Olumsuz Görev UyuĢmazlığı

Adli, idari veya askeri yargı mercilerinden en az ikisinin tarafları, konusu ve sebebi aynı olan davada kendilerini görevsiz görmeleri ve bu yolda verdikleri kararların kesin veya kesinleşmiş olması durumunda olumsuz görev uyuşmazlığı ortaya çıkmaktadır. (UYM, m.14) Diğer bir ifadeyle, olumsuz görev uyuşmazlığı, farklı yargı düzenlerindeki yargı yerlerinden en az ikisinin aynı davada kendilerini kesin ya da kesinleşmiş kararlarıyla görevsiz görmelerinden dolayı davaya

bakmamaları sebebiyle ortaya çıkan uyuşmazlıktır.353

Tarafları, konusu ve dava sebebi aynı olan dava hakkında ayrı ayrı görevsizlik kararı verilir ve bu görevsizlik

kararları kesinleşirse olumsuz görev uyuşmazlığı doğar.354

353 _{DERDĠMAN, a.g.e, s.317}

123

Bir yargı düzeninde açılan dava, başka bir yargı düzeninin görevli olduğu gerekçesiyle reddedildikten sonra davanın götürüldüğü diğer mahkemenin de ilk görevsizlik kararı veren mahkemeyi görevli bularak davayı reddetmesi halinde olumsuz görev uyuşmazlığı çıkmış olur. Mesela, adli yargı düzeninde açılan bir davada mahkeme, idari yargıyı görevli bularak davayı görevden reddetmiş ve idari yargı da adli yargıyı görevli bularak davayı görev yönünden reddetmiş ise ortada

olumsuz görev uyuşmazlığı bulunmaktadır.355

6.2.1. Olumsuz Görev UyuĢmazlığının KoĢulları

Olumsuz görev uyuşmazlığının çıkarılabilmesi için aşağıdaki koşulların gerçekleşmesi gerekmektedir;356

1-Ortada İki Görevsizlik Kararı Bulunmalıdır; Olumsuz görev uyuşmazlığının çıkarılabilmesi için en az iki yargı yerinden verilmiş iki ayrı görevsizlik kararının bulunması gerekmektedir.Yargı yerlerinden birinin davayı görev yönünden, diğerinin esas ya da görev dışındaki bir nedenden dolayı reddetmesi durumunda meselenin Uyuşmazlık Mahkemesine götürülme olanağı kalmaz.

2-Görevsizlik Kararları Ayrı Yargı Düzenleri İçinde Yer Alan Yargı

Yerlerince Verilmelidir; aynı yargı düzeni içinde yer alan yargı yerlerince verilen

görevsizlik kararlarına karşı Uyuşmazlık Mahkemesi'ne başvurulamaz. Bu tür uyuşmazlıklar, kural olarak o yargı düzeninin tepesinde yer alan yargı yerince giderilir.

3-Görevsizlik Kararları Biri Diğerinin Görevli Olduğu Gerekçesi İle

Verilmelidir; Uyuşmazlık mahkemesine göre, olumsuz görev uyuşmazlığının

olabilmesi için, yargı yerleri görevsizlik kararlarını karşılıklı olarak birbirlerini görevli görmelerine dayandırmalıdırlar. Eğer bunlardan biri, başka bir yargı yerini, görevli mahkeme olarak göstermişse, olumsuz görev uyuşmazlığından söz edilemez.

4-Görevsizlik Kararlarının Kesinleşmesi Gerekir; Yargı yerlerince verilen görevsizlik kararlarının kesinleşmiş olması gerekir. Kesin olmayan görevsizlik kararlarından dolayı Uyuşmazlık Mahkemesi’ne gitme olanağı bulunmamaktadır.

355 _{ÇAĞLAYAN, a.g.e, s.159} 356 _{GÖZÜBÜYÜK, a.g.e, s.119}

124

5-İki Yargı Yerince Görevsizlik Kararları Verilen Davalar, Aynı Olmalıdır; Başka bir deyişle, yargı yerlerince verilen görevsizlik kararlarının aynı dava hakkında verilmiş olması gerekir. Aynı dava deyimi ile tarafları, konusu ve sebebi aynı olan davalar anlatılmak istenir.

6.2.2. Olumsuz Görev UyuĢmazlığı Çıkarılması

Yukarıda yer verilen şartların gerçekleşmesi durumunda, olumsuz görev uyuşmazlığının giderilmesini isteme yetkisi davanın taraflarına, ceza davalarında ayrıca ilgili makamlara tanınmıştır.357 _{2247 sayılı Kanunda, “Bu uyuşmazlığın}

giderilmesi istemi, ancak davanın taraflarınca ve ceza davalarında ise ayrıca ilgili makamlarca ileri sürülebilir” denilerek kimlerin olumsuz görev uyuşmazlığının giderilmesini isteme yetkisine sahip olduğu belirlenmiştir. (UYM, m.14/2)

Uyuşmazlığın giderilmesi kural olarak davacı tarafından, bir dilekçe ile istenir. Başvuru, son görevsizlik kararını vermiş olan yargı yerine yapılır.358

2247 sayılı Kanunun 15.maddesinde;” Olumsuz görev uyuşmazlıklarında dava dosyaları, son görevsizlik kararını veren yargı merciince, bu kararın kesinleşmesinden sonra, ceza davalarında doğrudan doğruya diğer davalarda ise taraflardan birinin istemi üzerine, ilk görevsizlik kararını veren yargı merciine ait dava dosyası da temin edilerek Uyuşmazlık Mahkemesine gönderilir ve görevli yargı merciinin belirlenmesi istenir” kuralına yer verilmiştir. Buna göre olumsuz görev uyuşmazlıklarında, dava dosyası, tarafların istemi üzerine kesinleşen son görevsizlik kararını veren mahkeme tarafından Uyuşmazlık Mahkemesi’ne gönderilir ve görevli Mahkemenin belirlenmesi istenir. Olumsuz görev uyuşmazlıklarında, taraflara Uyuşmazlık Mahkemesi’ne başvuru süresi sınırlanmamıştır. Dolayısıyla, olumsuz görev uyuşmazlığı çıkarma talebinde bulunma başvurusunun zamanaşımına uğratılmadan

yapılabilmesi mümkündür. 359

Olumsuz görev uyuşmazlığının giderilmesi için

yapılacak başvuru en erken ikinci görevsizlik kararının kesinleştiği gün yapılabilir.360

357 _{TAN, a.g.e, s.731; KALABALIK, a.g.e, s.123} 358 _{TAN, a.g.e, s.731}

359 _{DERDĠMAN, a.g.e, s.317} 360 _{GÖZÜBÜYÜK, a.g.e, s.123}

125

Uyuşmazlık Mahkemesi, olumsuz görev uyuşmazlığı ile ilgili dosyaların ilk incelemesi sırasında ve gerekli gördüğü hallerde ilgili Başsavcıların görüşünü de

alarak görevli yargı merciini belirten kararını verir.361

7. ĠDARĠ YARGI YERLERĠ ARASINDA ORTAYA ÇIKAN GÖREV UYUġMAZLIKLARI

Bir davaya aynı yargı düzeni içinde yer alan ilk derece yargı yerlerinden hangisinin bakacağını düzenleyen kurallara görev ve yetki kuralları denilmektedir. İdari yargı alanında, ilk derece mahkemeleri olarak belli konularda Danıştay, Askeri Yüksek İdare Mahkemesi ve Vergi Mahkemeleri ile genel görevli mahkeme olan İdare Mahkemeleri görev yapmaktadır. İdari yargı düzeni içinde görev sorunu, davaların konuları itibariyle bu mahkemeler arasındaki dağılımı ile ilgilidir.362

İdari yargı yerleri arasındaki görev uyuşmazlığı Danıştay’ın dava daireleri arasında çıkabileceği gibi Danıştay ile İdare ve Vergi Mahkemeleri arasında ya da İdare ve Vergi Mahkemelerinin kendi aralarında da çıkabilir.363