Oluklu Mukavva Ambalajlar

Genelde kutu ve kasa gibi dış ambalajların üretiminde kullanılan oluklu mukavva; iç ve dış yüzeyleri düz kâğıtla kaplı, iç kısmında bir ondüle veya aralarında düz kâğıt bulunan iki ondüleden meydana gelen bir malzemedir (Üçüncü, 2011, 130). Peş peşe oluklardan oluşan yapısı, oluklu mukavvaya sertlik ve dayanıklılık verir. Oluklu mukavvanın omurgasını meydana getiren oluklar, düşeyde bakıldığında kolonlara, yatayda kemerlere benzerler. Bu güçlü strüktüre karşın oluklu mukavvalar, her yönden kolayca kesilip katlanabilirler (Deniz, 2012, 16-18).

3.2.4.1. Oluklu Mukavvanın Tarihçesi ve Kullanım Alanları

Oluklu mukavvanın orta kısmında bulunan ondüle kısım, ambalaj malzemeleri içerisinde belki de en sıra dışı olanlarındandır. Ondülenin ilk örneği 19.yy’ın ortalarında erkek silindir şapkalarının astarında kullanılan bir giysi malzemesidir. Oluklu mukavva 1871’de Albert L. Johnes adında bir Amerikalı tarafından, şişelerin kırılmaya karşı korunmasında, depolanmasında ve taşınmasında kullanılmak üzere patenti alınarak ambalaj malzemesi olarak hayatımızda yer almaya başlamıştır. 1874 yılında Oliver Long tarafından iki yüzüne karton sıvanıp patentlenerek bugün bildiğimiz anlamdaki üç katmanlı oluklu mukavva üretimine başlanmıştır (Roth ve Wybenga, 2000, 410).

Oluklu mukavva, mal ve eşyaların korunması ve paketlenmesi ihtiyacı nedeni ile yeni bir kâğıt kullanımı olarak ortaya çıkmış ve bugüne kadar değişimlere uğramış

olmasına rağmen, hammaddesi açısından eski örneklerinden çok farklı değildir. En fazla yaş meyve ve sebze ile işlenmiş gıda ambalajında kullanılan oluklu mukavva ambalaj, başta içecek, kimya, tekstil, beyaz eşya, kahverengi eşya, tütün mamulleri ve inşaat sektörleri olmak üzere yaklaşık 25 sektörün ambalaj ihtiyacını karşılamaktadır (Bayraktar, 2004, 14). Oluklu mukavva ile ambalajlanıp taşınamayacak bir ürün hayal etmek çok zordur ki günümüzde 1.160 çeşit ürün (canlı balıklar dahil) oluklu ambalajlarla taşınmaktadır (Roth ve Wybenga, 2000, 411).

3.2.4.2. Oluklu Mukavva Üretiminde Kullanılan Kâğıtlar

Oluklu mukavva üretiminde kullanılan kâğıtlar; odundan, saman ve benzeri bitkilerden, atık kâğıttan elde edilen, cinsine göre farklı oranlarda kullanılan elyaf, su, katkı maddeleri ve kâğıt yapım yöntemleri kullanılarak üretilmektedir. Kâğıdın mekanik özelliklerini iyileştirmek, neme, yağa direncini artırmak, yüzey düzgünlüğünü sağlamak, renklendirmek amacı ile de nişasta ve renklendirici maddeler kullanılmaktadır (Bayraktar, 2004, 15). Oluklu mukavvayı oluşturan strüktürel elemanlar, yüzlerde kullanılan “Liner”, ondülede kullanılan “Fluting ”cinsi kâğıtlardır. Liner olarak adlandırılan kâğıtlar, istenildiğinde esmer, beyaz veya renklendirilmiş olabilen “Kraft Liner”, “Test Liner” ve “Schrenz”, ondüle kullanılanlar ise “NSSC Fluting”, “Saman Fluting” ve “Schrenz”dir (Önen, 2002, 12).

3.2.4.3. Oluklu Mukavva Üretiminde Kullanılan Oluk Tipleri

Ambalaj spesifikasyonlarına bağlı olarak pek çok farklı ondüle yapısı bulunmaktadır. Bunlardan en çok kullanılanları A-Flüt (A-Dalga), B-Flüt (B-Dalga), C-Flüt (C-Dalga) ve E-Flüt (E-Dalga) olarak adlandırılır ve bu sınıflandırmada belirleyici unsur ondüle kısmın yüksekliği, boyu ve metredeki sayısıdır (Roth ve Wybenga, 2000, 411; Önen, 2002, 19) .

Farklı kalite ve gramajda kâğıt ve oluk tipi (dalga, flüt) seçimi ile çeşitli kalitede oluklu mukavva elde edilebilir. Başlıca tek dalga oluklu mukavva türleri olan A, B, C ve E kendi aralarında “E+B”, “B+A”, “B+C” gibi birleştirilerek çift dalga; “E+B+B”, “B+C+B” ve “C+B+E” şeklinde birleştirilerek üç dalga mukavvaları oluştururlar (Üçüncü, 2011, 133).

Bunların yanında, oluklu mukavva endüstrisinin teknoloji ve değişen koşullara ne şekilde adapte olduğuyla da ilişkili olarak üreticilerin üretimlerini ve stratejilerini yenilediklerini görebiliriz. Üreticiler kendilerine sunulan otomasyon, dijitalleşme olanakları ışığında pazar taleplerini karşılayacak ambalajlar için yeni dalga tiplerini devreye sokmaktadırlar. Bu çabaların neticesinde Diagonal Fluting, S-Dalga, T- Dalga ve M-Dalga gibi farklı dalga tipleri kullanılmaya başlanmıştır (Aşan, 2013, 50).

3.2.4.4. Oluklu Mukavva Sınıfları

Ambalaj sanayinde, ondüle dışında dört tip oluklu mukavva kullanılmaktadır. Bunlar; ondüle, tek yüzlü oluklu mukavva, tek dalgalı oluklu mukavva, çift dalgalı oluklu mukavva ve üç dalgalı oluklu mukavva olarak adlandırılır (Üçüncü, 2011, 133).

3.2.4.5. Oluklu Mukavva Kutu Tipleri

Oluklu mukavva kutular üretim şekline göre; yarıklı tip oluklu mukavva kutular, geçmeli tip oluklu mukavva kutular, katlamalı tip oluklu mukavva kutular, sürgülü tip oluklu mukavva kutular, bükülmez tip oluklu mukavva kutular ve hazır yapıştırılmış oluklu mukavva kutular olmak üzere altı gruba ayrılmaktadır (Bayraktar, 2004, 15).

Diğer yandan oluklu mukavva kutular üretim yöntemlerine göre de sınıflandırılarak “standart kutular” ve “kalıplı kutular” olmak üzere iki ana gruba ayrılırlar (Üçüncü, 2011, 136).

3.2.4.6. Oluklu Mukavvanın Avantajları

Oluklu mukavva ambalajın doğal bir ürün olması, ekonomik olması gibi avantajlarıyla birlikte yaygın bir ambalaj ürünü olarak kullanılmasının dikkat çeken belli başlı diğer avantajlı yönleri de aşağıdaki şekilde özetlenebilir:

Oluklu mukavva ambalaj, yüksek performanslı olup, içindeki ürünü korur, güvenli bir biçimde dünyanın her yerine nakledilmesini sağlar. Hafif, sağlam ve güçlüdür, yüksek güç absorblama kapasitesine sahiptir. Yivler arasındaki hava sirkülasyonu sayesinde hassas ürünleri ani sıcaklık değişimlerine karşı korur (Önen, 2002, 34).

Oluklu mukavva ambalaj, pek çok farklı endüstri ürününün gereksinimlerine cevap verir. Değişebilirliği sayesinde özel tasarımlara ve sınırsız ambalaj çözümlerine imkan sağlar. Bu ambalajın üzerine yüksek nitelikli dekoratif baskılar yapılması

mümkündür. Katlanabilirliği nedeniyle depolarda az yer tutar. Otomatik paketleme hatlarında kolayca kutu haline getirilip içi doldurulabilir (Önen, 2002, 34).

Oluklu mukavva ambalaj, doğal ve geri dönüştürülebilen malzemeden yapılır. Bugün Avrupa’da orman yetiştirme hızı kesim hızından daha yüksektir. Oluklu mukavva tümüyle tabiatta çözülebilir ve yeniden dönüştürülebilir. Oluklu mukavva ambalaj sanayinin ilk hammaddesi dönüştürülmüş ambalajdır. Yeniden dönüştürülebilmenin artırılması ve iyileştirilmesi ile hammadde bulmak kolaylaşarak ağaç kesimi azaltılabilir. Bu ambalajlar ile ambalajlanmış ürünler nakliye araçlarında en az yer kaplayabilecek şekilde istiflenebilirler. Bu da daha az nakliye aracı daha az atmosfer kirliliği ve daha az yakıt tüketimi demektir (Önen, 2002, 34).

Oluklu mukavva ambalaj ürün zincirinde artan verim talebine cevap vermekte anahtar rol oynar. Maliyeti düşüktür ve çok kısa sürede teslim edilebilir. Oluklu mukavva ambalaj, mükemmel koruma, mekanı iyi kullanabilme yeteneği ve modüler olabilirliği sayesinde ideal nakliye ambalajıdır. Nakliye özelliklerinin yanı sıra, bu ambalajlar iyi bir satış, sunum ve promosyon aracıdır. Sergileme aracı olarak kullanıldığında, raf tedariğini optimize eder, yerleştirme süresini azaltır ve müşteri çeker. Oluklu mukavva tek malzemeden oluştuğundan sınıflama süresinden kazandırır. Kolayca düz levha haline getirilerek depolarken az yer kaplar (Önen, 2002, 34-35).

Ambalaj dünyasında maliyetin karşılığının en iyi alındığı ürün oluklu mukavva ambalajıdır. Ambalaj için oluklu mukavva seçildiği zaman yüksek ürün kalitesi, çevreye duyarlılık ve yüksek verim garanti edilmiş olur (Önen, 2002, 35).

3.2.4.7. Oluklu Mukavva Ambalaj Üretimi

Oluklu makinesi, bir, iki veya üç ondüle grubundan, üç, beş veya yedi tabaka kâğıdı üretip bir araya getirebilen bir dizi makinedir. Çalışması kesintisiz bir prosestir. Kâğıt bobinleri oluklu makinesine sürülür, ısı ve buharla işlenen kâğıt oluklu büyük rulolar arasından geçirilerek ondüle kâğıt elde edilecek şekilde yivlendirilir. Yivlerin tepe noktalarına nişasta (tutkal) sürülerek iç astar tabakası oluklu kısmına yapıştırılır. Tek yüzeyi oluklu kâğıt, işlenmeye devam ederek dış astar tabakası ile birleştirilir ve oluklu mukavva elde edilir. Oluklu mukavva daha sonra kesilir ve istiflenir (Önen, 2002, 13-14).

Dönüştürme prosesi; baskı, delme, katlama, yapıştırmadan oluşur ve oluklu mukavva ambalajın elde edildiği son işlemdir. Müşterinin isteklerine ve paketleme tipine uygun olarak farklı işlemler yapılabilir. “normal (standart) yarıklı ambalaj” ve “kalıplı kutular” daha önce de belirtildiği gibi iki temel kategoridir. Kalıplı kesim hassas kesme işlemi gerektiren daha kompleks bir tasarımdır. Dönüştürme prosesi ambalajın tipine göre değişiklik gösterebilir. Ambalajın türü ne olursa olsun üzerine baskı yapmak mümkündür. Oluklu mukavva ambalajın üzerine genellikle kabartmalı baskı tekniği ile baskı yapılır. Bu teknik, yüksek hız, yüksek kalite ve mükemmel kalite/fiyat oranına sahiptir. Baskı, işlenme zincirinde veya sonrasında yapılabilir. Standart yarıklı ambalaj genellikle tek bir hat üzerinde baskı, yarık açma, kesme, katlama ve yapıştırma yapılarak müşteriye nakledilmek üzere son şeklini alır. Kalıplı kesim kutular daha sofistike ambalaj çeşitleri için kalıp ile kesilerek üretilir. Bir silindire monte edilmiş kalıptan kesiciye “döner delik açıcı”, düz bir zemine monte edilen kalıplı şekline ise “düz delik açıcı” denir. Ambalaja dönüştürme prosesi tamamlandığında müşteriye sevk edilecek hale gelir (Önen, 2002, 15-16).

3.2.5. Baskılı Ambalaj Malzemesi Üretiminde Kullanılan Baskı Sistemleri