Otel ĠĢletmelerinde Örgütsel Öğrenme ÇalıĢmaları

Gjelsvik (2002) çalıĢmasında otel yöneticilerinin organizasyonlarında uygulanabilir bir öğrenme iklimini nasıl oluĢturabileceklerini açıklamaya çalıĢmıĢtır. Bilgi temelli teorilerle örgütsel öğrenme teorilerinin bileĢimiyle, otel iĢletmeleri insan kaynakları yönetim stratejilerine yeni bir bakıĢ açısı sunmaya çalıĢmıĢtır. Gjelsvik’e göre (2002) otel çalıĢanlarına uzun vadeli çalıĢma olanağı sunulması iĢletme içerisinde oluĢturulması planlanan öğrenme iklimine olumlu katkıda bulunmaktadır. ÇalıĢma

olanakları, maaĢlardaki düzenlemelerle örgüt içi pazarlama çalıĢmaları öğrenme iklimine etki eden diğer bulgular olarak göze çarpmaktadır. Otel iĢletmeleri yöneticileri sürekli çalıĢanlarla öğrenme seviyesini artırmayı daha uygulanabilir bulmaktadırlar. Yüksek iĢgören devir hızı, çalıĢanlara bu kapsamda yapılacak yatırımları anlamsız kılmakta ve örgütün yeni bilgi edinme yeteneğini olumsuz etkilemektedir. Öğrenme ikliminin geliĢtirilmesi aynı zamanda inovatif çalıĢmaların daha yüksek seviyeye çıkmasını sağlayacaktır.

Bayraktaroğlu ve Kutanis (2003) örgütsel öğrenme bakıĢ açısıyla otel iĢletmelerini değerlendirerek analiz etmiĢlerdir. Otel iĢletmelerinin öğrenen bir organizasyon haline gelebilmeleri için önemli gördükleri faktörleri ortaya çıkararak otel iĢletmelerinin bunları aynı zamanda bir rekabet avantajı olarak da kullanabileceğini belirtmiĢlerdir. AraĢtırmacılar Türk turizm sektöründeki uygulamalarında; bir otelin öğrenen bir organizasyona dönüĢebilmesi için öncelikle çalıĢanlarının bu kapsamda iyi motive edilmiĢ ve önceliklerini iyi belirlemiĢ olmaları gerektiğini, baĢka bir ifade ile otel iĢletmesinin öğrenen bir organizasyona dönüĢmeden önce zihinsel bir dönüĢüm yaĢaması gerektiğini belirtmektedirler. Ġkinci tespitleri ise örgüt içerisinde bireysel ve takım düzeyinde bilgi temelli bir yapının oluĢturulmasının önemidir. Yazarlara göre çalıĢanların bu konudaki potansiyellerinin artırılması için örgüt içerisinde inovatif düĢünce tarzının desteklenmesi gerekmektedir. Üçüncü olarak otel çalıĢanları için bireysel ve takım düzeyinde bir örgütsel kültür geliĢtirme ihtiyacına değinmektedirler. Sorgulayarak ve tartıĢarak geliĢim için çalıĢanların karĢısına çıkabilecek yazılı ve sözlü olmayan uygulamalara dikkat edilmelidir. Bayraktaoğlu ve Kutanis (2003) çalıĢmalarında son olarak bireysel geliĢim için iyi bir öğrenme atmosferi oluĢturulmasının önemine dikkat çekmektedirler.

Magnini ve Honetcutt (2003) uluslararası zincir otel iĢletmeciliğinde yabancı yöneticilerin uyum sorununa, bireysel öğrenme yönlülük bakıĢ açısıyla çözüm önerisi getirmektedirler. Otel iĢletmeciliği açısından baĢarısızlık örnekleri çok olan bu sorun karĢısında araĢtırmacılar, yönetici aday tarama sürecinde adayın öğrenme yönlülüğü ile ilgili ölçüt ve değerlendirmelere mutlaka yer verilmesi gerektiğini önermektedirler. Kültürler arası farklılıklar, adayın geçmiĢten gelen deneyimlerinden öğrendikleri ve ileriye yönelik öğrenme yönlülüğü ile giderilebilmektedir.

Yang (2004) otel iĢletmelerinde bilginin edinilmesi ve örgütsel öğrenme uygulamalarının müĢteri memnuniyet seviyesinin geliĢtirilmesine olan etkisini araĢtırmıĢtır. ÇalıĢma sonuçlarına göre, iĢle ilgili bir enformasyon ve bilgi edinen çalıĢanların edindikleri bu bilgiyle iliĢkili iĢ yapıĢ tarzlarını yeniden gözden geçirmekte ve bazı davranıĢ değiĢikliklerine giderek, öğrendikleriyle iĢ metotlarını geliĢtirmektedirler. Söz konusu bu geliĢim, müĢteri memnuniyeti olarak otel iĢletmelerine geri dönmektedir.

Dimovski, Skerlavaj, Kimman ve Hernaus (2008) farklı ülkelerde falliyet gösteren Ģirketlerin örgütsel öğrenme süreçlerini karĢılaĢtırmalı analiz yöntemiyle araĢtırmıĢlardır. ÇalıĢma Slovenya, Hırvatistan ve Malezya’dan toplanan verilerle gerçekleĢtirilmiĢtir. Farklı endüstrilerde yer alan iĢletmelerin ele alındığı çalıĢma sonuçları, bu endüstriler içerisinde otel iĢletmelerinin de bulunması itibariyle yöneticiler ve akademisyenler açısından dikkate değer bulunmuĢtur. Dimovski vd. (2008) ülkelerin milli kültürel yapısının, örgütsel öğrenme içeriği açısından önemli bir değiĢken olduğunu belirtmektedirler. Farklı iĢletme çevreleri ve karĢılaĢılan zorluklar, örgütsel öğrenme sürecine yaklaĢımına da yansımaktadır. AraĢtırmacılar elde edilen enformasyonun anlamlandırılmasında resmi kanalların kullanımı, bireysel iliĢki ve resmi olmayan toplantıların kullanımı açısından bulunan farklılıkları beklenmedik veriler olarak değerlendirmektedirler. Dimovski vd. (2008) örgütsel performansta örgütsel öğrenme sürecinin etkisinin farklı ülkelerde aynı Ģekilde ele alınamayacağını iddia etmektedirler.

Magnini (2008) uluslararası ortak giriĢim otel iĢletmeleri yöneticileri kapsamında bireysel öğrenme yönlülüğün, bilginin örgütün geneline yayılması bağlamında bilgi paylaĢımı çalıĢmalarına katkısının önemine değinmektedir. ÇalıĢmada ortak grup içerisinde yer alan otel iĢletmelerinde aynı düzeyde gerçekleĢmeyen öğrenmenin, örneğin vizyon paylaĢımı boyutunda, iĢletmeler arası önemli farklılıklara sebep olabileceğine ve bu durumun getirebileceği ileriye yönelik olumsuzluklara dikkat çekilmektedir.

Martinez-Ros ve Orfila-Sintes (2009) otelcilik endüstrisinde inovasyon faaliyetlerini değerlendirdikleri çalıĢmalarında, yeni niteliklerin öğrenilme becerisini inovasyon yönetimi kapsamında önemli göstergelerden bir tanesi olarak kabul

etmektedirler. Hizmet sektöründe öğrenmenin değerinin kümülatif bir Ģekilde arttığını belirten araĢtırmacılar, inovasyonun baĢarı derecesinin öğrenme süreciyle yüksek seviyede iliĢkili olduğunu ifade etmektedirler.

Chiang (2010) otel iĢletmelerinde algılanan örgütsel değiĢimi araĢtırdığı çalıĢmasında, otel yöneticilerinin değiĢimi bir öğrenme süreci olarak değerlendirdiklerinden bahsetmektedir. Bu yaklaĢım otel iĢletmelerinde örgütsel değiĢim ve örgütsel öğrenme kavramlarının birlikte ele alınabilmesi kapsamında ileride yapılacak araĢtırmalar açısından önemli bir yönlendirme niteliği taĢımaktadır.

Avcı, Kılınç ve OkumuĢ (2010) otel iĢletmelerinde öğrenme düzeyleri arasındaki iliĢkiyi incelemiĢlerdir. ÇalıĢma, otel iĢletmelerinde takım düzeyinde öğrenme ile örgütsel öğrenme arasındaki iliĢki yoğunluğuna dikkat çekmektedir. Bireysel öğrenme ise örgütsel öğrenmeyi açıklamada takım düzeyinden daha geri planda kalmıĢtır. AraĢtırmacılar bulguları kapsamında, otel iĢletmelerinde örgütsel öğrenme ikliminin sağlanabilmesi için takım düzeyinde öğrenmenin önemine dikkat çekmekte ve otel iĢletmeleri yöneticilerine bu bağlamda önemli tavsiyelerde bulunmaktadırlar.

Chen ve Cheng (2012) içsel müĢteri yönlü ve insan kaynakları yönlü bir bakıĢ açısıyla çalıĢanları içsel müĢteri ve içsel tedarikçi olarak kabul ederek otel iĢletmelerinde içsel pazarlamayı çalıĢmıĢlardır. Bu kapsamda çalıĢanların öğrenme yönlülüğü özellikle bireysel öğrenme bazında bilinçli olmaları ve öğrendikleri bilgileri çalıĢma arkadaĢlarıyla paylaĢmalarının, örgüt içerisinde inovatif düĢünce kültürünün yerleĢmesi açısından önemli olduğunu vurgulamaktadırlar. Ayrıca örgütsel öğrenmenin amaçlarına ulaĢabilmek ve bilgilerini güncel tutabilmek için otel yöneticilerinin örgütün içsel fonksiyonlarının iĢbirliği ve koordinasyonunu sağlamaları gerektiğini belirtmektedirler.

Yang (2012) çalıĢmasında bireysel öğrenmenin, zincir otel iĢletmelerinde mülkiyet değiĢimi sonrası uygulamaya geçirilen örgütsel ayarlamalar karĢısında, çalıĢanların uyum sorunu çözümüne olan katkısını diğer bulgularıyla birlikte değerlendirmiĢtir. Yeni uygulamalar, farklılaĢan pazarlama stratejileri ve geliĢtirilen hizmet standartları karĢısında, otel çalıĢanlarının bireysel öğrenme becerileri örgüt geneline amaçlara ulaĢma bağlamında önemli katkıda bulunmaktadır.

Türkiye’de örgütsel öğrenme konulu turizm ve otel iĢletmeciliği alanında yapılan lisansüstü çalıĢmalar Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi taramasıyla incelenmiĢtir. 2011 Eylül itibariyle Ulusal tez Merkezi veri tabanında dört doktora tezi var olduğu tespit edilerek çalıĢma kapsamında incelenmiĢtir.

Avcı (2005) doktora tezinde örgütsel öğrenme ile örgütsel performans iliĢkisini konaklama iĢletmelerindeki uygulamasıyla incelemiĢtir. Finansal ve finansal olmayan boyutlarda ele alınan örgütsel performansın, çalıĢma yaĢam kalitesi ve yenilik kapsamlı finansal olmayan boyutu ile örgütsel öğrenme arasında önemli bir bağlantı tespit edilmiĢtir. Örgütsel öğrenmede yönetimin tutumu, eğitim ve geliĢtirme faaliyetleri ve açık fikirliliğin öneminin ortaya konulması çalıĢmanın diğer önemli bulguları arasında yer almaktadır.

Özdemir (2006) doktora tezinde örgütsel öğrenme, çevre ve örgütsel performans iliĢkisini otel yöneticilerinin algılamaları üzerine araĢtırmıĢtır. ÇalıĢma, organizasyonlar arasında öğrenme açısından farklılıkların ne olduğu temelinde, çevrenin etkisi ve performans iliĢkisi üzerine gerçekleĢtirilmiĢtir. Örgütsel öğrenmenin örgütsel performansı olumlu yönde etkileyen bir değiĢken olarak kavramsallaĢtırılması, çevrenin yönetici algılamalarına ve örgütsel öğrenmeye etkisi çalıĢmanın dikkate değer bulguları arasında yer almaktadır.

Türkay (2007) doktora tezinde pazara dayalı örgütsel öğrenmenin konaklama iĢletmelerinin pazarlama performansına etkilerini araĢtırmıĢtır. Yazara göre, örgütsel öğrenme modeli çerçevesinde ele alınan değiĢkenlerin etkinliği otel iĢletmesinin pazarlama performansını ve rekabet gücünü etkilemektedir. Dolayısıyla pazara dayalı örgütsel öğrenme yeteneklerinin örgüt içinde geliĢtirilmesi ve bu değiĢkenlere bağlı olarak pazar bilgisi iĢleme süreçleri ve davranıĢlarının etkinleĢtirilmesi anlamlı düzeyde önemlidir.

Avcı (2008) doktora tezinde konaklama iĢletmelerinde örgütsel öğrenme, iĢ tutumları ve örgütsel sapma arasındaki iliĢkiyi analiz etmiĢtir. ÇalıĢma, konaklama iĢletmelerinde uygulanan örgütsel öğrenmenin, iĢ tutumlarını olumlu yönde etkileyeceğini ortaya koymaktadır. Yazara göre araĢtırmanın en önemli sonucu, örgütsel öğrenmenin örgütsel sapmayı etkileyeceğinin ortaya konulmuĢ olmasıdır. Konaklama iĢletmelerinde örgütsel öğrenme, örgütsel sapmayı azaltmaktadır. Bu sonuç, müĢteri

çalıĢan iliĢkilerinin çok yoğun yaĢandığı ve müĢteri memnuniyetinde çalıĢan davranıĢlarının önemli rol oynadığı konaklama iĢletmeleri için dikkate değer ve faydalı bir bulgu olarak değerlendirilmektedir.

Bahsi geçen çalıĢmaların değerlendirilmesi turizm ve otel iĢletmeciliği kapsamında yapılan örgütsel öğrenme konulu çalıĢmaların özellikle ülkemiz özelinde oldukça sınırlı sayıda olduğunu göstermektedir. Türkiye ekonomisi içerisinde çok önemli bir yeri olan ve ülkemiz vizyonunda geleceğe yönelik önemli beklenti ve hedeflerin olduğu turizm sektörü için bu tez çalıĢmasında örgütsel öğrenme kavramının iĢlenmesi, araĢtırmacılar ve iĢletmeciler için katkıda bulunacak sonuçlar oluĢturacaktır. Konunun özellikle bilgi paylaĢımı ve hizmet inovasyon performansı ile birlikte değerlendirilecek olması neticesinde, elde edilecek bulguların dikkate değer olması beklenmektedir.