Oryantasyon Organizasyonu

Etkili bir oryantasyon sürecinin gerçekleştirilmesinde hazırlık, uygulama, değerlendirme ve sonuçlandırma olmak üzere dört aşama vardır (Yeşilyaprak, 2005).

I. Hazırlık: Bu süreçte, yapılacak etkinliklerin kararlaştırılması ve planlanması yer almaktadır. Oryantasyona katılacak personelin görev ve sorumluluklarının belirlenmesi, gerekli kaynakların hazırlanması, uygulama takviminin belirlenmesi gibi unsurların hazırlık aşamasında yapılması gerekmektedir.

II. Uygulama: Uygulama sürecinde önceden planlanan etkinliklerin uygun sırada, belirlenen takvime göre gerçekleştirilmesi gerekmektedir.

III. Değerlendirme: Oryantasyon kapsamında uygulanan etkinlikler neticesinde öğrencilerden uygulamanın etkililiğine dair anket, görüşme formu, değerlendirme formu gibi materyallerle dönütler alınmalıdır. Bu dönütler oryantasyon uygulamasının geliştirilmesi açısından önemlidir.

IV. Sonuçlandırma: Değerlendirme sonuçlarının derlenerek bir rapor haline getirilmesi aşamasıdır. Oryantasyon uygulamasının aksayan yönleri ve eksik yönleri ortaya çıkarılarak bir sonraki yıla yönelik öneriler geliştirilir.

Oryantasyon hizmetleri öğrencilerin okula uyumunu kolaylaştırdığı gibi okulun hizmetlerinden yüksek düzeyde yarar alınmasını sağlarken problemlerle karşılaşılmasını önler. Yeni duruma ve ortama alıştırma hizmetlerinin uyum sağlayıcı ve koruyucu işlevinin olduğu söylenebilir.

Her okul düzeyi için geçerli olmak üzere, okulu ve yakın çevreyi, okulda ve yakın çevrede bulunan olanakları iyi tanıyan ve bunları kullanan öğrencilerin daha üstün bir gelişme gösterdikleri anlaşılmıştır. Yapılan araştırmalar, okulda ve yakın çevrede kendilerine açık bulunan her çeşit fırsat ve olanaklardan yararlanan öğrencilerin daha başarılı olduklarını doğrulamaktadır. Bu bakımdan her okulda oryantasyon ve alıştırma hizmetlerine önem vermek gerekir (Kepçeoğlu, 1996).

1.1.2. Üniversiteye Başlarken Oryantasyon

Üniversiteye yeni başlayan öğrenciler için üniversite yaşamına alışma süreci, öğrencilerden, akademik talepleri karşılamaları, üniversitelerin sosyal yaşamı ile bütünleşmeleri, kazanılan yeni sosyal özgürlüklerle baş etmeleri, daha fazla bireysel olmaları, kendi cinsleri ve karşı cinsle olan ilişkilerini sorgulamaları için harekete geçmeleri gibi pek çok alanda mücadeleyi gerektiren özelliklerinden dolayı stresli bir dönemi kapsamaktadır (Aladağ, 2009). Üniversiteyi yeni kazanarak, önceden devam ettirdikleri hayatlarında büyük farklılıklar yaşayan öğrenciler, bu sürecin başında çeşitli sorunlarla karşılaşmaktadır. Bu sorunların başında çevreye uyum, alışma ve oryantasyon sorunları gelmektedir (Kutlu, 2004).

Bununla birlikte birkaç üniversite dışında oryantasyon programlarına gereken önem verilmemektedir. Bunda yeterli ve nitelikli uzman personelin olmayışı ile personelin gerekli ekipmanlara sahip olmaması rol oynamaktadır (Yeşilyaprak, 1989). Bu sebeplerin yanı sıra ülkemizde psikolojik danışma ve rehberlik hizmetlerinin öneminin tam olarak kavranamaması önemli bir yer tutmaktadır. Bu nedenle ülkemizde oryantasyon gibi rehberlik hizmetleri etkin olarak verilememektedir.

Ülkemizde, 2547 sayılı Yüksek Öğretim Kanunu’nun 47. maddesi uyarınca üniversitelerin psikolojik danışma ve rehberlik merkezleri kurmaları, öğrencilerin kişisel ve ailevi sorunlarını çözmeye çalışmaları zorunludur. Yükseköğretim Kurumları, Mediko-Sosyal Sağlık, Kültür ve Spor İşleri Dairesi Uygulama Yönetmeliği’ne göre üniversitelerde faaliyet gösteren psikolojik danışma ve rehberlik merkezlerinin görevleri arasında üniversiteye yeni giren öğrencilere, üniversite, kurallar ve yakın çevre hakkında tanıtıcı ve aydınlatıcı bilgiler vermek, öğrencinin çevreye ve üniversiteye alışmasını sağlamak bulunmaktadır.

Üniversiteye yeni başlayan öğrenciler, yeni bir eğitim ortamına girmekte, yaşam tarzlarında da değişim yaşamaya başlamaktadır. Bu dönemden itibaren öğrencilerden hayata dair kararlarını kendilerinin vermesi beklenmektedir.

Öğrencilerin daha önceki yaşam tarzları üniversiteye girdikten sonraki yaşam tarzından çok farklıysa bireylerin üniversiteye uyum süreçlerinde sorunlar ortaya çıkabilmekte ve bu uyumsuzluk durumu okuldan ayrılmayla bile sonuçlanabilmektedir (Beekhoven, De Song ve Van Hout, 2004). Bu nedenle öğrencilerin yeni girdikleri ortama hem kişisel hem de sosyal uyum sağlamalarına yardım etmek amacıyla oryantasyon hizmetlerinden yararlanılmaktadır.

Oryantasyon hizmetleri her eğitim düzeyinde okula yeni başlayan öğrenciler için gereklidir (Can, 2003). Ancak okula açılacak yeni bir birimden dolayı üst sınıflarda da oryantasyon hizmetine ihtiyaç duyulabilir. Oryantasyon çalışmaları üniversite yaşantısının başlangıcında yapıldığı için öğrencilerin geçmiş ve gelecekteki öğrenme yaşantıları arasında bir geçiş unsuru olarak işlev görmektedir (Sevim ve Yalçın, 2006). Oryantasyon hizmetleri gereği gibi ve zamanında sunulduğu takdirde öğrencilerin okul ortamında ciddi bir engelle karşılaşmamalarını, problemlerle karşılaştıkları durumda ise bu problemleri kolayca çözebilmelerini sağlar (Can, 2003). Ayrıca oryantasyon hizmetleri öğrencilerin okula devam etmesine katkı sağlamakta ve okul başarısını olumlu yönde etkilemektedir (Akbalık,1997).

Oryantasyon hizmetinin iletişim bilgisi sağlamak ve olumlu tutum geliştirmek üzere iki temel hedefi vardır (Miller, Porter ve Drummond, 1992). Yükseköğretime başlayacak öğrencilere yönelik oryantasyon hizmetleri,

• Öğrencilerin üniversite olanaklarından azami derecede yararlanmasını,

• Öğrencilere üniversitenin olanaklarını, kurallarını, üniversitenin öz-geçmişini tanıtarak yakın çevrelerine uyum sağlamayı,

• Öğrencilerle ilgilenildiği ve onların hoş karşılanıldığı duygusunu vermeyi ve onların güvenlerini artırmayı,

• İnsan ilişkilerini iyi şekilde kurmayı ve geliştirmeyi amaçlar (Özgüven, 2000).

Üniversiteye yeni başlayan öğrencilere yönelik oryantasyon programları, öğrencilerin yeni ortamlarına uyum sağlamaları için fakülteyi, bölümü tanıtma, üniversite hayatında uyulması gereken kurallar hakkında bilgi verme gibi öğrencilerin üniversiteye ve çevreye alışmalarını hızlandıracak etkinlikleri içermektedir. Ülkemizde üniversitelerce verilen oryantasyon hizmetlerinde değişik uygulamalar görülmektedir. Bazı üniversiteler oryantasyon hizmetlerini öğrencilere eğlenceli bir şekilde sunarken, bazı üniversiteler oryantasyon etkinliklerini bir ders kapsamında müfredatına almıştır.