Okul Yöneticisinin Nitelikleri

Yöneticilerin nitelikleri, yetki ve sorumlulukları ve karar sürecindeki etkinliği eğitim sistemimizin en temel yönetim sorunlarından biridir. Eğitim ve okul yöneticileri toplumsal hedeflere ulaşılması, bireysel yeteneklerin kazandırılması gibi konularda öncelikli olarak sorumluluğu olan kişilerdir. Yöneticilerin sorumluluklarını tam olarak yerine getirebilmeleri ve yetkilerini adil bir şekilde kullanabilmeleri için gerek bireysel olarak gerekse yönetim konusunda uzmanlaşmaları gerekir. Eğitim ve okul yöneticilerinin yetkilerini örgütün amaçları doğrultusunda kullanma, bir vizyonoluşturarak bu vizyonun paylaşılmasını sağlama gibi yeterliklere sahip olması örgütsel verim açısından son derece önemlidir (Mozakoğlu, 2000).

19

Araştırmacılar örgütün pek çok tanımını yapmışlardır. İnsanların tasarlanan amaçları gerçekleştirmek için oluşturdukları iş birliği sistemi örgüt olarak tanımlanabilir. Örgütün başarılı olabilmesi için işlerin uzmanlık alanlarına göre sınıflandırılması lazımdır. Bizim eğitim sistemimizde tam anlamıyla bir uzmanlaşma söz konusu değildir. Eğitim sistemimizi etkisi altına alan “Meslekte esas olan öğretmenliktir.” anlayışına bağlı olarak eğitim ve okul yöneticileri ve denetçileri için aranan ortak ve en önemli özellik öğretmen olmaktır (Şişman, 2012: 203).

Okul yöneticilerinin başarılı olabilmeleri için bazı teorik verileri sahip olmaları gerekir. Okul yöneticisi, eğitimin temelini oluşturan kuram ve kavramları öncelikli olarak bilmelidir. Ve özellikle eğitim-öğretim alanında ortaya çıkan gelişmelerden haberdar olmalı, özümsemelidir (Erdoğan, 2010: 128). Yönetim kavram ve kuramlarında yeterli olan bir yönetici, yönettiği eğitim örgütünün bütünlüğünü, alt sistemleri arasındaki ilişkileri ve örgütün öbür örgütler arasındaki yerini görebilir; örgütünü yenileştirmeyi, örgüt içi çatışmaları ve kümeleşmeleri yönetmeyi becerebilir (Başaran, 2011: 206).

Asrımız iletişim çağı olarak adlandırılmakta ve iletişim ağları ile dünya bir köy haline gelmektedir. Bu bağlamda okul yöneticisinin iletişim öğeleri, engelleri ve düzenlemesi konularında yetişmiş olması gerekir (Bursalıoğlu, 2012: 112). Okul yöneticileri, kurumlarına yön verecek olan amaçları oluşturmak, bunları gerçekleştirebilecek iklimi sağlamak ve kurum içi sorunları çözmek için çaba göstermelidir. (Erdoğan, 2010: 135). Yönetici ve öğretmenler arasında açık, şeffaf, empatik ve en önemlisi de saygıya dayalı bir iletişimin olması çok önemlidir (Oktay, 2009: 339).

İnsanları etkilemek yönetimin özünü oluşturur. Toplumsal değerlerin sürekliliğini ve bireylerin hayata uyumlarını sağlama, dünyada ve ülkemizde meydana gelen değişme ve gelişmelere göre öğrencileri ve toplumu yetiştirme eğitim kurumlarının görevlerindendir. Bu noktada okul yöneticilerinin sahip oldukları iletişim becerileri çok önemli bir role sahiptir (Aydoğan ve Kaşkaya, 2012: 5).

Okul yöneticileri okulu ve okul içerisindeki her durumu iyi analiz edebilmelidir. Okul yöneticisi etrafında bulunan kişileri etkileyebilmeli, okulu bu etkileme gücü ile harekete geçirebilmelidir. Ancak etrafındaki insanları sadece belli yollarla değil değişik duruma göre değişik yöntemlerle etkilemelidir (Erdoğan, 2010: 135).

20

Eğitim kurumlarında pek çok öğe zaman zaman ön plana çıkmaktadır. Ancak okul yönetiminin öncülü insandır. İnsan yapısı gereği yergiden değil övgüden hoşlanır. Asık bir surat ve resmiyet yerine, tebessümü ve samimiyetti tercih eder. Kişiliğine saygı gösterilmesini ister. Bu itibarla yöneticinin yönetilenlerin kişiliklerine saygı göstermesi onu başarılı kılan etmenlerden biridir. Bu nedenle de okul yöneticisinin, insan psikolojisi konusunda yeterli eğitimi alması gerekir (Çelikkaya, 1999).

Okul yöneticisi öncelikle kurumuna bir vizyon belirlemeli ve okulun bu vizyonuna uygun özel bir bilinç ve anlayışa sahip olmalıdır. Bu bilinç ve anlayışla okulda çalışan bütün öğretim kadrosunun ve diğer personelin yaratıcı güçlerini harekete geçirebilmelidir (Erdoğan, 2010: 135). İyi bir yönetici çok çalışan, çok iş yapan değil, gerekli organizasyonu sağlayarak iyi insan çalıştıran kişidir. İşin yapılma aşamasında değil, sonuç aşamasında devreye girmeli ve değerlendirmeyi yapmalıdır, böylece saha az enerji harcamış olur ve yeni işlere zamanı ve enerjisi kalır (Oktay, 2009: 378).

Yönetim alanında iletişim vazgeçilmez bir öğe olarak karşımıza çıkmaktadır. Yöneticilerinin bu alanda kendini yetiştirmesi önemlidir. Okul yöneticilerinin kişiler ve gruplar arası iletişimi dikkatle izlemeli ve bununla ilgili kendini geliştirici çalışmalarda bulunmalıdır. Bunu yapabilmesi öncelikle sosyal psikoloji, grup dinamiği, gruplarla ilgili yapılabilecek çalışmalarla ilgili bilgi sahibi olması gerekmektedir (Bursalıoğlu, 2012: 113). Hem yönetim alanında hem de iletişim alanında kendini yetkin hale getiren bir yöneticinin görevini başarıyla sürdürmesine ve örgüt içerisinde sağlam bir yapının oluşmasına zemin hazırlayacaktır. Bunu başarması öğrenci, öğretmen ve yöneticiler arasında güçlü bir bağın oluşturması sağlanacaktır. Bu şekilde güçlü bir yaklaşımla öğrenci ve öğretmenler arasında başarının yükselmesine neden olacaktır.

Toplumlar arasındaki kültürel farklılıklar da dikkate alındığında, okul yöneticilerinin beklenen yöneticilik davranışlarının da birbirinden farklılaşabileceği söylenebilir. Bu bağlamda, özellikle eğitimle ilgili yasal düzenleticiler, üst yöneticilerin beklentileri, okulun yapısı, program, öğretmen ve öğrenci profili, okulun içinde yer aldığı sosyal ve kültürel çevre gibi bazı etmenler, okul yöneticilerinim davranışlarını belirleyici ve sınırlayıcı olabilmektedir(Şişman,2012: 59)

21

Okul yöneticilerinin görev yaptıkları yerlerdeki olanakları geliştikçe, bilgi ve tecrübeleri arttıkça öğretim liderliği davranışlarını daha da çok sergiledikleri açıklanmaktadır. Bu nedenle, yöneticilerin görev ve sorumluluklarını tanımlayan yasa ve mevzuatlar yeniden gözden geçirilmeli ve müdürlerin öğretim lideri olarak hizmet vermesine olanak sağlayacak gerekli değişiklikler yapılmalıdır(Bozkurt,2013: 38).

Bursalıoğlu’ ya (2012) göre okul yöneticilerinin takip edebileceği eğitim ile ilgili strateji ve konuyla ilgili temel ilkeler şu şekilde özetlenebilir;

• İletişime olumlu görüşlerle başlamak,

• Paydaşlarının katılım ve işbirliğini sağlamak,

• Çalışmalarında çevresindeki liderlerden de istifade etmek, • Katılanları motive etmek,

• Daha önce başarılan faaliyetleri ortaya koymak, • İhtiyaç ve doyum dengesini kurmak,

• Bilgi kirliliğini gerçeklerle engellemek,

• İletişim sorunlarını tespit etmek ve değerlendirmek, • Diğer fikirlere saygı göstermek,

• Önemli haberleri tekrar etmek,

• Her türlü iletişim aracından ve kanalından yararlanmak, • İletişimi kesintisiz sürdürmek.

2.3.Türkiye’de Eğitim Yöneticilerinin Yetiştirilmesi ve Atanması