Çocuk gelişimi üzerinde önemli katkısı olan çocuk edebiyatı yazarları, yaptıkları işin farkında olarak gerekli duyarlılıkla davranmalıdırlar. Çocuk kitapları yazarı olmak için çocuğu anlamak gerekir. Bu yüzden çocuk kitabı yazarı olmak bir yazar için zor bir seçimdir. Çocuk edebiyatı yazarları birçok yönden eğitsel görev üstlenmiş olurlar. Çocuk ve gençler için eser veren, çocuk edebiyatında önemli bir yer tutan yazarlardan biri de Pakize Özcan‟ dır.
Pakize Özcan ile ilgili bu kısımda yazarın hayatına, sanatına, eserlerine, çocuk edebiyatı ve çocuklarla ile ilgili görüşlerine yer verilmiştir.
4.1. Pakize Özcan’ ın Hayatı
Eğitimci ve Türk çocuk kitapları yazarıdır. 20 Şubat 1951 tarihinde Karabük‟te doğan Pakize Özcan, son dönemin yetiştirdiği çocuk edebiyatı yazarlarındandır. Yazar belki de babasının köy enstitüsü mezunu bir öğretmen olması sayesinde okuma alışkanlığını küçük yaşlarda edinmiştir. Yazar çocukluğu ilgili bu durumu, yani içindeki okuma aşkını şu sözleri ile ifade etmiştir:
“Çocuklar için yazılmış kitaplar evimize girmezdi benim çocukluğumda. Yaşadığım küçük kasabada, kitap evi olmayışındandı belki de... Ara ara okulumuza, nereden geldiğini bilmediğim, din ağırlıklı öykü kitapları ile şimdi yazarını anımsayamadığım macera kitapları serisi gelir; babam satın alırdı, daha çok ağabeyim için (belki de ağabeyimin kandırmasıydı). Ağabeyim onları saklar, biz kızların okumasına engel olurdu. Ne yapar eder, hırpalanmayı göze alır, evi didik didik arar, bir biçimde ele geçirmeyi başarırdım kitapları. Babam, köy enstitüsü mezunu bir öğretmendi; bu nedenle, büyüklere göre yazılmış çoğu klasik türde kitaplar da vardı evimizde. Çoğunlukla sıkılmadan okurdum onları, pek bir
şey anlamasam da.”2
19
Kastamonu Kız İlköğretmen Okulunu bitirdikten sonra Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Ön Lisans Programı'nı tamamladı. Türkiye'nin çeşitli yörelerinde yirmi altı yıl öğretmenlik yaptı. Çocuklar ve gençler için roman, öykü ve masallar yazan Özcan, "Gücünü Yitiren Kral" adlı çocuk öyküsü ve "Gülkız" adlı masal kitabıyla ödüller aldı. Mersin ve İstanbul'da yaşayan yazar evli ve iki çocuk annesidir.
4.2. Pakize Özcan’ın Sanatı
Pakize Özcan, çocuklara yönelik yazdığı eserler ile tanınan bir yazardır. Edebiyat dünyasında yerini de bu eserler dolayısıyla almıştır. Pakize Özcan, yazı yazmaya başladığı süreci ve yazmadaki amacını şu sözlerle ifade etmiştir:
“Yazmaya çocuk ve gençler için romanlar ve öyküler yazarak başladım. Amacım filan yoktu... İçimden gelen bir dürtüyle hayatın içinden biri olarak, beni rahatsız eden durumları ortaya koyduğum; kendimce, daha iyi bir yaşama ulaşmakta izlenebilecek yolları aradığım, yüreğimden kopup gelen doğaçlamalarla hareket ettiğim bir serüven olarak başladım yazmaya. Öyle
tanınayım, kitaplarım çok satsın, ünlü olayım gibi bir derdim asla olmadı! ”*
Çok sevilen çocuk kitapları ile tanınan Pakize Özcan, kitaplarında toplumsal konulara değinmektedir. Yazar, yazdığı eserler üzerinden modern dünyanın yöneten yönetilen ikilemine, sık rastlanan zorbalıkla sindirme yöntemine; bir düşünceyi özgürce ifade etmenin, zalime karşı boyun eğmemenin, sorgulamanın önemine ve sürüye aidiyeti reddetme gibi konulara değinmektedir.
Özcan‟ın kitapları ile çocuklar tek yürek olabilmenin, geleceğe umutla bakabilmenin, tüketenden çok üreteni desteklemenin, haksızlıkla mücadele edebilmenin, yanlışa karşı çıkabilmenin tadına dolaylı da olsa varabilmektedir. Özcan‟ın eserlerinin çoğunda, etkileyici bir sistem eleştirisi olduğu göze çarpmaktadır.
Özcan‟a göre bir yazar yaşadığı toplumun sorunlarından uzak kalmamalıdır. Yazar bu görüşünü şu cümlesi ile desteklemektedir: “ Toplumdan kopuk, halkın yaşamından habersiz kişilerin kitap cümleleri ile yaptığı analizler boştur. Toplumun durumunu ancak, gerçek hayatın
içinde ama gözlerden uzak yaşayan ve çoğunluğu oluşturan insanların arasına katılarak öğrenebiliriz.‟‟*
Yazar kitaplarında dil, biçem ve kurguya önem vermekte, eserlerinde özellikle kadın-erkek eşitsizliğine dikkat çekmektedir. Pakize Özcan, bu konudaki düşüncesini ve düşüncesinde özgür kalabilme isteğini şu sözlerle ifade etmektedir: “Bir kadın yazarın
20
kaleminden öyküler dinlemek unutturur mu, insan yerine konulmadan yaşamanın yarattığı ruh
örselemesini!‟‟*
“İnsanın bakış açısını değiştirebilmesi, kendini yenileyebilmesi için ara ara kendini kaybetmesi gerekiyor. Arada bir kaybolursam, bilinsin ki nedeni düşüncelerimde özgürleşebilme isteğidir. Ben yazmazsa deli olacaklardanım. Yazmalıyım; aklıma ne eser, kafamdan ne geçerse…
Sansürsüz… Alabildiğine özgür.”*
Pakize Özcan‟ın eserlerini okumaktan zevk aldığı yazarların başında Sait Faik Abasıyanık, Yaşar Kemal ve Reşat Nuri Güntekin gibi Türk edebiyatının usta isimleri gelmektedir.
4.3. Pakize Özcan’ ın Çocuk ve Çocuk Edebiyatıyla Ġlgili GörüĢleri
Türkiye‟nin çeşitli bölgelerinde yirmi altı yıl öğretmenlik yapan Pakize Özcan, bu tecrübenin sağladığı avantaj ile çocukları yakından tanıma imkânı bulmuştur. Onların ilgilerini ve yaşamda karşılaştıkları problemlerle başa çıkabilme yollarını yakından gözlemleme fırsatı bulan yazar, edindiği bu tecrübeleri başarılı bir şekilde eserlerine yansıtabilmiştir. Pakize Özcan, bu durumu ve yazarlığa bakış açısını şöyle özetlemektedir:
“Yazarlık; istisnalar bulunmakla birlikte kolayca, genç yaşta ulaşılan, ulaşılacak bir meslek değildir. Yeteneğin, geniş düş gücüne sahip olunmanın yanı sıra yıllar yılı okumaları, hayatın içinde
bulunmaları, biriktirilen yaşam deneyimlerini, bilgiyi, yoğun bir kültür birikimini gerektirir.”3
Pakize Özcan, bir toplumun geleceği için çocukları iyi bir şekilde eğitmenin hayati role sahip olduğunun farkında olan bir yazardır. Özcan kitapları aracılığıyla çocuklara bazı değerleri, gelenek ve görenekleri, olumlu davranış kalıplarını göstermeyi amaç edinmiştir. Bu nedenle yazarın kitaplarında işlediği konular, hayattan hiç de kopuk değildir.
Çocuklar, Pakize Özcan‟ın kitaplarının sayfalarının arasında baskıdan kurtulmanın, özgürce hareket etmenin, ellerinden alınanı geri kazanabilmek için seslerini duyurmanın, farklı görüşlerden sıyrılıp birlik olmanın; kavgayı, dövüşü bir kenara bırakıp hürriyete ulaşmanın önemini bulabilmektedir. Yani yazar, yazdığı çocuk kitapları aracılığıyla çocuklarda farkındalığı, eleştirel bakışı, toplumsal sorumluluğu geliştirmek istemektedir. Özcan‟ a göre çocuklar için yazılan eserler de bu bilinç doğrultusunda oluşturulmalıdır. Özcan‟a göre iyi bir yazar çağına tanıklık etmeli ve
21
hayatın gerçeklerinden kopuk olmamalıdır, eserlerini de bu doğrultuda gerçek konulardan uzak sahte bir dünya içerisinde sunmamalıdır.
Ayrıca Pakize Özcan, ebeveynlerin çocukları tek yönlü kitaplar okumaya yöneltmesine karşı çıkmaktadır. Ona göre hayat tek yönlü değildir, içinde; siyaset, macera, romantizm, yönetilme/yönetme, tarih, psikoloji, sosyoloji türü gibi çeşitli konuları barındırır. Bu nedenle çocuk ve gençlere yönelik kitaplara sınırlama getirerek, onların dünyalarını küçültmemek gerekmektedir. Zaten, onun gençlik romanları sadece gençler için değil, aynı zamanda gençliğini çabuk unutan ve gençleri anlayamamaktan yakınan yetişkinler için de önemli bir kaynak durumundadır.
4.4. Pakize Özcan’ ın Eserleri
4.4.1. Çocuk Öyküleri
Gücünü Yitiren Kral (2003) Toprağa Düşen Tohum (2003) Tatlım Ödevini Yap(2009)
4.4.2. Çocuk Romanları
Yıldız Toplayan Çocuk (2004) Sürüsünü Yitiren Küçük Fil (2005) Minti Düşler Ülkesinde (2007)
4.4.3. Gençlik Romanları
Söyleyemediğim Sözcükler (2001) Üstüme Kar Yağıyor (2005)
4.4.4. Masal Kitabı
22 4.4.5.Resimli Öykü Kitabı
Ayşe‟nin Kitabı (1996)
4.4.6. Pakize Özcan‘ın Aldığı Ödüller
Gülkız (Bu Yayınevi Çocuk Masalları Yarışması Adnan Çakmakçıoğlu Özel Ödülü)
Gücünü Yitiren Kral (Eğitim-Sen Çocuk Öykü Yarışması Seçici Kurul Özel Ödülü)
23
BEġĠNCĠ BÖLÜM