Orlando Tangelo

Minneola gibi Duncan altıntopu ile Dancy mandarini melezidir ve 1931 yılında elde edilmiştir. Ağaçları büyük taç oluşturur ve Satsuma’dan sonra soğuklara en dayanıklı turunçgillerden biridir. Meyveler Minneola’dan biraz küçük ve daha yuvarlaktır. Kabuk meyveye sıkı bağlıdır, soyulması kolay değildir. Çekirdek sayısı tozlayıcıların varlığı ve durumuna bağlıdır. Bunun yanında uygun dozda gibberellic acid uygulaması da çekirdeksizliği teşvik etmektedir. Ortalama çekirdek sayısı 10-20’dir. Meyve iriliği arttıkça çekirdek sayısı da artmaktadır. Meyve eti sulu, portakal renkli ve kendine has bir tada sahiptir (Şekil 17). Minneola’dan daha erkencidir ve aralık-ocak döneminde olgunlaşır. Özellikle Florida ve Jamaika’da yetiştirilmekle birlikte, Nova gibi daha kaliteli daha kaliteli çeşitlere yönelim arttığından önemi azalmaktadır.

Şekil 17. Orlando mandarinine ait meyvelerin görünümü

3.5.3. Page

Minneola ve Klemantin melezidir ve Florida’da 1963 yılında tanımlanmıştır. Ağaçlar mandarin melezlerine göre nispeten daha büyüktür. Çok verimlidir ve destek sağlanmazsa dal kırılmaları olmaktadır. Kabuk kolay soyulur ve uçucu yağlarca çok zengindir. Florida’da Dancy, Valencia ve Orlando gibi önerilen tozlayıcılar olmaksızın yüksek verim verebilmekte ve tozlayıcı olması halinde yaklaşık 10-12 çekirdek içermektedir. Erken dönemde olgunluğa ulaşır ve meyveler ağaç üzerinde uzun süre kalabilir.

3.5.4. Ellendale

Ebeveynleri tam olarak bilinmemekle birlikte, doğal bir portakal x mandarin melezi olduğuna inanılmaktadır. 1878 yılında Avustralya’da keşfedilmiştir. Büyük taçlı ağaçlar oluşturmaktadır. Meyveler genel olarak iridir ve kabuk koyu portakal renklidir. Kabuk kolay soyulur ve meyveler ağaç üzerinde bekletilse dahi puflaşma olmamaktadır.

Özellikle nemli ve sıcak bölgelerde yetiştirildiğinde sitil ucu çatlamalarına eğilimlidir. Çekirdek sayısı iklime ve tozlayıcı durumuna bağlıdır. Uygun tozlayıcı olması halinde 20 civarında çekirdek içermektedir. Meyveler yola ve muhafazaya dayanıklıdır. Orta mevsim çeşididir. Özellikle Avustralya’nın güney kıyılarında yetiştirilmekte olup son dönemlerde Arjantin ve Uruguay’da da önemi artmaktadır.

3.5.5. Ortanique

Doğal bir portakal-mandarin melezidir ve Jamaika’da keşfedilmiştir. Büyük ağaçlar oluşturur. Meyveler orta boyda, sitil ucu hafif yassı ve küçük bir göbek içermektedir. Kabuk ve meyve yapısı yetiştirildiği ekolojiye göre değişmektedir. Valencia kadar geç mevsim çeşididir. Depolanmaya uygundur. Önceleri Jamaika’da sınırlı miktarda yetiştirilirken, semi tropik bölgelerde gösterdiği yüksek adaptasyon yeteneğinden dolayı Orta Amerika (Honduras), Avustralya, İsrail, Kıbrıs Adası ve Güney Afrika’da da yetiştirilmeye başlanmıştır.

4. LİMON (Citrus limon Burm. F.)

Limonun anavatanı olarak Hindistan’da Himalayaların doğu bölgeleri bildirilmekle birlikte, bu bölgelerde daha çok limon benzerleri ve melezlerini görmekteyiz. Bugün yetiştirilen limon bu bölgede saptanmamıştır. Limonun Akdeniz havzası ve Ortadoğu bölgesinde ortaya çıktığı düşünülmektedir. Bu bakımdan limonun kökeni bugüne kadar net bir şekilde ortaya konulamamakla birlikte, yapılan bazı çalışmalar bu konuya ışık tutacak niteliktedir. Genel olarak yapılan çalışmalarda limonun Turunç (C.aurantium) X Ağaç kavunu (C.medica) melezi olduğu saptanmıştır. Limon özellikle subtropik iklim kuşağına iyi adapte olan bir türdür. Özellikle mantari hastalıklara duyarlılığından

dolayı nemli subtropik ve tropik bölgelere iyi adapte olamamakta ve bu bölgelerde kalite de düşük olmaktadır. Limonlar tepe tomurcuğu baskınlığından dolayı genel olarak uzun sürgün verme ve dik büyüme eğilimindedir.

4.1. Eureka

En yaygın olarak yetiştirilen limon çeşididir. Aslında aynı zamanda Eureka bir limon grubunun da ismidir. 1858 yılında Sicilya’dan getirilen tohumlar yoluyla Kaliforniya’da ortaya çıkarılmıştır. Kaliforniya, Avustralya, Güney Afrika, İspanya, Arjantin ve İsrail’de yaygındır. Bu çeşidin özelliği aynı zamanda Eureka grubunun özelliklerini de yansıtmaktadır. Ağaç tacı yuvarlağa yakındır ve Lisbon çeşidine göre biraz daha küçüktür. Lisbon’a göre soğuklara daha duyarlıdır. Verimi Lisbon’a göre az olmakla birlikte, hasat periyodu daha uzundur (kış sonundan yaza kadar). Yaprak rengi Lisbon’a göre daha açık, sitil ucunda meme oluşumu daha az belirgindir. Meyveler Lisbon’dan küçük ancak daha düzgün kabukludur. Çekirdek sayısı genellikle 5-10 arasındadır. Akdeniz havzasının kıyı kesimlerinde meyve kalitesi çok yüksek olmaktadır. Meyveler daha çok salkım şeklinde oluşma eğiliminde olduğundan, Lisbon’a göre rüzgâr ve güneşten daha fazla etkilenmektedir. Cascade, Allen, Cook, Frost gibi seleksiyonları vardır.

4.2. Kütdiken

Kökeni İtalya olmasına karşın, artık bir Türk çeşidi haline gelmiştir. Femminello alt grubu içinde yer almaktadır. Dünyanın en kaliteli limonu olarak gösterilmektedir. İç kalitesi, meyve suyu ve kokusu bakımından çok üstün bir çeşittir. Periyodisite göstermez. Orta derecede çekirdekli bir çeşittir (8-12). Orta mevsim çeşididir. Uygun

artırmıştır. İhracatta önemli bir yere sahiptir. Uçkurutana hassas bir çeşittir. Özellikle ülkemizde en büyük sorunu uçkurutan hastalığıdır (Şekil 18).

Son dönemde Alata Bahçe Kültürleri Araştırma Enstisünde yapılan ıslah çalışmaları ile üç adet yeni çekirdeksiz limon çeşidi geliştirilmiştir. Bu çeşitler, Kütdiken çeşidinden geliştirilmiş olup kalite özellikleri Kütdiken çeşidine benzerdir. Bu çeşitler, “Alata” (Şekil 19), “Gülşen” (Şekil 20) ve “Uzun” (Şekil 21) isimleri ile tescile sunulmuş durumdadır.

Şekil 18. Kütdiken limon çeşidi Şekil 19. Alata limon çeşidi

Yeni çekirdeksiz çeşitlerle ilgili, yurtiçi ve yurt dışından çok sayıda fidan talebi gelmektedir. Bu durum önümüzdeki süreçte yeni çeşitlerin limon üretiminde önemli bir yere sahip olacağını göstermektedir.