Ortak KDV sisteminin oluşmasını sağlayan önemli direktifler,

Birinci direktif, AT üyesi ülkelerin en geç 1.1.1970 tarihine kadar ortak bir KDV sistemini kabul etmelerini öngörmüştür. Ancak, üye ülkelerin bu süre içinde KDV uygulamasına geçememeleri nedeni ile üçüncü direktif ile KDV'ye geçiş süresi 1.1.1972 tarihine kadar uzatılmıştır. Nitekim, Birinci Direktif gereği olarak Almanya 1968, Hollanda 1969 ve Lüksemburg 1970 yıllarında KDV’yi kabul etmişlerdir. İtal- ya ise 1973 yılında KDV'yi kabul etmiştir. Birinci Direktif, AT’ de KDV sistemine

332

geçişte ilk adım olmuştur. Nitekim bu direktif sonucu Tüketim Tipi KDV esası be- nimsenmiştir.

3.1.1.1.1.2. İkinci direktif

Avrupa Ekonomik Topluluğunun oluşturulmasına dair Antlaşmanın ve özel- likle bunun 99. ve 100. maddelerinin, üye Devletlerin hâsılat vergilerine dair yasala- rının uyumlaştırılması ile ilgili Birinci Konsey Yönergesinin Üye Devletlerde yürür- lükte bulunan hâsılat vergilerinin, Birinci Yönergede belirtilen amaçlara ulaşmakta bir araç olarak, ortak bir KDV sistemi ile değiştirilmesi öngörülmektedir. Bu doğrul- tuda 2. direktif, ortak bir KDV sisteminin yapısı ve uygulama şekillerine ilişkin pro- sedürü ortaya koymuştur.

İkinci direktifin 1. maddesinde “Üye Devletler, bir ortak sistem uyarınca, hâ- sılat bazında hesaplanan bir vergiyi uygulamaya geçireceklerdir ( bu vergiye bundan böyle “katma değer vergisi” denilecektir).” demektedir. Sonraki maddelerinde KDV’nin konusunu, mükelleflerini, hizmet itfasını, ithalde vergiyi doğuran olayın neler olduğunu, matrah, muhasebe düzeni ve vergi indirimi gibi konuları açıklamış- tır.

Bu direktifte ortak KDV belirlenirken üye ülkelere önemli ölçüde özerklik tanınmıştır.

3.1.1.1.1.3. Altıncı direktif

KDV konusunda birinci direktif yeterli görülmeyerek yeni direktifler çıkarıl- mıştır. Ortak KDV’nin temel esasları ile ilgili başka bir direktifin çıkarılmasının ne- denleri şunlardır333;

- 2. direktifte matrah, istisnalar gibi konularda üye ülkelere tanınan esnek- liklerin daraltılarak üye ülkeler arasındaki farklılıkların giderilmesi ihti- yacı,

333

- AT’ye yeni bir öz kaynak tesisine imkân hazırlamak için, KDV matrahı- nın uyumlaştırılması ihtiyacı,

- Vergi sınırlarının kaldırılabilmesi için, KDV’nin daha ileri düzeyde uyumlaştırılması ihtiyacı.

İkinci direktifi yürürlükten kaldıran altıncı KDV direktifine göre, eğer üye ülkelerin uygulamaları direktifle ters düşerse, vatandaşlar haklarını yönetmelik hü- kümlerindeki maddelere göre arama hakkına sahiptir.

22 başlıktan ve 10 ekten oluşan Altıncı KDV direktifinin birinci maddesine göre, Üye Devletler, yeni vergi sistemleri en kısa zamanda ve en geç Ocak 1978’e kadar yürürlüğe girecek şekilde gerekli yasal ve idari düzenlemeleri yapacaklarını öngörmektedir.

Altıncı direktifin diğer maddeleri kısaca şu konuları içermektedir;

- KDV’nin içeriği; KDV’nin malların ve hizmetlerin teslimine ve ithalata uygulanmasını öngörür(madde 2),

- KDV’nin uygulanacağı coğrafya; ortak KDV’nin üye ülkelerde uygulana- cağını belirler (madde 3),

- KDV’nin Mükellefleri; Vergilendirecek kişileri, ekonomik faaliyette bu- lunan kişiler olarak tanımlar. Bunun yanında ticari, sınaî ve mesleki faali- yetlerle uğraşan kamu kuruluşlarını da vergi mükellefi olarak saymıştır (madde 4),

- Mal teslimi (madde 5), - Hizmet ifası (madde 6),

- AB üyesi olmayan ülkelerden ithal edilen malların vergilendirme işlemle- rine tabi tutulacağı ile ilgili (madde 7),

- Mal teslimlerinin vergilendirilebilecekleri yer (madde 8)

- Danışmanlık, taşıma, reklâm, bankacılık gibi hizmetlerin vergilendirilebi- lecekleri yer (madde 9),

- Vergiyi doğuran olay ve verginin tahakkuku; KDV’nin yüklenilebilir hale geldiği zaman uygulanacak olan kuralları içerir (madde 10),

- Verginin matrahı, verginin hesap edileceği değerin nasıl bulunacağına iliş- kin kuralları içerir. Bu maddenin 11/A sı ülke içindeki kuralları, 11/B’si ülke dışından yapılan ithalatta uygulanacak kuralları içerir (madde 11), - Oranlar (madde 12),

- Ülke içinde istisnalar (madde 13), - İthalatta istisnalar (madde 14),

- İhracat ve uluslar arası taşımacılıkta istisnalar (madde15),

- Malların uluslar arası dolaşımına ilişkin özel durumlar (madde 16), - İndirimler, vergilendirilebilecek kişinin, daha önceki vergi oranından do-

layı indirimleriyle ilgili hakları içerir (madde 17 – 20), - Verginin ödenmesinden sorumlu kişiler (madde 21),

- Vergiyi ödemekle yükümlü olan kişilerin yapmakla yükümlü oldukları ödevler (madde 22 – 23),

- Küçük ölçekli işletmelerin vergilendirilmesi ile ilgili özel rejim (madde 24),

- Çiftçilerin vergilendirilmesi ile ilgili özel rejim (madde 25),

- Seyahat acentelerinin vergilendirilmesi ile ilgili özel rejim (madde 26), - Devletlerin vergilendirmeyi kolay hale getirmek için basitleştirici prose-

dürler uygulamalarına imkân sağlar (madde 27),

- Altıncı KDV direktifinde düzenlenmemiş olan vergiler hakkında üye ül- kelere geçici düzenlemeler yapabilme hakkını verir (madde 28),

- KDV Komitesinin oluşturulması ve başkanın komisyonca seçilmesini ön- görmektedir (madde 29),

- Altıncı direktif de olmasa da, üye ülkelerin konuyla ilgili düzenlemeler yapmasını öngören ve ECU’nün KDV düzenlemelerinde kullanılacak pa- ra birimi olması gerektiğiyle ilgili (madde 30 – 33A),

- KDV uyumlaştırılması konusunda daha çok çabanın gösterilmesi gerekti- ğini vurgulayan maddeler (madde 34 – 38).

Altıncı direktif KDV konusunda çeşitli matrah, mükellef gibi ayrıntıları açık- lığa kavuşturmuş ve bu konulara uyumlaştırmanın gerçekleşmesini sağlamıştır. Al-

tıncı Direktif, daha sonra çıkan çeşitli direktifler tarafından değişikliğe uğramıştır. Bu direktiflerden bazıları ve ilgili oldukları konular şunlardır:

- Yedinci KDV direktifi (74/5), ikinci el mallar ve koleksiyon konusu eşya ve antikalarla ilgili özel düzenlemeler getirmiştir (14 Şubat 1974),

- Sekizinci KDV direktifi (79/1072), KDV’nin diğer ülke vatandaşlarına da geri ödenmesi konusunda düzenlemeler yapmıştır (6 Aralık 1979),

- Onbirinci KDV direktifi (80/368), Fransız deniz aşırı bölgelerinin altıncı KDV yönetmeliğine uyma zorunluluklarının olmadıkları belirtilmiştir (26 Mart 1980),

- Onüçüncü KDV direktifi (86/560), üye devletlerin dışındaki ülkelerde oluşturulmuş olan işletmeler için de KDV geri ödemelerinin yapılmasını düzenlemiştir (17 Kasım 1986),

- Onbeşinci KDV direktifi (83/648), Yunanistan'da ortak KDV sisteminin uygulamaya konulmasının ertelenmesi (19 Aralık 1983),

- Onyedinci KDV direktifi (85/362), geçici olarak üye devletlere ithal edilmiş olan mallar üzerine KDV uygulamasını kapsam dışı bırakmıştır (16 Temmuz 1985),

- Onsekizinci KDV direktifi (89/465), 6. KDV direktifindeki bazı düzensiz- likleri ortadan kaldırmıştır (18 Temmuz 1989).

- Yolcu taşımacılığı ile ilgili özel düzenlemeler getiren KDV direktifi (O.J., 1992,C.307).