha önce bir şikâyette bulundunuz mu?
Kaynak: BTK, 2010
Şikâyette bulunanların %37’si fatura ile ilgili şikâyetlerini dile getirirken, %20’si tarife paketleri, %15’i ise hizmet kalitesi ile ilgili şikâyette bulunduklarını iletmişlerdir.
Tüketicilerin hizmet aldıkları işletmeciye şikâyette bulundukları diğer konular müşteri hizmetleri, kampanyalar ve diğer şikâyetler olarak sıralanmaktadır.
Şekil 3-8 Şikâyetinizin konusu neydi/nelerdi?
Kaynak: BTK, 2010
Fatura Tarife Kampanya Hizmet Kalitesi
Müşteri Hizmetleri
Diğer
yüzde (%)
17 BTK, Kasım 2010
Hizmet aldığı işletmeciye şikâyette bulunan tüketicilerin sadece %16’sı şikâyetinin çözüme kavuştuğunu iletmiş, şikâyetlerin %86’sı çözüme ulaşamamıştır.
Şekil 3-9 İşletmecinize ilettiğiniz şikâyetin çözüldüğünü düşünüyor musunuz?
Kaynak: BTK, 2010
Tüketicilerin işletmeciye ilettiği şikâyetler için kullandıkları en etkin yönteme bakıldığında, çağrı merkezlerinin en üst sırada yer aldıkları görülmektedir. Çağrı merkezlerini işletmeci web sitesi üzerinden gönderilen elektronik postalar, posta ya da faks aracılığı ile yapılan yazılı başvurular ve bayiiler izlemektedir.
Şekil 3-10 İşletmeciye ilettiğiniz şikâyetlerin hangi yöntem/yöntemler ile en etkin olarak çözümlendiğine inanıyorsunuz?
Kaynak: BTK, 2010 16
84
Evet Hayır
48
12
20 20
0 10 20 30 40 50 60
Çağrı merkezi Bayii İşletmeci web sitesi / Eposta
Yazılı (posta/faks)
Yüzde (%)
18 BTK, Kasım 2010
3.2 Mobil
Türkiye elektronik haberleşme sektöründe 1994 yılından bu yana sunulmaya başlanan mobil telekomünikasyon hizmetleri kapsamında Türkiye’de Turkcell İletişim Hizmetleri A.Ş., Vodafone Telekomünikasyon A.Ş ve Avea İletişim Hizmetleri A.Ş. olmak üzere üç işletmeci tüketicilere hizmet sunmaktadır.
3.2.1 Mobil Telefon Sahipliği
Şekil 3-11’den de görüleceği üzere Türkiye’de mobil telefon sahipliği 2004 yılından bu yana hızlı bir şekilde yükselmiş, 2009 yılından sonra küçük ölçekli bir düşüş yaşanmıştır. 200 yılı sonunda uygulamaya geçirilen Mobil Numara Taşınabilirliği düzenlemeleri ve mobil işletmecilerin tüketicilere sunmaya başladıkları her yöne arama tarife paketleri ile birlikte tüketiciler sahip oldukları ikinci hatlarını iptal ettirmiş, bu da toplam abone sayısına az da olsa bir düşüş olarak yansımıştır. Şekil 3-11’de 2004-2009 yılları arasında mobil telefon sahipliği konusundaki BTK ve TÜİK verilerine yer verilmektedir. Arada küçük ölçekli bir fark olsa da işletmecilerin Kurumumuza bildirmiş oldukları veriler ile TÜİK tarafından Türkiye genelinde yapılan araştırma sonuçları benzer bir eğilim izlemektedir.
Şekil 3-11 Mobil Telefon Sahipliği
Kaynak: BTK, TÜİK, 2010
53,6
2004 2005 2007 2008 2009 2010
Cep Telefonu Sahipliği TÜİK BTK
19 BTK, Kasım 2010
Şekil 3-12’den görüleceği üzere Türkiye’de 2010 yılı Haziran ayı sonu itibariyle %85 penetrasyona karşılık gelen 61,5 milyon mobil abone bulunmaktadır.
Şekil 3-12 Mobil Abone Sayısı ve Penetrasyon Oranları
Kaynak: BTK, 2010
Diğer taraftan 2009 yılı Temmuz ayında yapılan yetkilendirmelerin ardından sunulmaya başlanan 3G hizmetleri de hızlı bir yükseliş trendi yakalamıştır. 2010 yılı Haziran sonu verilerine göre yaklaşık 11,4 milyon abone 3G hizmetlerine abone olmuştur.
Şekil 3-13 3G Abone Sayısı
Kaynak: BTK, 2010
5,4 7,1 8,7 11,4
34,7 43,6
52,7
62,0 65,8 64,4 63,6 58,3 55,7 52,8 50,1
%49
2004 2005 2006 2007 2008 2009.1 2009.2 2009.3 2009-4 2010-1 2010-2 Penetrasyon, %
Milyon
2G Abone Sayısı 3G Abone Sayısı Mobil Penetrasyon
5,4
20 BTK, Kasım 2010
Ülkemizdeki mobil abone profilinin gözle önüne serildiği Şekil 3-14 incelendiğinde 2010 yılı Haziran sonu verilerine göre tüketicilerin yaklaşık %60’ının ön ödemeli hatlara abone oldukları görülmektedir. Önceki yıllarda %70’ler seviyelerinde olan bu oran cep telefonu işletmecilerinin sundukları avantajlı faturalı tarife paketleri ile giderek azalma eğilimine girmiş, faturalı aboneliklerin yüzdesi artmıştır.
Şekil 3-14 Ön ödemeli ve Faturalı Abone Sayısı
Kaynak: BTK, 2010
3.2.2 Mobil Trafik
Şekil 3-15’te 2004-2010 yılları arasında mobil şebekelerde oluşan trafik verilerine yer verilmektedir. Mobil abone sayısındaki artışa paralel olarak mobil trafik miktarında da ciddi artış yaşanmıştır. 2004 yılında tüketiciler mobil telefonlar aracılığı 20,3 milyon dakika görüşme yaparken, 2009 yılına gelindiğinde bu rakam 108,2 milyon dakikaya yükselmiştir. 2010 yılı ilk iki çeyrek verileri esas alınarak yapılan tahminlere göre ise 2010 yılı sonunda mobil trafiğin yaklaşık 120 milyon dakika olarak gerçekleşmesi beklenmektedir.
72 71 69
62 59
28 29 31
38 41
0 10 20 30 40 50 60 70 80
2006 2007 2008 2009 2010-2
Ön ödemeli Faturalı
21 BTK, Kasım 2010
Şekil 3-15 Mobil Trafik
Kaynak: BTK, 2010 3.2.3 Mobil MoU
Şekil 3-16’da mobil telefon kullanımında yaygın olarak kullanılan bir gösterge olan MoU’nun 2009 yılı başından bu yana çeyrek dönemler itibariyle gelişimine yer verilmektedir. Bir abonenin aylık ortalama konuşma süresi olarak tanımlanan MoU değerleri incelendiğinde daha önce de söz edildiği üzere mobil işletmecilerin tüketicilere sundukları her yöne tarifeler sonucu düşen fiyatların da etkisiyle son dönemlerde belirgin bir artış olduğu gözlemlenmektedir.
Şekil 3-16 Mobil MoU
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
Tahmini
131
166 191 189 196 214
0
2009-1 2009-2 2009-3 2009-4 2010-1 2010-2
22 BTK, Kasım 2010
3.2.4 SMS ve MMS Sayıları
Mobil aboneler tarafından gönderilen toplam SMS ve MMS sayılarına ise Şekil 3-17’de yer verilmektedir. Hızlı bir artış trendi yakalayan SMS sayısının 2010 yılı sonu itibariyle yaklaşık 145 milyon âdete, MMS sayısının ise 87 milyon âdete yükselmesi beklenmektedir.
Şekil 3-17 SMS ve MMS Sayıları
Kaynak: BTK, 2010
3.2.5 Mobilden Aranan Kısa Numaralar
2010 yılı ilk iki çeyrek verilerine göre tüketiciler tarafından mobil hatlardan en çok aranan beş kısa numaranın listesine aşağıda yer verilmektedir. Mobil hatlardan en çok aranan kısa numara 112 Acil Servis hattı olurken ortalama çağrı süresi 22 saniye olarak gerçekleşmiştir. Listede ikinci sırada 155 Polis İmdat yer alırken, üçüncü sırada 11818 AssistTT Bilinmeyen Numaralar Servisi, dördüncü sırada 11880 BN Telekom ve beşinci sırada 110 Yangın İhbar yer almaktadır.
36.333
77.837
128.219
144.780
82 191 99 87
0 20.000 40.000 60.000 80.000 100.000 120.000 140.000 160.000
2007 2008 2009 2010 Tahmini
SMS MMS
23 BTK, Kasım 2010
Çizelge 3-2 Mobil hatlardan en çok aranan kısa numaralar
Kısa Numara Ortalama Çağrı Süresi (sn)
112 22
155 48
AssitTT 70
BN 78
110 42
Kaynak: BTK, 2010 3.2.6 ARPU
Şekil 3-18’de 2010 yılında mobil işletmecilerin Kurumumuza bildirmiş oldukları veriler esas alınarak hazırlanan ortalama, ön ödemeli ve faturalı ARPU rakamlarına yer verilmektedir. Mobil işletmeciler için abone başına elde edilen aylık gelir anlamına gelen ARPU rakamları tüketicilerin mobil telekomünikasyon hizmetleri için yapmış oldukları aylık ortalama harcama miktarı olarak da yorumlanabilmektedir. 2010 yılı ilk altı aylık döneminde ön ödemeli bir abone ayda yaklaşık 11 TL’lik bir harcama yaparken, faturalı abonelerin aylık mobil iletişim gideri yaklaşık 35 TL olarak gerçekleşmektedir.
Şekil 3-18 Mobil ARPU
Kaynak: BTK, 2010 35,15
11,03
35,07
0,00 5,00 10,00 15,00 20,00 25,00 30,00 35,00 40,00
Ortalama ARPU Ön ödemeli ARPU Faturalı ARPU
24 BTK, Kasım 2010
3.2.7 Mobil Telefon İşletmecileri Pazar Payları
Şekil 3-19’da Türkiye elektronik haberleşme sektöründe hizmet sunan üç mobil işletmecinin 2006 yılından bu yana sahip oldukları abone sayısına göre pazar paylarına yer verilmektedir. Halen %55 ile en çok pazar payına sahip olan Turkcell’in pazar payının son yıllarda azalan bir trend izlediği gözlemlenirken, aynı süre zarfında Avea’nın pazar payını arttırdığı görülmektedir. Vodafone ise yıllar itibariyle pazar payını korumaktadır.
Şekil 3-19 Mobil Telefon İşletmecileri Pazar Payları
Kaynak: BTK, 2010
3.2.8 Mobil Numara Taşıma
2008 yılı son çeyrekte hayata geçirilen mobil numara taşınabilirliği düzenlemeleri ile birlikte tüketicilerin işletmeci değiştirme süreçleri kolaylaşmış, tüketiciler numaralarını değiştirmeden işletmecilerini değiştirme imkânına sahip olmuşlardır. Üzerinden çok uzun zaman geçmemesine rağmen sistem başarılı bir şekilde işlemiş, hali hazırda tüketicilerin %28’i numarasını bir başka işletmeciye taşımıştır.
14 16 19 19 19
25 27 25 25 26
60 57 56 56 55
0 10 20 30 40 50 60 70
2006 2007 2008 2009 2010-2
Avea Vodafone Turkcell
25 BTK, Kasım 2010
Şekil 3-20 Mobil Numara Taşıma Yüzdesi
Kaynak: BTK, 2010
2010 yılı Ekim ayı itibariyle toplam taşınan numara sayısı 21,4 milyona ulaşırken, Şekil 3-21’de 2008 yılı son çeyrekten bu yana üçer aylık periyotlarda taşınan toplam numara sayısına yer verilmektedir.
Şekil 3-21 Taşınan Toplam Numara Sayısı
Kaynak: BTK, 2010 28,0
72,0
Evet Hayır
653.362 1.309.935 2.054.328 3.015.291 3.063.363 3.662.738 3.443.119
0 500.000 1.000.000 1.500.000 2.000.000 2.500.000 3.000.000 3.500.000 4.000.000
2008-4 2009-1 2009-2 2009-3 2009-4 2010-1 2010-2
Taşınan Toplam Numara Sayısı
26 BTK, Kasım 2010
3.2.9 Mobil Sektörde Tüketici Şikâyetleri
Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu tarafından 2010 yılında Tüketici Şikâyetleri Çözüm Mekanizması çalışmalarında kullanılmak üzere yapılan Tüketici Anketi sonuçlarına göre tüketicilerin mobil telefon hizmetine ilişkin görüşleri aşağıda özetlenmektedir:
Anket kapsamında “Aldığınız hizmete yönelik daha önce bir şikâyette bulundunuz mu?”
sorusuna 513 kişi cevap vermiş olup cevap verenleri %63’ü daha önce şikâyette bulunduklarını ifade etmişlerdir.
Şekil 3-22 Aldığınız hizmete yönelik daha önce bir şikâyette bulundunuz mu?
Kaynak: BTK, 2010
Şikâyette bulunanların %23’ü fatura ile ilgili şikâyetlerini dile getirirken, %22’si tarife paketleri, %17’si ise kampanyalar ile ilgili şikâyette bulunduklarını iletmişlerdir.
Tüketicilerin hizmet aldıkları işletmeciye şikâyette bulundukları diğer konular hizmet kalitesi, müşteri hizmetleri ve diğer şikâyetler olarak sıralanmaktadır. Mobil sektörde de en çok şikâyet edilen konulan sabit sektörle benzerlik göstermektedir.
63 37
Evet Hayır
27 BTK, Kasım 2010
Şekil 3-23 Şikâyetinizin konusu neydi/nelerdi?
Kaynak: BTK, 2010
Hizmet aldığı işletmeciye şikâyette bulunan tüketicilerin sadece %16’sı şikâyetinin çözüme kavuştuğunu iletmiş, şikâyetlerin %84’ünün işletmeci tarafından çözüme kavuşturulmadığı belirtilmiştir.
Şekil 3-24 İşletmecinize ilettiğiniz şikâyetin çözüldüğünü düşünüyor musunuz?
Kaynak: BTK, 2010
23 22
17
15 15
8
0 5 10 15 20 25
Fatura Tarife Kampanya Hizmet Kalitesi
Müşteri Hizmetleri
Diğer
16
84
Evet Hayır
28 BTK, Kasım 2010
Tüketicilerin işletmeciye ilettiği şikâyetler için kullandıkları en etkin yönteme bakıldığında, çağrı merkezlerinin en üst sırada yer aldığı görülmektedir. Çağrı merkezlerini işletmeci web sitesi üzerinden gönderilen elektronik postalar, posta ya da faks aracılığı ile yapılan yazılı başvurular ve bayiiler izlemektedir.
Şekil 3-25 İşletmeciye ilettiğiniz şikâyetlerin hangi yöntem/yöntemler ile en etkin olarak çözümlendiğine inanıyorsunuz?
Kaynak: BTK, 2010 3.3 İnternet ve Genişbant
Bilgi toplumu olma yolunda ilerleyen Ülkemizde bilgi ve iletişim teknolojilerinin toplumun her kesimi için ulaşılabilir olması ve herkes tarafından yaygın olarak kullanılması büyük önem teşkil etmektedir. TÜİK tarafından yapılan Bilişim Anketi ile Kurumumuzun işletmecilerden temin ettiği veriler ile hazırlanan bu bölümde tüketicilerin bilgi ve iletişim teknolojilerine erişimi ele alınmaktadır.
3.3.1 Yöntemler Bazında İnternet Abone Sayıları
Çizelge 3-3’te Türkiye’de yöntemler bazında internet abone sayılarına yer verilmektedir.
2010 yılı ikinci çeyrek sonuçlarına göre 7,7 milyon internet abonesi bulunan Türkiye’de tüketiciler tarafından internet erişiminde yaygın olarak kullanılan teknoloji xDSL’dir
45
Çağrı merkezi Bayii İşletmeci web sitesi / Eposta
Yazılı (posta/faks)
29 BTK, Kasım 2010
(6,5 milyon). Bununla birlikte 3G yetkilendirmelerinin ardından mobil genişbant da tüketicilerin internet bağlantısı için tercih ettikleri önemli bir alternatif olmaya başlamış, 2010 yılı Haziran sonu itibariyle mobil internet abone sayısı 832.321’e yükselmiştir. Öte yandan yapılan yatırımlar ve pek çok hizmetin bir arada sunulduğu tarife paketleri ile kablo internet de giderek yaygın hale gelmektedir. Önceki yılın aynı dönemine kıyasla yaklaşık %94 artan kablo internet abone sayısı 191.331’e yükselmiştir. Son yıllarda pazarda yaşanan bir diğer önemli gelişme ise alternatif işletmecilerin yaptıkları yatırımlar ile henüz küçük ölçekli olmakla birlikte gelecek vaat eden fiber hizmetleridir. Bir önceki üç aylık döneme kıyasla %40 oranında artan fiber internet abone sayısı yaklaşık 100 bine yükselmiştir.
Çizelge 3-3 Yöntemler Bazında İnternet Abone Sayıları
2010-1 2010-2 Çeyrek Büyüme Oranı (2010-1 – 2010-2)
Yıllık Büyüme Oranı (2009-2 – 2010-2)
xDSL 6.373.746 6.464.418 %1,4 %6,7
Mobil internet 640.580 832.321 %29,9 -
Kablo İnternet 181.225 191.331 %5,6 %93,7
Fiber 71.717 100.601 %40,3 -
Diğer 155.590 154.138 - -
TOPLAM 7.422.858 7.742.809 %4,3 %25,3
Kaynak: BTK, 2010
TUİK Bilişim Anketi sonuçlarına göre internet bağlantısında tercih edilen bağlantı türü Çizelge 3-4’de özetlenmektedir. Türkiye genelinde hanelerde internet bağlantısı için en sık tercih edilen yöntem %73,3 ile ADSL’dir. ADSL’in ardından 2009 yılı Temmuz ayında sunulmaya başlanan 3G hizmetleri ile birlikte mobil genişbant bağlantı yüzdelerinde de artış yaşanmıştır.
30 BTK, Kasım 2010
Çizelge 3-4 Evden İnternete erişim imkânı olan hanelerde kullanılan bağlantı türü (%) Cep telefonu üzerinden darbant bağlantı (WAP, GPRS) 23,8 21,0 37,8
Bilmiyor 0,4 0,3 1,0
Kaynak: TÜİK, 2010
Şekil 3-26’da evden İnternete erişim imkânı olan hanelerde kullanılan bağlantı türü verileri grafiksel olarak yansıtılmaktadır.
Şekil 3-26 Evden İnternete erişim imkânı olan hanelerde kullanılan bağlantı türü (%)
Kaynak: TÜİK, 2010 3.3.2 Mobil Genişbant
2009 yılı Temmuz ayında yapılan yetkilendirmelerin ardından 3G alanında hızlı gelişmeler yaşanmaya başlamıştır. Sıkı bir rekabetin yaşandığı pazarda işletmecilerin
0,4
3G modemi üzerinden mobil bağlantı Kablosuz sabit (uydu, WiFi vb.) Kablolu sabit (kablonet, fiber bağlantılar,vb.) Çevirmeli bağlantı ya da ISDN Cep telefonu üzerinden 3G bağlantı Kablosuz mobil bağlantı (3G, UMTS) Cep telefonu üzerinden darbant bağlantı (WAP, …
ADSL
31 BTK, Kasım 2010
sunduğu yenilikçi hizmetler tüketicilerin oldukça ilgisini çekmiş ve 2010 yılı ikinci çeyrek itibariyle 3G abone sayısı 11 milyonu geçmiştir. Bununla birlikte mobil genişbant kullanımında da ciddi oranda artış yaşanmış ve kullanıcı sayısı 832.321’e yükselmiştir.
3G uyumlu cihazların artması ve işletmecilerin sunduğu cazip kampanyalar ile tüketicilerin mobil genişbanta olan ilgisinin giderek artacağı düşünülmektedir.
Çizelge 3-5 Mobil Genişbant 2010-1 (Ocak-Şubat Mart)
2010-2 (Nisan - Mayıs - Haziran)
3G Abone Sayısı 8.717.769 11.433.031
Mobil İnternet Kullanıcı Sayısı 640.580 832.321 Mobil İnternet Kullanım Miktarı, Gbyte 2.105.643 2.629.253
Kaynak: BTK, 2010
3.3.3 Hanelerde Bilgisayar Sahipliği
Avrupa Birliği İstatistik Ofisinin (Eurostat) katkılarıyla Avrupa Birliği standartlarına uygun olarak hazırlanan ve yürütülen TÜİK Bilişim Anketi sonuçlarına göre araştırmanın yürütüldüğü 2004 yılından bu yana bilgi toplumu istatistikleri içerisinde önemli bir yere sahip olan hanelerde bilgisayar sahipliği göstergesi Şekil 3-27’de incelenmektedir. 2004 yılından bu yana hanelerde bilgisayar sahipliği hem kentlerde hem de kırsal alanda ciddi oranda yükselmiştir. 2010 yılı sonuçlarına göre Türkiye’de hanelerde bilgisayar sahipliği (masa üstü bilgisayar, taşınabilir bilgisayar ve el bilgisayarı) %50 seviyelerine yükselmiştir. Grafik incelendiğinde kırsal bölgelerdeki hanelerde bilgisayar sahipliğinin de Türkiye geneli ve kentsel bölgelere paralel bir artış trendi izlediği, 2004 yılında %4 seviyelerinden 2010 yılında %24 seviyelerine yükseldiği sonucu ortaya çıkmaktadır. Hızlı yükseliş trendinin en önemli nedenlerinden birinin kamu özel sektör işbirliğiyle yürütülen kampanyalar ile tüketicilerin makul fiyatlara bilgisayar sahibi olabilmesinin olduğu değerlendirilmektedir.
32 BTK, Kasım 2010
Şekil 3-27 Hanelerde Bilgisayar Sahipliği
Kaynak: TÜİK, 2010
3.3.4 Bilgisayar ve İnternet Kullanımı
Şekil 3-28’de 2010 yılı TUİK Bilişim Anketi sonuçlarına göre son üç ayda Türkiye geneli, kent ve kır ayrımında bilgisayar kullanım oranlarına yer verilmektedir. Türkiye geneli için %39 seviyelerinde olan son üç ayda bilgisayar kullanım oranı, kentsel bölgelerde yaklaşık %50 seviyelerine yükselirken, kırsal bölgelerde %22 seviyelerinde gerçekleşmiştir. 2005 yılında kırsal kesimler için bu oranın %8 seviyelerde olduğu düşünüldüğünde, bilgisayar kullanımının son 5 yılda bu bölgelerde yaklaşık üç kat arttığı söylenebilir.
2004 2005 2007 2008 2009 2010
Türkiye Kent Kır
33 BTK, Kasım 2010
Şekil 3-28 Son Üç Ayda Bilgisayar Kullanımı
Kaynak: TÜİK, 2010
2004-2010 yılları arasında Türkiye geneli, kent ve kır ayrımında son üç ayda internet kullanımı Şekil 3-29’da gösterilmektedir. Türkiye genelinde son üç ayda internet kullanımı yaklaşık %38 seviyelerinde iken, kentsel bölgelerde yaklaşık %45, kırsal bölgelerde ise %20 seviyelerindedir. Gerek bilgisayar kullanımı, gerekse internet kullanımında kent-kır arasında önemli bir fark bulunmaktadır. Bilgisayar kullanım oranları ile internet kullanım oranları da paralellik arz etmektedir. Kişilerin bilgisayara sahip olmasının temel amaçlarından birisinin internete girmek olduğu söylenebilir.
Dolayısıyla Türkiye’deki genişbant oranlarının arttırılmasında en önemli unsurlardan biri bilgisayar sahipliğini artırmaktan geçmektedir.
16,8 17,7
2004 2005 2007 2008 2009 2010
Türkiye Kent Kır
34 BTK, Kasım 2010
Şekil 3-29 Son Üç Ayda İnternet Kullanımı
Kaynak: TÜİK, 2010
Çizelge 3-6 ve 3-7’de 2004 ile 2010 yılları arasında cinsiyete göre bilgisayar ve internet kullanım oranlarına yer verilmektedir. Kentsel ve kırsal bölgeler arasındaki uçurumun bir benzeri kadın ve erkek kullanıcılar arasında da görülmektedir. 2010 yılı sonuçlarına göre erkeklerde bilgisayar kullanım oranı yaklaşık %53 iken kadınlarda %33 seviyelerindedir. Öte yandan yıllar itibariyle sürekli bir artış eğilimi gözlenmektedir.
Çizelge 3-6 Cinsiyete Göre Bilgisayar Kullanımı (%)
Yıl Toplam Erkek Kadın
İnternet kullanımı da cinsiyet kırılımında benzer bir seyir izlemektedir. 2010 yılı verileri incelendiğinde internet kullanan erkek oranın yaklaşık %52, kadın oranının ise %32
2004 2005 2007 2008 2009 2010
Türkiye Kent Kır
35 BTK, Kasım 2010
seviyelerinde olduğu görülmektedir. Bilgisayar sahipliğinde olduğu gibi internet kullanımında da artış eğilimi devam etmektedir.
Çizelge 3-7 Cinsiyete Göre İnternet Kullanımı, %
Yıl Toplam Erkek Kadın
2004 18,8 12,7 6,1
2005 17,6 11,9 5,6
2007 30,1 39,2 20,7
2008 35,9 45,4 26,6
2009 38,1 48,6 28,0
2010 41,6 51,8 31,7
Kaynak: TÜİK, 2010
3.3.5 Son 3 ay içinde internetin kişisel kullanım amaçları
Şekil 3-30’da 2010 yılı TUİK Bilişim Anketi sonuçlarına göre son üç ay içinde internetin kişisel kullanım amaçlarına yer verilmektedir. Sonuçlar incelendiğinde en üst sırada
%72,8 ile “e-posta gönderme/alma” yer alırken onu %64,2 ile “Sohbet odalarına, haber gruplarına veya çevrimiçi tartışma forumlarına mesaj gönderme, anlık ileti gönderme (Facebook, Twitter, Chat, Msn, Skype vb. kullanarak başkaları ile gerçek zamanlı yazışma)” izlemektedir. Ardından “Çevrimiçi haber, gazete ya da dergi okuma, haber indirme” (%58,8) ve “Mal ve hizmetler hakkında bilgi arama” (%55,7) gelmektedir.
Görüldüğü üzere ülkemizde hala internet büyük oranda e-posta gönderme/alma veya
Görüldüğü üzere ülkemizde hala internet büyük oranda e-posta gönderme/alma veya