OluĢturulan Endekslerin ÇeĢitli Piyasa KoĢullarındaki Performansının

ÇalıĢmanın ilk aĢamasında Ģirketlerin bilançolarında yer alan temel verilere göre ağırlıklandırılmıĢ endekslerin getirileri kapitalizasyon ağırlıklı BĠST-100 endeksine göre daha iyi getiriler sağladığı tespit edilmiĢtir. Bu endekslerin daha iyi getiri elde etmesinin yanında risk düzeylerinin de gösterge endeksine göre hemen hemen aynı düzeyde olması veya sınırlı düzeyde yüksek olması ilgili endekslerin riske göre düzenlenmiĢ getirilerinin de daha iyi olması sonucunu doğurmaktadır. OluĢturulan bu endekslerin kapitalizasyon ağırlıklı BĠST-100 endeksine göre getiri üstünlüğünün farklı piyasa koĢullarında da geçerli olup olmadığını analiz etmek amacıyla finansal piyasaların düĢüĢ eğilimi ve yükseliĢ eğilimi gösterdiği ortamlarda ilgili endekslerin getirileri ile gösterge endeksi olan BĠST-100 endeksinin getirileri arasında karĢılaĢtırma

yapılmıĢtır. DüĢüĢ eğilimi ve yükseliĢ eğilimi gösteren piyasa ortamlarında ilgili endekslerin ve gösterge endeksinin getirilerini karĢılaĢtırmak amacıyla incelenen dönem içerisinde yer alan kriz dönemleri ve krizin ardından gelen çıkıĢ dönemleri özel olarak incelenmiĢtir. Kriz dönemlerinin ve bu dönemlerin ertesi yıllarının incelenmesinin sebebi ise hem kriz hem de krizden çıkıĢ dönemlerinde yatırımcıların rasyonellikten uzak kararlar alabilmesidir. Kriz döneminde yatırımcılar fiyatların çok daha fazla düĢeceği duygusuna kapılarak ellerinde bulunan menkul değerleri satabilmekte veya tam tersi bir Ģekilde çıkıĢ dönemlerinde yatırımcılar fiyatların çok daha fazla yükseleceği beklentisi içerisinde bu menkul değerleri gereğinden fazla tutabilmektedirler. Diğer bir ifade ile kriz ve krizden çıkıĢ dönemlerinde yatırımcılar genellikle duyguları ile karar alabilmekte dolayısı ile hisse alım satım kararını Ģirketlerin temel değerlerine göre yapmayabilmektedirler. Bu nedenle Ģirketlerin temel değerlerine göre oluĢturulan endeksler, kapitalizasyon ağırlıklı endekslere göre daha düĢük performans gösterebilmektedir. Bahsedilen performans düĢüklüğünün Türkiye piyasalarında ortaya çıkma durumunu analiz etmek amacı ile getiri analizinde incelenen 1997-2015 periyodu içerisinde yer alan 2000-2001 yılları ve 2008-2009 yılları arasındaki aylık getiriler özel olarak ele alınmıĢtır. Sırası ile finansal piyasaların düĢüĢ ve yükseliĢ eğilimi gösterdiği dönemlerde ilgili endekslerin kümülatif getirileri hesaplanmıĢ ve yıl sonlarındaki değerlere bakılmıĢtır. Bu dönemler için temel veriler ile oluĢturulan endekslerin tümünün kullanılması yerine bu endekslerin ortalamasını yansıtan kompozit endeks ve eĢit ağırlıklı endeksin kümülatif getirileri kullanılmıĢtır. 2000-2001 ve 2008-2009 yılları için kompozit endeksin, eĢit ağırlıklandırılmıĢ endeksin ve BĠST-100 endeksinin getirileri aĢağıda Ģekiller yardımı ile gösterilmiĢtir.

ġekil 14: 2000 Yılı Ġçin Kompozit Endeks, EĢit AğırlıklandırılmıĢ Endeks ve BĠST-100 Endeksinin Aylık Kümülatif Getirileri.

-0.6 -0.4 -0.2 0 0.2 0.4 0.6 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Bist100 Kompozit Eşit Ağırlık

ġekil 15: 2001 Yılı Ġçin OluĢturulan Kompozit Endeks, EĢit AğırlıklandırılmıĢ Endeks ve BĠST-100 Endeksinin Aylık Kümülatif Getirileri.

ġekil 16: 2008 Yılı Ġçin OluĢturulan Kompozit Endeks, EĢit AğırlıklandırlmıĢ Endeks ve BĠST-100 Endeksinin Aylık Kümülatif Getirileri.

ġekil 17: 2009 Yılı Ġçin OluĢturulan Kompozit Endeks, EĢit AğırlıklandırılmıĢ Endeks ve BĠST-100 Endeksinin Aylık Kümülatif Getirileri.

-0.3 -0.2 -0.1 0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Bist100 Kompozit Eşit Ağırlık -0.8 -0.7 -0.6 -0.5 -0.4 -0.3 -0.2 -0.10 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Bist100 Kompozit Eşit Ağırlık -0.5 -0.4 -0.3 -0.2 -0.10 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.91 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Bist100 Kompozit Eşit Ağırlık

Kriz dönemlerinde yatırımcılar kararlarını genellikler rasyonellikten uzak bir Ģekilde verebilmekte ve dolayısı ile aĢırı değer kayıpları ortaya çıkabilmektedir. Fiyatların olması gerekenden çok daha düĢük seviyelere inmesi nedeni ile çok sayıda hisse senetlerinde yüksek oranda getiri kaybı ortaya çıkmaktadır. Piyasaların düĢüĢ eğilimi gösterdiği dönemlerde fiyatları ve dolayısı ile getirileri en fazla düĢecek menkul kıymetler Ģüphesiz gereğinden fazla değerlenmiĢ olanlar olacaktır. Fiyatı gereğinden fazla artan menkul değerlerin kapitalizasyon ağırlıklı bir endeks içerisindeki ağırlığı da gereğinden fazla olacaktır. Bu nedenle düĢüĢ dönemlerinde çok fazla getiri kaybına uğrayan menkul kıymetlerin kapitalizasyon ağırlıklı endekse etkisi de o derece fazla olabilecektir. Fakat temel değerlere göre ağırlıklandırılan endekslerde ise bu kayıp kapitalizasyon ağırlıklı endeksler kadar olmayabilecektir. ġekil 14 ve 16'daki grafik incelenecek olursa 2000 ve 2008 yıllarındaki kümülatif getirilere bakıldığında en fazla değer kaybına uğrayan endeks kapitalizasyon ağırlıklı BĠST-100 endeksi olduğu görülmektedir. Ġlgili yıl içerisinde en düĢük getiri kaybını sağlayan endeksler ise sırası ile eĢit ağırlıklı endeks ve temel değerlere göre ağırlıklandırılan endekslerin ortalamasını yansıtan kompozit endeks olmuĢtur.

ġekil 15 ve Ģekil 17 incelendiğinde ise Türkiye'de bu dönemlerde piyasaların büyüme eğilimi gösterdiğini söylemek mümkündür. Fiyatların sürekli artıĢ eğilimi gösterdiği piyasa ortamlarında yatırımcılar fiyatlamaları kriz ortamına benzer Ģekilde rasyonellikten uzak bir Ģekilde yapabilmektedir. Diğer bir ifade ile yatırımcılar herhangi bir menkul değerin alım satım kararını geniĢleyen piyasa ortamlarında Ģirketlerin temel değerlerine göre yapmamaktadırlar. Yatırımcılar bu dönemlerde fiyatı artan bir menkul kıymeti, fiyatının daha fazla artacağı beklentisi ile satın almakta veya ilgili menkul kıymet elinde ise satmama kararı alabilmektedir. Dolayısı ile yatırımcılar menkul değerleri satma veya satmama yönündeki kararlarını sadece fiyata bakarak alabilmekte, söz konusu kıymetlerin temel değerlerine göre karar vermemektedirler. Bu piyasa koĢullarında fiyatı artan hisse senetlerinin ağırlığı kapitalizasyon ağırlıklı endekslerde daha fazla artacağı için bu endekslerin temel değerlere göre oluĢturulan endekslerden daha fazla getiri sağlayabileceğini söylemek mümkündür. Bu değerlendirmeler ıĢığında Ģekil 15 ve Ģekil 17 tekrar incelendiğinde ise en fazla getiriyi kompozit endeks, en düĢük getiriyi ise BĠST-100 endeksi elde etmiĢtir. Sonuç olarak temel verilere göre oluĢturulan endekslerin her iki piyasa koĢuluna göre daha fazla getiri sağlaması dolayısı

ile söz konusu endekslerin ilgili piyasa koĢullarında da gösterge endekse nazaran daha iyi performans gösterdiği sonucuna ulaĢmak mümkündür.

3.3.3. Endeks Portföylerin Getirilerinin Sermaye Varlıkları Fiyatlama