Okul I ve Okul II İçin Okutulan Bilgi Ağı Analiz

Aşağıdaki tablo, “Okutulan Bilgi Ağ”larından faydalanarak oluşturulmuştur (Bakınız “Okutulan Bilgi Ağı-I” ve “Okutulan Bilgi Ağı-II”).

Tablo 3.2: “Okutulan Bilgi Ağı” Analiz Tablosu

Ana Temalar

Okutulan Bilgi Ağı-I İçeriği Okutulan Bilgi Ağı-II İçeriği

Besinler Çok atomlu büyük molekül Enerji, ağız, atom, yapıtaşı Besin

Grupları

Protein, yağ, karbonhidrat Organik, inorganik Besinlerin

yapıtaşları

Aminoasit, yağ asidi, gliserol, glikoz

Glikoz, yağ asidi, gliserol aminoasit

Sindirim Parçalama, yapıtaşı Küçültme, parçalama, ayırma, büyük molekül, kan, hücre zarı Sindirim

sistemi

Emilim boyutu olan anatomik Mekanik+kimyasal+emilim Sindirime bakış açısı Anatomik+mekanik+kimyasal +emilim Anatomik+mekanik+kimyasal+emi lim Sindirim S. anlatılan canlı

Bir hücreli, kuş, memeli,

toprak solucanı, tavuk, insan Sadece insan Kimyasal

sindirim Enzim, tükürük, mide salgısı, oniki parmak bağırsağı, safra kesesi, pankreas

Sindirim enzimi, pityalin=amilaz, mide özsuyu (pepsin+HCl), safra, pankreas özsuyu(amilaz, lipaz, tripsin)

Enzim Sadece isimleri ve bulundukları organlar

Sadece isimleri, görevleri ve bulundukları organlar Enzim

isimleri

Pityalin, mide salgısı, ince bağırsak salgısı, safra,pankreas

Pityalin=amilaz, pepsin, safra, amilaz, lipaz, tripsin

Kimyasal S. olan organlar

Ağız, mide, oniki parmak bağırsağı

Ağız, mide, oniki parmak bağırsağı Mekanik

sindirim

Diş, bulamaç, çalkalama, öğütme, parçalama

Parçalama, koparma, çiğneme, hareket, etki, öğütme, kas Mekanik

sindirim organları

Ağız, mide Ağız, mide

Sindirim sistemi organları

Ağız, yutak, yemek borusu, mide, ince bağırsak, kalın bağırsak, anüs

Ağız, yutak, yemek borusu, mide, ince bağırsak, kalın bağırsak, anüs Yardımcı organlar Tükürük bezleri, pankreas, karaciğer Tükürük bezleri, karaciğer, pankreas

Tablo 3.2 Devamı: “Okutulan Bilgi Ağı” Analiz Tablosu

Ana

Temalar Okutulan Bilgi Ağı-I İçeriği Okutulan Bilgi Ağı-II İçeriği

Ağız Diş (mekanik sindirim), tükürük bezleri(kimyasal sindirim), dil, sert damak, yumuşak damak

Diş (mekanik sindirim), tükürük bezleri (kimyasal sindirim), dil

Yutak Kapakçık, soluk borusu,

sindirim yok Yutma, kapakçık, nefes borusu, yemek borusu Yemek

borusu

Sindirim yok Düz kas, peristaltik hareket Mide Mide salgısı (kimyasal

sindirim), çalkalama, öğütme, bulamaç (fiziksel sindirim)

Düz kaslar (mekanik sindirim), iç çeper (mide özsuyu, pepsin, HCl, mukus tabakası) (kimyasal sindirim)

Onikiparmak bağırsağı

Kimyasal sindirim (safra, pankreas, ince bağırsak salgısı)

Kimyasal sindirim (Safra, pankreas özsuyu), ince bağırsak

İnce bağırsak Emilim, ince bağırsak salgısı, villüs, oniki parmak bağırsağı, atık maddeler

Oniki parmak bağırsağı, düz kas, villüs, emilim, faydalı besinler apandis

Kör bağırsak Oniki parmak bağırsağı, kalın bağırsak, apandis

Yok Emilim Villüs, sindirilmiş besin,

yapıtaşı, su emilimi kan Faydalı besinler, villüs (ince bağırsak), su emilimi (kalın bağırsak)

Villüs=

tümör İnce bağırsak, sindirilmiş besinler, kan Kadife, emici tüy, emilim, faydalı besinler, lenf damarı, kan damarı, hücre

Kan Vücut, hücre, kılcal kan damarları

Hücre, faydalı besin, hücre zarı, protein sentezi, enerji üretimi, depo Kalın

bağırsak

Atık maddeler, kör bağırsak, su emilimi, posa

Artık madde, su emilimi, vitamin üretimi, vitamin emilimi, depo, kayganlaşma

Anüs Atma Dışarı atılma

Karaciğer Depo, amonyak, alyuvar, zehir, heparin, A vitamini, safra, safra kesesi

Hormon, glikojen, safra, yağ sindirimini kolaylaştırma Pankreas Oniki parmak bağırsağı Pankreas özsuyu (amilaz, lipaz,

tripsin) Sağlık Bulaşıcı hastalıklar, besin

hijyeni, alkol, sigara,

uyuşturucu, dengeli beslenme, ağız sağlığı, diş sağlığı, kusma, apandisit

Diş sağlığı, apandisit, kusma, iyi çiğnememe, aşırı yeme, ülser, stres, alkol, asitli besin

Diğer sistemlerle ilişkisi

Destek ve hareket, solunum, dolaşım sistemi, boşaltım sistemi(üre)

Dolaşım sistemi, solunum sistemi, denetleyici ve düzenleyici sistem, destek ve hareket sistemi (düz kas),

Tablo 3.2’ye bakıldığında Okul I’ deki “Okutulan Bilgi” içeriğinden sindirim sisteminin anatomik bir yaklaşımla anlatıldığı görülmektedir. Bu da kitabın sindirim konusunu ele alma biçimine benzemektedir. Çünkü kitapta da daha çok sindirim anatomisinden ve mekanik sindirimden bahsedilmektedir. Fiziksel ve kimyasal sindirimin mekanizmalarına girmeden genel anlamda verilmektedir. Enzimlerle ilgili genel bilgiler bulunurken enzim isimlerine fazla girilmemiştir (pityalin verilmiştir). Enzimlerin optimum çalışma koşullarına; grafik ve tablo okumaya, test tekniklerine yer verilmemiştir.

Okutulan Bilgi Ağı-I içeriğinde besinlerin çeşitlerinden ve bunların sindirime uğradıkları yerlerden bahsedilmektedir. Diğer sistemlerle ilişkisi kurulmaya çalışılmış ve diğer canlılardaki sindirimden de örnekler verilmiştir. Ders işlenişi sırasında farklı aktiviteler (drama, kompozisyon, araştırma, demonstrasyon, düz anlatım, power point gösterisi, OKS sorusu çözme) uygulanmıştır.

Okul II’ de “Okutulan Bilgi” daha çok sindirimin fizyolojisine ve kimyasal sindirime yönelik sunulmuştur. Enzimlerin isimlerine ve görevlerine dikkat çekilmiştir. Besin gruplarıyla enzimler arasında sürekli ilişki kurularak kimyasal sindirim vurgusuyla ders anlatılmıştır. Her bir sindirim organı anatomik ve fizyolojik olarak açıklanmaya çalışılmış, sık sık geriye dönük tekrarlar yapılmıştır.

“Okutulan Bilgi Ağı-II” içeriğinde konu anlatımı demonstrasyon, düz anlatım, cd’den izletme gibi aktiviteleri içermektedir. Konu işlenişi sırasında OKS soruları çözülmemiş, ancak sınavlara vurgu yapılmış ve sınav sorularını çözmeye yönelik bilgi verilmiştir. Katı ve sıvı besin ayırımı değil de, organik ve inorganik besinler ve sindirime uğrayan ve uğramayan besinler olarak üzerinde ısrarla durulmuştur. Bu konuda Okul I öğretiminde sadece “karbonhidratlar, yağlar ve proteinler” olarak ele alınmıştır. Okul II’ nin öğretiminde besinlerin yapıtaşları ve bu besinlerin nerede, hangi enzim yardımıyla sindirildiği ve hangi yapıtaşına ayrıldıkları detaylı olarak anlatılmıştır (Bakınız okutulan “Okutulan Bilgi Ağı-II”).

Çıkan ilginç bir bulgu da, Okul II’de öğretmen “Okutulan Bilgi” olarak OKS sorularını çözmek için gereken bilgiyi referans almakta ancak ders işlenişi sırasında enzimlerin çalışma koşullarına dair bilgi vermemektedir (Bakınız “Okutulan Bilgi Ağı-II”). Oysa sorulan değerlendirme sorularında bu sorulmaktadır (Bakınız Şekil

3.6). Benzer şekilde Okul II’ de grafik ve tablo okumayla ilgili bilgi verilmediği gibi kayıtlarda deney yöntemine de rastlanmamıştır. Zamanın kısıtlı olması yüzünden öğretim sırasında bu konulara yer verilmemiş olabilir. Belki de grafik ve tablo okumayı öğretmen çok daha önceden öğrencilerine göstermiş olabilir. Ayrıca OKS’ ye yönelik ev çalışmaları ile eksik konular tamamlatılmış da olabilir.

Genel olarak bakıldığında iki “Okutulan Bilgi” arasında önemli farklar göze çarpmaktadır. “Okutulan Bilgi I” daha çok sinirime anatomik ve mekanik sindirim bakış açısıyla yaklaşırken, “Okutulan Bilgi II” sindirimin fizyolojisi ve kimyasal sindirim üzerinde yoğunlaşmaktadır. Buna göre kavram yanılgıları da bu doğrultuda beklenmektedir.

Bu bulgular da seçilen iki okulun hipotezin test edilmesi için uygun olduğunu bir kez daha ispatlamaktadır. Tüm bu farklar öğrencilere yansımakta ve onların zihinlerinde sindirimi yapılandırmaları farklı şekillerde olmaktadır. Öğrencilere uygulanacak testlerin bu varsayımları doğrulaması beklenmektedir.

3.3.2 Öğretmenlerin Sınav Sorularının Analizi